Historia badań

wykopaliskowcyh na Bliskim

Wschodzie

Charakterystyka pierwszych badań
wykopaliskowych



Prawie do XX wieku, wykopaliska na
terenie Mezopotamii( i nie tylko)
miały charakter poznawczo-
pozyskiwawczy.



Głównym celem badań było poznanie
dawnych kultur i zdobycie jak
najceniejszych zabytków, które
zostały przewożone do europejskich
muzeów i tam wystawiane.



Wykopaliska na terenie Bliskiego
Wschodu i były nastawione na
pozyskanie informacji głównie o
starożytnej Mezopotamii, ale z
biegiem lat rozwinęła sie też
prehistoryczna archeologia
Mezopotamii i archeologia okresu
islamskiego.

Początki „archeologii” na Bliskim
Wschodzie



Pierwszym, który dostarczył nam
informacji o starożytnym Bliskim
Wschodzie był siedemnastowieczny,
włoski podróżnik Pietro della Valle.
Przywiózł on cegły z inskrypcjami
zapisanymi pismem klinowym z Ur i
Babilonu. Podobno nawet przeprowadził
wstępne wykopaliska, ale brak
dokładnych informacji na ten temat.



W czasie swojej podrózy po Bliskim

Wschodzie (1761-1766) Carsten Niebuhr

sporządza sprawozdanie na temat ruin

Niniwy, Persopolis i Babilonu. Ponadto

przywozi on kopie inskrypcji klinowych z

Persopolis.



Często wymieniany jest też Claudius Rich,

który pomino, ze nie prowadził wykopalisk,

będąc konsulem , dostarczył cennych

informacji na temat Babilonu i Niniwe.



W 1802 r. Georg’owi Grotefendowi udało sie w

dużym stopniu odszyfrować pismo klinowe,

przywiezione przez Niebuhra. Było to przed

pierwszymi wykopaliskami na Bliskim

Wschodzie.

Pierwsze spektakularne wykopaliska
na terenie Mezopotamii



Paul Emil Botta(Francuz, z wykształcenia
lekarz, z zamiłowania dyplomata i archeolog)
odkopał pałac asyryjski ze starożytnego
miasta Niniwe w 1843 roku. Najpierw P. Botta
kopał przez cały rok pod Kujundżykiem, ale
nic nie znajdując przeniósł się pod Chorsabad.
Znaleziony tam pałac(zbudowany w 709 r.
p.n.e. był letnią rezydencją króla Sargona, na
obrzeżach Niniwe. Wśród znalezisk były liczbe
rzeźby, łaskowieźby, tabliczki z pismem
klinowym.

Pierwsze spektakularne wykopaliska
na terenie Mezopotamii



Anglik Austen Henry Layard odkrył pierwsze
pałace w Nimrud w 1845. Znalazł tam imponujące
płaskorzeźby. Jakiś czas później na kolejnym
stanowisku w Nimrud, Layard odkrył:



Posąg boga Nemroda(asyryjski, astralny bóg
czterech stron świata)



13 par uskrzydlonych lwów i byków



Pałac Asurnasyrpala II(884-859 pne)
Jesienią 1849 roku Layard rozpoczyna wykopaliska
pod Kujundżykiem. Bardzo szybko odnajduje tam
portyk i bramę z uskrzydlonymi bykami.



Do najważniejszych znalezisk należy:



Pałac Sanheryba(704-681pne) z
Niniwe



Inskrypcje



Rzeźby i płaskoreźby( m.in.
płaskorzeźb trafionej lwicy)



Bibliotkę wzniesioną przez
Asurbinapala, w którrej znajdowały sie
listy królewskie, notatki historyczne,
zapiski pałacowe, literatura poetcka.

Pierwsze spektakularne wykopaliska
na terenie Mezopotamii



W 1846 Henry Creswicke

Rawlinson zaprezentował

wyniki swoich badań nad

językiem staroperskim

wykutych w skale w

Behistanie.



Pismo klinowe

pochadzące z

behistańskich inskrypcji

było zapisane w trzech

językach: staroperskim,

elamskim i babilońskim.



Staroperski odszyfrował Rawlinson



Elamski odkodował duńczyk Niels
Westergaard



A zapisy w języku babilońskim
zostały zrozumiane dzięki pracy kilku
badaczy: Rawlinsona, Talbota, Hicksa
i Opperta.



Duży ułatwieniem okazały się
słowniki na glinianych tabliczkach,
które pomogły odszyfrować zawiłości
języka babilońskego.

Pierwsze spektakularne wykopaliska
na terenie Mezopotamii



Kontynuatorem prac Layarda, był jego
asystent Hormuzd Rassam, który prawadził
wykopaliska w Nimrud. Odkopał tam:



olbrzymią światynie Asunasyrpala, gdzie
znalazł bramę z brązu



fragmenty eposu o Gilgameszu

Pozstałe, brakujące fragmenty eposu

znalazł George Smith podczas wykopalisk
w 1873.

Pierwsze spektakularne wykopaliska
na terenie Mezopotamii



W 1877 Francuz Ernest de Sarzec rozpoczął

wykopaliska w Tello(starożytne Girsu), czym

przyczynił się do odkrycia cywilizacji sumeryskiej.

Odnalazł tam jeden z najstarszych posągów.



Od 1899 do wybuchu Pierwszej Wojny Światowej

badania wykopaliskowe w Babilonie prowadził

niemiecki architekt i archeolog Robert Koldewey. Do

najważniejszych znalezisk należą:



Olbrzymi babiloński mur, o którym wspominał

Herodot, ale uważano, że wyolbrzymia wymiary tego

muru



Kolejne dwa mury, o szerokości odpowiednio 7,8 m i

3,3 m. Mury z czasów panowania Nabuchodonozora.



Wiszące ogrody Semiramidy

Wieże Etemenanki(zikkurat), znaleziono tylko

fundamenty



„Świętą drogę”, którą kroczyli pielgrzymi aby

złożyć hołd wielkiemu Mardukowi



Bramę Isztar



W między czasie Koldewey prowadził prace w

Borsippie i Farze(1901-1903)



Między 1902-1914 Walter Andrae pracował na

stanowisku, gdzie odkrył pierwszą stolicę

assyryjską, Assur.



Niemiecy archaeolodzy znacząco przyczynili się do

rozwoju metodyki badań wykopaliskowych, kopiąc

sondaże i stosując stratygrafię w poznawaniu

stanowiska



W tym okresie zaczęto też stosować typologie

ceramiczną

Znaleziska z Babilonu

Mapa Mezopotamii

Badania wykopaliskowe po Pierwszej
Wojnie Światowej



W czasie Pierwszej Wojny Światowej wykopaliska na
Bliskim Wschodzie zostały wstrzymane.



Po wojnie powstaje Iracki Departament
Starożytności, wspierający Irackie Muzeumw
Bagdadzie.



W latach 20-tych szereg ekspedycji brytyjskich i
brytyjsko-amerykańskich ekip archeologicznych na
wielu stanowiskach. Prawdopodobnie najważniejsze
były wykopaliska w Ur prowadzone przez Charlesa
Leonarda Woolleya w latach 1922-1934.



Odkrył cmentarz królewski z czasów I dynastii z Ur:



Groby bogato wyposażone np. Grób królowej Pu-Abi

Badania wykopaliskowe po Pierwszej
Wojnie Światowej



Kolejnym znaleziskiem Woolleya, jest

sztandar z Ur



Natrafił on również na warstwę mułu

grubości 2, 5 m, nie zawierają żadnych

skorup, ani innych pozostałości;

sugeruje to olbrzymią powódz;

nawiązanie do biblijnego popotu



W latach 20-tych Francuzi

kontynuowali wykopaliska w Tello

Badania wykopaliskowe po Pierwszej
Wojnie Światowej



Wykopaliska w Kish i Jemdet Nasr prowadzone przez
Brytyjczyków i Amerykanów z University of Chicago;
obszerna krytyka a stosowanie przestarzałych
metod wykopaliskowych



Niemcy kopili w Uruk-Warka(biblijne Erech) od 1918;
odnajdują najstarsze tabliczki z pismem
protoklinowym



Kolejna amrykańsa ekspedycja w Fara



W latach 20-tych nastąpił początek paleolotycznej
archeologii na Bliskim Wschodzie, wraz z
wykopaliskami Dorothy Garrod w jaskiniach w Ha-ar
Merd i Zarzi w górach Zagrosu

Badania wykopaliskowe po Pierwszej
Wojnie Światowej



W latach 30-tych wykopaliska prowadzone przez

krajowych archeologów w regionie rzeki Diyala(na

płn-wschód od Bagdadu). Wykopaliska dostarczyły

informacji na temat chronologii okresu

wczesnodynastycznego.



Kolejne badania w północnym Iraku;

prehistoryczne stanowisko w Tepe Gawra kopane

przez Amerykanów. Brytyjczyk Max Mallowan

prowadził ponowne badania w Niniwie i Tell Brak.



Zaostrzenie przepisów powoduje wyjazd wielu

archeologów m.in. Woolleya, Mallowana do Syrii i

innych sąsiednich krajów.



Kontynuacja prac irackich archeologów

zwiazanych ze stanowiskami wczesnoislamskimi

Po roku 1945



Seton Lloyd zostaje doradcą irackiego rządu

w Departamencie Starożytności, gdzie

wytycza nowe stanowiska



We współpracy z irackimi archeologami Lloyd

prowadzi wykopaliska na stanowiska Tell Uqair



Ważnego odkrycia paleolitycznego w

pólnocno-wschodnim Iraku dokonali Ralph i

Rose Solicki; odkryli szkielety

neandrartalczyków w Shanidar.



W latach 50-tych i 60-tych intensywność prac

wykopaliskowych zwiększa się, dużo

międzynarodowach ekip archeologicznych.

Po roku 1945



Rozkwit irackiej archeologii; najważniejsza

kopana osada prehistoryczna to Tell es-

Sawwan



W latach 70-tych zaczyna się kłaść większy

nacisk na archeologię ratunkową, głównie

z powodu konstrukcji tam i programów

irygacyjnych.



Pomimo odkrycia wielu stanowisk z

róźnych okresów, mała liczba

wyeksplorowanych i udokumnetowanych

stanowisk, z powodu braku czasu

Po roku1945



Pod koniec lat 80-tych powrót do badań
wykopaliskowych na ważnych
stanowiskach, z zastosowaniem
nowoczesnych technik archeologicznych.



Po inwazji na Kuwait w 1990 wszelkie
prace wykopaliskowe zostały zawieszone.



Po 1990 zagraniczne badania minimalne.