M

a

x

1

0

m

1%

Max 10 m

2%

15 m

1,5

%

PRZEGRODA WENTYLACYJNA

Strefy zabezpieczające

Zapory przeciwwybuchowe

metanomierz 1%

metanomierz 2%

Wyrobisko z wentylacją

odrębną drążone kombajnem

chodnikowym

metanomierz 2%

metanomierz 1%

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

• Pył węglowy są to ziarna węgla przechodzące przez sito o oczku

1x1 mm

• Pył kopalniany jt pył powstały podczas robót górniczych wraz z

dodatkiem substancji zabezpieczających

• Pokład węgla zagrożony wybuchem pyłu węglowego- jt. pokład

w którym stwierdzono zawartość części lotnych w węglu

większa lub równą niż 10% w bezwodnej i bezpopiołowej

substancji węglowej.

• Pokład niezagrożony tj. pokład nie spełniający ww. zasady
• Pył węglowy bezpieczny – jt. pył pochodzący z pokładu

niezagrożonego wybuchem pyłu węglowego

• Pył węglowy niebezpieczny – jt pył węglowy pochodzący z

pokładu zagrożonego wybuchem pyłu węglowego

• Warunki powstania wybuchu pyłu węglowego
• Aby nastąpił wybuch pyłu węglowego niebezpieczny pył

węglowy musi być wzbity w obłok o stężeniu 50 do 1000 g/m

3

oraz temperatura powyżej 600

0

C oraz odpowiednia ilość tlenu

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Pył kopalniany zabezpieczony jt. pył kopalniany

zawierający:

 Co najmniej 70% części niepalnych stałych w

polach niemetanowych

 Co najmniej 80% części niepalnych stałych w

polach metanowych

 Wodę przemijającą uniemożliwiającą

przenoszenie wybuchu pyłu węglowego i
całkowicie pozbawiającą ten pył lotności.

Pył kopalniany niezabezpieczony jt. pył, który nie

spełnia ww. wymagań

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Wyrobisko niezagrożone wybuchem pyłu

węglowego jt. wyrobisko w którym:

• Nie występuje niebezpieczny pył węglowy,lub
• Pył kopalniany zawiera co najmniej 90% części

niepalnych stałych pochodzenia naturalnego, ilość

niebezpiecznego pyłu węglowego jest mniejsza niż

10 g/m

3

wyrobiska, a intensywność osiadania pyłu

jest mniejsza niż 0.15 g/m

2

ma dobę, lub

• Pył kopalniany zawiera co najmniej 50% wody

przemijającej pochodzenia naturalnego, a

wyrobiska sąsiednie są niezagrożonego wpw lub są

w klasie A zwpw,

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Miejsca możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego są w

szczególności:

• Miejsca wykonywania robót strzałowych w wyrobiskach zagrożonych

wybuchem pyłu węglowego

• Miejsca urabiania węgla,
• Miejsca stwierdzonych nagromadzeń metanu w ilości co najmniej 1.5%,
• Miejsca nagromadzenia pyłu węglowego niebezpiecznego w ilości co

najmniej 500 g/m

3

wyrobiska w pyle kopalnianym niezabezpieczonym

na długości większej niż 30 m, w wyrobisku, gdzie eksploatowane są
maszyny elektryczne,

• Pola pożarowe,
• Zbiorniki węgla,
• Składy materiałów wybuchowych,
• Strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami w pokładach II, III i IV kat.

Zagrożenia metanowego,

• Wyrobiska o nachyleniu powyżej 10

0

z transportem linowym, kołowym

lub kolejkami, w których zainstalowane są kable lub przewody
elektryczne,

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Ustala się dwie klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego
• Pokładów węgla
• Wyrobisk
Do klasy A zagrożenia wpw zalicza się pokłady wraz z wyrobiskami w

tych pokładach w których występuje pył węglowy zabezpieczony w

sposób naturalny, lub nie ma odcinków z pyłem kopalnianym

niezabezpieczonym w sposób naturalny, dłuższych niż 30 m, przy

czym odległość między tymi odcinkami nie może być mniejsza niż

100 m

Do klasy B zagrożenia wpw zalicza się pokłady węgla wraz z

wyrobiskami które nie spełniają ww. wymagań

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

• W wyrobiskach zaliczonych do klasy A lub B zagrożenia wpw

utrzymuje się strefy zabezpieczające przed przeniesieniem wybuchu.

• W strefach zabezpieczających zmywa się wodą lub opyla pyłem

kamiennym wyrobiska na całym obwodzie łącznie z obudową na
długości co najmniej 200 m od miejsc możliwego zapoczątkowania
wybuchu pyłu węglowego.

• Pył kopalniany usuwa się z maszyn i urządzeń znajdujących się w

wyrobiskach w strefie zabezpieczającej.

• W polach metanowych dodatkowo utrzymuje się strefy

zabezpieczające na całej długości wyrobiska przewietrzanego
lutniociągiem

,

Zawartość części niepalnych stałych w pyle kopalnianym w strefie

zabezpieczającej powinna wynosić co najmniej:

• 70% w polach niemetanowych
• 80% w polach metanowych

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

• Główne zapory przeciwwybuchowe buduje się na wlocie i

wylocie z rejonu wentylacyjnego.

• Pomocnicze zapory pwybuch. buduje się wewnątrz rejonów

wentyl. w odległości 60 m do 200 m od miejsc możliwego
zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego

Ilość wody lub pyłu kamiennego na zaporze w przeliczeniu na

1 m

2

przekroju wyrobiska w świetle obudowy powinna

wynosić co najmniej

• 200 dm3 wody lub 200 kg pyłu w polach niemetanowych
• 400 dm3 wody lub 400 kg pyłu w polach metanowych

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Zapory przeciwwybuchowe pyłowe dzielą się na:
• Zwykłe – długość półki > 65% max szerokości wyrobiska
• Boczna – długość półki od 50-65% max szr. Wyrobiska
• O skróconej długości półek – długość półki od 40-50% max szer.

Wyrobiska

• Rozstawna gdy odległość półek jest tak dobrana aby ilość pyłu

kamiennego wynosiła 1 kg/m

3

wyrobiska

Odległość między półkami zapory powinna wynosić 2m – 3m, a w

wyjątkowych wypadkach zmniejszona do 1 m. Na półkach o
długości deseczek 0.35 cm umieszcza się nie mniej niż 25kg pyłu
kamiennego na 1mb półki (wysokość stożka nasypowego 10 cm), a
przy długości deseczek 0.5 m nie mniej 45 kg na 1mb półki
(wysokość stożka zasypowego min. 13 cm)

Zagrożenie wyrzutem gazów i skał

Zagrożenie wyrzutami gazów i skał jt. naturalna skłonność do

występowania zjawisk gazogeodynamicznych w postaci wyrzutu
gazów i skał lub nagłego wyrzutu gazów z górotworu do wyrobiska.

Objawy wskazujące na zwiększenie zagrożenia wyrzutami gazów i

skał:

• Zwiększenie ilości zwiercin, wydmuchy zwiercin i gazów,

zakleszczanie lub wypychanie wiertła w czasie wiercenia,
odpryskiwanie węgla z ociosów, trzaski w głębi calizny,

• Zwiększone wydzielanie gazów po robotach strzałowych,
• Zwiększenie ilości urobku i jego rozrzucenie na większą odległość

od przodka przy tej samej technologii wykonywania robót
strzałowych,

• Zmniejszenie zwięzłości i zmiany struktury węgla w czasie

prowadzenia wyrobiska

Zagrożenie wyrzutem gazów i skał

Ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami metanu i

skal

•Skłonne do występowania wyrzutów

•Zagrożone wyrzutami metanu i skał
Do kategorii skłonnych zalicza się pokłady, w których:

•Metanonośność powyżej 8m3/Mg i zwięzłość Rc węgla

<0.3

•Metanonośność jest większa od 8m3/Mg, Rc>0.3 ale

intensywność desorpcji metanu jest większa od 1.2MPa
Do kategorii zagrożonych zalicza się pokłady w których

•Wystąpił wyrzut metanu i skał,

•Wystąpił nagły wypływ metanu,

• poklady skłonne do występowania wyrzutów metanu

iskał gdy desorbcja jest powyżej 1.2 MPa i wystąpiły inne

objawy zwiększające zagrożenie,

•Stwierdzono występowanie innych objawów

wskazujących na wzrost zagrożenia,
Wybór profilaktyki przeciwwyrzutowej dla danego

wyrobiska ustala zespół kopalniany wyznaczony przez

KRZG

Zagrożenie wyrzutem gazów i skał

Ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami gazów i skał
Do pierwszej kat. Zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicz się pokłady lub ich

części w których nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał

Do drugiej kategorii zalicza się:

• Pokłady w których wystąpiły wyrzuty gazów i skał

• Pokłady w których nie wystąpiły wyrzuty gazów i skal ale istnieją objawy

uzasadniające to zaliczenie

• Ustala się dwa stopnie zagrożenia wyrobisk wyrzutami gazów i skal:

• Do pierwszego stopnia zalicza się wyrobiska zaliczone do pierwszej kat.

Zagrożenia wyrzutami gazów i skał

• Do drugiego stopnia

• Wyrobiska prowadzone w częściach pokładu zaliczonych do II kat.

Zagrożenia wyrzutami gazów i skał

• Wyrobiska drążone w pokładach zaliczonych do I kat. Zagrożenia

wyrzutami gazów iskał jażeli wystepują w nich zwiekszajace zagrożenie :

• Wpływ krawędzi eksploatacyjnych

• Zaburzenia geologiczne

• Otwierania wyrobiskiem kamiennym pokladów wegla zagrożonych

wyrzutami

Zagrożenie tąpaniami

Zagrożenie tąpaniami jt. możliwość wystąpienia tąpnięcia w rezultacie

niekorzystnych warunków górniczo-geologicznych w wyrobisku lub
w jego otoczeniu

Tąpniecie jt. zjawisko dynamiczne spowodowane wstrząsem

górotworu, w wyniku

którego wyrobisko uległo gwałtownemu

zniszczeniu, w następstwie czego nastąpiła całkowita lub częściowa
utrata jego funkcjonalności lub bezpieczeństwa jego użytkowania,

Wstrząs górotworu jt wyładowanie energii nagromadzonej w

górotworze objawiające się drganiem górotworu i zjawiskami
akustycznymi nie powodujące zniszczenia wyrobisk

Skłonność górotworu do tąpań jt. zdolność do kumulowania energii w

górotworze i nagłego jej wyzwolenia w momencie zmiany lub
zniszczenia ich struktury.

Zagrożenie tąpaniami

Ustala się trzy stopnie zagrożenia tąpaniami

Do pierwszego stopnia zagrożenia tąpaniami zalicza się pokłady lub ich

części zalegające w

górotworze skłonnym do tąpań, w których:

1) dokonano odprężenia:
a) przez wybranie pokładu odprężającego z zawałem stropu w odległości nie

większej niż 50m pod pokładem odprężanym lub 20 m nad tym

pokładem,

b) przez wybranie pokładu odprężającego z podsadzką hydrauliczną w

odległości nie większej niż 30 m pod pokładem odprężanym lub 15 m nad

tym pokładem,

c) w przypadku grubego pokładu — przez czyste wybranie warstwy tego

pokładu,

d) nie zachowując parametrów określonych w lit. a)—c), ale wyniki badań i

opinia rzeczoznawcy uzasadniają takie zaliczenie w związku z

występującymi warunkami geologiczno-górniczymi oraz własnościami

geomechanicznymi pokładu i skał otaczających — a po odprężeniu

tąpnięcia nie występują,

2) nie dokonano odprężenia, ale wyniki badań i opinia rzeczoznawcy

uzasadniają takie zaliczenie

Do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami zalicza się pokłady lub

ich części zalegające w górotworze skłonnym do tąpań, w
których nie dokonano odprężenia przez wybranie pokładu
sąsiedniego, ale wyniki badań i opinia rzeczoznawcy
uzasadniają takie zaliczenie w związku z występującymi
warunkami geologiczno-górniczymi oraz własnościami
geomechanicznymi pokładu i skał otaczających.

Do trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami zalicza się pokłady lub

ich części zalegające w górotworze skłonnym do tąpań, w
których nie dokonano odprężenia przez wybranie pokładu
sąsiedniego lub wystąpiło tąpnięcie, pomimo dokonanego
wcześniej odprężenia.

Stan zagrożenia tąpaniami ocenia się następującymi

metodami:
rozeznania górniczego
sejsmologii górniczej
sejsmoakustyki
sondażowych wierceń małośrednicowych

Zagrożenie tąpaniami

Zagrożenie tąpaniami ogranicza się przez:
• Właściwe projektowanie robót górniczych
• Nawadnianie calizny węglowej
• Wykonywanie wierceń odprężających
• Strzelanie wstrząsowe
• Strzelanie wstrząsowo-urabiające
• Strzelanie torpedujące
• Ukierunkowane szczelinowanie techniką strzelniczą
• Stosowanie innych metod

Zagrożenie wodne

zagrożenie wodne — jest to możliwość wdarcia lub niekontrolowanego

dopływu wody, solanki, ługów albo wody z luźnym materiałem do

wyrobisk, stwarzając niebezpieczeństwo dla ruchu zakładu górniczego

lub jego pracowników,

Do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich

części, jeżeli:

• zbiorniki i cieki wodne na powierzchni są izolowane warstwą skał

nieprzepuszczalnych od części górotworu, w obrębie której wykonano

lub planuje się wykonanie wyrobisk, lub

• poziomy wodonośne są izolowane od istniejących oraz

projektowanych wyrobisk warstwą skał o wystarczającej

miąższości i ciągłości lub z poziomów wodonośnych

odprowadzono zasoby statyczne wód, a dopływ z zasobów

dynamicznych ma stałe natężenie umożliwiające bieżące

odwadnianie wyrobisk lub

• zbiorniki wodne w nieczynnych wyrobiskach są izolowane od

istniejących oraz projektowanych wyrobisk warstwą skał o

wystarczającej miąższości i ciągłości lub zostały odwodnione

Zagrożenie wodne

• Do drugiego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich

części, jeżeli:

• zbiorniki i cieki wodne na powierzchni oraz podziemne zbiorniki

wodne mogą w sposób pośredni, w szczególności przez infiltrację
lub przeciekanie, spowodować zawodnienie wyrobisk lub

• w stropie lub spągu złoża albo części górotworu, w której są

wykonane lub przewidziane do drążenia wyrobiska, istnieje
poziom wodonośny typu porowego, nieoddzielony
wystarczającą pod względem miąższości i ciągłą warstwą
izolującą od złoża albo wyrobisk, lub

• występują uskoki wodonośne rozpoznane pod względem

zawodnienia i lokalizacji, lub

• występują otwory wiertnicze niezlikwidowane prawidłowo albo nie

ma danych o sposobie ich likwidacji, jeżeli otwory te stwarzają
możliwość przepływu wód z powierzchniowych lub
podziemnychzbiorników wodnych oraz poziomów wodonośnych.

Zagrożenie wodne

Do trzeciego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub

ich części, jeżeli:

1) zbiorniki lub cieki wodne na powierzchni stwarzają możliwość

bezpośredniego wdarcia się wody do wyrobisk lub

2) w stropie lub spągu złoża albo części górotworu, w której są

wykonywane lub przewidywane do drążenia wyrobiska,

istnieje poziom wodonośny typu szczelinowego lub

szczelinowokawernistego, nieoddzielony wystarczającą pod

względem miąższości i ciągłą warstwą izolującą od złoża albo

wyrobisk, lub

3) w części górotworu, w której wykonano lub planuje się

wykonanie wyrobisk, albo w ich bezpośrednim sąsiedztwie

występują zbiorniki wodne zawierające wodę pod ciśnieniem

w stosunku do spągu tych wyrobisk, lub

4) występują uskoki wodonośne o niedostatecznie rozpoznanym

zawodnieniu bądź lokalizacji, lub

5) istnieje możliwość wdarcia się wody lub wody z luźnym

materiałem z innych źródeł niż określone w pkt 1—4.

Zagrożenie wodne

Profilaktyka stosowana z zagrożeniu wodnym
• Zakład górniczy dwa razy w roku wykonuje pomiary dopływu wód

do wyrobisk i w zależności od przewidywanego dopływu wód

buduje odpowiedni system odwadniania zabezpieczający

wyrobiska przed zatopieniem

• W II stopniu zagrożenia wodnego stanowiska określone przez

KRZG wyposaża się sygnalizację alarmową oraz wyznacza dla nich

drogi ucieczkowe

• W III stopniu zagrożenia wodnego w miejscu stałych stanowisk

pracy instaluje się sygnalizacje alarmową, wyznacza się drogi

ucieczkowe oraz opracowuje się plan akcji ratowniczej wraz z

instalacją sygnalizacji alarmowej

Zagrożenie pyłami szkodliwymi dla zdrowia

• Zagrożenie działaniem pyłów szkodliwych dla zdrowia — rozumie

się przez to występowanie na stanowiskach pracy pyłu

wdychanego lub respirabilnego o stężeniu przekraczającym

najwyższe dopuszczalne wartości.

• pył respirabilny — jest to zbiór cząstek przechodzących przez

selektor wstępny o charakterystyce przepuszczalności według

wymiarów cząstek opisanej logarytmiczno-normalną funkcją

prawdopodobieństwa ze średnią wartością średnicy

aerodynamicznej 3,5 ± 0,3 mikronów i z geometrycznym

odchyleniem standardowym 1,5 ± 0,1,

• pył wdychany — jest to udział masowy wszystkich cząstek

zawieszonych, wdychanych lub wziewanych przez nos i usta,

Zagrożenie pyłami szkodliwymi dla zdrowia

Ustala się trzy kategorie zagrożenia działaniem pyłów szkodliwych

dla zdrowia w podziemnych zakładach górniczych.

• Do kategorii A zagrożenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia zalicza

się stanowiska pracy w wyrobiskach, gdzie występują stężenia

pyłu o wartościach wymagających stosowania sprzętu filtrującego

ochrony układu oddechowego 1 klasy ochronnej, ustalonej według

Polskiej Normy.

• Do kategorii B zagrożenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia zalicza

się stanowiska pracy w wyrobiskach, gdzie występują stężenia

pyłu o wartościach wymagających stosowania sprzętu filtrującego

ochrony układu oddechowego 2 lub 3 klasy ochronnej, ustalonej

według Polskiej Normy.

• Do kategorii C zagrożenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia zalicza

się stanowiska pracy w wyrobiskach, gdzie stosowany filtrujący

sprzęt ochrony układu oddechowego 1, 2 lub 3 klasy ochronnej,

ustalonej według Polskiej Normy, nie zapewnia skutecznej ochrony

pracowników.

Zagrożenie pyłami szkodliwymi dla zdrowia

Pracowników wyposaża się w filtrujące środki ochrony indywidualnej

układu oddechowego dostosowane do stężenia pyłu na stanowisku
pracy:

• Dla stężenia do 4 x NDS stosuje się sprzęt filtrujący klasy 1,
• Dla stężenia do 10 x NDS stosuje się sprzęt filtrujący klasy 2
• Dla stężenia do 20 x NDS stosuje się sprzęt filtrujący klasy 3

• NDS – jest to najwyższe dopuszczalne stężenia czynnika

szkodliwego, które działając na człowieka przez 8 godzin dziennie
przez całe jego życie zawodowe nie spowoduje jego choroby ani
jego przyszłych pokoleń

Zagrożenie radiacyjne

Przez zagrożenie radiacyjne naturalnymi substancjami

promieniotwórczymi rozumie się narażenie pracownika na

• Wchłoniecie do organizmu krótkożyciowych produktów rozpadu

radonu lub izotopów radu

• Narażenia zewnętrznego na promieniowanie gamma emitowane

przez osady dołowe i skały górotworu

Ustala się dwie klasy wyrobisk zagrożonych radiacyjnie
• Wyrobiska klasy A, w których środowisko pracy stwarza

potencjalne narażenie otrzymania przez pracownika rocznej dawki

skutecznej przekraczającej 6 mSv

• Wyrobiska klasy B, w których środowisko pracy stwarza

potencjalne narażenie otrzymania przez pracownika rocznej dawki

skutecznej większej niż 1 mSv, lecz nie przekraczającej 6 mSv