GRUPY (I)

Opracowanie: Dr S. Cisek

Źródło: Kenrick, Neuberg, Cialdini, 2002

RZECZYWISTE

GRUPY – ZESPOŁY

Jednostki:

•Wpływają na

siebie

nawzajem

•Są współzależne

•Mają poczucie
wspólnej

tożsamości

i odrębności od
innych

•Istnieją między

nimi

relacje

strukturalne

PRZYPADKOWE

ZBIOROWOŚCI

(np. ludzie stojący w

kolejce po lody)

Jednostki:

• Mogą na siebie
nawzajem wpływać

• Nie są od siebie
zależne

• Nie mają wspólnej
tożsamości lub

mają

ją w minimalnym
stopniu

• Nie istnieją między
nimi relacje
strukturalne

NIEGRUPY

(np. osoby spacerujące

po parku, ale

nieświadome swojej

obecności)

Jednostki:

• Nie mają na siebie
wpływu

• Nie są od siebie

zależne

• Nie mają wspólnej
tożsamości

• Nie istnieją między

nimi

relacje strukturalne

DEFINICJA GRUPY

Grupa – dwoje lub więcej ludzi, którzy

współoddziałują na siebie, dzielą wspólną

definicję oraz ocenę siebie i zachowują

się zgodnie z tą definicją

(Hong i Vaughan,

2002)

Struktura grup

• Normy - reguły obowiązujące wszystkich członków grupy
- normy nakazowe mówią, jak powinni się zachowywać członkowie
grupy
- normy zakazowe mówią, jak nie powinni się zachowywać członkowie
grupy
• Role grupowe – zachowania, których grupa oczekuje od swoich członków zajmujących określone

stanowiska (role odnoszą się do poszczególnych członków grupy)

• Hierarchia pozycji społecznych – uporządkowanie członków grupy pod względem władzy i

możliwości wpływania na innych

• Sieć komunikacji – wzorzec przepływu informacji w grupie
- sieć scentralizowana - informacje płyną od jednego członka (zwykle lidera) do wszystkich

jednocześnie
- sieć zdecentralizowana - informacje rozchodzą się między wszystkimi członkami i nie muszą
przechodzić przez żadną określoną osobę

Struktura grup

• Spójność - siła więzi łączących członków grupy
- spójność interpersonalna – członkowie grupy lubią ze sobą

przebywać

- spójność zadaniowa – członkowie grupy są bardzo

zaangażowani w

wypełnianie wspólnych zadań

Konsekwencje

przynależności do grupy

• Teoria kategoryzacji społecznych (Tajfel,1981)
- wzrost spostrzeganych różnic międzykategorialnych
- spadek spostrzeganych różnic wewnątrzkategorialnych (dotyczy głównie
grup obcych – tzw. efekt jednorodności grupy obcej)

- faworyzacja grupy własnej (bardziej pozytywne oceny i zachowania

kierowane do członków grupy własnej niż obcej)
• Teoria tożsamości społecznej (Tajfel, Turner,1986)
- ludzie maja skłonność do dzielenia napotykanych osób na kategorie

- jedna z kategorii społecznych identyfikuje zawsze własną kategorię

podmiotu („my”), zaś pozostałe identyfikują grupy obce

- faworyzowanie własnej grupy to sposób obrony/podwyższania

samooceny - motyw autowaloryzacji

Korzyści związane z pracą

grupową

- możliwy jest podział pracy specjalizacja
- członkowie grupy mogą się od siebie uczyć i uzupełniają się jeśli

chodzi o wiedzę, umiejętności i posiadane informacje

- członkowie grupy udzielają sobie wsparcia i wzajemnie się motywują
- członkowie grupy mogą stymulować się intelektualnie oraz

wzajemnie korygować swoje błędy i niewłaściwe decyzje

- sprawniejsi w danej dziedzinie członkowie grupy kompensują

słabości pozostałych osób

- niektóre zadania nie są możliwe do zrealizowania przez jednostki,

można je wykonać tylko przy współpracy kilku (lub wielu) osób

Próżniactwo społeczne

• Badania Ringelmanna (1920) – przeciąganie liny
• Zmniejszenie wysiłku i zaangażowania jednostki w trakcie

wykonywania pracy zespołowej określa się jako próżniactwo

społeczne

• Im bardziej liczebna grupa, w tym większym stopniu poszczególni jej

członkowie wycofują wysiłek pracując wspólnie (w miarę zwiększania

liczebności grupy, maleje wydajność pojedynczego pracownika)

• Spadek efektywności jednostek w trakcie rozwiązywania zadania

grupowego wynika przede wszystkim ze spadku motywacji

indywidualnej, choć pewien wpływ może tu mieć także niewłaściwa

koordynacja wysiłków poszczególnych osób

• Tendencja do próżniactwa społecznego ujawnia się bardziej w

grupach złożonych z samych mężczyzn

Czynniki zmniejszające

próżniactwo społeczne

• Duża spójność grupy, silna identyfikacja jednostki z grupą
• Spostrzeganie wykonywanego zadania jako ważnego
• Poczucie jednostki, że może wnieść znaczący wkład w wykonanie

zadania

• Możliwość identyfikacji indywidualnego wkładu jednostki w

osiągnięty przez grupę wynik

• Nastawienie kolektywistyczne

Typologia zadań Steinera (1972)

• Zadania addytywne – efektywność grupy wynika z sumowania pracy

wszystkich jej członków (np. bieg w sztafecie). W tych zadaniach efektywność
grup bardziej liczebnych jest generalnie większa (pojawia się jednak
zagrożenie związane z wycofywaniem wysiłku przez poszczególnych
członków grupy oraz niewłaściwą koordynacją działań)

• Zadania dysjunktywne – wynik grupy wyznacza efektywność działania

najlepszego jej członka (np. generowanie pomysłów). Duże grupy osiągają
lepsze wyniki – w bardziej liczebnych grupach jest bowiem większa szansa na
ujawnienie się osób najbardziej (i najmniej) utalentowanych lub sprawnych

• Zadania koniunktywne – efektywność grupy uzależniona jest od skuteczności

najsłabszego jej członka (np. wspinaczka wysokogórska).Ponieważ w
liczebnych grupach częściej zdarzają się osoby szczególnie nieefektywne,
grupy o mniejszej liczebności są w tym przypadku bardziej skuteczne.