Leki w fizjot 1

background image

Leki w fizjoterapii

Leki w fizjoterapii

I

I

background image

Podstawy farmakologii

Podstawy farmakologii

background image

Definicja leku i jego

Definicja leku i jego

pochodzenie

pochodzenie

Istnieje wiele definicji leku. Najprościej i

Istnieje wiele definicji leku. Najprościej i

zwięźle określa się lek jako substancję

zwięźle określa się lek jako substancję

chemiczną stosowaną w celu wywołania

chemiczną stosowaną w celu wywołania

określonego efektu farmakologicznego

określonego efektu farmakologicznego

(leczniczego). Nieco rozbudowaną formą jest

(leczniczego). Nieco rozbudowaną formą jest

określenie w którym lekiem nazywamy

określenie w którym lekiem nazywamy

substancję chemiczną, która reaguje z

substancję chemiczną, która reaguje z

żywym organizmem, tak zmieniając jego

żywym organizmem, tak zmieniając jego

czynność, że zmiany te mogą być

czynność, że zmiany te mogą być

wykorzystane do zapobiegania chorobom lub

wykorzystane do zapobiegania chorobom lub

do ich leczenia.

do ich leczenia.

background image

Substancje określane jako lek

Substancje określane jako lek

mogą być pochodzenia:

mogą być pochodzenia:

- roślinnego

- roślinnego

- zwierzęcego

- zwierzęcego

- mineralnego

- mineralnego

- otrzymywane w wyniku syntezy lub

- otrzymywane w wyniku syntezy lub

półsyntezy chemicznej

półsyntezy chemicznej

background image

Leki pochodzenia roślinnego

Leki pochodzenia roślinnego

to

to

liczna grupa środków leczniczych.

liczna grupa środków leczniczych.

Obecnie stosuje się głównie substancje

Obecnie stosuje się głównie substancje

wyodrębnione z roślin takie jak

wyodrębnione z roślin takie jak

alkaloidy, glikozydy, saponiny, garbniki.

alkaloidy, glikozydy, saponiny, garbniki.

Coraz rzadziej korzysta się z preparatów

Coraz rzadziej korzysta się z preparatów

galenowych, sporządzonych z różnych

galenowych, sporządzonych z różnych

części surowca roślinnego jak np.

części surowca roślinnego jak np.

napary (Infusa), odwary (Decocta),

napary (Infusa), odwary (Decocta),

nalewki (Tincturae).

nalewki (Tincturae).

background image

Do leków pochodzenia

Do leków pochodzenia

zwierzęcego

zwierzęcego

należą preparaty

należą preparaty

hormonalne (np. insulina), wyciągi

hormonalne (np. insulina), wyciągi

tkankowe (np. heparyna), surowice,

tkankowe (np. heparyna), surowice,

niektóre enzymy (trypsyna,

niektóre enzymy (trypsyna,

pepsyna).

pepsyna).

background image

Sole niektórych metali (żelaza - Fe, srebra -

Sole niektórych metali (żelaza - Fe, srebra -

Ag, cynku - Zn, złota - Au i in.) znalazły

Ag, cynku - Zn, złota - Au i in.) znalazły

zastosowanie jako

zastosowanie jako

leki pochodzenia

leki pochodzenia

mineralnego

mineralnego

. Solne środki przeczyszczające

. Solne środki przeczyszczające

np. siarczan sodowy (Na2SO4), siarczan

np. siarczan sodowy (Na2SO4), siarczan

magnezowy ( MgSO4 )i inne sole mineralne

magnezowy ( MgSO4 )i inne sole mineralne

( chlorek sodowy - NaCl, chlorek potasowy -

( chlorek sodowy - NaCl, chlorek potasowy -

KCl, chlorek wapniowy - CaCl2) wchodzą w

KCl, chlorek wapniowy - CaCl2) wchodzą w

skład płynów do wlewów. Do różnych celów

skład płynów do wlewów. Do różnych celów

jako środki lecznicze stosuje się np. kwasy i

jako środki lecznicze stosuje się np. kwasy i

zasady. Substancje pochodzenia mineralnego

zasady. Substancje pochodzenia mineralnego

wchodzą w skład wielu stosowanych

wchodzą w skład wielu stosowanych

roztworów, proszków, maści, mazideł i innych.

roztworów, proszków, maści, mazideł i innych.

background image

Najliczniejszą grupę leków stanowią

Najliczniejszą grupę leków stanowią

substancje otrzymywane w sposób

substancje otrzymywane w sposób

syntetyczny

syntetyczny

. Niektóre z nich wywodzące

. Niektóre z nich wywodzące

się z produktów naturalnego pochodzenia

się z produktów naturalnego pochodzenia

roślinnego lub zwierzęcego, niektóre

roślinnego lub zwierzęcego, niektóre

uzyskiwane są również w wyniku

uzyskiwane są również w wyniku

półsyntezy, inne natomiast oparte są na

półsyntezy, inne natomiast oparte są na

różnych układach chemicznych, łącznie z

różnych układach chemicznych, łącznie z

takimi, które nie występują w przyrodzie.

takimi, które nie występują w przyrodzie.

background image

Rodzaje działania leków

Rodzaje działania leków

Zasadniczym celem podania leku powinno być

Zasadniczym celem podania leku powinno być

usunięcie przyczyny choroby. Leki, które usuwają

usunięcie przyczyny choroby. Leki, które usuwają

przyczynę choroby nazywamy lekami

przyczynę choroby nazywamy lekami

przyczynowymi, a takie działanie- działaniem

przyczynowymi, a takie działanie- działaniem

przyczynowym (etioterapeutycznym). Do grupy

przyczynowym (etioterapeutycznym). Do grupy

leków przyczynowych należą antybiotyki,

leków przyczynowych należą antybiotyki,

sulfonamidy oraz wiele innych substancji o

sulfonamidy oraz wiele innych substancji o

działaniu chemioterapeutycznym. Niszczą one

działaniu chemioterapeutycznym. Niszczą one

drobnoustroje chorobotwórcze stanowiące

drobnoustroje chorobotwórcze stanowiące

przyczynę różnych chorób. Działanie przyczynowe

przyczynę różnych chorób. Działanie przyczynowe

wykazują także leki usuwające objawy chorób

wykazują także leki usuwające objawy chorób

wywołanych niedoborami ustrojowymi np.

wywołanych niedoborami ustrojowymi np.

podanie witamin w awitaminozach.

podanie witamin w awitaminozach.

background image

W niektórych przypadkach

W niektórych przypadkach

stosowanie leków przyczynowych nie

stosowanie leków przyczynowych nie

prowadzi do wyleczenia danej

prowadzi do wyleczenia danej

choroby, a jest raczej leczeniem

choroby, a jest raczej leczeniem

zastępczym (substytucyjnym) np.

zastępczym (substytucyjnym) np.

przy stosowaniu leków

przy stosowaniu leków

hormonalnych, gdy przestanie

hormonalnych, gdy przestanie

działać dany gruczoł wydzielania

działać dany gruczoł wydzielania

wewnętrznego (insulina w cukrzycy).

wewnętrznego (insulina w cukrzycy).

background image

Często leki nie usuwają bezpośrednio

Często leki nie usuwają bezpośrednio

przyczyny choroby, zmniejszając

przyczyny choroby, zmniejszając

jedynie objawy choroby lub nie

jedynie objawy choroby lub nie

dopuszczając do ich powstania. Tego

dopuszczając do ich powstania. Tego

rodzaju działanie nazywamy

rodzaju działanie nazywamy

działaniem objawowym.

działaniem objawowym.

background image

Do grupy leków objawowych należą leki

Do grupy leków objawowych należą leki

przeciwbólowe, przeciwgorączkowe,

przeciwbólowe, przeciwgorączkowe,

spazmolityczne, większość leków

spazmolityczne, większość leków

zapierających. Usuwają one lub łagodzą

zapierających. Usuwają one lub łagodzą

przykre, męczące, często trudne do

przykre, męczące, często trudne do

zniesienia objawy towarzyszące danej

zniesienia objawy towarzyszące danej

chorobie. Do tej grupy leków należy

chorobie. Do tej grupy leków należy

zaliczyć także substancje o działaniu

zaliczyć także substancje o działaniu

uspokajającym, obniżającym ciśnienie

uspokajającym, obniżającym ciśnienie

krwi, przeciwkaszlowym itp.

krwi, przeciwkaszlowym itp.

background image

Wśród leków o działaniu

Wśród leków o działaniu

objawowym wyróżniamy:

objawowym wyróżniamy:

- leki homeopatyczne

- leki homeopatyczne

- leki allopatyczne

- leki allopatyczne

background image

Leczenie homeopatyczne polega na podawaniu

Leczenie homeopatyczne polega na podawaniu

bardzo małych (tzw. homeopatycznych) dawek

bardzo małych (tzw. homeopatycznych) dawek

leku, które w większych ilościach wywołują objawy

leku, które w większych ilościach wywołują objawy

podobne do obserwowanych objawów chorobowych

podobne do obserwowanych objawów chorobowych

(similia similibus curantur- podobne leczy się

(similia similibus curantur- podobne leczy się

podobnym). Np. w biegunce zaleca się stosowanie w

podobnym). Np. w biegunce zaleca się stosowanie w

małych dawkach leków wzmagających perystaltykę,

małych dawkach leków wzmagających perystaltykę,

która w tym przypadku i tak bywa wzmożona.

która w tym przypadku i tak bywa wzmożona.

Można uznać, że stosowanie szczepionek jest formą

Można uznać, że stosowanie szczepionek jest formą

leczenia homeopatycznego, ponieważ podaje się w

leczenia homeopatycznego, ponieważ podaje się w

niewielkich ilościach te drobnoustroje, które w

niewielkich ilościach te drobnoustroje, które w

większych ilościach mogą wywołać chorobę przed

większych ilościach mogą wywołać chorobę przed

którą właśnie szczepionka ma chronić.

którą właśnie szczepionka ma chronić.

background image

Leczenie allopatyczne (contraria

Leczenie allopatyczne (contraria

contraribus curantur – przeciwne

contraribus curantur – przeciwne

leczy się przeciwnym) opiera się na

leczy się przeciwnym) opiera się na

stosowaniu leków wywołujących

stosowaniu leków wywołujących

zmiany czynności organizmu

zmiany czynności organizmu

przeciwne do objawów danej choroby,

przeciwne do objawów danej choroby,

np. leki hipotensyjne (obnizające

np. leki hipotensyjne (obnizające

ciśnienie krwi) w nadciśnieniu, leki

ciśnienie krwi) w nadciśnieniu, leki

przeciwgorączkowe w gorączce itd.

przeciwgorączkowe w gorączce itd.

background image

W zależności od miejsca

W zależności od miejsca

działania leków można

działania leków można

wyróżnić:

wyróżnić:

- działanie ośrodkowe- gdy lek działa

- działanie ośrodkowe- gdy lek działa

głównie lub wyłącznie na ośrodkowy

głównie lub wyłącznie na ośrodkowy

układ nerwowy (OUN),

układ nerwowy (OUN),

- działanie obwodowe- gdy lek działa

- działanie obwodowe- gdy lek działa

na inne tkanki i narządy (oprócz

na inne tkanki i narządy (oprócz

OUN).

OUN).

background image

Charakter działania leku zależy w

Charakter działania leku zależy w

znacznej mierze od zastosowanej

znacznej mierze od zastosowanej

dawki, stężenia wprowadzanej

dawki, stężenia wprowadzanej

substancji, drogi wprowadzania leku

substancji, drogi wprowadzania leku

do organizmu oraz rodzaju leku.

do organizmu oraz rodzaju leku.

W zależności od właściwości leku

W zależności od właściwości leku

jego działanie może być:

jego działanie może być:

odwracalne (przemijające)

odwracalne (przemijające)

nieodwracalne (nieprzemijające).

nieodwracalne (nieprzemijające).

background image

Działanie odwracalne leku utrzymuje

Działanie odwracalne leku utrzymuje

się do momentu aż substancja

się do momentu aż substancja

czynna nie zostanie

czynna nie zostanie

zmetabolizowana lub wydalona z

zmetabolizowana lub wydalona z

organizmu. Przykładem jest

organizmu. Przykładem jest

narkotyczne działanie eteru, które po

narkotyczne działanie eteru, które po

pewnym czasie mija bez śladu.

pewnym czasie mija bez śladu.

background image

Działanie nieodwracalne powstaje

Działanie nieodwracalne powstaje

wskutek trwałego uszkodzenia struktury

wskutek trwałego uszkodzenia struktury

komórkowej. Funkcja komórki nie wraca

komórkowej. Funkcja komórki nie wraca

już do stanu poprzedniego, nawet po

już do stanu poprzedniego, nawet po

usunięciu z organizmu substancji

usunięciu z organizmu substancji

wywołującej uszkodzenie. Przykładem

wywołującej uszkodzenie. Przykładem

jest trwałe znieczulenie powierzchni

jest trwałe znieczulenie powierzchni

skóry w miejscu stosowania fenolu na

skóry w miejscu stosowania fenolu na

skutek uszkodzenia nerwów czuciowych.

skutek uszkodzenia nerwów czuciowych.

background image

Wśród działań leków na

Wśród działań leków na

organizm można wyróżnić

organizm można wyróżnić

także:

także:

- działanie miejscowe

- działanie miejscowe

- działanie wybiórcze

- działanie wybiórcze

background image

Działanie leku w miejscu jego

Działanie leku w miejscu jego

zastosowania nazywamy działaniem

zastosowania nazywamy działaniem

miejscowym. Działają tak środki

miejscowym. Działają tak środki

znieczulające miejscowo, większość

znieczulające miejscowo, większość

leków stosowanych w postaci maści,

leków stosowanych w postaci maści,

mazideł, zasypek.

mazideł, zasypek.

background image

Niektóre leki w dawkach leczniczych

Niektóre leki w dawkach leczniczych

działają wyłącznie na czynność

działają wyłącznie na czynność

jednego narządu, np. na receptor B1

jednego narządu, np. na receptor B1

adrenergiczny w mięśniu sercowym,

adrenergiczny w mięśniu sercowym,

nie wpływając na inne receptory.

nie wpływając na inne receptory.

Takie działanie nazywamy

Takie działanie nazywamy

wybiórczym.

wybiórczym.

background image

Na siłę i charakter działania leków wpływa wiele

Na siłę i charakter działania leków wpływa wiele

różnorodnych czynników zarówno egzogennych jak i

różnorodnych czynników zarówno egzogennych jak i

endogennych. Do czynników egzogennych zaliczyć

endogennych. Do czynników egzogennych zaliczyć

można wpływ środowiska zewnętrznego a w tym

można wpływ środowiska zewnętrznego a w tym

klimatu, zmian temperatury, czynników

klimatu, zmian temperatury, czynników

atmosferycznych, zmieniających reaktywność

atmosferycznych, zmieniających reaktywność

organizmu na wprowadzany lek. Duże znaczenie ma

organizmu na wprowadzany lek. Duże znaczenie ma

też budowa chemiczna leku jak i jego fizyko-

też budowa chemiczna leku jak i jego fizyko-

chemiczne właściwości. Do czynników endogennych

chemiczne właściwości. Do czynników endogennych

warunkujących sposób reagowania organizmu na

warunkujących sposób reagowania organizmu na

wprowadzany lek trzeba zaliczyć wiek, płeć, stan

wprowadzany lek trzeba zaliczyć wiek, płeć, stan

fizjologiczny, stan patologiczny, wrażliwość

fizjologiczny, stan patologiczny, wrażliwość

gatunkową i rasową oraz uwarunkowania

gatunkową i rasową oraz uwarunkowania

genetyczne.

genetyczne.

background image

Działanie niepożądane i toksyczne

Działanie niepożądane i toksyczne

leków

leków

Nie ma leków obojętnych dla organizmu. W

Nie ma leków obojętnych dla organizmu. W

zasadzie każdy lek może wywołać wiele

zasadzie każdy lek może wywołać wiele

objawów niepożądanych i w danym przypadku

objawów niepożądanych i w danym przypadku

niekorzystnych. W miarę wprowadzania coraz

niekorzystnych. W miarę wprowadzania coraz

większej liczby leków silnie działających

większej liczby leków silnie działających

problem działań niepożądanych leków nabiera

problem działań niepożądanych leków nabiera

dużego znaczenia społecznego. Nie ma

dużego znaczenia społecznego. Nie ma

bowiem leku aktywnego i równocześnie

bowiem leku aktywnego i równocześnie

całkowicie bezpiecznego w stosowaniu. Nie ma

całkowicie bezpiecznego w stosowaniu. Nie ma

też w zasadzie istotnej różnicy między lekiem

też w zasadzie istotnej różnicy między lekiem

a trucizną i często tylko wartość dawki

a trucizną i często tylko wartość dawki

decyduje czy dana substancja będzie działać

decyduje czy dana substancja będzie działać

jako lek czy też jako trucizna.

jako lek czy też jako trucizna.

background image

W zakresie niepożądanego działania leków należy

W zakresie niepożądanego działania leków należy

przede wszystkim wyróżnić dwa odrębne pojęcia:

przede wszystkim wyróżnić dwa odrębne pojęcia:

- działanie niepożądane

- działanie niepożądane

- działanie toksyczne

- działanie toksyczne

background image

Działanie niepożądane jest jedną z bardzo istotnych

Działanie niepożądane jest jedną z bardzo istotnych

cech wielu leków. Warunkuje ono przydatność

cech wielu leków. Warunkuje ono przydatność

danego środka w lecznictwie i określa zakres jego

danego środka w lecznictwie i określa zakres jego

działania. Charakter występujących objawów

działania. Charakter występujących objawów

niepożądanego działania leków może być bardzo

niepożądanego działania leków może być bardzo

różny. Działanie niepożądane może być

różny. Działanie niepożądane może być

nierozerwalnie związane z działaniem zasadniczym

nierozerwalnie związane z działaniem zasadniczym

leku lub tez może być od niego niezależne. Niekiedy

leku lub tez może być od niego niezależne. Niekiedy

działanie niepożądane jest następstwem odległych

działanie niepożądane jest następstwem odległych

konsekwencji działania leków. Jest to tzw. działanie

konsekwencji działania leków. Jest to tzw. działanie

wtórne niepożądane np. dysbakteriozy występujące

wtórne niepożądane np. dysbakteriozy występujące

po zastosowaniu antybiotyków o szerokim zakresie

po zastosowaniu antybiotyków o szerokim zakresie

działania. Niekiedy lek mimo licznych nawet działań

działania. Niekiedy lek mimo licznych nawet działań

niepożądanych stosuje się w lecznictwie ze wzglądu

niepożądanych stosuje się w lecznictwie ze wzglądu

na dużą wartość działania głównego.

na dużą wartość działania głównego.

background image

Szczególne znaczenie mają następujące

Szczególne znaczenie mają następujące

działania niepożądane:

działania niepożądane:

- działanie na płód (embriotoksyczne,

- działanie na płód (embriotoksyczne,

teratogenne)

teratogenne)

- działanie rakotwórcze

- działanie rakotwórcze

- reakcje uczuleniowe

- reakcje uczuleniowe

background image

Wady wrodzone stanowią istotny problem społeczny. Częstość ich

Wady wrodzone stanowią istotny problem społeczny. Częstość ich

występowania wynosi od 1% do 8% ogólnej liczby noworodków.

występowania wynosi od 1% do 8% ogólnej liczby noworodków.

Ostatnie lata uświadomiły lekarzom możliwość wywoływania ciężkich

Ostatnie lata uświadomiły lekarzom możliwość wywoływania ciężkich

wad wrodzonych przez zażywanie leków u kobiet ciężarnych i w

wad wrodzonych przez zażywanie leków u kobiet ciężarnych i w

związku z tym konieczność szczegółowych badań i skrupulatnej

związku z tym konieczność szczegółowych badań i skrupulatnej

kontroli każdego nowego wprowadzanego do terapii leku. Stąd

kontroli każdego nowego wprowadzanego do terapii leku. Stąd

zgodnie ze wskazaniami WHO i przepisami obowiązującymi w

zgodnie ze wskazaniami WHO i przepisami obowiązującymi w

większości krajów każdy nowo wprowadzony lek powinien być

większości krajów każdy nowo wprowadzony lek powinien być

badany w kierunku działania teratogennego i embriotoksycznego. Z

badany w kierunku działania teratogennego i embriotoksycznego. Z

punktu widzenia następstw działania czynników szkodliwych dla

punktu widzenia następstw działania czynników szkodliwych dla

płodu należy wyróżnić pierwsze trzy miesiące ciąży. Jest to okres

płodu należy wyróżnić pierwsze trzy miesiące ciąży. Jest to okres

organogenezy, tzw. tworzenia się narządów. Leki podawane

organogenezy, tzw. tworzenia się narządów. Leki podawane

kobietom ciężarnym mogą w tym okresie działać szkodliwie na

kobietom ciężarnym mogą w tym okresie działać szkodliwie na

zarodek, mogą powodować jego obumarcie, mogą również

zarodek, mogą powodować jego obumarcie, mogą również

prowadzić do zniekształceń i innych wad wrodzonych. Takie działanie

prowadzić do zniekształceń i innych wad wrodzonych. Takie działanie

leków nazywamy działaniem teratogennym. W drugim okresie ciąży

leków nazywamy działaniem teratogennym. W drugim okresie ciąży

określanym jako okres rozwoju płodu zarówno leki i jak i inne

określanym jako okres rozwoju płodu zarówno leki i jak i inne

czynniki szkodliwe mogą powodować obumieranie płodu, poronienia

czynniki szkodliwe mogą powodować obumieranie płodu, poronienia

lub uszkodzenia płodu często o charakterze zaburzeń

lub uszkodzenia płodu często o charakterze zaburzeń

biochemicznych. Takie działanie nazywamy embriotoksycznym.

biochemicznych. Takie działanie nazywamy embriotoksycznym.

background image

Wśród czynników rakotwórczych istotną rolę

Wśród czynników rakotwórczych istotną rolę

odgrywają związki chemiczne. Niektóre z nich są

odgrywają związki chemiczne. Niektóre z nich są

stosowane jako leki. Należy podkreślić, że nie ma

stosowane jako leki. Należy podkreślić, że nie ma

możliwości wykluczenia działania rakotwórczego

możliwości wykluczenia działania rakotwórczego

leków dopuszczonych do lecznictwa, ponieważ

leków dopuszczonych do lecznictwa, ponieważ

nawet najbardziej skrupulatne badania na

nawet najbardziej skrupulatne badania na

zwierzętach nie są w stanie wykluczyć takiego

zwierzętach nie są w stanie wykluczyć takiego

działania u ludzi. Jest to związane z tym, że

działania u ludzi. Jest to związane z tym, że

karcynogenne działanie jest uwarunkowane reakcją

karcynogenne działanie jest uwarunkowane reakcją

między związkiem chemicznym (np. lekiem) a

między związkiem chemicznym (np. lekiem) a

układem enzymatycznym, wobec czego jest

układem enzymatycznym, wobec czego jest

zrozumiałe, że różne gatunki , a nawet różne

zrozumiałe, że różne gatunki , a nawet różne

szczepy tego samego gatunku mogą reagować w

szczepy tego samego gatunku mogą reagować w

różny sposób.

różny sposób.

background image

Uważa się, że reakcje uczuleniowe na leki są

Uważa się, że reakcje uczuleniowe na leki są

procesem uwarunkowanym genotypowo. Mogą się

procesem uwarunkowanym genotypowo. Mogą się

one objawiać w różnej postaci, najczęściej spotyka się

one objawiać w różnej postaci, najczęściej spotyka się

polekowe alergiczne choroby skóry (rumień, wyprysk,

polekowe alergiczne choroby skóry (rumień, wyprysk,

pokrzywka, obrzęk alergiczny). Reakcje uczuleniowe

pokrzywka, obrzęk alergiczny). Reakcje uczuleniowe

mogą występować również w postaci dychawicy

mogą występować również w postaci dychawicy

oskrzelowej, alergicznych chorób naczyń, często

oskrzelowej, alergicznych chorób naczyń, często

wywołują alergiczne uszkodzenie elementów

wywołują alergiczne uszkodzenie elementów

morfotycznych krwi i układu krwiotwórczego.

morfotycznych krwi i układu krwiotwórczego.

Najcięższą formą reakcji uczuleniowej na leki jest

Najcięższą formą reakcji uczuleniowej na leki jest

wstrząs. Niektórzy odróżniają zjawisko uczulenia od

wstrząs. Niektórzy odróżniają zjawisko uczulenia od

nadwrażliwości. Przy nadwrażliwości lek wywołuje

nadwrażliwości. Przy nadwrażliwości lek wywołuje

niewspółmiernie silne lecz typowe dla siebie

niewspółmiernie silne lecz typowe dla siebie

następstwa, w uczuleniu natomiast dochodzi do

następstwa, w uczuleniu natomiast dochodzi do

reakcji zupełnie odmiennych od właściwych dla

reakcji zupełnie odmiennych od właściwych dla

danego leku działań farmakologicznych.

danego leku działań farmakologicznych.

background image

Działanie toksyczne to jest przekroczenie dawki

Działanie toksyczne to jest przekroczenie dawki

maksymalnej leku, kumulacja leku w organiźmie,

maksymalnej leku, kumulacja leku w organiźmie,

przyzwyczajenie do stałego przyjmowania określonej

przyzwyczajenie do stałego przyjmowania określonej

dawki leku (lekozależność), podawanie

dawki leku (lekozależność), podawanie

nieodpowiedniej dawki leku choremu z niewydolnością

nieodpowiedniej dawki leku choremu z niewydolnością

nerek, upośledzoną czynnością detoksykacyjną

nerek, upośledzoną czynnością detoksykacyjną

wątroby. Działanie toksyczne może wystąpić jako

wątroby. Działanie toksyczne może wystąpić jako

objaw interakcji leków jednocześnie podawanych

objaw interakcji leków jednocześnie podawanych

pacjentowi. Działanie toksyczne leków może

pacjentowi. Działanie toksyczne leków może

prowadzić do zatruć ostrych lub przewlekłych.

prowadzić do zatruć ostrych lub przewlekłych.

Szczególnie duże niebezpieczeństwo zatruć lekami

Szczególnie duże niebezpieczeństwo zatruć lekami

występuje u noworodków i małych dzieci, gdyż

występuje u noworodków i małych dzieci, gdyż

reagują one zazwyczaj bardzo silnie i nie zawsze

reagują one zazwyczaj bardzo silnie i nie zawsze

typowo na określone leki. Działanie toksyczne jest

typowo na określone leki. Działanie toksyczne jest

skutkiem działania dawek leku większych niż

skutkiem działania dawek leku większych niż

lecznicze.

lecznicze.

background image

Losy leków w organiźmie

Losy leków w organiźmie

Po podaniu leku do organizmu w

Po podaniu leku do organizmu w

określonej postaci, dochodzi do

określonej postaci, dochodzi do

licznych, następujących po sobie,

licznych, następujących po sobie,

związanych ze sobą procesów, które

związanych ze sobą procesów, które

obejmują to, co dzieje się z lekiem w

obejmują to, co dzieje się z lekiem w

organiźmie.

organiźmie.

background image

Całość tych procesów

Całość tych procesów

określana jest skrótem LADME:

określana jest skrótem LADME:

uwalnianie (liberation)- uwalnianie leku z danej

uwalnianie (liberation)- uwalnianie leku z danej

postaci np. maść, żel

postaci np. maść, żel

wchłanianie (absorption)- przeniesienie substancji

wchłanianie (absorption)- przeniesienie substancji

leczniczej z miejsca wchłaniania do krążenia

leczniczej z miejsca wchłaniania do krążenia

ogólnego

ogólnego

rozmieszczenie, podział (distribution)-

rozmieszczenie, podział (distribution)-

rozmieszczenie wchłoniętej substancji leczniczej w

rozmieszczenie wchłoniętej substancji leczniczej w

organiźmie

organiźmie

metabolizm (metabolism)- przemiany

metabolizm (metabolism)- przemiany

biochemiczne, którym ulega lek w żywym

biochemiczne, którym ulega lek w żywym

organiźmie

organiźmie

wydalanie (excretion)- wydalanie leku z organizmu

wydalanie (excretion)- wydalanie leku z organizmu

background image

Istnieją różne rodzaje mechanizmów

Istnieją różne rodzaje mechanizmów

transportu leków przez błony biologiczne:

transportu leków przez błony biologiczne:

dyfuzja bierna

dyfuzja bierna

transport przez tworzenie par

transport przez tworzenie par

jonowych

jonowych

transport konwekcyjny

transport konwekcyjny

transport przenośnikowy

transport przenośnikowy

pinocytoza

pinocytoza

background image

Rodzaje transportu

Rodzaje transportu

leków

leków

Dyfuzja bierna.

Dyfuzja bierna.

Najwięcej leków przechodzi przez błony

Najwięcej leków przechodzi przez błony

biologiczne na zasadzie dyfuzji biernej. Transport

biologiczne na zasadzie dyfuzji biernej. Transport

ten polega na przenoszeniu niezjonizowanych

ten polega na przenoszeniu niezjonizowanych

cząsteczek leku rozpuszczalnych w lipidach z

cząsteczek leku rozpuszczalnych w lipidach z

roztworu wodnego po jednej stronie błony

roztworu wodnego po jednej stronie błony

lipidowej, wniknięcie do niej i następnie przejście

lipidowej, wniknięcie do niej i następnie przejście

do fazy wodnej po drugiej stronie błony. Dyfuzja

do fazy wodnej po drugiej stronie błony. Dyfuzja

bierna zależy wyłącznie od sił fizycznych.

bierna zależy wyłącznie od sił fizycznych.

Wskutek dyfuzji biernej mogą przenikać przez

Wskutek dyfuzji biernej mogą przenikać przez

błony tylko cząsteczki niezjonizowane i

błony tylko cząsteczki niezjonizowane i

rozpuszczalne w lipidach.

rozpuszczalne w lipidach.

background image

Transport przez tworzenie par

Transport przez tworzenie par

jonowych.

jonowych.

Transport ten polega na połączeniu

Transport ten polega na połączeniu

silnie zjonizowanych anionów

silnie zjonizowanych anionów

organicznych z odpowiednimi

organicznych z odpowiednimi

kationami organicznymi. Utworzony

kationami organicznymi. Utworzony

kompleks jest elektrycznie obojętny,

kompleks jest elektrycznie obojętny,

rozpuszczalny w lipidach błony i

rozpuszczalny w lipidach błony i

przechodzi przez nią na zasadzie

przechodzi przez nią na zasadzie

dyfuzji biernej.

dyfuzji biernej.

background image

Przenikanie przez pory.

Przenikanie przez pory.

Przenikanie leku rozpuszczonego w wodzie

Przenikanie leku rozpuszczonego w wodzie

przez wypełnione wodą kanaliki (pory w

przez wypełnione wodą kanaliki (pory w

ścianie błony) nazywa się dyfuzja przez pory

ścianie błony) nazywa się dyfuzja przez pory

lub dyfuzja bierną leków hydrofilowych. W tym

lub dyfuzja bierną leków hydrofilowych. W tym

przypadku lek dostaje się razem z wodą

przypadku lek dostaje się razem z wodą

(rozpuszczalnik) ze środowiska zewnętrznego

(rozpuszczalnik) ze środowiska zewnętrznego

do środowiska wewnętrznego komórki.

do środowiska wewnętrznego komórki.

Podstawowym czynnikiem limitującym i

Podstawowym czynnikiem limitującym i

determinującym dyfuzję przez pory jest

determinującym dyfuzję przez pory jest

wielkość cząsteczek.

wielkość cząsteczek.

background image

Pinocytoza

Pinocytoza

Pinocytoza zwana również cząsteczkową

Pinocytoza zwana również cząsteczkową

absorpcją lub presorpcją jest swoistą formą

absorpcją lub presorpcją jest swoistą formą

transportu przypominającą fagocytozę

transportu przypominającą fagocytozę

drobnoustrojów przez makrofagi. Po absorpcji

drobnoustrojów przez makrofagi. Po absorpcji

cząsteczek leku na powierzchni błony biologicznej

cząsteczek leku na powierzchni błony biologicznej

następuje ich wciąganie poprzez wklęśnięcie

następuje ich wciąganie poprzez wklęśnięcie

błony, oddzielenie jej od powierzchni i utworzenie

błony, oddzielenie jej od powierzchni i utworzenie

wakuoli pinocytarnej. Wakuola przesuwa się w

wakuoli pinocytarnej. Wakuola przesuwa się w

głąb cytoplazmy gdzie enzymy komórkowe trawią

głąb cytoplazmy gdzie enzymy komórkowe trawią

otoczkę wakuoli i uwalniają cząsteczki leku. W

otoczkę wakuoli i uwalniają cząsteczki leku. W

transporcie leków pinocytoza odgrywa niewielką i

transporcie leków pinocytoza odgrywa niewielką i

nie w pełni wyjaśnioną rolę.

nie w pełni wyjaśnioną rolę.

background image

Transport przenośnikowy.

Transport przenośnikowy.

Transport przenośnikowy wykazuje

Transport przenośnikowy wykazuje

duży stopień wybiórczości. Zakłada się,

duży stopień wybiórczości. Zakłada się,

że mechanizm tego transportu jest

że mechanizm tego transportu jest

związany z obecnością w błonie

związany z obecnością w błonie

komórkowej specjalnego systemu

komórkowej specjalnego systemu

przenośnikowego. Przenośnik jest to

przenośnikowego. Przenośnik jest to

składnik komórki, który mając określone

składnik komórki, który mając określone

powinowactwo wiąże się chemicznie z

powinowactwo wiąże się chemicznie z

transportowaną substancją.

transportowaną substancją.

background image

Wyróżniamy dwa rodzaje

Wyróżniamy dwa rodzaje

transportu przenośnikowego:

transportu przenośnikowego:

transport czynny

transport czynny

dyfuzja ułatwiona

dyfuzja ułatwiona

background image

W transporcie czynnym kompleks przenośnik – lek

W transporcie czynnym kompleks przenośnik – lek

dyfunduje z jednej strony błony komórkowej na drugą, gdzie

dyfunduje z jednej strony błony komórkowej na drugą, gdzie

ulega dysocjacji uwalniając cząsteczkę leku do fazy wodnej.

ulega dysocjacji uwalniając cząsteczkę leku do fazy wodnej.

Przenośnik natomiast powraca do swego pierwotnego

Przenośnik natomiast powraca do swego pierwotnego

położenia co ułatwiają mu enzymy, które degradują

położenia co ułatwiają mu enzymy, które degradują

przenośnik do postaci nieczynnej. Ten hipotetyczny

przenośnik do postaci nieczynnej. Ten hipotetyczny

przenośnik jest obecny w błonie komórkowej w ograniczonej

przenośnik jest obecny w błonie komórkowej w ograniczonej

ilości. Zostaje on przekształcony w postać czynną po

ilości. Zostaje on przekształcony w postać czynną po

przemieszczeniu na zewnętrzną stronę błony biologicznej, a

przemieszczeniu na zewnętrzną stronę błony biologicznej, a

jego uczynnienie wymaga dostarczenia energii. Transport

jego uczynnienie wymaga dostarczenia energii. Transport

czynny wymaga odpowiedniego systemu przenośników,

czynny wymaga odpowiedniego systemu przenośników,

zależy również od dostawy energii (rozpad wiązań

zależy również od dostawy energii (rozpad wiązań

wysokoenergetycznych), ulega wysyceniu, może odbywać

wysokoenergetycznych), ulega wysyceniu, może odbywać

się wbrew gradientowi stężeń , może być hamowany przez

się wbrew gradientowi stężeń , może być hamowany przez

konkurentów.

konkurentów.

background image

Dyfuzja ułatwiona odbywa się

Dyfuzja ułatwiona odbywa się

zgodnie z różnicą stężeń cząsteczek

zgodnie z różnicą stężeń cząsteczek

transportowanych. Nie wymaga ona

transportowanych. Nie wymaga ona

zużytkowania energii, wymaga

zużytkowania energii, wymaga

jednak obecności przenośnika. W

jednak obecności przenośnika. W

transporcie błonowym leków dyfuzja

transporcie błonowym leków dyfuzja

ułatwiona nie odgrywa istotnego

ułatwiona nie odgrywa istotnego

znaczenia.

znaczenia.

background image

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Leki w fizjot 2 akt
Leki w fizjoterapii 5
Leki w fizjot 2
Leki w fizjoterapii 2
leki w fizjot 3
Leki w fizjot 2 akt
Leki w fizjoterapii 5
leki w fizjot 5
leki w fizjot 4
leki w fizjot 3
Leki w fizjot 2
Praca zaliczeniowa leki w fizjoterapii

więcej podobnych podstron