Anatomia

osie i płaszczyzny

ciała

Dr Wacław

Pawliszyn

Małopolska Wyższa

Szkoła Zawodowa

w Krakowie

Anatomia
osie i płaszczyzny ciała
1

Oś
pionowa
(podłużn
a)

Oś pozioma
(poprzeczna
)

Oś strzałkowa Axis saggitalis

Axis verticalis

Axis tranversa

Anatomia
osie i płaszczyzny ciała
2a



Oś pionowa

(axis verticalis)

wyznacza kierunki

górny

(directio superior)

i

dolny

(directio inferior)

w stosunku

do tułowia (głowa – ogon). W

życiu płodowym kierunki te

określa się jako

czaszkowy

(directio cranialis)

i

ogonowy

(directio caudalic)

Anatomia
osie i płaszczyzny ciała
2b



Oś strzałkowa

(axis

saggitalis)

biegnie od przodu

ku tyłowi, czyli od strony

brzusznej do strony

grzbietowej. W stosunku do

tej osi używa się określeń

kierunek

przedni

(directio

anterior)

lub

brzuszny

(directio ventralis)

i kierunek

tylny

(directio posterior)

lub

grzbietowy

(directio

dorsalis

)

Anatomia
osie i płaszczyzny ciała
2c



Oś poprzeczna

(axis

transversa)

czyli pozioma

biegnie od jednej strony ciała

do drugiej (zwykle od lewej

ku prawej) i wyznacza

kierunki

przyśrodkowy

(directio medialis)

i

boczny

directio lateralis)

Anatomia
płaszczyzny ciała
3



Przez podane osie można

przeprowadzić płaszczyzny

płaszczyzna
czołowa
Planum
frontale

Płaszczyzna pozioma
Planum horizontale

płaszczyzna
strzałkowa
(tu środkowa)
Planum saggitale

Anatomia

płaszczyzny ciała

strzałkow

a

czołow

a

poprzeczna

Anatomia
płaszczyzny ciała
4



Płaszczyzna strzałkowa

(planum

saggitale)

wyznaczona jest przez

osie strzałkową i pionową. Przez
środek ciała przechodzi płaszczyzna
środkowa

(planum medianum)

. Dzieli

ona ciało na dwie podobne do siebie
części, świadczące o dwubocznej
symetrii zewnętrznej (wewnętrzna
symetria jest tylko częściowa)



Płaszczyzna czołowa

(planum

frontale)

jest wyznaczona osiami

pionową i poprzeczną (równolegle do
płaszczyzny czoła)



Płaszczyzna pozioma

(planum

horizontale)

wyznaczona przez oś

poprzeczną i strzałkową dzieli ciało
na część górną i dolną

Anatomia
płaszczyzny i kierunki
5a



Płaszczyzny, podobnie jak

osie, ustawione są pod kątem

prostym. Układ taki pozwala

na dokładne określenie

położenia narządów,

przebiegu naczyń i nerwów

Anatomia
płaszczyzny i kierunki
5b



Podstawowe kierunki:



Przedni

(anterior)

czyli brzuszny

(ventralis)

i tylny

(posterior)

czyli grzbietowy

(dorsalis)



Boczny

(lateralis)

i przyśrodkowy

(medialis)



Prawy

(dexter)

i lewy

(sinister)



Wewnętrzny

(internus)

i

zewnętrzny

(externus)



Pionowy

(verticalis)

i poziomy

(horizontalis)



Podłużny

(longitudinalis)



Powierzchowny

(superficialis)

i

głęboki

(profundus)

Anatomia
płaszczyzny i kierunki
5c



Na kończynach dodatkowo:



Bliższy

(dystalis)

i dalszy

(proximalis)



Górny

(superior)

i dolny

(inferior)

Anatomia
kierunki ruchu



Ruchy kończyny:

zginanie

prostowanie

Przywodzenie
i odwodzenie

Rotacja
(odwracani
e –
nawracanie
)

Anatomia
mięsień



Początek = koniec mięśnia

mniej ruchliwy lub punkt stały

(punctum fixum)



Przyczep = koniec mięśnia

bardziej ruchliwy lub punkt

ruchomy

(punctum mobile)

.

Uwaga praktyczna: pojęcia te nie

mają stałego charakteru i

zależnie od mechaniki mięśnia

mogą się zmieniać



Często też:



Przyczep bliższy i przyczep

dalszy lub



Przyczep początkowy (origo) i

przyczep końcowy

(insertio)



Miesień nawet w stanie

spoczynku ma pewne napięcie

(tonus)

Anatomia
jamy ciała



Kilka dużych przestrzeni

określamy mianem

jam ciała

.

Mogą być one położone bardziej

grzbietowo

(kolor niebieski)

lub

brzusznie

(kolor brązowy)



Grzbietowo leży jama czaszki i

kanał kręgowy



Brzusznie leżą jama klatki

piersiowej oraz jama brzuszna

połączona z jamą miedniczą



Jamy te rozdziela

przepona

Anatomia

płaszczyzny i okolice

brzucha



Okolice:



Podżebrowa

prawa



Nadbrzuszna



Podżebrowa lewa



Boczna prawa



Pępkowa



Boczna lewa



Pachwinowa

prawa



Łonowa



Pachwinowa lewa



Linie podziału:



Linie środkowo –

obojczykowe

prawa i lewa



Linia podżebrowa

poprzeczna



Linia

miedzyguzkowa