Zakażenia szpitalne-

pojęcia

• Zakażenie szpitalne- zak, które

wystąpiło w zwiazku z udzieleniem św

zdr, gdy choroba: - nie była w czasie

udzielania w okr wylęgania, - wystąpiła

po udzieleniu św zdr w okresie nie

dłuższym niż najdłuższy okres wylegania

• Zakażenie zakładowe- nabyte w czasie

pobytu w zoz udzielającym

całodobowych/całodziennych św zdr,

które nie było w okresie inkubacji w

chwili przyjęcia do zakładu

Zakażenia szp - pojęcia

• Ustawa o ch zak i zakażeniach z 2001
• Ust o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i

chorób zakaźnych u ludzi- 5XII 2008

• Zakażenie-wniknięcie do organizmu i rozwój

biol cz chorobotwórczego

• Czynnik alarmowy- biol cz chor o szczególnej

zjadliwosci lub oporności

• Izolacja- odosobnienie osoby/grupy chorych

zakaźnie/podejrzanych, w celu

uniemożliwienia przeniesienia cz chor na inne

osoby

Zakażenia cd

• Nadzór epidemiologiczny:

• A – indywidualny: - obserwacja osoby

zakażonej/podejrzanej, bez ograniczenia swobody

przemieszczania się,-wykonywanie badań san-

epid w celu wykrycia biol cz chor/potwierdzenia

rozpoznania ch zakaźnej, -zebranie, analiza,

interpretacja informacji o okolicznościach i

skutkach zakażenia

• B- ogólny: - stałe, systematyczne gromadzenie,

analiza, interpretacja informacji o

zachorowaniach/innych procesach zachodzących

w sferze zdrowia publicznego, - wykorzystywanie

w celu zapobiegania/zwalczania zakażeń/chorób

zak

Zakażenia cd

• Badanie san-epid: -bad lekarskie,

-laboratoryjne, -bad dodatkowe inne, -
konsultacje specjalistyczne. W ramach
nadzoru san-epid, w celu: - wykrycia biol
cz chorobotwórczych, - potwierdzenia
rozpoznania ch zak

• Styczność- bezpośredni/pośredni kontakt

ze źródłem zakażenia, gdy jego charakter
zagraża/zagrażał przeniesieniem na tę
osobę biol cz chorobotwórczych

cd

• Nosiciel- osoba bez objawów ch zak, w której

organizmie bytują biol cz chorobotwórcze, -
stanowiąca potencjalne źródło zakażenia innych
osób

• Biologiczne czynniki chorobotwórcze, mające

zdolność wyw obj chorob: -drobnoustroje
komórkowe/ich produkty, pasożyty
wewnętrzne/zewnętrzne/ich produkty, cząstki
bezkomórkowe zdolne do replikacji/przenoszenia
mat genetycznego, -zmodyfikowane gen hodowle
komórkowe/ich produkty

organizacja

•

System zapobiegania i zwalczania zakażeń

szpitalnych- kierownicy szpitali/zespołów

zoz-ów, obowiązek

wdrożenia/funkcjonowania

•

A- zespoły kontroli zakażeń szpitalnych-

powołanie/nadzór

•

B- komitet/ty kontroli zak szpit. jw.

•

Obowiązki ogólne- swiadczeniodawcy:

-podejmowanie działań prewencyjnych, -

ocena ryzyka świadczeń, -monitorowanie cz

alarmowych/zakażeń szp.

Organizacja cd

• Opracowanie/wdrożenie/nadzór –

procedur zapobiegania zakażeniom, w

tym dekontaminacji powłok ciała,

narzędzi, urządzeń, pomieszczeń

• Stosowanie środków ochrony ind i

zbiorowych zapobiegawczo

• Badania lab, analiza sytuacji epid, w celu

optymalizacji antybiotykoterapii

• Kontrola wewnętrzna zadań jw..
• Dokumentacja zadań jw../kontrola PIS/

cd

• Kierownicy szpitali/zespołów zoz dyrektorzy

ZK/Aś- zadania jw oraz:

• Monitorowanie i rejestracja zakażeń i cz

alarmowych

• Raporty o bieżącej sytuacji epid szpitala- dla

PIS

• Zgłaszanie /24g/ potwierdzonego

epidemicznego wzrostu liczby zakazeń szp-

PIS

• Gromadzenie informacji/rejestry zak i cz

alarmowych

cd

• Rejestr: -dane osobowe/pesel/płeć adres,

-rozpoznanie chor/cz al.,-opis kliniczny,opis

czynnika inne informacje

• Informacja o zakażeniach/cz alarm: -

rozpoznanie/cz alarm, -okoliczności

zachorowania/zgonu, -charakterystyka kliniczna

• Komitet kontroli zakażen szpitalnych:
• A- skład: - kierownik/przedstawiciel, -kierownicy

kom org w tym, -dział dgn mikr, - centr

sterylizatorni, -apteki szp, -przew i czł zespołu,

-kierujący praca pielęgniarek, -lekarz medycyny

pracy

komitet

• Zadania:
• Opracowywanie planów/kierunków

systemu zapobiegania/zwalczania

• Ocena wyników kontroli wewn zespołu
• Opracowywanie/aktualizacja

standardów farmakoprofilaktyki,
farmakoterapii zakażeń/chorób
zakaźnych

zespół

• Skład: - lekarz przewodniczący,

-pielęgniarka/połozna specj ds. epid/hig-epid,

nie mniej niż 1 na 200 łóżek, -diagnosta lab

jako specjalista ds. mikrobiologii /gdy lekarz

nie jest sp z dziedziny mikrobiologii/

• Zadania:
• A- opracowywanie/aktualizacja systemu

zapobiegania/zwalczania

• B- prowadzenie kontroli wewnętrznej
• C- przedstawianie wyników kontroli

kierownikowi i komitetowi

zespół

• D- szkolenie personelu w zakresie zak

szpit i kontroli, procedur

• E- konsultowanie podejrzeń

zakażeń/choroby, rozpoznań

zakażen/choroby zakaźnej

• Dekontaminacja- proces niszczenia biol cz

chor przez: mycie, dezynfekcje,

sterylizację

• Nieświadczeniodawcy- w pracy naruszenie

ciągłosci- wdrożenie/stosowanie procedur

• Procedury zatwierdzane przez PIS

cd

• Podejście: - czynne
- bierne
Złoty standard epidemiologiczny /Emmerson

1995/- podejście aktywne,

edukowanypersonel,wysokospecjalistyczny,

wszechstronny stały nadzór i monitoring przez

zespoły robocze

Zakażenia endemiczne /specyficzna flora/
Epidemie szpitalne
Podstawowy marker jakości pracy i

swiadczonych usług

alertowe

Gronkowiec złocisty Staph aureus: MRSA,

VISA VRSA. Metycylina, glikopeptydy

• Paciorkowiec ropotwórczy Str pyogenes
• Enterokoki oporne na glikozydy VRE
• Pałeczki G- wytwarzające betalaktamazy

ESBL, oporne na karbapenemy

• Pałeczka ropy błękitnej Pseudomonas

aeruginosa oporna na karbapenemy i
inne grupy

alertowe

• Acinetobacter sp- oporne na karbapenemy i

inne

• Dwoinka zap płuc Str pneumoniae oporna

na penicylinę, cefalosporyny III generacji

• Maczugowiec błonicy toxynotwórczy
• Clostridium difficilelaseczki beztlenowe
• Pałeczka krztuśca
• Neisseria meningitidis
• Legionella pneumophila
• Mycobacterium sp chorobotwórcze

alertowe

• Wirusy: - VZV
• Odry
• Grypy
• Rotawirusy
• RSV
• WZW B
• WZW C
• HIV
• Inne wg lokalnych lub innych zaleceń np.

SARS

alertowe

• BLNAR- Haem. Infl- oporny na

ampicylinę, niewytwarzający beta
laktamazy

• BLPACR- jw.. Oporny na amoksycylinę

wytwarzający beta laktamazę

• HLAR- enterokoki oporne na wysokie

stężenia aminoglikozydów

• KPC- Klebsiella pn. z karbapenemazą
• MRCNS- Staph Kg- metycylinooporny

alertowe

• VRSA- Staph aur wankomycynooporny
• Formy izolacji - standardowa, kontaktowa,

pow- kropelkowa, - pow- pyłowa

• Izolacja pow- pyłowa: - wysypki, kkaszel,

goraczka –nieżyt grn dr oddechowych

• Objawy jw. u zak HIV
• Izolacja pow pyłowa:- z. opon m-rdz,

napadowy suchy kaszel przy zach na
koklusz

Nadzór cd.

1. Ustawowy obowiązek

leczenia

2. Ustawowy obowiązek

hospitalizacji

3. Ustawowe możliwości i

warunki izolacji i

kwarantanny, nadzoru

epid.

4. Szczególne uprawnienia:

- szczepienia –

ograniczenia ruchu

osobowego, kordon

sanitarny, - ograniczenia

handlu, transportu

5. Ogniska epizootyczne

nadzór

PIS- administracja

niezespolona

- Coroczna

sprawozdawczość

powiatom, gminom,

województwu o

bezpieczeństwie sanitarnym

System oceny

zgodności- ustawa z

2002 r.

-ustawa z 30.08.2002 r. ws.

systemu oceny zgodności

-Akredytacja- uznanie przez

jednostkę akredytującą

kompetencji laboratorium

do wykonywania

określonych działań:- na

wniosek laboratorium

-Po dokonaniu oceny

Akredytacja cd.

-po dokonaniu

potwierdzenia wymogów i

warunków- po spełnieniu

norm PN- EN ISO/IEC 17025:

2001

-Wyniki badań: - są

neutralne

-- bezstronne

-- wiarygodne

-- uznawalne na poziomie

krajowym

-- uznawalne na poziomie

międzynarodowym

Organizacja PIS

• PIS
• PIS MSWiA- zadania PIS- policja, PSPożarna,

SG, BOR, ABW, AW, CBA, j.org. podległe i

nadzorowane, ZOZ, MSWiA

• Wojskowa Inspekcja Sanitarna- zadania PIS-

teren j. org. podległych MON, rejony

przejściowego zakwaterowania j.w., wojska

obce przebywające i przemieszczające się na

terenie RP

• Organizacja, zasady, tryb wykonywania

zadań, warunki- rozporządzenia- MON, MSWiA

organizacja

• Porozumienie z Min. Sprawiedliwości ws.

wykonywania zadań- ZK, AŚ, schroniska

dla nieletnich, zakłady poprawcze

• MZ- określa jednolite formy nadzoru,

warunki dokonywania ocen stanu san-ep.

• Instancyjność

• Prawa szczególne organu wyższej

instancji- waga i zawiłość sprawy

• Zasady prawa administracyjnego i KPA

• Jednostka budżetowa

organizacja

• Organy administracji rządowej:

• GIS

• PWIS

• PPIS

• PGIS- dla przejść granicznych /drogowe,

kolejowe, lotnicze, rzeczne, morskie/, portów

lotniczych/morskich, jednostek pływających na

wodach terytorialnych.

• Wydają decyzje, postanowienia, zakazy,

nakazy- decyzje administracyjne

• Są kierownikami podległych stacji

• Są pracodawcami w rozumieniu KP

organizacja

• SS-E- ZOZ-em- organ założycielski- MZ

• MZ- określa ramową strukturę ss-e

• Właściwość terytorialna

• PPIS- jeden lub kilka powiatów

• MZ- określa siedzibę, obszar działania,

podległą ss-e

• MZ- wykazy stacji granicznych

• PWIS- porozumienie-PPIS/PGIS-możliwość

prowadzenia spraw i delegacji uprawnień

decyzyjnych

• Organizacja GIS, ss-e- statut nadany przez MZ

GIS

• Centralny organ administr. Rządowej

• Podlega min. wł. ds.. zdrowia

• Konkurs- wniosek MZ- powołanie przez

Premiera. Odwołanie- premier.

• Kadencyjnośc 5 lat- zasada ogólna

• Zastępcy-2- wniosek GIS- MZ

• MZ- nadzór nad pracą

• Rada S-E- organ doradczy i opiniodawczy,

kadencja 3 lat, 17 osób /przew., sekretarz/
powołuje MZ na wniosek GIS

GIS

• GIS- regulamin Rady

• GIS- kieruje PIS

• GIS- przy pomocy GISanitarnego

• Koordynuje i nadzoruje pracę P insp.

Sanitarnych

• Uprawnienie podejmowania decyzji za

PIS każdego stopnia, odwołania w

każdym czasie

• Ustala: kierunki działania, zasady

postępowania, zasady współdziałania

PWIS

• Powołuje GIS
• Postępowanie kwalifikacyjne
• Zastępca- wniosek PWIS- GIS
• Ustala kierunki działania, zasady

postępowania, zasady
współdziałania, polecenia wykonania
czynności

• Stan sanitarny dla województwa

PPIS

• Domniemanie właściwości
• Upoważnienia pracowników-

rozporządzenia

• Administracja kontrolna

niezespolona

• Kolejowe/ portowe ss-e
• Uprawnienia funkcjonariusza

publicznego

WIS

• GIS WP
• Szef WIS- z-ca GIS WP
• Komendanci wojskowych ośrodków

medycyny prewencyjnej

• Inspektorzy woj.. Ośr. Med.. Prew.
• MON- powołuje/odwołuje wszystkich jw..
• GIS- podległy komórce ds. zdrowia MON
• Bydgoszcz, Gdynia, Kraków, Modlin,

Wrocław- ośr. Med.. Prew.

MSWiA

• GIS MSWiA- powołuje Min.
• PIS MSWiA- dla województw-

wniosek GIS- Min.

Ewolucja programu

eradykacji odry na

świecie

i w Polsce

Danuta Naruszewicz-Lesiuk

Zakład Epidemiologii, PZH

Eradykacja choroby oznacza sytuację, kiedy

•nie występują zachorowania na

określoną chorobę,

•nie stwierdza się zarazka w materiale

pobranym od ludzi

•jak również w materiale pobranym ze

środowiska.

O eradykacji powinno się mówić wówczas, gdy

nastąpiła likwidacja choroby na całym

świecie.

W przypadku likwidacji choroby na terenie

jednego kraju, a

 

nawet kontynentu liczyć się

należy z możliwością zawleczenia

zakażenia z terenu, gdzie zachorowania nadal

występują.

Można wówczas mówić wyłącznie o eradykacji

rodzimych zachorowań.

Warunki do podjęcia programu

eradykacji

Choroba zakaźna, w stosunku do której

przeciwepidemiczne działanie człowieka – do

eradykacji włącznie – ma szansę być szczególnie

efektywne i łatwe do udokumentowania, powinna

charakteryzować się następującymi cechami:

• rezerwuarem zarazka i źródłem zakażenia

jest wyłącznie człowiek;

• nie występują zakażenia bezobjawowe;
• nie występuje nosicielstwo zarazka;
• nie występuje skażenie środowiska danym

czynnikiem patogennym;

• powinien być w dyspozycji wysoko skuteczny

środek profilaktyczny, najlepiej w postaci

bezpiecznej, skutecznej szczepionki.

Pierwszą chorobą wybraną do

eradykacji była ospa prawdziwa

Intensywny Program Eradykacji Ospy Prawdziwej

podjęto w 1966 r.

Ostatni naturalnie zakażony przypadek ospy

zdiagnozowano w październiku 1977 roku w
Somalii, we wrześniu 1978 zanotowano 2
zachorowania na skutek zakażenia w
laboratorium w Birmingham.

Akt stwierdzenia eradykacji ospy

prawdziwej na świecie został podpisany w
dniu 9 grudnia 1979 roku przez członków
specjalnie powołanej komisji i oficjalnie
potwierdzony w dniu 8 maja 1980 roku.

Problem eradykacji polio na

świecie

Decyzja o globalnej eradykacji

poliomyelitis podjęto podczas 41
Światowego Zgromadzenia Zdrowia w
dniu 13 maja 1988 r.

Realizacja eradykacji wymagała głównie

nasilenia działań w ramach
Rozszerzonego Programu Szczepień
(EPI). Przewidywano osiągnięcie
eradykacji poliomyelitis na całym
świecie do końca 2000 r.

Problem eradykacji polio na

świecie

Choroba ta nie ma cech, które czyniłyby jej

eradykację

przedsięwzięciem łatwym do wdrożenia i

udokumentowa-

nia, a mianowicie:

• źródłem zakażenia poza człowiekiem mogą

być również niektóre zwierzęta naczelne;

• występują liczne zakażenia bezobjawowe i

skąpo objawowe;

• występuje nosicielstwo wirusa, szczęśliwie

najczęściej krótkotrwałe;

• obserwuje się skażenie środowiska,

zwłaszcza ścieków szczepami dzikiego

wirusa polio

Problem eradykacji polio na

świecie

Działania ukierunkowane na eradykację

polio

sprowadzały się do:

• szczepień przeciw poliomyelitis;
• poprawy diagnostyki klinicznej i

laboratoryjnej zachorowań
przebiegających z porażeniami;

• surveillance’u tzw. ostrych porażeń

wiotkich (AFP)

• zapewnienia odpowiednich warunków

przechowywania szczepów dzikiego wirusa
polio lub materiałów potencjalnie nimi
zakażonych, aby nie stały się źródłem
zakażenia.

Problem eradykacji polio na

świecie

Jako kryteria eradykacji poliomyelitis

przyjęto:

• niestwierdzanie zachorowań na poliomyelitis

wywołanych dzikimi szczepami wirusa polio przez

co najmniej 3 lata w warunkach wiarygodnego

monitoringu ostrych porażeń wiotkich;

• uodparnianie przeciw polio w wieku 2 lat co

najmniej 95% dzieci tak w całych krajach jak i w

mniejszych jednostkach administracyjnych

(dystryktach);

• niestwierdzanie dzikiego wirusa polio u chorych i

u osób z otoczenia chorych z objawami ostrych

porażeń wiotkich i u innych badanych

wirusologicznie w kierunku wirusów polio osób;

• zapewnienie takich warunków przetrzymywania

dzikich szczepów wirusa polio lub materiałów

potencjalnie nimi zakażonych, które

uniemożliwiłyby spowodowanie zakażenia nimi

ludzi i środowiska.

Problem eradykacji polio na

świecie

We wrześniu 1994 roku wydano certyfikat o

eradykacji poliomyelitis na kontynencie

amerykańskim, w 2000 r. w Rejonie

Zachodniego Pacyfiku.

W europejskim Regionie Światowej Organizacji

Zdrowia ostatnie rodzime zachorowanie

spowodowane dzikim wirusem polio

zanotowano 26 listopada 1998 roku w

południowo–wschodniej Turcji. Zachorowanie

miało charakter porażenny.

Certyfikat eradykacji dla Regionu Europejskiego

ŚOZ podpisano 21 czerwca 2002 roku.

Eliminacja odry:

Sytuacja dynamiczna na

dużym rejonie

geograficznym,

na którym nie może

występować szerzenie się

endemiczne zachorowań i

gdzie w sytuacji

reintrodukcji wirusa odry

przez przypadek odry

zawleczony (importowany)

nie dochodzi do transmisji

zakażenia (do wtórnych

zachorowań)

Wszystkie wykryte zachorowania i drogi

szerzenia się powinny wynikać z zawleczenia
Aby utrzymać stan eliminacji w regionie

musi być utrzymana wysoka odporność

populacji uzyskana przez szczepienia

Zawleczenie odry:

Jest to zawleczenie

(przypadek importowany)

do kraju (regionu)

zachorowania na odrę

potwierdzone

epidemiologicznie (tzn.

chory przebywał poza

terenem kraju/regionu w

okresie 7-18 dni przed

wystąpieniem wysypki,

kiedy mógł ulec zakażeniu)

i wirusologiczne (tzn. od

chorego izolowano wirus o

genotypie, o którym

wiadomo, że nie krążył w

danym kraju)

Zachorowanie związane z przypadkiem

importowanym

„Przedłużona transmisja” - Pojęcie to

odnosi się do epidemii obejmującej 100
lub więcej zachorowań lub
utrzymywanie się szerzenia choroby
przez 3 lub więcej miesięcy.
Świadczy o istnieniu dużej liczby
nieuodpornionych osób albo w populacji
generalnej lub w jakichś grypach osób o
wysokim ryzyku zakażenia.

Nawrót endemiczności - Sytuacja, w

której szerzenie się zakażenia
zapoczątkowane przez zawleczenie
utrzymuje się nieprzerwanie.

Eliminacja zachorowań

na odrę

stanowi uwerturę do głównego celu

–

eradykacji odry

Kolejne etapy:

Do 1995 r. – redukcja zachorowań na świecie o 90%

w porówna-niu do okresu przed szczepieniem (1989

r. Świat. Zgr. Zdrowia)

Do 1995 r. – zredukować o 95% zgony i o 90%

zachorowania w

 

porównaniu do okresu przed

szczepieniem (1990 r. World Summit for Children)

Do 2000 r. – nie powinno być w Europie zgonu z

powodu odry rodzimej a zapadalność należy

ograniczyć do 1 na 100 000 (1992 WHO, Region

Europy)

Do 2000 r. – wyeliminować odrę z zachodniej półkuli

tzn. z Ame-ryk (24 Panamer. Sanit. Conf.

Waszyngton 1994)

Do 2005 r. – wyeliminować zachorowania na odrę w

Kanadzie

Do 1998 r. – wyeliminować odrę w Regionie Andów

(17 spotka-nie min. zdrowia tego Regionu

3.09.1994)

Plan operacyjny WHO eliminacji odry

w Europie

zakłada, że

• Do 2000 r. każdy kraj członkowski powinien

osiągnąć 95% zaszczepienia podstawowego
przeciw odrze

• Wdrożyć program surveillance’u obejmujący

monitorowa-nie występowania zachorowań
potwierdzonych serologicz-nie i ocenę odsetków
osób wrażliwych w populacji na podstawie
badań serologicznych

• Wytypować krajowe referencyjne laboratorium

odrowe

• Rozwinąć narodowy plan eliminacji odry
• Do 2007 r. wszystkie kraje członkowskie

powinny osiąg-nąć eliminację odry

Expanded Programme on

Immunization

Seventh meeting on

national programme menagers, Berlin

10-12 listopad 1997 r.

do 2000 r. w rejonie Europejskim

- nie powinno być zgonów z rodzimej

odry

- zapadalność na odrę nie powinna

być wyższa niż 1 na 100 000 – w
ciągu roku, w każdym państwie
Regionu

do 2007 r. należy wyeliminować rodzimą

odrę z

 

Regionu

Hasło – Eliminacja odry do

2007 r.

Warunkiem osiągnięcia celu jest

1.wiedzieć co to jest odra – potwierdzać

podejrzenia o zachorowania na odrę
wykryciem przeciwciał – brak potwierdzenia
laboratoryjnego dyskwalifikuje nadzór
epidemiologiczny

2.prowadzić szczepienia przeciw odrze w

terminach przewidzianych w kalendarzu
szczepień oraz obejmując szczepieniami
powyżej 95% dzieci w każdym środowisku i
na każdym terenie

3.prowadzić nadzór epidemiologiczny –

analizować przyczyny tzw. nieskutecznego
szczepienia, przyczyn występowania ognisk
epidemicznych itp.

Cel – Eliminacja odry

• uświadomić lekarzom i ludności

konieczność zgłaszania podejrzanych o
odrę zachorowań

• rejestrować wszystkie podejrzane

przypadki odry

• przeprowadzać dochodzenie

epidemiologiczne w każdym przypadku
podejrzenia w ciągu 48 godz.
od

 

zgłoszenia

• monitorować odsetki przypadków od

których pobrano próbki do badania i
uzyskać wyniki w ciągu 10 dni do
pobrania

• monitorować kompletność i terminowość

nadzoru

Cel – Eliminacja odry

• sprawdzić kompletność zaszczepienia

populacji przeciw odrze zgodnie z
kalendarzem szczepień

• uzupełnić brakujące szczepienia przeciw

odrze

• zwrócić szczególną uwagę na

dokumentację szczepień dzieci przed
wejściem do szkoły

• zidentyfikować grupy osób wrażliwych,

które uniknęły szczepień ( nie
ubezpieczone, nie figurujące w
kartotekach szczepień, imigranci itp.)

Cel – Eliminacja odry

Przedmiot nadzoru – zasadnicze

kierunki:

• niezwłoczne wykrycie każdego

podejrzanego przypadku

• potwierdzenie rozpoznania dodatnim

wynikiem badania laboratoryjnego
(IgM)

• jeżeli nie był to przypadek

importowany – zidentyfikowanie
przypuszczalnego źródła zakażenia

Cel – Eliminacja odry

• niezwłoczne przeprowadzenie

dochodzenia epide-miologicznego o
każdym podejrzanym przypadku odry
(jest nowy kwestionariusz wywiadu)

• upewnienie się czy objawy odpowiadają

standardo-wej definicji odry

• poszukiwanie źródła zakażenia ma na

celu stwier-dzenie czy krąży w populacji
wirus odry czy jest to przypadek
importowany

• terminowe zebranie prób do badania

laboratoryjne-go i właściwa interpretacja
wyników

• bez potwierdzenia badaniem

laboratoryjnym rozpoznania odry

• bez przeglądów serologicznych

oceniających poziom (odsetki)
uodpornienia populacji

• bez utrzymania poziomu

zaszczepienia dzieci, które ukończyły 1
r.ż. powyżej 95% przez co najmniej 5 lat

• bez właściwego nadzoru (surveillance)

nie można osiągnąć eliminacji odry

Grupa 1, kraje bliskie eliminacji odry

w których:

• działa system zgłaszania i rejestracji

podejrzanych przypad-ków odry

• w ciągu roku bada się laboratoryjnie

(wykrywanie przeciw-ciał IgM) co najmniej 1
przyp. podejrzany o odrę na 100 000
mieszkańców – w Polsce należałoby badać ok.
400 przyp. rocznie. Oczekuje się, że w ciągu
ostatnich 5 lat wśród zba-danych podejrzanych
przyp. będzie mniej niż 10% przyp.
potwierdzonej odry

• i co roku zostanie zaszczepione 95% dzieci w

wieku do 2 lat, a na żadnym terenie kraju mniej
niż 90%

• lub stwierdzi się, że odsetek dzieci wrażliwych

jest nie więk-szy w grupie wieku 1-4 lata niż
15%; 5-9 lat – niż 10% i 10-14 lat – niż 5%

Mimo, że upłynęło już ponad 40 lat

od uzyskania bezpiecznej, skutecznej,

stosunkowo niedrogiej szczepionki

przeciw odrze

odra nadal jest główną przyczyną

umieralności dzieci

W maju 2003 r. Światowe Zgromadzenie

Zdrowia

przyjęło rezolucję WHA 56.20

podkreślającą wagę osiągnięcia celu

określanego przez United Nations

General Assembly Special Session on

Children (2002)

zmniejszenia o połowę

zgonów z powodu odry do końca 2005 r.

15-17.10.2003 w Cape Town - Płd. Afryka

odbyło się wspólne posiedzenie WHO-

UNICEF

„Global Meeting for Sustainable Measles

Mortality

Reducing and Immunization System

Strengthening”

w którym podkreślono znaczenie

zapewnienia

2-go szczepienia przeciw odrze

(a second opportunity for measles

immunization - WER 2004, 79 13-24 z 16.01.

Nr 3)

Więcej informacji

na temat programu eradykacji odry

znaleźć można między innymi na

stronach:

http://www.euro.who.int/vaccine/2003080

8_4

http://www.euro.who.int/document/e8218

3.pdf

http://www.euro.who.int/document/e8156

7.pdf

http://www.paho.org/english/ad/fch/im/me

asles.htm

http://www.ssi.dk/euvac/

PIS- szpitale- współpraca

• Zasady ogólne, w tym nadzór

zapobiegawczy i bieżący

• Zapobieganie i zwalczanie ch zakaźnych
• Działalność przeciw epidemiczna
• Zapobieganie zakażeniom szpitalnym
• Działalność oświatowo- zdrowotna
• Higiena żywności i żywienia
• Higiena środowiska pracy

PIS cd

•

Ochrona radiacyjna w medycynie

•

Obowiązki zarządzającego
nieruchomościami

•

Wymogi personelu/sprzętu, pomieszczeń
jednostek oz

•

Nadzór zapobiegawczy- planowanie,
budowa, rozbudowa, remonty, adaptacje,
zmiany sposobu użytkowania. Nowe
technologie/procesy/sprzęt. Dopuszczanie,
nadzór bieżący.

PIS cd

• Pomieszczenia i urządzenia zoz winny

odpowiadać wymaganiom fachowym i

sanitarnym /art9 ust. O zoz/

• Współpraca w zakresie rejestru zoz-ów

/wojewoda, MZ/. Konieczność spełniania

wymogów jw.

• Oświata zdrowotna- PIS- inicjuje i wytycza

kierunki; porady, informacje, ocena

działalności. Zoz-y- realizacja, we współpracy.

• Działalnośc laboratoryjna/ diagnostyczna PIS-

zintegrowany system

PIS cd

• Wymogi- rozp. MZ ws. Wymagań, jakim

powinny odpowiadać pod względem

fachowym i sanitarnym pomieszczenia i

urządzenia zoz z 10.11.2006 r. z p. zm. np. –

położenie poniżej poziomu terenu- zgoda WIS,

- np.. Zsypy brudnej bielizny- zgoda WIS.

Opiniowanie programu dostosowania zoz do

wymagań określonych rozporządzeniem

/szpitale- WIS/.

• Ochrona radiologiczna- dotyczy zastosowań

medycznych. Tyczy pacjentów i personelu.

WIS.

PIS cd

• Zgłaszanie podejrzeń i rozpoznań chorób

zakaźnych i zakażeń.

• Zgłaszanie dodatnich wyników

laboratoryjnych czynników

chorobotwórczych

• Zgłaszanie podejrzeń i rozpoznań zakażeń

szpitalnych i czynników alertowych.

• Składanie raportów o zak szpitalnych.

Opiniowanie procedur.

• Hig warunki pracy. Ch zawodowe.

PIS

• Gospodarka odpadami, w tym

medycznymi.

• Utrzymanie porządku i czystości
• Żywienie- HACCP
• Infrastruktura i kadry- gotowość

epidemiczna i w stanach kryzysowych

• Postępowanie ws chorób

kwarantannowych

Akredytacja/jakość

• Akredytacja- Uznanie kompetencji do

wykonywania określonych zadań. Ocena

zewnętrzna

• Polskie Centrum Akredytacji
• Zewnętrzna ocena co do uznania jakości

usług.

• Ustawa o zoz art. 18c
• Element marketingowy i promocyjny.
• Ocena dobrowolna lub konieczna prawnie
• Standardy akredytacyjne

Jakość

• Platon- pewien poziom doskonałości

• Zgodność z celem

• Zdolność zaspokojenia potrzeby

• Zbiór cech

• Zgodność ze standardem

• Spełnienie wymagań klienta

• TQM- zarządzanie przez jakość

• Hipokrates- primum non nocere

• JCAHO- stopień w jakim usługa pacjentowi

podnosi szansę uzyskania efektu i redukuje

ryzyko efektów niepożądanych

jakość

• Ważny cel- zadowolenie i wysoki poziom

satysfakcji pacjenta

• Redukcja ryzyka zakażenia- zakażenia

szpitalne, leczenie zakażeń i chorób
zakaźnych

• Zgodna i szybka diagnoza
• Redukcja zdarzeń niepożądanych
• Jakość struktury, jakość procesu, jakośc

wyniku

Jakość

• Pożądane cechy jakości: dostępność,

wrażliwość, niezawodność, wygląd,

uprzejmość, kompetencja,

odpowiedzialność, komunikatywność,

bezpieczeństwo.

• Zewnętrzny system oceny jakości- ISO
• ISO- Międzynarodowa Organizacja

Normalizacyjna

• Normy ISO np.. ISO 9000- jakość, ISO

22000- HACCP

Systemy wczesnego

ostrzegania

• Krajowe: - zarządzanie kryzysowe:

Narodowy System Pogotowia Kryzysowego,
plany reagowania kryzysowego, Rządowy
Zespół Zarządzania Kryzysowego, Rządowe
Centrum Bezpieczeństwa, BBN,
wojewódzkie/ powiatowe/ gminne centra
zarządzania kryzysowego, - stany
wyjątkowe, - stany klęski żywiołowej, -stan
wojenny. PIS. IW.

• Światowe/regionalne

Wczesne ostrzeganie

•

IHR - Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne-

WHO 2005 /2007/. Rezolucja PE- 2007- ws.

MPZ

•

Focal point ds.. MPZ- PZH

•

Od 96 r. wspólnotowa sieć nadzoru i kontroli

epidemiologicznej chorób zakażnych we

Wspólnocie ESCON

•

System wczesnego ostrzegania i reagowania

•

Europejska sieć informatyczna zdrowia

publicznego

Wczesne ostrzeganie

• Zarz. GIS ws. J.ch., zespołów objawów,

zdarzeń, uruchamiających system

wczesnego powiadamiania /31.12.2003/

• Choroby- botulizm, cholera, dżuma, gorączka

Q, ospa pr., tularemia, wąglik /płucny,

jelitowy/, wirusowe gor. Krwotoczne

• Zespoły:- wiotkie, sym. porażenia, - ch

gorączkowe krwotoczne bez ust. etiologii

/szcz. przy powrocie z zagranicy do 3 tyg./,

gorączkowe z obj. niew. odd. /SARS/

Wczesne reagowanie

•

Ust. O zapobieganiu oraz zwalczaniu

zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

•

Ch. Szczególnie niebezpieczna i wysoce

zakaxna: cholera, dżuma, ospa pr., wir.

Gorączki krwotoczne

•

System wczesnego powiadamiania o

zagrożeniu epidemicznym w kraju

•

Krajowy punkt kontaktowy wspólnotowego

systemu wczesnego ostrzegania i

reagowania. Krajowy punkt centralny ds..

MPZ

Wczesne ostrzeganie

• Epidemia, zagrożenie epidemią
• Bioterroryzm
• Protokół Genewski- 1925 r.
• Konwencja o zakazie produkcji,

magazynowania broni biologicznej
i toxynowej- 1972 r.

Bioterroryzm, broń

biologiczna

• Def. Działania terrorystyczne z

wykorzystaniem biologicznych środków
masowego rażenia. Forma terroryzmu.

• Terroryzm- użycie siły/przemocy przeciwko

osobom lub własności, z naruszeniem
prawa mające na celu strach/wymuszenie
na ludności/kraju realizacji określonych
celów. Terroryzm cywilny, państwowy. Axis
of evil oś zła

terroryzm

• Def. świadome budzenie strachu w

wyniku przemocy/groźby, w dążeniu

do zmian politycznych /B. Hoffman/

• Fazy ataku biologicznego: -

kontrolowana /przez sprawcę/, -

spontaniczna, nie kontrolowana /faza

druga/

• Podziały: - polityczny, kryminalny; -

indywidualny, - zbiorowy

bioterror

• Formy użycia środków: - aerozole

powietrzne/mieszane, - bomby/pociski, - skażenie
wody, - skażenie żywności przedmiotów
powszechnego użytku, rozrzucenie zakażonych
przedmiotów, użycie naturalnych wektorów /owady,
szczury/, przesyłki

• Formy drobnoustrojów: - wegetatywne, -

przetrwalnikowe. Toksyny/jady. Sztuczne środki
biologiczno- mimetyczne.

• Użycia: - militarne, -terrorystyczne, - kryminalne.

Patogeny: -replikowalne, - niereplikowalne

bioterror

• Korzyść: nie uszkadza celów. Tania.
• Bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki,

toxyny biologiczne.

• Kryteria CDC- A, B, C
• A- patogeny najwyższego priorytetu: -

łatwe w rozsianiu/przenoszeniu, -duża
śmiertelnośc, - duży wpływ na zdr
publiczne, - panika/dezorganizacja, -
specjalne przygotowania służb

A - patogeny

• Wirus ospy prawdziwej- Poxviridae

• Wąglik- Bacillus anthracis

• Dżuma- Yersinia pestis

• Tularemia- Francisella tularensis

• Clostridium botulinum, toxyna, jad

kiełbasiany

• Floviviridae- wirusy gor. Krwotocznych

Ebola, Marburg

• Arenaviridae- wir gor krwotocznych: Lassa,

gorączek pd-amerykanskich Junin,

Mapucho, Sabial

B - patogeny

• Umiarkowane znaczenie, zapadalność,

przenoszenie

• Niska śmiertelność
• Wymaga rozszerzenia diagnozy,

wzmożenia nadzoru

• Gorączka Q- Coxiella burneti
• Bruceloza- Brucella bovis, suis,

mellitensis

• Nosacizna- Burkholderia mallei

B - patogeny

• Clostridium perfringens- toxyna
• Salmonella sp.
• Shigella dysenteriae
• Escherichia coli O157:H7
• Cholera- Vibrio cholerae
• Cryptosporidium parvum
• Wenezuelskie zap mózgu- alfawirusy
• Enterotoxyna B gronkowcowa
• Rycyna

B - patogeny

• Zachodnie końskie zap mózgu i

rdzenia- Togaviridae

• Papuzica
• Pseudonosacizna

C - patogeny

• Nowe patogeny. Inżynieria genetyczna.
• Łatwa produkcja, dostęp.
• Łatwe przenoszenie
• Duża zjadliwość, zapadalnośc,

śmiertelność, znaczenie dla zdrowia
publicznego

• Wirus Nipah- malajskie zap mózgu
• Wirus Hanta- Bunyaviridae
• Wirus żółtej febry

C - patogeny

• Mycobacterium tuberculosis-

lekooporne

• Kleszczowe zap mózgu- Flavivirus
• Szczególne miejsce chorób prionowe
• Cele ataku: - ludzie, - zwierzęta, -

rosliny uprawne, - środowisko

• Skutki: - bezposrednie, - posrednie,

żywnośc, woda, ekosystem,

modyfikacje genowe

Toxyny

• Bakteryjne: - botulina, enterotoxyna

gronkowcowa, - toxyna epsilon Cl.

Perfringens, - shigatoxyna /Shigella/

• Roślinne: - abryna, - aflatoxyny, - toxyny

Fusarium, rycyna

• Zwierzęce: - saxitoxyna, - tetradotoxyna,

conotoxyna, - bungarotoxyny

• Patogeny drzew, zbóż, trzciny cukrowej,

roślin przemysłowych, ryżu, kukurydzy

CDC sygnały ostrzegawcze

• Niezwykłe choroby w populacji
• Nagły wzrost zachorowań umieralności na

znane choroby

• Nieskuteczność rutynowego leczenia

znanych chorób

• Egzotyczne choroby u nie wyjeżdżających
• Zachorowania w nietypowym sezonie i

terenie

• Liczne nietypowe objawy chorobowe dla

znanego czynnika

CDC sygnały ostrzegawcze

• Niezwykłe choroby w populacji
• Nagły wzrost zachorowań umieralności na

znane choroby

• Nieskuteczność rutynowego leczenia

znanych chorób

• Egzotyczne choroby u nie wyjeżdżających
• Zachorowania w nietypowym sezonie i

terenie

• Liczne nietypowe objawy chorobowe dla

znanego czynnika

CDC

• Podobne genetycznie typy z róznych

źródeł w czasie i terenie

• Atypowy czynnik genetycznie

zmodyfikowany

• Niewyjaśniony wzrost zachorowan

endemicznych

• Jednoczasowe zachorowania w różnych

niepowiazanych ogniskach

• Nietypowy sposób transmisji chorób

Ospa

• Prof. poekspozycyjna- szczepienia /im szybciej

tym lepiej/, - immunoglobulina, lub łącznie

• Wrocław 63 r.- 7 zgonów z ospy, 9 z powikłań

poszczepiennych

• Postępowanie- personel- maski atestowane,

rękawiczki, zewnętrzne fartuchy ochr. w śluzie.

Lokal- podciśnienie, filtry HEPA, boxy ze śluzą,

wentylacja wymuszona. Izolacja pojedynczo,

kwarantanna. Wydzieliny, wydaliny, zwłoki-

unikanie kontaktu, zabezpieczenia jw.Przedmioty

z kontaktu jak zakaźne