Globalizacja, polityka a nowy
Globalizacja, polityka a nowy
porządek międzynarodowy
porządek międzynarodowy
1. Globalizacja a polityka
2.
Koncepcja „systemów – światów” I. Wallersteina i
Koncepcja „systemów – światów” I. Wallersteina i
współpracowników
współpracowników
3. Koncepcje rozwoju opatrznego
3. Koncepcje rozwoju opatrznego
Globalizacja a polityka
Globalizacja a polityka
W wyniku dynamicznego rozwoju telekomunikacji pojawiły się nowe
możliwości w tworzeniu ponad państwowych wspólnot ekonomiczno-
politycznych, w których ścierają się nurty odpowiedzialności społecznej za
losy całej ludzkości lub jej braku (rozwoju opacznego).
Koncepcja rozwoju zrównoważonego wg ONZ - rozwój dobrego
społeczeństwa (wg Galtunga):
- jest to społeczeństwo globalne;
- spełnia warunki 4 kategorii ładu społecznego wg S. Ossowskiego (wysoki
poziom zorganizowania i jednoczesna interferencja wielu ośrodków
kierowniczych);
- współpraca międzynarodowa polega na przyjmowaniu wspólnych standardów
dotyczących kultury, praw i powinności obywatelskich;
- wygaszaniu antagonizmów wynikających z przeciwstawnych interesów -
dążenie do
wspólnego dostosowywania prawa;
- wzmacnianie faz wzrostu (rozwoju) i zmniejszanie dolegliwości faz degradacji
(regresu)
- dążenie do wzrostu wskaźników rozwoju HDI (Human Development Index) i
GRDI
(odniesionych do kobiet) oraz ograniczaniu wskaźników deprywacji
Koncepcja „systemów – światów” I. Wallersteina i
Koncepcja „systemów – światów” I. Wallersteina i
współpracowników
współpracowników
Wg Wallersteina w historii ludzkości istnieją 3 rodzaje systemów
społecznych:
* mini-systemy społeczne – mało rozległe, zwykle nie więcej niż 6 pokoleń, duża
homogeniczność (np.: społeczności plemienne)
* imperia światowe – rozległe struktury polityczne, różnorodna kultura,
zewnętrzna kontrola nad wewnętrznymi strukturami np.: przez ekstrakcję
(wyciąganie) nadwyżki ekonomicznej; istniały do niedawna np. ZSRR
* gospodarki światowe – rozległe i nierównomierne łańcuchy produkcji i podziału
dóbr, rozczłonkowane przez różne systemy polityczne, nadwyżka rozdzielana wg
faktycznych monopoli osiąganych na rynku.
W systemie gospodarek światowych istnieją 3 kategorie podsystemów:
1. społeczeństwa centralne tzw. trzon – jest to centrum systemu światowego
(np.: USA), hegemoni, którzy narzucają innym swoje interesy;
2. półperyferie – społeczeństwa które nie dysponują ekonomią skali (są za małe
by mogły wywierać wpływ), są mało autonomiczne;
3. peryferie – obszary uzależnione od funkcjonowania ośrodków centralnych
(gospodarczo, politycznie, militarnie, kulturowo), są to eksporterzy surowców,
wyzyskiwane przez państwa centralne, nadwyżki produkcji wywłaszczane przez
centrum – np.: Ameryka Łacińska
obszary zewnętrzne (kraje czarnej Afryki)
Awansujące peryferie i zdegradowany trzon są eksploatowane przez centrum, a te
z kolei eksploatują peryferie.
Koncepcje rozwoju opatrznego
Koncepcje rozwoju opatrznego
Mallman – koncepcja rozwoju opacznego
Mallman – koncepcja rozwoju opacznego
Rozwój opaczny to kumulacja kilku podstawowych ubóstw, bied
(deficytów):
* środków egzystencji (brak równowagi między produkcją, a
dystrybucją dóbr podstawowych);
* wchodzenie w stosunki społeczne oparte na deficytach;
a)miłości - deficyt jako złożony układ czynników kulturalnych i
osobowości, powstający w wskutek ucisku jednej grupy nad drugą,
lekceważącego podejścia do środowiska naturalnego – powstawanie
warunków, w których trudno jest zaspokoić potrzebę miłości;
b)uczestnictwa – większość ludzi nie uczestniczy w podejmowaniu
decyzji, które ich dotyczą, nie mają oni wystarczającej autonomii
potrzebnej do nadawania znaczenia decyzji; rośnie zjawisko alienacji
ludzi);
* rozumienia (zła jakość edukacji i zła dystrybucja edukacji powoduje
zjawisko przemocy symbolicznej i powiększania się dystansów)
* znaczenia sensu (występuje w społeczeństwach bogatych i biednych,
ludzie nie rozumieją sensu własnych działań)
Koncepcja rozwoju opacznego J. Daneckiego
Koncepcja rozwoju opacznego J. Daneckiego
Coraz wyraźniejsze rozczłonkowanie ludzkości na 2 bieguny, na których
występuje kumulacja:
* wyczucia, zniewolenia, przymusu, wykorzystywania sił psychofizycznych w
walce o codzienną egzystencję;
* koncentracja wyrafinowanych, perwersyjnych form komfortu, wyspowy
charakter dobrobytu otoczony morzem ubóstwa, wynikających z konsumpcji
dóbr materialnych;
* arsenałów broni – konwencjonalne i niekonwencjonalne (także ekonomiczne,
socjotechniczne, informacyjne) – wykorzystywanie ich jako narzędzi gnębienia;
* niszczenia środowiska – zagrożenie katastrofą ekologiczną, rosnący eksport
brudnych technologii i odpadków cywilizacyjnych;
* częściowe podporządkowywanie instytucji publicznych przez struktury
mafijne, terroryzm (stosuje się je też jako narzędzie polityczne);
* próby podporządkowania polityki wewnętrznej potrzebom kapitału
międzynarodowego – wykorzystywanie w tym celu dążeń wolnościowych;
* tyranii międzynarodowego rynku towarów prowadząca do likwidacji lokalnych
gospodarek ekonomicznych, które wykorzystują lokalne technologie i zasoby
miejscowe;
* wymuszania i hamowania postaw konkurencyjnych i agresywnych kosztem
postaw symbiotycznych.
Aspiracje kosmopolitycznych elit do dominacji w monolitycznym porządku
światowym.