Profilaktyka swoista i
nieswoista
w chorobach psów i kotów
Wiktoria Podgórska
Szczepionka
To preparat pochodzenia biologicznego,
zawierający
, który stymuluje
organizmu do rozpoznawania go
jako obcy, niszczenia i utworzenia pamięci
poszczepiennej.
Dzięki tej pamięci, w przypadku kolejnego
kontaktu z antygenem (
),
wykształca się szybciej i jest
silniej wyrażona (odporność wtórna), co ma
uniemożliwić naturalny przebieg choroby, wraz
z wykształceniem się typowych dla niej
objawów klinicznych.
W skład szczepionki może wchodzić żywy, o
osłabionej zjadliwości (
) lub
zabity
, a także inne fragmenty
jego struktury czy
.
Szczepionka może być skierowana przeciwko
jednemu czynnikowi chorobotwórczemu
(
szczepionka monowalentna
) lub skojarzona
przeciwko kilku czynnikom jednocześnie
(
szczepionka poliwalentna
).
Efektywnosc szczepien uwarunkowana jest:
Imunogennością
Jakoscią antygenów zawartych w szczepionce
Adjuwantem (podnosi imunogenność i
zmniejsza ilość antygenu, nośnik)
Zachowaniem epitopow w taki sposób aby były
one łatwe do rozpoznania przez układ
imunologiczny
Szczepionki żywe/atenuowane
WADY
Możliwość wystąpienie rewersji, uzjadliwienia się i
wywołania choroby
Ograniczona trwałość
Ciąża (ronienia,fetopatia,imunosupresja)
Wirus szczepionkowy może ulec replikacji w organizmie
– siewstwo
ZALETY
Silne pobudzenie odporności (utrzymuje się długo już
po pierwszej dawce)
Mogą być podawane parenteralnie lub per os
Szczepionki zabite (inaktywowane)
WADY
Mniejsza i krótsza odporność
Wymaga rewakcynacji
Wygasa od 6mies do 1 roku
ZALETY
Bezpieczne
Podawane podskórnie lub domięśniowo
Szczepienia
Zasadnicze
Przeciwko chorobom stanowiącym poważne
zagrożenie dla życia zwierząt czy ludzi
(np. wściekliza, nosówka, parwowiroza)
Dodatkowe
Wykonywane u zwierząt przy zwiększonym
ryzyku wystąpienia danej jednostki
chorobowej
(np. bolerioza, leptosiroza)
Profilaktyka
Profilaktyka swoista
to szczepienia ochronne,
zapewniające odporność przeciwko konkretnym
jednostkom chorobowym.
Zależy on od:
-
Stanu zdrowia zwierzecia:
wiek
(zmniejszona imunogenność u młodych i starych
zwierzat) i obecność
przeciwciał matczynych
(20%
łozysko, 80% siara – utrzymuja się 10-12tyg.)
-
UWAGA! Neutralizacja wirusa szczepionkowego przez
biernie przekazywane przeciwciała, sprawia, że
szczepienie jest nieskuteczne.
Profilaktyka nieswoista
polega natomiast przede
wszystkim na unikaniu czynników wywołujących
schorzenie. Zwiekszamy poziom ogólnej odporności.
Profilaktyka swoista u kotów
Panleukopenia kotów
-
Dostępne szczepionki zawierają najczęściej żywy,
atenuowany wirus panleukopenii.
-
Atenuowane szczepionki są szczególnie skuteczne u
kociąt, u których brak jest swoistych przeciwciał lub
ich poziom jest niski.
-
Istnieje tylko jeden serotyp tego wirusa, który
wykazuje wysoką immunogenność; dzięki temu po
przechorowaniu odporność utrzymuje się do końca
życia .
-
Wysoka homologia parwowirusa kociego
i psiego sprawia, że szczepione zwierzę
wytwarza przeciwciała ochronne przeciwko
CPV-2a, CPV-2b i CPV-2c.
Panleukopenia kotów
Wykazano, że przeciwciała matczyne utrzymują
się u kociąt do 10. tygodnia życia i mogą w tym
czasie interferować z wirusem szczepionkowym.
Dlatego zalecane jest stosowanie u kociąt
szczepionek atenuowanych, które
przełamują odporność bierną.
Kocięta uzyskują prawdopodobnie
odporność na całe życie, lecz
producenci szczepionek zalecają
ponowne szczepienie po upływie
3 lat.
Panleukopenia – termin szczepienia
Należy uwzględnić warunki bytowania kociąt i
czy pobrały siarę od matki.
Gdy kocięta nie otrzymały siary i znajdują się
w środowisku z wysoką koncentracją
wirusa, szczepienie należy rozpocząć
w 6. tygodniu życia, z powtórzeniem
po 3-4 tygodniach.
Kocięta, które pochodzą od matek
szczepionych lub takich, które miały
kontakt z wirusem i po podaniu siary
szczepimy między
10. a 12. tygodniem życia.
Herpeswiroza kotów
Herpeswirus koci (FHV-1) jest typowym
przedstawicielem swojej rodziny – zakażenie kota
wiązać się będzie z zakażeniem latentnym =
okresowe wydalanie wirusa do środowiska; wzbudza
słabą odporność humoralną.
Jest zagrożeniem w hodowlach kotów – wprowadzane do
środowiska nowe zwierzęta
powinny być poddane
dwutygodniowej kwarantannie
i jak najszybszemu szczepieniu.
W celu uzyskania szybkiej
niewrażliwości na zakażenie
wykorzystuje się szczepionki z
wirusem żywym modyfikowanym.
Herpeswiroza kotów
Dostępne są szczepionki oparte na
antygenach zabitych lub żywych
modyfikowanych, które mimo wielu zalet nie
chronią całkowicie przed zakażeniem, a
znacząco ograniczają siewstwo wirusa i
chronią przed
wystąpieniem objawów choroby.
Herpeswiroza kotów
Kocięta pochodzące od matek szczepionych i
nieszczepionych powinno się szczepić w wieku
ok. 9. tygodnia, z powtórzeniem po 2-4
tygodniach, najlepiej w wieku ok. 12. tygodnia
życia (wg ABCD)
Koty, których dotychczasowa historia
szczepień jest nieznana – powinny być
szczepione dwukrotnie w odstępie 2-4 tygodni
niezależnie od użytej szczepionki – schemat
ten przede wszystkim ogranicza
siewstwo wirusa do środowiska.
Herpeswiroza
Doszczepianie zaleca się po roku u kotów,
które mają kontakt z innymi kotami.
U kotów z niskim ryzykiem możliwości
zakażenia szczepienia przypominające można
stosować co 3 lata.
Jeśli okres między kolejnymi
szczepieniami jest dłuższy niż
3 lata, zaleca się wykonanie
dwóch szczepień.
Kaliciwiroza kotów
Obecnie poszukiwane są szczepy wirusa
do wykorzystania w szczepionkach,
mogących stymulować odpowiedź
poszczepienną przeciwko wielu krążącym
w Europie wariantom tego wirusa.
Dostępne obecnie szczepionki nie chronią w
pełni przed zakażeniem wszystkimi szczepami
terenowymi; szczepienie nie blokuje w pełni
siewstwa wirusa po zakażeniu; podanie
parenteralne szczepionki zawierającej żywy
wirus prowadzi do siewstwa na podobnym
poziomie jaki ma miejsce po naturalnym
zakażeniu.
Szczepienie
Pierwsze szczepienie wykonuje się
zazwyczaj w wieku ok. 9. tygodnia
życia.
Na terenach endemicznych można
już stosować szczepienia u kociąt w wieku kilku
tygodni.
Szczepienie przypominające należy wykonać w
wieku ok. 12. tygodnia życia ( nie przed 12.
tygodniem);
W sytuacji podwyższonego ryzyka u kociąt
należy zwierzęta doszczepić ok. 16.tygodnia
życia.
U kotów o nieznanej historii szczepień –
dwukrotne szczepienie z odstępem 2-4
tygodniowym, z użyciem szczepionki żywej
atenuowanej.
W sytuacji niskiego ryzyka można
szczepić zwierzęta co 3 lata;
Wysokie ryzyko zakażeń –
coroczne szczepienie.
Koronawiroza kotów (FIP – zakaźne zap.
otrzewnej)
Zastosowanie szczepionki, ze względu
na brak jednoznacznie określonej skuteczności,
jest ograniczone i odnosi się szczególnie
do hodowli, gdzie endemicznie występuje
FCoV, a nowo urodzone kocięta
nie są poddane ekspozycji wirusowej
(np. wczesne odsadzenie kociąt).
Koronawiroza kotów
Szczepienie u takich kociąt – w 16. tygodniu
życia, z powtórzeniem po 3 tygodniach.
U kociąt poniżej 16. tygodnia szczepienie nie
chroni przed możliwością zakażenia.
Nie wykonuje się szczepień
przypominających.
Białaczka kotów
Dostępne szczepionki zapewniają dobrą
ochronę przeciwko wirusom terenowym.
Przed wykonaniem szczepienia należy poddać
kota, szczególnie o nieznanym pochodzeniu,
badaniu w kierunku obecności swoistego
antygenu FeLV – szczepienie zwierząt już
zakażonych jest nieuzasadnione.
Jeśli brak ryzyka ekspozycji na
zakażenie, szczepienie nie jest
zalecane.
Białaczka kotów
Szczepienie kotów z grupy ryzyka – w wieku 8-
9 tygodni i ponownie w 12. tygodniu życia.
Powtórzenia co rok, lub u kotów powyżej 3
roku życia – co 2-3 lata.
Chlamydofiloza kotów
Odporność przeciwko Chlamydophila felis zwiększa się wraz
z wiekiem. Do ok. 8.tyg. życia utrzymują się przeciwciała
matczyne, z ich spadkiem wzrasta podatność na infekcje.
Najczęściej chorują koty między 2. a 6. miesiącem życia, a
powyżej 5. roku życia zachorowania stwierdzane są
sporadycznie.
Dostępne szczepionki zawierają żywy osłabiony lub
inaktywowany patogen. Żadna ze szczepionek nie daje
pełnej ochrony przed zakażeniem – nie zapobiega
namnażaniu się oraz siewstwu zarazka.
Objawy kliniczne są łagodniejsze u kotów szczepionych.
U kotów uodpornionych szczepionką żywą
atenuowaną sporadycznie występują efekty
uboczne w postaci gorączki, apatii, braku apetytu
i bolesności kończyn utrzymujące się nawet do
3 tygodni.
Chlamydofiloza
Rutynowe szczepienie nie jest
konieczne. Należy je rozważyć w
hodowlach, gdzie zwierzęta żyją w
stłoczeniu i narażeniu na duży stres.
Pierwsze szczepienie w 8. – 10. tygodniu
życia, po 3 – 4 tygodniach powtórzenie.
Coroczne powtórzenia jeśli w danym środowisku
choroba występuje endemicznie.
Preparaty
Intervet:
Nobivac Ducat (FHV, FCV)
Nobivac Tricat Trio (FHV, FCV, CPV)
Nobivac Forcat (FCV, FHV-1, FPLV, +
Ch.felis)
Szczepienie podstawowe: Pierwsze - w wieku 8-9
tyg drugie w wieku 12 tyg. Szczepienie
przypominające: Coroczne przeciwko FCV, FHV-1i
Chlamydophila felis;
Co 3 lata szczepienie przypominające przeciwko
wirusowi panleukopenii kotów.
Pfizer:
Felocell FRV (FPLV, FHV-1, FCV)
Leukocell 2 (zawiera antygen otoczkowy wirusa
białaczki kotów)
Szczepienie kotów z grupy ryzyka – w wieku 8-9
tygodni i ponownie w 12. tygodniu życia. Powtórzenia
co rok, lub u kotów powyżej 3 roku życia – co 2-3 lata.
Primucell FIP – atenuowany koronawirus kotów
(FIPV)
Stosowany u kotów w wieku min. 16 tygodni, 2x w
odstępie 3 tygodni, odporność utrzymuje się 12
miesięcy.
Quadricat Merial(wir. panleukopenii
atenuowany, wirus wścieklizny – inac., FHV, FCV)
Felisvac MC Biowet (Microsporum canis)
1. dawka szczepionki:
- koty w wieku pow. 6 tyg do 12 tyg życia: 1 ml/zwierzę
- koty powyżej 3 miesiąca życia: 2 ml/zwierzę
Druga dawka po 10-14 dniach. Każdą dawkę
szczepionki rozdzielić i podać w obie kończyny tylne
powyżej stawów skokowych (i.m.)
Schemat szczepienia kotów chorych z
rozległymi i głębokimi zmianami:
Wyżej wymienione dawki szczepionki podać 3x
w odstępach 10 -14 dni.
Profilaktyka swoista u psów
Wścieklizna
Zgodnie z artykułem 56. Ustawy o
ochronie zdrowia zwierząt oraz
zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt z
dnia 11 marca 2004 r. psy przebywające na
terenie Rzeczypospolitej Polskiej podlegają
obowiązkowym szczepieniom przeciwko
wściekliźnie w terminie 30 dni od dnia
ukończenia przez psa 3. miesiąca życia, a
następnie co 1-3 lata.
Wścieklizna
Szczepienie staje się ważne po 21 dniach po
pierwszym podaniu i z dniem podania
szczepionki jeśli jest to powtórne szczepienie.
-Przemieszczanie zwierząt do krajów UE i krajów
trzecich.
Przy wwozie zwierząt do niektórych krajów, jak
Anglia, Irlandia – wymagane jest
oznaczenie poziomu przeciwciał,
który jest oceniany dopiero po miesiącu
od wykonania szczepienia. Jego poziom
musi być min. 0,5 IU/l.
Preparaty
Rabisin
Biocan R
Vanguard R
Rabigen mono
Parwowiroza psów (CPV)
Szczepionki przeciwko CPV dostępne są w
formie szczepionek żywych,
zawierających osłabiony wirus
i zabitych (wirus inaktywowany).
Szczególnie wysoka skuteczność
szczepionek atenuowanych jest u
szczeniąt, u których brak jest
swoistych przeciwciał, lub u psów, u których
wykazano ich niskie poziomy.
Parwowiroza
Matczyne przeciwciała wykrywane są u
szczeniąt nawet do 12. tygodnia życia – mogą
obniżać skuteczność szczepienia, dlatego u
szczeniąt zaleca się stosować szczepionki
atenuowane. Przełamują one odporność
bierną oraz silniej indukują ukł.
immunologiczny do produkcji
przeciwciał. Odpornośc utrzymuje
się dłużej bez konieczności
ponownej immunizacji.
Parwowiroza
Psy poddane szczepieniu szczepionką
zawierającą inaktywowany wirus, po 2
tygodniach od szczepienia stają się wrażliwe
na zakażenie, konieczne ponowne szczepienie
po 2-4 tygodniach.
Szczepionki zawierające wirus
osłabiony mogą powodować
okresowe siewstwo wirusa z kałem
(brak zagrożenia u psów w tym
samym środowisku). Efektem podania
szczepionki jest trwające 2-5 tygodni
obniżenie poziomu przeciwciał –
pozostają wrażliwe na zakażenie.
Parwowiroza
Szczenięta od matki nieszczepionej lub o
nieznanym statusie immunologicznym
szczepimy już w 6. tygodniu życia (w sytuacji
wysokiego ryzyka - w 4. tygodniu)
preparatami z wysoką koncentracją wirusa
szczepionkowego (PUPPY).
Powtórne szczepienia w 9. i 12.
tygodniu życia.
Koronawiroza psów
Szczepienia wątpliwe.
Preparaty zawierają inaktywowany
koronawirus psów (CCV). Preparaty
nie dają pełnej ochrony przed zakażeniem –
wzrost poziomu s-IgA po podaniu
parenteralnym szczepionki jest stosunkowo
niski.
Występowanie tego wirusa u szczeniąt w wieku
2-10 tygodni jest powszechne i często nie
wiąże się z wystąpieniem objawów
chorobowych.
Nosówka (CDV)
Szczepionki oparte są na żywym atenuowanym
szczepie wirusa nosówki i są zwykle skojarzone z
innymi antygenami ( CPV-2, CAV, CPiV-2).
Matczyne przeciwciała utrzymują się u szczeniąt
od 6 do 12 tygodni,
Pierwszą dawkę szczepionki zaleca się
podać w 6.-9. tygodniu życia z
powtórzeniem po 2-4 tygodniach.
Jeśli poddajemy szczepieniu psa w wieku
powyżej 12. tygodni lub psa dorosłego,
zalecana jest powtórna immunizacja
w celu uzyskania trwałej odporności.
Pierwsze szczepienie przypominające po
12 miesiącach, kolejne co 3 lata.
Nosówka (CDV)
Szczep Rockborn CDV – pasażowany na hodowlach
tkankowych – komórkach nerki psa – daje pełną
odporność (100%) u wszystkich wrażliwych psów.
Niebezpieczeństwo wywołania poszczepiennego
zapalenia mózgu. Powikłanie zap. Mózgu zwykle
wiąże się z ogólną immunosupresją oraz z obecnością
neo- lub prenatalnego szczepionego osobnika.
Objawy zwykle zaczynają się między 3. a 20. dniem po
szczepieniu i są b. zróżnicowane (napady drgawkowe,
ataksje, ruchu żuchwą przypominające żucie gumy).
Powikłania częściej obserwowane u fretek.
Szczep Onderstepoort – produkowany na embrionach
kurzych i jest bezpieczniejszy w stosowaniu. Nie notuje
się poszczepiennego zap. mózgu ; serokonwersja tylko
80%.
Herpeswiroza
Zakażenie CHV-1 jest powszechne - w
hodowlach przeciwciała ma do 100% psów, u
zwierząt utrzymywanych pojedynczo – 6%.
Szczepienie uzasadnione w
hodowlach, szczególnie u
suk hodowlanych.
Herpeswiroza
Od niedawna dostępna jest szczepionka
podjednostkowa, zawierająca
glikoproteinę otoczkową CHV-1.
Schemat: szczepieniu poddajemy sukę w okresie
rui lub 7-10 dni po pokryciu oraz na 1-2 tygodnie
przed spodziewanym terminem porodu.
Wytworzone Ab po szczepieniu przekazywane są
szczeniętom.
Szczepienie należy powtarzać u suk w taki sam sposób
podczas każdej ciąży.
W hodowlach, gdzie herpeswiroza stanowiła
problem, podanie szczepionki powodowało wzrost
liczby ciąż oraz spadek poporodowej
śmiertelności szczeniąt.
Eurican Herpes 205
zawiera niewielkie ilości antygenów
herpeswirusów psów.
niewielka ekspozycja pomaga ukł.
odpornościowemu psa w wytworzeniu
przeciwciał przeciwko herpeswirusom psów oraz
w ich zneutralizowaniu.
Po szczepieniu suki przekazują te przeciwciała
szczeniętom w siarze.
Po ekspozycji na herpeswirusy psów w
późniejszym okresie życia szczenięta nie ulegają
zakażeniu lub ma ono o wiele lżejszy przebieg.
Preparat ma chronić szczenięta przed tym
zakażeniem w pierwszych dniach życia.
Adenowiroza
Zakaźne zapalenie wątroby wywoływane jest
przez typ 1 psiego adenowirusa (CAV-1), który jest
antygenowo pokrewny z adenowirusem typu 2
(CAV-2), który jest jednym z głównych patogenów
powodujących kaszel kenelowy u psów.
Szczepionki oparte są przede wszystkim na 2 typie
adenowirusa
Szczepionki zawierające typ 1 rozwijają odporność już po 5
dniach, lecz istnieje duże ryzyko powikłań, takich jak
zmętnienie rogówki czy zapalenie kłębuszków nerkowych i
siewstwo wirusa z moczem.
Już jedna dawka żywego, atenuowanego CAV-1 uodparnia
na 3-5 lat.
Szczepionki zawierające inaktywowany CAV-1 nie powodują
żadnych efektów ubocznych ale muszą być podawane
wielokrotnie. Konieczne staje się użycie adjuwantów, które
zwiększają ryzyko wystąpienia odczynów alergicznych.
Adenowiroza
Rozwiązaniem optymalnym jest
użycie żywego, atenuowanego
szczepu CAV-2, który nie powoduje efektów
ubocznych, a wytworzone przeciwciała chronią
w pełni zarówno przeciwko zakażeniu CAV-1,
jak i CAV-2 oraz utrzymują się na wysokim
poziomie 3 lata.
Adenowiroza
Kaszel kenelowy
Nie może być skutecznie zwalczany poprzez
użycie szczepionki, immunizacja może
ograniczyć powikłania a przebieg choroby
będzie łagodniejszy.
W walce z miejscowymi zakażeniami górnych
dróg oddechowych najważniejsze są sekrecyjne
przeciwciała s-IgA.
Wytworzenie miejscowej odporności
jest możliwe po zastosowaniu
szczepionki donosowej. Podawana
jednokrotnie, odporność na zakażenie
pojawia się po ok. 3 dobach.
Adenowiroza
Szczepionki do podawania parenteralnego
muszą być stosowane 2-krotnie z 2-4
tygodniowym odstępem, najwcześniej w 6.
tygodniu życia, a odporność pojawia się
dopiero w 2-3 tyodniu po
podaniu drugiej dawki.
Choroby bakteryjne psów -
Leptospiroza
Dostępne na rynku szczepionki przeciwko
leptospirozie psów zawierające inaktywowane
serotypy icterohaemorrhagiae oraz canicola
nie zabezpieczają psów przed zagrażającymi
im i dominującymi obecnie serotypami
(grippotyphosa, pomona, bratislava)
Szczepionki zawierające zabite hodowle leptospir
są słabo immunogenne i indukują niskie
miana przeciwciał (do 1:400),
które utrzymują się do 3,
maksymalnie 6-8 miesięcy.
W miarę skuteczną ochronę
zapewniłoby 2-krotne szczepienie
co najmniej 2x w roku
Leptospiroza
Pierwsze szczepienie należy przeprowadzić 2x
w odstępie 2-3 tygodni, najlepiej od 12.
tygodnia życia lub później ze względu na
możliwość wystąpienia poszczepiennej reakcji
alergicznej.
Szczepienie nie zabezpiecza psów przed
nosicielstwem i siewstwem leptospir.
Borelioza (Borrelia burgdorferi)
Podejmując szczepienie, należy określić
miejsce bytowania zwierzęcia, częstotliwość
przemieszczania. W pierwszej kolejności
szczepieniu poddajemy psy polujące i
pracujące na terenach endemicznego
występowania kleszczy (lasy, jeziora).
Szczepienie rozpoczynamy w 4., 6., 9. lub 12.
tygodniu życia, zależnie od preparatu; drugie
szczepienie po 3 tygodniach.
Szczepienia przypominające co rok.
Borelioza
Po podaniu szczepionki dochodzi do indukcji
przeciwciał skierowanych głównie przeciwko
białku Osp A i Osp B. Powstałe Ab przeciwko
białku Osp A po dostaniu się do organizmu
żerującego kleszcza hamują namnażanie się
borreli i zapobiegają zasiedlaniu gruczołów
ślinowych przez te bakterie (nie likwidują ich w
całości, zmniejszają ich liczebność). Powoduje to,
że nie dochodzi do przejścia drobnoustrojów do
organizmu psa.
Szczepienie nie usuwa zarazka z zakażonego
organizmu i nie eliminuje objawów klinicznych
choroby.
Szczepienie
Biocan B –
szczepionkę stosuje się od 12.
tygodnia życia; powtórzenie po
2-3 tygodniach.
Szczepienia przypominające co rok.
Bordeteloza
Szczepienie ma na celu ochronę zwierząt
młodych i wrażliwych przed wprowadzeniem
do środowiska, w którym endemicznie
występują zachorowania górnych dróg
oddechowych.
Szczepieniu poddajemy psy w wieku 6-8
tygodni z powtórzeniem po 3-4 tygodniach.
Nobivac KC – donosowa szczepionka
przeciwko B.bronchiseptica i wirusowi CPi;
Bronchi - Shield – donosowa, przeciwko
B.bronchiseptica; stos. od 8. miesiąca życia;
powtórzenia co rok.
Preparaty
Intervet
Nobivac DHP (CDV -szczep Onderstepoort;
CAV-2, CPV)
Nobivac DHPPi (CDV -szczep Onderstepoort;
CAV-2, CPV, CPi)
Nobivac KC
– donosowa szczepionka przeciwko
B.bronchiseptica i wirusowi CPi;
Powstawanie odporności: przeciwko B.bronchiseptica:
72h od szczepienia przeciwko wirusowi parainfluenzy
psów: 3 tygodnie od szczepienia
Czas trwania odporności: 1 rok
Psy poddane szczepieniu muszą
mieć ukończone 3 tygodnie.
Nobivac PUPPY DP - atenuowane wirusy:
nosówki(CDV) i parwowirozy (CPV)
Nobivac Lepto- zawiera inaktywowane
bakterie L. interrogans – serogrupy Canicola i
Icterohaemorrhagiae
Virbac
Canigen DHA2PPi – (CDV, CAV-2, CPV, CPiV,
L. interrogans – serowary Canicola i
Icterohaemorrhagiae)
Canigen DHA2PPi/LR – j.w. + wścieklizna
Canigen Puppy 2b – żywy atenuowany CPV-
2b
Bibliografia
www.mz.gov.pl
dr hab. n.wet. Krzysztof Rypuła, lek. wet. Aleksandra Kumala
„Profilaktyka swoista w chorobach wirusowych psów i kotów
– aktualne poglądy” Wet. w praktyce 4/2010.
dr hab. n.wet. Krzysztof Rypuła, lek. wet. Aleksandra Kumala
„Profilaktyka swoista w chorobach bakteryjnych” Wet. w
praktyce 1-2/2011.
www.wikipedia.org