Co powoduje raka?

Ostrowska Magdalena
Słupecka Marlena
III rok Biotechnologii, gr.
III

Literatura:

• Świat Nauki, „Co powoduje raka?”,

listopad 1996

• Świat Nauki, „Zapalne ogniska raka”,

sierpień 2007

Czynniki kancerogenne:

• Uszkadzają geny związane z kontrolą

podziałów i migracji komórek

• Nie uszkadzają genów, lecz

selektywnie przyspieszają rozrost
guza lub ich prekursorów

Teorie:

• Wiele czynników środowiskowych

oraz starzenie się i inne procesy
życiowe przyspieszają powstawanie
wolnych rodników

– reagując z DNA, wolne rodniki

uszkadzają geny i powodują
powstawanie mutacji

• Geny odziedziczone po rodzicach

Cechy fizjologiczne

• jasna karnacja-rak skóry

• wariant genu mało wydajnie

eliminujący kancerogeny

Nowotwory:

• Płuc, piersi, prostaty, jelita grubego

występują znacznie częściej w
krajach, w których upowszechniły się
takie czynniki jak:

• Palenie papierosów (60% zgonów w USA)
• Niezdrowe nawyki żywieniowe
• Obecność niebezpiecznych substancji

chemicznych

Palenie

• Nowotwór płuc
• Górnych dróg

oddechowych

• Przełyku
• Pęcherza

moczowego

• Trzustki

Prawdopodobnie

także:

• Żołądka
• Wątroby
• Nerek
• Okrężnicy i

odbytnicy

Prawdopodobieństwo

zachorowania:

• liczba wypalanych papierosów

• zawartość w nich smoły

• czas trwania nałogu

Palacze:

• Dwukrotnie bardziej narażeni na raka

pęcherza niż niepalący

• Ośmiokrotnie na raka płuc

Zdrowo jedz będziesz żył

dłużej!

• Tłuszcze zwierzęce –

rak okrężnicy,

odbytnicy, prostaty

• Sól-

rak żołądka (dzieci karmione

solonymi rybami-rak nosogardzieli)

• Niewystarczająca ilość owoców i warzyw-

różne nowotwory

• Kaloryczność diety

– Otyłość- rak endometrium, rak pierśi

• Napoje alkoholowe-

nowotwory górnych

dróg oddechowych i układu
pokarmowego

Promieniowanie i Ty

• Słoneczne-UV-

powodujące czerniaka

• Emitowane przez linie

wysokiego napięcia

oraz urządzenia

gospodarstwa

domowego czy

telefony komórkowe

• Radon

Epidemiolodzy ostrzegają

• Środowisko

• Styl życia

• Rakotwórcze mikroorganizmy

• Kancerogeny występujące w miejscu

pracy

Rakotwórcze

mikroorganizmy

• Wirus brodawczaka

(przenoszony drogą

płciową)

• Wirus zapalania

wątroby typu B i C

• Wirus Epsteina-Barr

( wywołujący

mononukleozę)

• Wirus powodujący

AIDS

• Helicobacter pylori

(wrzody żołądka)

Czynnik

chemiczny/fizyc

zny

Typ nowotworu

lub

umiejscowienie

Ekspozycja w

całej populacji

Źródła

ekspozycji lub

przykłady

zawodów

podwyższonego

ryzyka

Arsen

Płuco, skóra

Rzadka

Insektycydy i

herbicydy;

pracownicy rafinerii

oraz garbarni

Azbest

Mezothelioma,

płuco

Niezbyt częsta

Okładziny

hamulcowe,

materiały

izolacyjne,

stoczniowcy,

pracujący przy

rozbiórce budynków

Benzen

Białaczka

szpikowa

Częsta

Malarze,

pracownicy rafinerii

i zakładów

petrochemicznych

oraz fabryk gumy,

użytkownicy farb i

lakierów stolarskich

Spaliny z silnika

diesla

Płuco

Częsta

Pracownicy zajezdni

autobusowych i

kolei, kierowcy

ciężarowej, górnicy

Formaldehyd

Nos,

nosogardziel

Rzadka

Pracownicy szpitali

i laboratoriów,

przemysłu

drzewnego,papierni

czegotekstylnego

odzieżowego oraz

metalowego

Syntetyczne

włókna

mineralne

Płuco

Niezbyt częsta

Zatrudnieni przy

uszczelnieniu

ścian i rur,

izolowaniu

przewodów i

kablów

Farby do

włosów

Pęcherz

moczowy

Niezbyt częsta

Fryzjerzy

Promieniowanie

jonizujące

Szpik kostny i

inne

Częsta

Materiały

radioaktywne,

preparaty i

zabiegi medyczne

Oleje mineralne

skóra

Częsta

Maszynowa

obróbka metali

Pestycydy

niezawierające

arsenu

Płuco

Częsta

Środki do

spryskiwania

roślin, rolnicy

Farby

Płuco

Niezbyt częsta

Zawodowi

malarze

Polichlorki

bifenylu

Wątroba, skóra

Niezbyt częsta

Płyny

hydrauliczne,

smary, atramenty,

kleje,

insektycydy,

pracownicy

ciepłownictwa

Radon(cząstki

α)

Płuco

Niezbyt częsta

Górnicy i

pracujący w

pomieszczeniach

podziemnych

Sadza

Skóra

Niezbyt częsta

Kamieniarze,

murarze,

strażacy,

pracownicy

ciepłowni i

wykonujący prace

izolacyjne

Leki

• Przyczyna około 1% zachorowań na raka

• Przykłady:

 Leki w ziarnicy złośliwej mogą powodować

białaczkę

 Leki immunosupresyjne podawane m.in. osobom,

które przechodzą zabiegi transplantacji szpiku i

innych narządów wywołują chłoniaki

 Estrogeny przyczyną raka endometrium lub

piersi

 Hormon wzrostu zwiększa ryzyko białaczki

 Diuretyki przyczyna raka nerek

 Leki obniżające poziom cholesterolu- rak

okrężnicy lub odbytnicy

Skażenie środowiska

• Przyczyna ok. 2% śmiertelnych

przypadków raka, głównie płuc i
pęcherza

• Częstość zachorowań na raka płuc w

miastach silnie zanieczyszczonych jest
większa niż na terenach rolniczych

• Spaliny z silników Diesla
• Związki organiczne o budowie

pierścieniowej zawierające chlor

Czynniki związane z

prokreacją

• Ryzyko raka piersi jest większe u kobiet,

które:

– później zachodzą w ciążę i później wchodzą w

okres menopauzy

– pierwsza miesiączka wystąpiła wcześniej

• Decydującym czynnikiem jest wydłużony

okres ekspozycji na organizmu na własne
hormony płciowe

• Ciąża w młodym wieku-kom. sutka mogą

wcześniej ulegać różnicowaniu

Różnice społeczne

Ludzie mniej zamożni

• Nowotwory:

jamy ustnej,

żołądka, płuca , szyjki macicy
i wątroby, przełyku

• Przyczyny:

nałogowe

palenie, nadmierne ilości
alkoholu, niedożywienie

Ludzie o wyższym

statusie społeczno –
ekonomicznym

• Nowotwory:

piersi, gruczołu

krokowego

• Przyczyny

: nadmiar

pożywienia, niedostateczna
aktywność fizyczna

Podsumowanie

Liczba potencjalnych czynników podejrzanych

o potęgowanie ryzyka chorób nowotworowych

rośnie

Środowisko i styl życia odgrywają zasadniczą

rolę w większości przypadków

¼ nowotworów to czyste

przypadki( rozwinęłyby się nawet w organizmie

wolnym od wpływów z zewnątrz wyłącznie w

wyniku powstawania w nim własnych

kancerogenów oraz wskutek nienaprawiania

pojawiających się błędów genetycznych)

Dziękujemy za uwagę