WOJSKA SPECJALNE NA BLISKIM WSCHODZIE
We współczesnych poglądach dotyczących prowadzenia działań bojowych znaczącą rolę przewiduje się dla pododdziałów wojsk specjalnych. W ostatnich latach wyraźnie daje się zauważyć zainteresowanie problematyką organizacji szkolenia i wykorzystania w walce takich jednostek. Spowodowane jest to między innymi sukcesami, jakie pododdziały wojsk specjalnych uzyskały w prowadzonych konfliktach zbrojnych, takich jak: w Wietnamie, w Afganistanie, w Zatoce Perskiej, czy też podczas wojen izraelsko- arabskich. Złożoność współczesnego pola walki, różnorodność i stopień trudności wykonywanych na nim zadań, konieczność działania w skrytości, w niesprzyjającym terenie i warunkach atmosferycznych, często głęboko w ugrupowaniu przeciwnika, powoduje, że zadaniom takim mogą podołać ludzie, których nie sposób przygotować do wykonania tych zadań w toku krótkiego okresu szkolenia. Perfekcja i wszechstronność wyszkolenia powoduje duży udział pododdziałów specjalnych w prowadzonych walkach, szczególnie w zadaniach związanych z kompleksowym rozpoznaniem przeciwnika, torowaniu drogi siłom lądowym i powietrznym, opanowaniem ważnych obiektów, dezorganizacji systemów łączności i dowodzenia. Do zadań wykonywanych przez tego typu pododdziały na polu walki, dochodzi ostatnio cała gama zadań związanych ze zwalczaniem terroryzmu / odzyskanie opanowanych obiektów, uwalnianie zakładników, niszczenie bojowych grup terrorystycznych /.
Zadania te wykonywane także w warunkach pokojowych częstokroć przez liniowe pododdziały specjalne nakładają na organizatorów i realizatorów procesów szkolenia tych pododdziałów potrzebę uwzględniania szeregu specyficznych elementów wynikających z tych zadań / posługiwanie się specjalistycznym sprzętem, strzelanie specjalne, odpowiednia taktyka działań itp./. Te złożone i różnorodne zadania powodowały, że stany osobowe tych pododdziałów kompletowało się ze szczególną uwagą, prowadząc wieloetapową selekcję kandydatów, a samo szkolenie żołnierzy pododdziału specjalnego musiało być i jest procesem długotrwałym, wymagającym odpowiednio przygotowanej bazy oraz kadry instruktorskiej i ciągłych ćwiczeń praktycznych pozwalających doprowadzić do perfekcji określone umiejętności i nawyki. Gruntowna ocena i analiza działań specjalnych w rejonie Bliskiego Wschodu w latach 1967 - 1973 dostarcza w tym zakresie wiele cennych wniosków do codziennego szkolenia wojsk w zakresie organizacji prowadzenia działań bojowych.
Z powyższych względów w referacie główną uwagę skoncentruję na zebraniu materiałów dotyczących działań specjalnych na Bliskim Wschodzie w latach 1967 - 1973. Literatura w języku polskim dotycząca użycia wojsk specjalnych w interesującym mnie rejonie i okresie jest uboga i rozproszona w postaci niewielkich fragmentów w artykułach zamieszczonych głównie w prasie zarówno wojskowej, jak i cywilnej. Wydawnictwa zwarte poświęcone tej problematyce to przede wszystkim literatura w języku angielskim.
Przystępując do zbierania materiałów na powyższy temat główny wysiłek skupiłem na :
- przedstawieniu genezy wojsk specjalnych a także ich podziale i zadań jakie przed nimi stoją;
- zebraniu danych o powstaniu i rozwoju izraelskich i egipskich sił specjalnych jako głównych przedstawicieli intersującego mnie rejonu;
- omówieniu przykładów i sposobów użycia wojsk specjalnych oraz wyciągnięciu wniosków z tych działań.
Biorąc pod uwagę fakt stosunkowo niedawnego zakończenia wojen izraelsko-arabskich, dostępne materiały zawierają wiele niejawności i luk, co w znacznym stopniu utrudniło ustalenie jednoznacznych wniosków i uogólnień. Materiały, które umożliwiły opracowanie tych zagadnień można zestawić w następujące grupy: - literatura ogólna i wojskowa dotycząca politycznych i militarnych aspektów wojen na Bliskim Wschodzie;
- Wydawnictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, takie jak: „Wojskowy Przegląd Historyczny”, „przegląd informacyjny ASG”, „Wojskowy Przegląd Zagraniczny”, „Myśl Wojskowa” i inne;
- luźne artykuły zamieszczone w prasie ogólnej i wojskowej.
Podstawową metodą zastosowaną przy opracowywaniu niniejszego referatu jest analiza publikacji dotyczących działań specjalnych na Bliskim Wschodzie, wyciągnięcie z nich wniosków oraz zebranie danych o sposobach użycia wojsk specjalnych, wyłowienie wypływających doświadczeń i przedstawienie ich w formie uogólnień. Powyższy referat stanowi próbę całościowego opracowania tego zagadnienia i z pewnością nie wyczerpuje szerokiej problematyki wykorzystania wojsk specjalnych podczas konfliktów arabsko - izraelskich. Referat ten jest próbą wypełnienia luki w dziedzinie analizy niektórych problemów wojen lokalnych.
GENEZA WOJSK SPECJALNYCH.
Za narodziny wojsk specjalnych uważany jest okres walk białych kolonizatorów Ameryki z Indianami w latach 1754 - 1763. Anglicy naśladują Indian, prowadzących wyłącznie wojnę podjazdową, zaczęli organizować pododdziały, a następnie oddziały „harcujące”, które prowadziły działania przed kolumnami oraz zabezpieczały skrzydła i tyły wojsk własnych. Oddziały te organizowały rajdy na tyły przeciwnika oraz prowadziły rozpoznanie, zwłaszcza w terenie trudno dostępnym, takim jak lasy, bagna, góry. Z punktu widzenia działań niekonwencjonalnych największe sukcesy w tym okresie odnosił oddział majora Roberta Rogersa zwany rangersami / z angielskiego wędrowiec, leśniczy /. W czasie wojny siedmioletniej 1756 - 1763 z Francją Anglicy organizowali kompanie rangersów, które nieodłącznie towarzyszyły pułkom. W miarę uzyskiwania powodzenia w walce kompanie te były wydzielane z macierzystych jednostek i oddziały samodzielne. W tym czasie stworzono dwie grupy rangersów, które nazwano również oddziałami karabinierów. Pododdziały te były również używane na szeroką skalę w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, a później w wojnie amerykańsko - meksykańskiej, jak i w wojnie domowej, głównie przez konfederatów. Oni też jako pierwsi wydali w roku 1862 pierwszy specjalny regulamin walki „rangersów”. Po zakończeniu wojny secesyjnej istniejące oddziały „rangersów” przez prawie trzydzieści lat walczyły z plemionami Indian. Specjaliści od tego typu walki byli zawsze gotowi realizować różne zadania, nawet te najbardziej „brudne”. Siły te zaznaczyły swój udział w walkach na Kubie i Filipinach.
Kolejnym ważnym etapem rozwoju wojsk specjalnych była II wojna światowa. W tym okresie prekursorami działań specjalnych byli Niemcy i Anglicy. Ci pierwsi stworzyli oddziały dywersyjne pod nazwą „V kolumny”. Anglicy zaś po niepowodzeniach w pierwszym etapie wojny z hitlerowskimi Niemcami wyciągnęli wnioski z wojen na kontynencie amerykańskim i zorganizowali oddziały, które poprzez „zarzynanie i znikanie” miały wprowadzić niepokój na terytorium przeciwnika. Podstawowym pododdziałem organizacyjnym oddziałów specjalnych było „Commando”. W ich skład wchodzili ochotnicy z poszczególnych pułków wojsk lądowych, wybitnie odważni, wszechstronnie wysportowani, lubiący przygody i niebezpieczeństwo. Największym związkiem o charakterze specjalnym była brygada komandosów / Wielka Brytania miała ich 4, które liczyły w sumie 10 tyś. ludzi/, składająca się z czterech „Commando”, każde w sile około 600 ludzi. „Commando” składało się z sześciu „Troop”- małych kompanii szturmowych.
Każda „troop” była niezależnym pododdziałem w sile około 70 - 80 ludzi wyposażonych w środki transportu, sprzęt łączności i środki walki. Na terenie Anglii istniało 10 międzysojusznicze „Commando” w skład którego wchodziły po jednej „Troop”- brytyjskiej, francuskiej, holenderskiej, norweskiej, belgijskiej i polskiej. Działały one także w krajach sojuszniczych będących pod okupacją hitlerowską. Sukcesy komandosów brytyjskich zdopingowały sojuszników do zaintersowania się rozwojem i wykorzystaniem oddziałów specjalnych, szczególnie Stany Zjednoczone, które powołały Biuro Rozpoznania Strategicznego oraz sześć batalionów zwiadowców „Ranger”. Po II wojnie światowej, wojska specjalne były używane we wszystkich prowadzonych wojnach i konfliktach lokalnych w różnych częściach świata- w Korei, Kenii, Wietnamie, Boliwii, Etiopii, Laosie, Kambodży, na Bliskim Wschodzie, na Filipinach, Falklandach czy w Zatoce Perskiej. Siły specjalne przechodziły wraz z rozwojem taktyki wiele reorganizacji i przystosowane były pod względem organizacyjnym, uzbrojenia i wyposażenia oraz sposobów działań do wymogów i zadań, jakie przed nimi stawiano w określonych warunkach.
PODZIAŁ I ZADANIA WOJSK SPECJALNYCH.
„Wojska specjalne - to jednostki wojskowe przeznaczone do wykonywania zadań o charakterze wojskowym i akcji specjalnych tj; rozpoznawczo- dywersyjnych, sabotażowych i terrorystycznych na tyłach i zapleczu przeciwnika zmierzających do osłabienia jego potencjału politycznego, ekonomicznego i militarnego, niekiedy wykorzystywane do organizowania działań partyzanckich / lub przeciwpartyzanckich oraz akcji psychologicznych na terenach zajmowanych przez przeciwnika” /1 W skład wojsk specjalnych poszczególnych państw wchodzą oddziały i pododdziały specjalne szkolne i przygotowywane do prowadzenia działań niekonwencjonalnych.
Dzielą się na dwie zasadnicze części:
- wojska specjalnego przeznaczenia
- wojska dalekiego rozpoznania.
Różnice między wojskami specjalnego przeznaczenia i wojskami dalekiego rozpoznania polegają głównie na tym, że te pierwsze realizują zadania na korzyść związków strategicznych lub operacyjnych. Z tego faktu wynikają różnice w zadaniach, normach działania i strukturach. Wojska specjalnego przeznaczenia realizują zadania na korzyść związków strategicznych, których zadania sięgają do 800 km i więcej w głąb ugrupowania przeciwnika.Z tego też wynikają zadania grup specjalnych:
- głębokość ich działania 350 - 800 km,
- rejon działania do 2 tyś km2,
- czas działania 60 dni i więcej.
Do realizacji tych zadań związki te posiadają odpowiednie środki walki i rozpoznania. Wojska dalekiego rozpoznania natomiast realizują zadania na korzyść związków operacyjnych i taktycznych, których zadania w zasadzie nie sięgają dalej niż 350 km w głąb ugrupowania przeciwnika. Z tego wynikają zadania grup dalekiego rozpoznania:
- głębokość działania do 200 km;
- rejon działania 100 - 150 km2;
- czas działania 3 - 10 dni;
Stan wojsk specjalnych poszczególnych państw jest zróżnicowany i zależy od doktryn wojennych tych państw oraz koncepcji prowadzenia działań bojowych przez siły zbrojne.
Wojska specjalnego przeznaczenia.
Wojska specjalnego przeznaczenia to celowo zorganizowane oraz specjalnie wyposażone i przeszkolone oddziały oraz pododdziały sił lądowych, powietrznych i morskich. Są w stanie realizować różnorodne zadania, przede wszystkim jednak prowadzenie działań niekonwencjonalnych w ramach operacji specjalnych. Działania niekonwencjonalne stanowią szczególny rodzaj działań o charakterze wojskowo-polityczny. Będą one organizowane, inspirowane i prowadzone na głębokim zapleczu przeciwnika. Obejmują zespół przedsięwzięć wymierzonych w osłabienie potencjału politycznego, ekonomicznego i wojskowego oraz morale przeciwnika, w tym działanie partyzanckie i przeciwpartyzanckie, akcje wywiadowcze, dywersyjno-rozpoznawcze i sabotażowe, a także oddziaływanie psychologiczne na ludność cywilną i siły zbrojne. Poszczególne państwa ostatnio duży nacisk kładą na wszechstronny rozwój wojsk specjalnych wszystkich rodzajów sił zbrojnych, w tym szczególnie sił lądowych, stawiają przed nimi zwiększone zadania, szczególne znaczenie przywiązując do ich działalności w okresie narastania kryzysu, ponieważ przynoszą wymierne korzyści i nie stwarzają zagrożeń wybuchu konfliktu zbrojnego.
Do ich głównych zadań należy:
- organizowanie oddziałów zbrojnego podziemia / partyzantki / na tyłach przeciwnika lub na kontrolowanym przez niego terytorium oraz szkolenie, zaopatrywanie i dowodzenie nimi.
- dokonywanie aktów dywersji na obiekty administracyjne, wojskowe, przemysłowe i komunikacyjne.
- prowadzenie rozpoznania, dezorganizacji ruchu i zadawanie strat siłom przeciwnika w rejonach mobilizacji, ześrodkowania i na drogach marszu.
- niszczenie stanowisk dowodzenia, węzłów i linii łączności oraz innych urządzeń radiowych i radiolokacyjnych.
- prowadzenie obserwacji i wskazywanie celów w tyłowej strefie przeciwnika.
- prowadzenie masowych porażeń stanów osobowych sił zbrojnych i ludności cywilnej drogą skażeń i zakażeń terenu, powietrza, wody, żywności.
- zdobywanie wzorów broni, techniki, wyposażenia, tajnych dokumentów. - udzielanie pomocy własnym desantom operacyjnym i taktycznym działającym na tyłach przeciwnika, poprzez wybór i przygotowanie lądowisk, niszczenie obiektów systemu OPL itp.
- prowadzenie działań pomocniczych / mylących lub maskujących / w celu zabezpieczenia wykonania głównego zadania przez wojska własne.
- prowadzenie propagandy na zapleczu przeciwnika.
- organizowanie powstań i przewrotów politycznych.
- prowadzenie działań terrorystycznych i sabotażowych.
Obiektami zainteresowania i oddziaływania wojsk specjalnego przeznaczenia są:
- ośrodki / obiekty / kierowniczych organów państwa, ważne ośrodki życia politycznego, administracyjnego i gospodarczego.
- transporty osób wchodzących w skład kierowniczych organów państwa.
- elementy systemu dowodzenia i łączności, centrale telefoniczne i telegraficzne, radiostacje, stacje przekaźnikowe radiolinii, linie telefoniczne i telegraficzne, urządzenia antenowe /.
- ośrodki obrony przeciwrakietowej i przeciwlotniczej.
- składy oraz magazyny wojskowe i państwowe.
- lotniska i samoloty na nich bazujące.
- rozgłośnie radiowe i stacje telewizyjne.
- zakłady przemysłowe, zwłaszcza przemysłu zbrojeniowego.
- urządzenia systemu elektroenergetycznego / elektrownie, linie wysokiego napięcia, stacje transformatorowe /.
- urządzenia hydrotechniczne.
- elementy systemu zaopatrywania w paliwo / rurociągi paliw płynnych i gazowych, zbiorniki paliw, stacje pomp /.
- urządzenia i środki komunikacji kolejowej, drogowej, wodnej i powietrznej.
- obozy i transporty jeńców wojennych oraz osób internowanych.
Wojska dalekiego rozpoznania.
Wojska dalekiego rozpoznania, a ściślej mówiąc pododdziały dalekiego rozpoznania wchodzą w skład Korpusów Armijnych lub Armii i podlegają dowódcom tych związków operacyjnych. Ich użycie przewidywane jest z chwilą wybuchu konfliktu zbrojnego. Do ich zadań należy:
- prowadzenie rozpoznania obiektów wojskowych, komunikacyjnych i przemysłowych przeciwnika w głębi jego ugrupowania bojowego.
- organizowanie i prowadzenie napadów na sztaby, urządzenia tyłowej, składy amunicji, paliwa, żywności.
- prowadzenie działań dywersyjnych.
- rozpoznanie rejonów rozmieszczenia wojsk.
- współdziałanie z wojskami powietrznodesantowymi.
- prowadzenie rozpoznania przemieszczających się kolumn wojsk przeciwnika.
- organizowanie zasadzek, wypadów, napadów.
- ustalenie i rozpoznanie rejonów mobilizacji jednostek wojskowych.
- inne zadania o podobnym charakterze.
Zasadniczymi sposobami wykonania zadań przez Grupy Dalekiego Rozpoznania są:
- obserwacje;
- zasadzki;
- patrolowanie;
- napady;
- dywersja;
- mylenie;
- bojowe uzbrojenie terenu;
- wskazywanie niszczeń.
Grupy Dalekiego Rozpoznania desantowane są z reguły 10 -15 km od rejonu przewidywanych działań. Charakterystycznymi cechami ich działań są:
- skrytość;
- niekontaktowanie się w miarę możliwości z ludnością cywilną jeśli działania prowadzone są na terytorium przeciwnika;
- umundurowanie własne lub inne w zależności od potrzeb.
POWSTANIE I ROZWÓJ IZRAELSKICH SIŁ SPECJALNYCH.
Wśród współczesnych formacji elitarnych izraelskie siły specjalne wyróżniają się chyba największym doświadczeniem bojowym. Przez lata nieustannych zmagań Izraela z państwami arabskimi żołnierze tych jednostek wzięli udział w tysiącach bitew, rajdów, potyczek i akcji specjalnych. Ogólnikowe doniesienia sprawiły iż trudno było rozszyfrować jakie oddziały wykonywały te zadania, a sami Izraelczycy również nie starali się zbyt dokładnie prezentować elity swej armii. Ostatecznie, zupełnie zamiennie i najczęściej mylnie, podawano enigmatycznie, że wykonawcami byli spadochroniarze lub komandosi. O pomyłki w nawet tak ogólnym ujęciu było tym bardziej nietrudno, iż zakres wykonywanych przez poszczególne jednostki zadań był bardzo zbliżony, a historia powstawania izraelskich wojsk spadochronowych i specjalnych jest często ze sobą powiązana.
W 1951r. powstała „Jednostka 30”, której żołnierze wyspecjalizowali się w działaniach dywersyjno - rozpoznawczych i przeciwpartyzanckich. Oddział funkcjonował tylko rok i choć nigdy nie liczył więcej niż dwa plutony, jego żołnierze - mistrzowie kamuflażu i głębokiego zwiad wnieśli istotny wkład w zapobieganie arabskiej infiltracji i wypracowanie bardzo skutecznych w tym celu technik działania. Niejako kontynuując misję „Jednostki 30” utworzono w Izraelu, w sierpniu 1953r tajny oddział specjalny pod nazwą „Jednostka 101”. Uznawany obecnie za protoplastą współczesnych izraelskich pododdziałów specjalnego przeznaczenia dowodził Ariel „Arik” Szaron. „Jednostka 101” była już typowym pododdziałem specjalnym, który poza zwalczaniem arabskich wypadów terrorystycznych wykonywał głębokie rajdy przeciwko ważnym celom na terenie Egiptu i Jordanię. Władze izraelskie z reguły nie przyznawały się oficjalnie do tego typu akcji twierdząc, iż są to terrorystyczne rewanże niezidentyfikowanych grup uzbrojonych cywili, za podobne ataki ze strony arabskiej.
W styczniu 1954r. połączono „Jednostki 101” z oddziałem „Tzanhanim” i utworzono 890 batalion spadochronowy o charakterze „paracommando”. W 1956r. z połączenia 890 batalionu spadochronowego i 88 batalionu „Nahal” i 77 batalionu spadochronowego rezerwy powstała powietrzno - desantowa „Jednostka 202” wielkości brygady. W 1957r. oddział zostaje przemianowany na Hativat Hatzanhanim czyli Brygadę Spadochronową, a w jej składzie wyodrębnia się elitarny pododdział komandosów w sile batalionu - Sayeret Tzanhanim. W latach 1965 - 1967 batalion ten dokonuje szeregu małych rajdów na obozy partyzantów arabskich szkolących się na terenie Jordanii i Libanu.
POWSTANIE I ROZWÓJ EGIPSKICH SIŁ SPECJALNYCH.
Swoje powstanie egipskie siły specjalnego przeznaczenia zawdzięczają jednemu z najbardziej znanych egipskich żołnierzy Saad El Din Shazliemu - twórcy i dowódcy tamtejszych komandosów zorganizowano w Egipcie z pomocą radzieckich instruktorów już pod koniec lat 50 - tych.W 1963r. już w sile dwóch kompanii egipscy komandosi zostali skierowani do Jemenu, do walki przeciw wspieranym przez Arabię Saudyjską rojalistom. W walkach tych, m.in. pod dowództwem Shazliego, brali udział wraz ze spadochroniarzami aż do 1967r. Podczas wojny sześciodniowej 33 i 53 bataliony „commando” przerzucono drogą powietrzną do Ammanu, by stamtąd zaatakowały izraelskie bazy lotnicze, lecz podobnie jak cała armia jordańska, poniosły one dotkliwe straty. W latach 1969 - 1973 komandosi wraz z pododdziałami spadochronowymi przeprowadzili szereg akcji zaczepnych przeciw siłom i obiektom izraelskim. W 1971r. wkomponowanych w batalion spadochronowy egipskich komandosów /około pół kompanii / wysłano do Sudan, by pomogli tamtejszej armii w zwalczaniu sił antyrządowych. W latach 70, dzięki poparciu pełniącego funkcję szefa armii egipskiej skazali mu siły specjalne rozrosły się do liczby 28 zgrupowań „Commando”, które po wojnie Jon Kippur przekształcono w 7 grup specjalnych: cztery / 128,130,131,132/ podległe głównemu dowództwu sił zbrojnych i trzy /127,129, 133 / podporządkowane dowództwom operacyjnym. Obecnie egipskie siły specjalnego przeznaczenia As-Sa'iga to dwie 1000- osobowe, czterobatalionowe brygady stacjonujące w okolicach Kairu. W ich składzie znajdują się także płetwonurkowie bojowi i pododdział antyterrorystyczny. W latach 1977 - 1978 komandosi dokonali rajdów na terytorium Libii, na wzór brytyjskich „Long Range Desert Groups” z okresu II wojny światowej, przeciwdziałając koncentracji libijskich sił pancernych przygotowujących się do ataku na Egipt. Siły egipskie, a wśród nich komandosi, weszły w skład koalicji antyirackiej podczas konfliktu o Kuwejt w latach 1991r., ale ze względów politycznych nie zostały wprowadzone do działań bojowych.
METODY IZRAELSKICH DZIAŁAŃ SPECJALNYCH W LATACH 1967 - 1973.
5 czerwca 1967r. wybuchła „Wojna sześciodniowa” rozpoczęta przez Izrael gwałtownym atakiem z powietrza i na lądzie, który całkowicie zaskoczył kraje arabskie. Znaczącą rolę w tej wojnie odegrały także izraelskie oddziały specjalne. Już w pierwszym dniu wojny izraelska grupa dywersyjna przerzucona za pomocą śmigłowców, przecięła podziemny kabel łączności przewodowej, ciągnący się od granicy izraelsko - egipskiej przez płn. Synaj aż do Kairu. W związku z tym, że łączność radiowa egipskiej obrony przeciwlotniczej przez zakłócenia szumowe i impulsowe została przerwana, szerokie stosowanie dezinformacji radiowej przez włączenie się do sieci i wydawanie rozkazów oddziałom wojsk egipskich spowodowało, że egipski sztab generalny został pozbawiony łączności ze swoimi wojskami. Izraelskie oddziały specjalne podejmowały częste wypady i rajdy małymi pododdziałami. Miały one na celu skryte przekraczanie linii frontu, rozpoznanie oraz atakowanie odosobnionych obiektów wojskowych i cywilnych. Rajdy były prowadzone na większą głębokość na kierunkach, na których obrona państw arabskich utrzymywała tylko siły patrolowe.
W latach 1968 - 1973 izraelskie oddziały specjalne przerzucone najczęściej śmigłowcami wykonały szereg akcji dywersyjnych na odosobnione obiekty wojskowe i cywilne. Gdy jesienia 1968r. wojska izraelskie przystąpiły do budowy umocnień tzw. linii Bar- Lera na wschodnim brzegu Kanału Sueskiego, artyleria egipska rozpoczęła ostrzał zadając izraelczykom duże straty. 30 października 1968r. z izraelskiego portu Eliat w zatoce Akabu wypłynęły trzy statki handlowe, mające na swoich pokładach ukryte trzy śmigłowce „Super Frelon”. W każdym śmigłowcu znajdował się samochód terenowy i sześciu spadochroniarzy przebranych w mundury egipskie / doskonale znający język arabski /, oraz duże ilości materiałów wybuchowych. Akcją kierował płk Danny Matt. Celem rajdu było zniszczenie, w odwecie za egipski ostrzał artyleryjski, mostu na Nilu, zapory wodnej, stacji transformatorowej i linii wysokiego napięcia. 31 października, gdy statki znalazły się na Morzu Czerwonym, śmigłowce pod osłoną nocy wystartowały w kierunku celu. Leciały bardzo nisko nad powierzchnią morza, obawiając się wykrycia przez egipskie stacje radiolokacyjne. Po przebyciu 80 kilometrów w głąb terytorium Egiptu śmigłowce wylądowały na pustynii komandosi izraelscy przesiedli się do jeepów i ruszyli w kierunku rzeki Nil.
W miejscowości Nag Hammodi jeden z samochodów wjechał na teren stacji transformatorowej wysokiego napięcia. Komandosi, wykorzystując swoje egipskie mundury i doskonałą znajomość języka arabskiego, po cichu zlikwidowali egipskich wartowników, przerwali łączność i założyli ładunki wybuchowe. Dwa dalsze pojazdy dotarły do zapory wodnej na Nilu w mieście Quena 480 km na południe od Kairu i 225 km od Assuanu. Tu również komandosi sprawnie zlikwidowali wartowników i założyli ładunki wybuchowe. Po wykonaniu zadania trzy samochody dotarły o świcie do oczekujących śmigłowców. Szybko załadowano na nie pojazdy i helikoptery wystartowały bez przeszkód w kierunku Morza Czerwonego do oczekujących na nie statków. Efektem tej akcji było zniszczenie urządzeń transformatorowych i przewodów wysokiego napięcia między Assuanem i Kairem, oraz uszkodzenie dwóch mostów na Nilu. Akcję niewątpliwie ułatwiło to, że atakowane obiekty były słabo strzeżone przez patrole egipskie.Straty jakie poniósł Egipt w wyniku tego rajdu okazały się bardzo duże. Miał on również szeroki wydźwięk propagandowy.
28 grudnia 1968r. Izraelczycy zaatakowali międzynarodowy port lotniczy w Bejrucie. Miał to być odwet za zniszczenie 26 grudnia przez palestyńczyków izraelskiego samolotu pasażerskiego Beoning- 707. W akcji wzięło udział 40 spadachroniarzy, których przetransportowano na miejsce trzema śmigłowcami transportowymi typu Super Freon i dwoma Bell 205. Celem tej akcji było zniszczenie samolotów pasażerskich linii arabskich. 28 grudnia 1968r. o godzinie 21.30 śmigłowce izraelskie niespodziewanie wylądowały na głównym pasie startowym lotniska. Spadochroniarze opanowali wieżę kontrolną, sterroryzowali obsługi samolotów i przez głośniki lotniskowe wezwali w języku arabskim wszystkich pasażerów do opuszczenia samolotów. Poszczególne grupy spadochroniarzy umieściły ładunki wybuchowe w samolotach stojących na pasach startowych. Zniszczonych zostało 13 samolotów pasażerskich. Ponieważ lotnisko oddalone było o 4 kilometry od Bejrutu, wkrótce nadleciały oddziały policji i wojska. Przez dłuższy czas nie mogły jednak przedostać się na pas startowy, gdyż powstał ogromny zator samochodów uciekających w panice spod dworca lotniczego. Pod koniec akcji spadochroniarze zapalili kilkanaście świec dymnych w celu zamaskowania swego odwrotu. Ściana dymu zatrzymała Libańczków i pozwoliła śmigłowcom izraelskim wystartować i zniknąć pod osłoną ciemności. O godz. 22.30 śmigłowce wylądowały już w Izraelu.
W nocy 26 grudnia 1969r. grupa spadochroniarzy izraelskich razem ze specjalistami od urządzeń radiotechnicznych oraz oddziałem saperów przerzucona została śmigłowcami w pobliżu miejscowości Ras Gharib na zachodnim wybrzeżu Zatoki Sueskiej. Celem akcji była stacja radiolokacyjna P-12, wykrywająca samoloty lecące na niskim pułapie. Wykorzystując panujące ciemności śmigłowiec Super Frelan wylądował w pobliżu stacji, spadochroniarze wzięli do niewoli zakładników i obsługę stacji. Po rozmontowaniu radiolokatora i załadowaniu go na pokład śmigłowca spadochroniarze odlecieli na płn. Synaj.
Podobna akcja miała miejsce w miejscowości Ras Zaforana na wybrzeżu Zatoki Sueskiej, gdzie zdobyto kompletne urządzenia radiolokacyjne, które następnie przetransportowano śmigłowcami do Izraela. Efektem tej akcji było poznanie najnowszych osiągnięć radiotechniki wojsk przeciwnika. Informacje te ułatwiły prowadzenie wojny elektronicznej przez specjalne oddziały izraelskie, wyposażone w sprzęt do zakłócania łączności radiowej i wczesnego wykrywania celów powietrznych. 22 stycznia 1970r. rozpoczęła się specjalna operacja mająca na celu opanowanie egipskiej wyspy Shedwon posiadającej znaczenie strategiczne ze względu na swoje położenie u wyjścia z Zatoki Sueskiej na Morze Czerwone. Na wyspie znajdowała się latarnia morska i urządzenia rozpoznania lotniczego bronione prze egipskie oddziały piechoty i marynarki wojennej. Operację zapoczątkowało lotnictwo bombardujące teren wyspy. O godz. 08.00 rano wysadzony został desant morski w sile batalionu piechoty, natomiast w głębi wyspy wyładowała kompania spadochroniarzy izraelskich przerzucona śmigłowcami Super Frelon. Zdobyta została część wyspy, lecz po 36 godzinach walki, siły izraelskie atakowane nieustannie przez egipskie lotnictwo, zostały zmuszone do wycofania się. Wojska egipskie straciły 80 zabitych i rannych, Izraelczycy 50 zabitych i rannych. Siły izraelskie wycofały się za pomocą śmigłowców i kutrów torpedowych.
Również klasyczna operacja specjalna w lutym 1972r. przeciwko bazie morskich komandosów palestyńskich Al Fatah pod Tripolisem była dziełem spadochroniarzy współdziałających z pododdziałem specjalnym izraelskiej marynarki.
METODY ARABSKICH DZIAŁAŃ SPECJALNYCH W LATACH 1967 - 1973.
W toku III wojny arabsko - izraelskiej, po stronie arabskiej brały udział dwa bataliony komandosów egipskich i grupa komandosów jordańskich. W dniu 3 czerwca jedenaście grup z 33 i 53 batalionu egipskich komandosów ląduje na lotnisku w Ammanie. Grupy te wraz z 40 komandosami jordańskimi miały prowadzić działania dywersyjne na terytorium Izraela. 33 batalion i część z 53 batalionu w pierwszym dniu wojny 5 czerwca skrycie przekracza granicę z Izraelem. Zgrupowanie to miało działać w rejonie lotnisk i baz wojskowych: Lydda, El Ramle, Agir. Pozostała część 53 batalionu maiła działać w rejonie Kafar, Sirbin, Hertzlia, El Shammer. W drugim dniu wojny, 6 czerwca wszystkie grupy przystąpiły do działań. Do bardziej głośnych akcji można zaliczyć akty dywersji na lotnisku Lydda i w rejonie El Ramle - 10 mil od Tel Awiwu. W czasie działań komandosi otrzymali schronienie i pomoc od organizacji palestyńskich. Znaczna ilość komandosów dostała się do niewoli, a tylko nieliczna grupa przekroczyła po wojnie granicę izraelsko - jordańską. W latach 1967 - 1973 komandosi egipscy przeprowadzili szereg akcji specjalnych na terytorium Izraela, przekraczając niejednokrotnie Kanał Sueski. Były to najczęściej wypady dywersyjne, rozpoznawcze i sabotażowe Celem jednej z takich akcji był np: umocniony punkt oporu wzmocniony plutonem piechoty liczącym około 40 żołnierzy izraelskich wyposażonych w 3 moździeże 82 mm, dwa czołgi, dwa działa samobieżne. W nocy kompania komandosów licząca 190 żołnierzy przeprawiła się przez Kanał Sueski i zbliżyła się do rejonu izraelskiego punktu oporu. Na sygnał dany przez komandosów, artyleria egipska rozpoczęła nawałę ogniową, a następnie przeniosła ogień w kierunku spodziewanego natarcia sił izraelskich. Po półtaragodzinnej walce izraelski punkt oporu został zniszczony wraz z załogą.
Innym rodzajem dywersji było niszczenie izraelskich czołgów. Grupy komandosów wyposażone w granatniki RPG - 7 i przeciwpancerne pociski kierowane „Malutka” kierowane były do działań po dokładnym rozpoznaniu miejsc rozmieszczenia i tras przejazdów izraelskich czołgów, które patrolowały odcinki pomiędzy poszczególnymi umocnionymi punktami oporu. Grupy liczące 10 - 12 ludzi przeprawiły się pod osłoną nocy przez Kanał Sueski, czołgi były niszczone w zasadzkach, najczęściej w nocy. Wycofanie komandosów po akcji zabezpieczał silny ogień artyleryjski. W lutym 1970r. obiektem ataku były statki w porcie Ejlat, grupa płetwonurków zniszczyła jeden okręt izraelski, a drugi został poważnie uszkodzony. Grupę przetransportowano śmigłowcami na Synaj w bezpieczny rejon. Następnie wykonała ona długi skryty marsz do rejonu portu, gdzie po dokładnym rozpoznaniu weszła bezpośrednio do akcji od strony wody. W 1973r. plan wznowienia działań zbrojnych z Izraelem był przygotowany przez Syrię i Egipt. Operacja zaczepna wojsk egipskich, której dowódcą został mjr Mohamed El Gamasy otrzymała kryptonim „Sahara”, a forsowanie Kanału Sueskigo kryptonim „Badr”. Termin operacji wyznaczono na sobotę 6 października w czasie żydowskiego święta Jom Kiur / Dzień Pojednania /. Najtrudniejszym problemem dla atakujących żołnierzy egipskich było uniemożliwienie przeciwnikowi wykorzystanie instalacji rozprowadzającej mieszankę łatwopalną na lustrze wody Kanału Sueskiego. Zbiorniki z mieszanką zapalającą, w obawie przed ostrzałem artyleryjskim, ukryte były w specjalnych bunkrach i połączone siecią rur wychodzących na Kanał. W nocy z 5 na 6 października grupy komandosów egipskich unieszkodliwiły ten system za pomocą specjalnej szybkoschnącej mieszanki cementowej i po cichu wycofały się na egipski brzeg Kanału. Dokładnie o 14.00 pojawiły się egipskie samoloty i rozpoczęło się artyleryjsko - lotnicze przygotowanie ogniowe forsowania kanału. Komandosi egipscy przeszło rok przygotowywali się do forsowania w delcie Kanału Sueskiego na szlaku wodnym Wadi Natrum na pustyni na zachód od Kairu. W trakcie szkolenia zbudowano wierne kopie obiektów ataku dla poszczególnych jednostek i na nich ćwiczono wykonywanie zadań. Komandosi egipscy, atakujący w pierwszym rzucie linię Bar Lera, mieli za zadanie odciąć łączność telefoniczną poszczególnych punktów oporu oraz związać nieprzyjaciela walką. O godz. 14.15 komandosi wraz z pierwszorzutowymi oddziałami piechoty egipskiej szybko przeprawili się na łodziach wiosłowych. Kiedy łodzie dotknęły brzegu , komandosi pod ogniem izraelskim wspięli się za pomocą drabin na stromy brzeg i umocnili się na odległym o 800 - 900 metrów wale. Na wale znajdowały się stanowiska ogniowe dla czołgów, komandosi uniemożliwili im wejście na tę rubież ogniową. O godz. 14.20 pod osłona ognia i dymów maskujących pierwsza grupa 4 000 żołnierzy egipskich przeprawiła się przez Kanał, wsparła komandosów i żołnierzy pierwszego rzutu, atakując izraelskie punkty oporu. Pod osłoną ognia plutony inżynieryjne na promach przeprawiły pompy wodne dające silny strumień wody i rozpoczęły wykonywanie przejść w nasypie piaskowym na przeciwległym brzegu. Pierwszorzutowe grupy żołnierzy oznakowały punkty lądowania dla łodzi, a między brzegami Kanału rozciągnięto linę w celu zabezpieczenia ich przed znoszeniem poza wyznaczone sektory lądowania.
PODSUMOWANIE I WNIOSKI.
Wyraźny wzrost zainteresowania działalnością oddziałów specjalnych daje się zauważyć podczas prowadzenia wojen lokalnych po II wojnie światowej. Praktycznie rzecz biorąc informacje dotyczące użycia tego rodzaju jednostek możemy znaleźć studiując przebieg każdego z większych konfliktów zbrojnych tego okresu. Inna sprawa, że informacje te w wielu przypadkach są enigmatyczne,co jednak nie może dziwić, biorąc pod uwagę specyfikę owych działań.
Przykłady z wojen lokalnych, a więc także z konfliktów na Bliskim Wschodzie dowodzą, że działania te są bardzo ważne, a cele osiągane w toku ich realizacji znacznie wspomagały prowadzone operacje lądowe, powietrzne czy morskie. Do realizacji tego celu tworzono specjalne, odpowiednio wyszkolone i uzbrojone jednostki. Uzyskiwane przez te jednostki zaskoczenie umiejętnie wykorzystane przez inne oddziały decydowało o pomyślnym zakończeniu operacji.
Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty użycia oddziałów specjalnych w rozpatrywanych konfliktach na Bliskim Wschodzie można wyciągnąć następujące wnioski:
1. Działalność wojsk specjalnych w tym okresie cechowała się dobrą organizacja i przygotowaniem. We wszystkich wypadkach, uzyskując zaskoczenie, wojska te wykonały swoje zadania
2. W przypadku działania wojsk specjalnych Izraela na państwa arabskie wywołały one w niektórych przypadkach wprost przeciwny skutek. Prowadzone „akcje represyjne” doprowadziły do konsolidacji ruchu arabskiego, co w konsekwencji przyczyniło się do opracowania wspólnych planów wojny z Izraelem.
3. Biorąc pod uwagę wszystkie możliwości działania wojsk specjalnych, do zasadniczych ich zadań należało:
- wykonywanie działań dywersyjnych;
- prowadzenie rozpoznania i dezorganizacja działań przeciwnika;
- prowadzenie obserwacji i wskazywanie celów w tyłowej strefie przeciwnika;
- prowadzenie propagandy na zapleczu przeciwnika;
- prowadzenie działań terrorystycznych i sabotażowych.
4. Teren, na którym toczyły się konflikty arabsko - izraelskie w zdecydowany sposób wpływał na działanie wszystkich rodzajów wojsk. Dotyczyło to w znacznym stopniu i wojsk specjalnych. Równiny odkryty teren umożliwiający doskonałą widoczność znacznie utrudniał, a często wręcz uniemożliwiał działanie wojsk w dzień. W tej sytuacji jedynie noc pozwalała na szerokie wykorzystanie oddziałów zarówno specjalnych, jak i spadochroniarzy.
5. W planach egipskich przewidziano i praktycznie zrealizowano wykorzystanie oddziałów specjalnych do zabezpieczenia forsowania Kanału Sueski ego. Takie niespotykane do tej pory działanie grup specjalnych występujących w charakterze „niszczycieli” czołgów całkowicie zaskoczyło izraelskie wojska. Celem ich było zniszczenie izraelskich odwodów pancernych, by nie mogły one przeciwuderzyć na wojska egipskie forsujące Kanał Sueski.
6. Przykłady działań specjalnych, które miały miejsce w toku konfliktów na Bliskim Wschodzie świadczą o konieczności i celowości prowadzenia tego typu działań. Zapewne wiele specyficznych elementów występujących w trakcie ich realizacji na Bliskim Wschodzie, nie znajdzie zastosowania w toku działań w innym rejonie, ale posiadanie takich sił jest konieczne do realizacji podobnych zadań.
Na przykładach rozgrywanych konfliktów lokalnych na Bliskim Wschodzie widać potrzebę organizacji i dalszego doskonalenia tego typu jednostek. Wojska specjalne są ciągle niezbędne, gdyż istnieją takie zadania , które wykonywanie powierzyć można tylko specjalnie przygotowanym żołnierzom. Zakończona 24 października 1973r. IV wojna izraelsko - arabska zamknęła pewien okres działania wojsk na specyficznym teatrze działań, jakim jest Bliski Wschód. Wykorzystanie wojsk specjalnych we wszystkich wojnach w tym rejonie daje pewien obraz ich możliwości i sposobów użycia.
BIBLIOGRAFIA
1. Biziewski J., Kubiak K., Yom Kippur, Warszawa 1995. 2. Domarańczyk Z., Strzały w Bejrucie, Warszawa 1986. 3. Kochański S., Brygady antyterrorystyczne - operacje, uzbrojenie, „Sigma”, Warszawa 1992. 4. Kuba P., Terroryzm i jednostki antyterrorystyczne na świecie, Warszawa 1992 5. Kubiak K., Wojna sześciodniowa, Warszawa 1994. 6. Kulczyński S., Organizacja, działanie i szkolenie pododdziałów specjalnych w siłach zbrojnych wybranych państw , AON 1992. 7. Limanowski T., Zajdziński W., Użycie grup specjalnych w operacji zaczepnej frontu i armii. 8. Siedow J., Tragedia Libańska, Warszawa 1986. 9. Wojska specjalnego przeznaczenia, Sztab Generalny, 1969. 10. Military Magazyn Specjalny „Komandos” nr 10/1994; 2,3,4/1995. 11. „Przegląd Informacyjny”, ASG. 12. „Wojskowy Przegląd Zagraniczny”, nr 6/1967; 2/1973; 1/1976.
Grzegorz SOBOLEWSKI, Henryk HERMAN