Choroby jamy ustnej
i gardła

Ciało obce w gardle



W nosogardle – objawy nieżytu nosa



W części ustnej i krtaniowej gardła –

najczęściej: migdałki podniebienne, nasada

języka, dołki nagłośniowe, zachyłki gruszkowate



Objawy:



Ostry ból przy połykaniu pokarmu lub

bezposrednio po połknięciu



Uczucie dyskomfortu i przeszkody w gardle



Trudności w przełykaniu



Promieniowanie bólu do ucha



Ślinotok, czasami z domieszką krwi



Duszność

Zapalenie jamy ustnej



Powierzchowne/ głębokie



Ograniczone/rozlane



Czynniki sprzyjające:



Urazy mechaniczne i chemiczne



Radioterapia



Choroby przebiegające z upośledzeniem

odporności



Zła higiena jamy ustnej



Zaburzenia wydzielania śliny



Niewłaściwa dieta

Zapalenie nieżytowe jamy
ustnej



Etiologia wirusowa lub bakteryjna



Objawy



Bolesność i pieczenie



Utrudnione połykanie



Zwiększone wydzielanie śliny, zaburzenia smaku



Badanie przedmiotowe:



Zlokalizowane lub rozlane zmiany rumieniowate



Nadmierne łuszczenie nabłonka z tworzeniem

nalotu na błonie śluzowej



Leczenie:



Eliminacja czynników drażniących



Leki miejscowo odkażające



Suplementacja witamin z grupy B i C

Opryszczkowe zapalenie jamy
ustnej



Najczęściej u dzieci do 6 r.ż, często towarzyszy infekcjom

ogólnym i narażeniu na nasłonecznienie



Etiologia: wirus opryszczki zwykłej (HSV)



Objawy:



Pieczenie, bolesność w jamie ustnej



Złe samopoczucie



Gorączka



Badanie przedmiotowe:



Przejrzyste pęcherzyki, początkowo na granicy błony

śluzowej i skóry warg, łatwo pękające



Język obłożony, z pęcherzykami na brzegach



Nowe zmiany pojawiają się przez kilka dni



Leczenie:



Objawowe, rzadko acyklowir



Miejscowe preparaty antyseptyczne

Grzybica jamy ustnej



Najczęstsza drożdżyca (zakażenie oporunistyczne)



Kandydoza rzekomobłoniasta – najczęstsza ostra

grzybica jamy ustnej: - białe kożuchowate naloty,

łatwe do usunięcia, na zmienionym zapalnie

podłożu



Inne postacie: kandydoza niemowląt, rumieniowa,

zanikowa, rozrostowa, guzkowata, zapalenie

kącików ust



Leczenie:



Usunięcie czynników predysponujących



Higiena jamy ustnej



Leczenie miejscowe: preparaty odkażające,

przeciwgrzybicze



Doustne leki przeciwgrzybicze

Nieswoiste zapalenie
języka



Zwykle nadkażenie bakteryjne pio urazach

mechanicznych i chemicznych



Objawy:



Pieczenie języka, ból



Zaburzenia smaku



Badanie przedmiotowe:



Przekrwienie błony sluzowej



Zanik brodawek



Obrzęk języka



Leczenie:



Eliminacja przyczyn



Miejscowo leki odkażające



antybiotykoterapia

Ropień języka



Powikłanie zapalenia języka



Etiologia bakteryjna florą mieszaną



Objawy:



Pieczenie i ból języka



Ograniczenie ruchomości jezyka – trudności z połykaniem i mówieniem



Nadmierne ślinienie się



Szczękościsk



Cuchnienie z ust



Badanie przedmiotowe:



Początkowo twarde bolesne obrzmienie



Potem wyraźna asymetria języka



Powiększenie i bolesnoąć węzłów chłonnych podżuchwowych i

podbródkowych



Leczenie:



Antybiotykoterapia



Nacięcie ropnia trzonu języka z dojścia przez jamę ustną



Nacięcie ropnia nasady języka z przejściem w ropowicę dna jamy

ustnej z dojścia zewnętrznego

Alergiczne zapalenie języka



Objawy jak w nieswoistym zapaleniu
języka, ale postępują bardzo szybko



Dominują zmiany obrzękowe i
intensywny świąd języka



Leczenie: objawowe i przeciwalergiczne



Utrzymanie drożności dróg
oddechowych!!!

Zapalenia błony śluzowej i
tkanki chłonnej gardła



Zapalenie gardła – dominuje odczyn
zapalny błony śluzowej



Zapalenie tkanki chłonnej gardła =
angina – najczęściej dotyczy migdałków
podniebiennych

Ostre zapalenie gardła



50-80% infekcje wirusowe



Objawy:



Ból gardła, pieczenie



Kaszel



Współwystepowanie objawów nieżytu nosa, krtani i tchawicy



Stan podgorączkowy



W zakażeniach enterowirusem może być biegunka



Badanie przedmiotowe:



Żywoczerwona, rozpulchniona błona sluzowa, pokryta lepką

wydzieliną



Niewielkie powiększenie węzłów chłonnych



Leczenie:



Oszczędzający tryb życia



Leczenie objawowe (NLPZ, tabletki do ssania)



Infekcje bakteryjne:



Cięższy i dłuższy przebieg



Antybiotykoterapia empiryczna: penicyliny, z inhibitorem laktamaz;

u uczulonych makrolidy, w drugim rzucie - cefalosporyny

Zapalenie tkanki chłonnej
gardła o etiologii wirusowej



Objawy:



Ból gardła



Gorączka, bóle kostno-mięśniowe, bóle

głowy



Badanie przedmiotowe:



Przekrwienie i rozpulchnienie migdałków,

surowiczy wysięk w kryptach



Drobne pęcherzykowate zmiany na łukach

podniebiennych i podniebieniu miękkim



Leczenie:



objawowe

Mononukleoza zakaźna



Zakażenie wirusem Epstein-Barr



Okres wylęgania 6 tyg



Objawy:



Silny ból gardła



Gorączka, znaczne osłabienie, złe samopoczucie



Badanie przedmiotowe:



Złogi fibrynowe na migdałkach przypominające kredę



Znaczne obustronne powiększenie węzłów chłonnych szyi i

innych okolic



Hepatosplenomegalia



Drobnogrudkowa wysypka, osutka po podaniu aminopenicylin



Leukopenie, potem leukocytoza, monocytoza



Leczenie: objawowe



Powikłania:



Neurologiczne: niedowłady nerwów obwodowych i

czaszkowych, zapalenie opon m-r



Zapalenie mięśnia sercowego

Zapalenie tkanki chłonnej
gardła o etiologii bakteryjnej



90% paciorkowiec β-hemolizujący grupy A



Objawy:



Nagle silny ból gardła, trudności z połykaniem,

promieniowanie do uszu



Gorączka, dreszcze, ból głowy, ogólne osłabienie



Badanie przedmiotowe:



Przekrwienie migdałków i łuków podniebiennych z

żółtymi nalotami w kryptach



Bolesne powiększenie węzłów chłonnych, głównie

podżuchwowych



Białawy nalot na języku, cuchnięcie z ust, objawy

odwodnienia



Leczenie:



I rzut – penicyliny z inhibitorami laktamaz przez 10 dni



U uczulonych makrolidy

Płonica



Wywoływana przez szczepy paciorkowców grupy

A produkujące toksyny erytrogenne



Objawy:



Nagłe pojawienie się silnej gorączki i bólu gardła



Przekrwienie i powiększenie migdałków z

szarawym nalotem



Język malinowy



Purpurowe wybroczyny na podniebieniu, języczku i

błonie śluzowej gardła



Po 24 godzinach wysypka płonicza



Wolny trójkąt między fałdami policzkowymi

(Fiłatowa)



Wybroczyny w zgięciach łokciowych i kolanowych

Angina Plauta-Vincenta



Czynniki etiologiczne; krętki i wrzecionowce



Objawy:



Złe samopoczucie



Bóle gardła, jednostronne, nasilające się przy

połykaniu



Cuchnienie z ust



Badanie przedmiotowe:



Brudnoszary nalot na migdałku, pokrywający

głębokie, niekrwawiące owrzodzenie



Leczenie: penicyliny



Różnicowanie: błonica, angina agranulocytarna,

ostra białaczka, owrzodzenie nowotworowe

Przewlekłe zapalenie
migdałków podniebiennych



Objawy:



Uczucie drapania, niewielki ból gardła



Częste stany zapalne



Bóle szyi



Trudności w połykaniu



Powiększenie węzłów chłonnych



Cuchnący oddech, nieprzyjemny smak w ustach



Badanie przedmiotowe:



Zaczerwienie łuków podniebiennych



Przerost migdałka



Zbliznowaciała powierzchnia migdałka



Obecność płynnej treści ropnej lub kaszowatej wydzieliny w

kryptach



Tkliwość migdałka



Ograniczona ruchomość migdałka



Powiększenie węzłów chłonnych



Podwyższone OB., CRP, ASO



Leczenie: rozważyć wskazania do tonsillektomii

Przewlekłe zapalenia migdałka
gardłowego



Objawy:



Nawracające infekcje



Stałe lub okresowe upośledzenie drożności nosa ze

śluzową lub śluzowo-ropną wydzieliną, nosowanie,

chrapanie



Bezdechy senne



Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła



Upośledzenie drożności trąbki słuchowej, ostre zapalenia

ucha środkowego, wysiekowe zapalenie ucha środkowego



Zapalenia zatok przynosowych



Leczenie:



Zachowawcze: antybiotyki, leki mukolityczne,

obkurczające błonę śluzową nosa, leczenie

immunostymulujące, sterydy donosowe



Adenotomia

Wskazanie do tonsillektomii i
adenotomii



Zakażenia:



Nawroty ostrego zakażenia: 3x w ostatnim roku, 5x w

ciagu 2 lat, 7x w ciągu 3 lat



Każdy z nawrotów charakteryzował się przynajmniej

jedną z nastepujących cech: goraczka >38, odczyn

zapalny węzłów chłonnych szyi >2 cm, wysięk lub

naloty na migdałkach, obecność paciorkowców β-

hemolizujacych grupy A



Nawracanie zakażeń mimo odpowiedzi na prawidłowe

leczenie



Nawracające ostre lub przewlekłe zapalenia ucha

środkowego i zatok przynosowych



Obturacja dróg oddechowych



Nowotwory: uwaga na każde jednostronne powiększenie

migdałka podniebiennego

Rak jamy ustnej



Czynniki ryzyka: palenie tytoniu, picie
wysokoprocentowego alkoholu,
zakażenie HPV, zła higiena,
immunosupresja, zanik błony śluzowej
(zespół Plummera-Vinsona)



Stany przedrakowe: leukoplakia,
erytroplakia

Rak jamy ustnej



Rak wargi:



90%warga dolna – egzofityczny guzek lub owrzodzenie, powoli

powiększające się, przerzuty późno



10% warga górna – bardziej agresywny



Rak 2/3 przednich języka



Najczęściej owrzodzenie na bocznej powierzchni języka



Rak dna jamy ustnej



Najczęściej szczelinowate pęknięcie w części bocznej



Rak trójkąta zatrzonowcowego



Rak błony śluzowej policzka



Rak podniebienia twardego



Leczenie:



Chirurgiczne:



Usunięcie guza



Mandibutektomia



Operacje węzłowe



Uzupełniająca radioterapia

Rak gardła środkowego



Rak migdałka podniebiennego 45%



Rak nasady języka 25%



Rak podniebienia miękkiego 20%



Objawy:



Dysfagia



Ból promieniujący do ucha



Szczękościsk, ślinotok, krwawienia



Przerzuty do węzłów chłonnyc – u 60% jako

pierwszy objaw



Leczenie:



Chirurgiczne



Radioterapia



Brachyterapia – w raku nasady języka

Sialoadenozy



Inaczej sialozy = choroby niezapalne ślinianek
powstałe wskutek zaburzeń wydzielania i
metabolizmu miąższu, manifestujące się
nawracającymi bolesnymi obrzękami ślinianek,
głównie przyusznych



Hormonalne np w cukrzycy, mocznicy,
nadczynności tarczycy, w okresie menopauzy, u
ciężarnych i karmiących



Z niedożywienia – niedobór białek, wyniszczenie
u alkoholików, w awitaminozach



Neurogenne – zaburzenia funkcji układu
autonomicznego

Ostre ropne zapalenie
ślinianek



Najczęściej 6-7 dekada życia



Głównie ślinanka przyuszna



Objawy:



Bolesne obrzmienie ślinianki



Odczyn zapalny na skórze



Treść ropna wypływająca z ujścia

przewodu ślinianki



Leczenie:



Antybiotykoterapia



Drenaż ropnia

Nagminne zapalenie ślinianek
- świnka



Zakażenie wirusowe



Objawy:



Obustronne obrzmienie ślinianek
przyusznych, czasem też podżuchwowych
i podjezykowych



Gorączka



Zapalenie trzustki, jajników, jąder



Uszkodzenie n VII, zapalenie opon m-r i
mózgu



Leczenie: objawowe

Zapalenie ślinianek na tle
kamicy



Najczęściej w śliniankach podżuchwowych



Objawy:



Bolesne obrzmienie ślinianki, najczęściej
pojawiające się bezpośrednio po jedzeniu



Leczenie:



usunięcie kamienia i odblokowanie
wypływu śliny



Przy nawracających zapalenia – usunięcie
ślinianki

Nowotwory gruczołów
ślinowych



80% nowotworów dotyczy ślinianek
przyusznych, 10-15% ślinianek
podżuchwowych, 5-10% ślinianek
podjęzykowych i małych gruczołów
ślinowych



Ślinianka przuyszna: 80% - łagodne



Ślinianka podżuchwowa: 50% - łagodne,
50% złośliwe



Ślinianka podjęzykowa i małe gruczoły
ślinowe: 65-80% złośliwe

Nowotwory gruczołów
ślinowych



Objawy:



Guz w obrębie ślinianki



Nawracające ropnie ślinianek
przyusznych



Rozlane powiększenie ślinianki



Porażenie nerwu twarzowego



Leczenie:



Chirurgiczne



Radioterapia