MAKROEKONOMIA

II. RYNKI W AKCJI

II. RYNKI W AKCJI

1.

Subsydia

2.

Kwoty

3.

Cena maksymalna

4.

Cena minimalna

5.

Płaca minimalna

6.

RZ

1. subsydium produkcyjne

D

S0

Q (ton rocznie)

40

P (zł)

E0

50

30

20

50

S1
(po uzyskaniu
subsydium)

E1

30

subsydium

40

60

cena płacona
przez klienta spada

cena uzyskiwana
przez producenta rośnie

ilość kupowana
przez klienta rośnie

subsydium jest to dopłata rządowa do produkcji



Wykres przedstawia równowagę na rynku kokosów. Jej punkt jest wyznaczony przez

przecięcie się krzywej popytu D oraz krzywej podaży kokosów S0. Jest to punkt E0,

wyznaczający cenę równowagi na poziomie 50 złotych za tonę oraz ilość równowagi na

poziomie 30 ton rocznie.



Następnie rząd udziela subsydium w wysokości 20 złotych za tonę kokosów. Udzielenie

subsydium zmniejsza koszty producentów. Powoduje, że są oni gotowi sprzedawać tę

samą ilość po niższej cenie. Oznacza to zwiększenie podaży. Krzywa podaży przesuwa

się w prawo do S1.



Aby określić położenie nowej prostej podaży, należy odjąć kwotę subsydium od ceny

dla każdej ilości. O ile bez subsydium farmerzy oferowali 30 ton po 50 złotych,



to z subsydium będą oferować te same 30 ton po 30 złotych za tonę (50-20).



Nowy punkt równowagi E1 pojawia się na przecięciu nowej krzywej obrazującej

zwiększoną podaż S1 oraz niezmienionej krzywej popytu D.



Oznacza to nową ilość sprzedaży: 50 ton rocznie.



Cena płacona przez kupujących spada o 10 złotych, do 40 złotych za tonę. W dodatku,

kupują oni teraz więcej, bo 50 ton.



Natomiast producent sprzedając 50 ton, otrzymuje teraz cenę rynkową, czyli 40

złotych, od kupującego oraz 20 złotych subsydium od rządu, czyli razem 60 złotych za

tonę – więcej niż poprzednio.

Czyli wszystko świetnie??

Subsydia



nadprodukcja

= czyli nieefektywna

alokacja zasobów, co jest stratą

społeczną.



problem

sfinansowania

subsydium.



skutki dla zagranicy

- przy obniżonej

w ten sposób cenie, wyroby

subsydiowanych rolników są bardziej

konkurencyjne na zagranicznych

rynkach, co zmniejsza produkcję i

dochody zagranicznych rolników bez

subsydiów.

2. kwota produkcyjna

na

rynku buraków cukrowych

D

S

Q (mln ton rocznie)

40

P

(euro)

50

30

20

50

E0

30

40

60

OBSZAR

NIELEGALNY

E1

Kwota produkcyjna jest to
limit na maksymalną
wyprodukowaną ilość w
określonym czasie.



Wykres przedstawia rynek buraka cukrowego w Polsce. Bez kwoty cena równowagi wynosi 40 euro

za tonę oraz produkuje się 50 mln ton rocznie w punkcie E0.



Następnie lobby producentów postanawia ograniczyć produkowaną ilość, aby podnieść cenę.

Nakłania więc rząd do nałożenia kwoty w wysokości 30 mln ton rocznie. Efekt kwoty zależy od tego

czy jest ona poniżej, czy powyżej ilości równowagi. Gdyby była powyżej, nic by się nie stało, ale

jeśli jest poniżej początkowej ilości 50 mln ton, równowaga ulegnie zmianie.



Aby zrealizować kwotę, każdy producent buraków otrzymuje indywidualny przydział na

maksymalną produkcję tak, by suma wszystkich przydziałów była równa 30 mln ton. Produkcja

ponad ten limit jest nielegalna. Tak więc producenci buraków nie mogą już produkować ilości

równowagi 50 mln ton rocznie. Siły rynkowe i polityczne są w konflikcie.



W przypadku kwoty, rząd reguluje jedynie maksymalną ilość a nie cenę. Cena jest wynikiem

działania rynku i ustalania nowej równowagi. Kupujący są skłonni kupić 30 mln ton po 50 euro za

tonę.



Minimalna cena, po jakiej sprzedający są skłonni sprzedać 30 mln ton, to 30 euro za tonę. Jednak

jeśli kupujący są skłonni zapłacić więcej za 30 ton, to sprzedawcy zażądają jednak owych 50 euro

za tonę! Powoduje to oczywiście zwiększenie zysku producenta ze stratą dla kupującego.



Nowa równowaga rynkowa ustala się w punkcie E0 przy cenie 50 euro za tonę i sprzedaży w

wysokości 30 mln ton rocznie.



W nowej równowadze koszt krańcowy (na krzywej podaży) jest poniżej krańcowego zysku (na

krzywej popytu) i mamy stratę społeczną związaną ze złą alokacją zasobów. Kwota powoduje

niedobór produkcji.



Dobrowolne kwoty ->

kartele

3. Cena maksymalna

D0

S0

ilość
(mln rocznie)

1,1

40

cena

E0

E1

20

maksymalna

cena = 0,9

60

nadwyżka popytu

=

niedobór

(40 mln)

Cena maksymalna to najwyższa legalna

cena.

0,9

4. Cena minimalna

D0

S0

Ilość
(mln ton rocznie)

300

40

cena

(za 1 tonę)

E0

E1

20

minimlana

cena skupu

400

60

nadwyżka podaży
pszenicy 40 mln ton

Cena minimalna jest to gwarantowana przez rząd

cena minimalna skupu. Jeśli rząd dokona takiego

interwencyjnego skupu, wówczas gromadzi on

zapasy.



Wykres przedstawia rynek pszenicy. Równowaga

konkurencyjna na rynku ustaliłaby się przy 40 mln ton

rocznie i cenie 300 złotych za tonę, czyli w punkcie E0.



Jeśli jednak rząd gwarantuje minimalną cenę skupu na

poziomie 400 złotych za tonę, taka właśnie cena

ustala się na rynku (producenci nie sprzedają poniżej,

ponieważ zawsze mogą sprzedać rządowi za 400

złotych).



Przy tej wyższej cenie, popyt na pszenicę wynosi tylko

20 mln ton rocznie, zaś podaż aż 60 mln rocznie.

Mamy więc nadwyżkę podaży pszenicy na rynku w

wysokości 40 mln ton. Ta nadwyżka jest skupowana i

gromadzona przez rząd. I to właśnie rząd ma

następnie problem, co z nią zrobić.

5. Płaca minimalna

D0

S0

L (zatrudnienie)

w0

L0

w

(płaca)

E0

E1

LD

w1

płaca

minimalna

LS

bezrobocie
klasyczne



Na rynku pracy ludzie reprezentują podaż pracy – LS (labour supplied), zaś

pracodawcy reprezentują popyt na pracę (rąk ludzkich)- LD (labour demanded). Na

wolnym rynku pracy, równowaga byłaby w punkcie E0, przy zatrudnieniu równym L0 i

cenie za pracę, czyli płacy w0 (wage).



Rząd jednak uznaje, że taka niska płaca jest nieakceptowalna społecznie lub

politycznie. Postanawia więc wprowadzić wyższą płacę minimalną: w1. Zatrudnienie

poniżej niej jest nielegalne.



W tej sytuacji płaca równowagi w0 jest nielegalna. Przy minimalnej płacy równej w1,

podaż na pracę wzrasta do LS ale popyt maleje do LD. Mamy więc nadwyżkę podaży

nad popytem na pracę.

Efektywne zatrudnienie będzie równało się wielkości

mniejszej

, czyli popytowi i wyniesie LD. Różnica między LS a LD to bezrobocie

(klasyczne).



W sytuacji wolnego rynku, każdy, kto jest gotowy do pracy po rynkowej płacy, może

znaleźć zatrudnienie. Rynek rozlokowuje rzadki zasób pracy do stanowisk, na których

praca ta jest najlepiej opłacana.



W sytuacji płacy minimalnej, powstaje bezrobocie (marnuje się zasób pracy) oraz

występuje niepotrzebne marnowanie czasu na bezowocne poszukiwanie

zatrudnienia.

Kto zyskuje?

Kto traci?

płaca minimalna w Polsce od 1 I 2012:
1500 pln brutto ≈ 1112 pln netto

średnia płaca w Polsce w pierwszej połowie 2012:

w całej gospodarce-> 3571,68 pln brutto≈ 2554 pln

netto

sektor publiczny -> 4103,70 pln brutto≈ 2925 pln

netto

sektor prywatny -> 3321,95 pln brutto≈ 2381 pln

netto