Wykład 2

• Rozwój ruchowy człowieka, a nawet

poszczególnych układów organizmu,
odbywa się wg genetycznie
zaprogramowanego planu, zwanego
ontogenezą.

• Ontogeneza motoryczna pozwala bez

treningu i ćwiczeń osiągać coraz to nowe
umiejętności – poszczególne funkcje
pojawiają się w określonym wieku, w
określonej kolejności po sobie i wg bardzo
sprecyzowanego wzorca.

C.D.

• Uszkodzenie oun prowadzi do zablokowania

procesu rozwojowego we wczesnym stadium

i będzie się on nadal opóźniał, jeśli nie

zastosujemy odpowiedniej stymulacji.

• Przebieg ontogenezy motorycznej

wskazuje na wiek rozwojowy, dojrzałość

mózgu, pozwala wcześnie zauważyć

nieprawidłowości zachowań.

• Obserwowanie niemowlęcia i uchwycenie

ewentualnych odchyleń od określonej dla

wieku normy, jest kluczowym zadaniem

rodziców i lekarzy

Rozwój niemowlęcia

Pediatria etologiczna -

– Zajmuje się diagnozowaniem stanu zdrowia

dziecka metodą obserwacji spontanicznego

zachowania się dziecka w możliwie

naturalnych warunkach jego życia.

– W latach osiemdziesiatych w Monachium

przeprowadzono miedzynarodowe badania

(Theodor Hellbrugge) w celu ustalenia

norm rozwoju psychomotorycznego dzieci.

– Powstała Monachijska Funkcjonalna

Diagnostyka Rozwojowa – zawiera testy

dla dzieci w 1 rż. oraz w 2 i 3 rż.

MFDR

– Umożliwia rozpoznanie nawet niewielkich

opóźnień

w rozwoju-
– Funkcji motorycznych ( raczkowanie, siadanie,

chodzenie, chwytanie – przez określenie wieku

ich pojawiania się

– Wieku percepcji ( miary postrzegania

zmysłowego, umiejętności pojmowania)

– Wieku mówienia (będącego miarą rozwoju

umiejętności wyrażania dźwięków mowy

artykułowanej oraz ich rozumienia)

– Dojrzałości społecznej (wyrażonej

umiejętnością komunikowania się z otoczeniem).

„Objawy alarmowe”wskazujące

na zaburzenia rozwoju u

niemowlęcia

• Nadmierne odginanie głowy oraz „mostki” i

reakcje odgięciowe tułowia (opistotonus)

• Asymetria ułożenia, asymetria rozkładu ruchu,

asymetryczny podpór z utratą równowagi

• Prężenie kończyn dolnych

• Baletowe ustawienie stopy

• Trudności zginania i odwodzenia kk podczas

toalety i ubierania (wzmożone napięcie mięśni)

• Drżenia kk, drżenie bródki (może występować u

dzieci aktywnych do 4-5 tyg.)

• Silne i częste zaciskanie piąstek, z chowaniem

kciuka

• Niechęć dziecka do leżenia na brzuchu pod koniec
I kwartału i w późniejszym okresie

C.D.

• Nadmierna i nieuporządkowana ruchliwość

dziecka, ruchy kk szarpiące

• Nadwrażliwość, niepokój, małe zapotrzebowanie

na sen

• Trudności nawiązywania i utrzymania kontaktu

wzrokowego z najbliższymi, brak ruchu wodzenia

gałek ocznych i głowy po 2 mies.

• Stały zez lub objaw zachodzącego słońca
• Drgawki, bezdechy, wyłączenia świadomości
• Siedzenie na połączeniach lędźwiowo-krzyżowych

zamiast na guzach kulszowych, brak fazy zgięcia

w biodrach w wieku prawidłowego siedzenia.

Rozwój mowy

• Trudny do oceny, odróżnić należy recepcję od ekspresji!
• Uzależniony od słuchu oraz aparatu ruchowego mięśni

twarzy, języka, strun głosowych, jak i dojrzewania

ośrodków mowy w mózgu

• Zanim rozpocznie wymawianie wyrazów, niemowlę

uczy się odróżniać wyrazy wymawiane przez otoczenie,

pod koniec 1 rż. rozpoczyna świadomie wypowiadać

słowa, które oznaczają określona osobę lub czynność.

• Znaki ostrzegawcze: brak reakcji na bodźce

zewnętrzne, osłabienie słuchu, rozwinięta mowa

niekomunikatywna

(np. echolalia ) – sugeruje autyzm

Rozwój społeczny- obserwacja

reakcji na osoby obce, bliskie,

więź z matką

• Znaki ostrzegawcze:
• łatwo się irytuje
• zaburzenia snu
• brak uśmiechu w 3-6 mies.
• brak lęku przed obcymi w 6-9mies.
• brak odniesień społecznych w 18-21

mies.

Rozwój emocjonalny i

osobowości

• Wykazuje różnice indywidualne!

• Więź emocjonalna kształtuje się już w czasie ciąży i –najsilniej-

w pierwszych godzinach i dniach po porodzie (systemy opieki

nad matką i dzieckiem!)

• W wieku niemowlęcym uczucia są prymitywne, koncentrują się

wokół potrzeb cielesnych, wyrażają się głównie zadowoleniem i

zaspokojeniem głodu, poczucia bezpieczeństwa, komfortu

termicznego. (płacze gdy jest głodne, zmęczone, chore)

• W 2 półroczu silniej odczuwa potrzebę opieki, czułości, miłości,

odpłaca uśmiechem, tuleniem się do matki lub opiekunki.

• Więź matki i dziecka pogłębia się , stanowi podstawę

prawidłowego rozwoju emocjonalnego i osobowości.

• Na przełomie 1 i 2 rż – poczucie więzi z ojcem, świadomość

rodziny.

• Wrażliwość, intensywność i labilność emocjonalna - w całym

okresie dzieciństwa, najsilniejsza w wieku przedszkolnym i

pokwitania ( okresy buntu!)

Testy MFDR w 2 i 3 r.ż.

określają wiek pojawiania się:

• Samodzielnej lokomocji
• Precyzję ruchu ciała
• Sprawności manualnych
• Percepcji zmysłowej ( rozumianej

także jako pojmowanie zależności)

• Aktywne mówienie i rozumienie

mowy

• Samodzielność i komunikowanie się z

otoczeniem podczas codziennej

aktywności.

Metoda testów MFDR pozwala

na tworzenie profilu

rozwojowego badanego

dziecka.

• Opóźnienie 6tyg.- 3 mies. w stosunku

do normy- do obserwacji

• Opóźnienie powyżej 3 mies. – do

rozpoczęcia rehabilitacji rozwojowej,
ze szczególnym uwzględnieniem
dysharmonii i deficytów.

Uwaga!

• Dziecko jest w trakcie rozwoju!

• Nie rozpoznawać patologii tam, gdzie jest fizjologia!

• Nie rehabilitować na wyrost – dziecko się traumatyzuje,

staje się lękliwe, jest inaczej postrzegane przez matkę i

otoczenie!

• Ale- nie wolno bagatelizować i usprawiedliwiać braku

postępów rozwoju niemowlęcia jego lenistwem czy

nadwagą i oczekiwać, ze samo „wyrośnie” z trudności,

ponieważ może się okazać, że czas na nauczenie się

pewnych zachowań minął i już nie nadrobi się

niedociągnięć. Matka czasem źle interpretuje intencje

dziecka, ale zwraca uwagę na sposób jego reakcji i

„dziwne” zachowania – należy jej słuchać!

• Im wcześniej podejmie się stymulację rozwoju prawidłowych

wzorców, tym większa szansa na kompletne wyrównanie

deficytów.

PLASTYCZNOŚC MÓZGU

• Pozwala na dostosowywanie się klinicznych

zdolności do stosowanych bodźców. Istotą

plastyczności jest aktywacja genomu podczas

pobudzenia neuronu i synteza odpowiedniego

białka, odpowiedzialnego za gotowość do

zmian synaptycznych oraz współdziałanie

wielu neuronów w procesie wzmacniania.

• Plastyczność – cecha biochemiczna,

intensywne wykorzystywanie czynnych, nie

uszkodzonych neuronów, gra metaboliczna

neurotransmiterów w synapsach sieci

neuronalnych.

Plastyczność rozwojowa

mózgu

• Obejmuje zjawiska tworzenia oraz dojrzewania

połączeń międzyneuronalnych w okresie embrionalny.

• Plastyczność kompensacyjna – polega na

tworzeniu połączeń synaptycznych między

nietypowymi strukturami , umożliwiając odnowę

utraconych funkcji

• Plastyczność pamięciowa- odgrywa rolę w

procesie uczenia się. W odpowiedzi na bodźce

następuje wzmocnienie i reorganizacja połączeń

między neuronami. Stymulacja czuciowa i

emocjonalna, wysiłek pamięciowy, wprowadzają

zmiany molekularne i synaptyczne, modyfikują

strukturę mózgu.

Metoda wczesnej diagnostyki

neurorozwojowej - Vojty

• Vaclav Vojta stworzył metodę w oparciu o

znajomość idealnych wzorców ruchowych w 1 r.ż.

( po wielu badaniach rozw. zwierząt i dzieci)

• Opiera się ona na 3 elementach:
• 1- doskonałej znajomości prawidłowego

rozwoju i oceny motoryki spontanicznej

niemowlęcia w leżeniu przodem (na brzuszku) i

tyłem (na plecach)

• 2-ocenie reaktywności posturalnej, tj.

zdolności do automatycznej kontroli ułożenia ciała

w przestrzeni

• 3-ocenie wybranych odruchów pierwotnych.

Ad.1

• Obserwacja zachowania w leżeniu przodem i

tyłem przebiega pod kątem funkcji podporowych

kk górnych, stanu symetrii organu osiowego

(głowa-tułów), stopnia centrowania kości udowej i

ramiennej w odpowiednich stawach kulistych oraz

procesu niwelowania nadmiernych krzywizn

kręgosłupa.

• Dobra stabilizacja na podłożu osiągnięta dzięki

rozwojowi organu osiowego ( we wzorcu cefalo-

kaudalnym – od głowy do kości ogonowej ) i

sprawności stawów barkowych i biodrowych pozwala

na budowanie mechanizmów podporowo-

wyprostnych, co z czasem prowadzi do umiejętności

przeciwdziałania sile grawitacji i przejścia do wyższych

pozycji, aż do pionizacji na 2 kończynach.

Ad.2

• Automatyczna kontrola ciała w

przestrzeni – oceniana jest na podstawie

7 reakcji posturalnych:

• 1. próba trakcyjna Prechtla (w modyfikacj

Vojty)

• 2.próba zawieszenia poziomego (wg

Landaua)

• 3.próba zawieszenia pachowego

• 4.próba wychylenia bocznego (wg Vojty)

• 5.próba poziomego zawieszenia (wg Collis)

• 6.próba pionowego zawieszenia (wg

Peipera- Isberta)

• 7.próba pionowego zawieszenia (wg Collis)