Specyfika pielęgnacji skóry u
pacjentów w starszym wieku.
Właściwa
higiena skóry ma ogromne
znaczenie dla ogólnego
samopoczucia człowieka. Dotyczy
to zwłaszcza osób starszych.
Skóra seniorów jest gorzej ukrwiona
z powodu ograniczonej aktywności
ruchowej, długotrwałego
unieruchomienia w jednej pozycji.
a także często występujących w
tym wieku zaburzeń krążenia
.
Wskutek przesuszenia skóra osób
starszych traci elastyczność i nie może
w pełnym zakresie spełniać swoich
naturalnych funkcji ochronnych. U osób
w starszym wieku trudno gojące się
zmiany skórne mogące powstać w
ciągu kilku godzin, są przyczyną bólu i
cierpienia pacjenta. Zjawisko to zmusza
zwłaszcza środowiska medyczne do
poszukiwania, nowych metod
postępowania, które mogą zapewnić
ochronę zagrożonych seniorów, a w
sytuacji wystąpienia zmian
odleżynowych wprowadzić skuteczny
proces leczenia.
Aby uniknąć uszkodzenia skóry i
zachować jej zdrowie, należy wcześniej
zatroszczyć się o jej właściwą
pielęgnację i szczególną ochronę.
Wzmożonej pielęgnacji wymaga skóra
osób starszych narażona zwłaszcza na
obciążenia spowodowane
nietrzymaniem zwieraczy i leżeniem w
łóżku. Ważne jest więc, aby jak
najwcześniej przekazać istotne
informacje osobom starszym w
zakresie poprawnej samopielęgnacji
jak i ich rodzinom, opiekunom
biorącym również udział w pielęgnacji i
opiece
.
Odleżyna - definicja
Odleżyny
( decubitus ) powstają
wskutek zaburzenia ukrwienia i
następowej martwicy obejmującej
skórę, tkankę podskórną oraz często
mięśnie pokrywające wyniosłości
kostne i są wynikiem działania
intensywnego, krótkotrwałego ucisku
lub ucisku o mniejszym nasileniu, ale
rozłożonego w czasie.
Przyczyny powstawania
odleżyn
ZEWNĘTRZNE
– wpływające bezpośrednio na skórę:
nacisk powierzchniowy
- kiedy siła ucisku wywiera
ciśnienie przewyższające ciśnienie panujące we
włośniczkach. Ma to miejsce wówczas, gdy tkanki ulegają
ściśnięciu między podłożem a wyniosłościami kostnymi
.
siły ścinające
– powstają w sytuacji, kiedy głębiej położone
struktury i szkielet przesuwają się względem nieruchomych
w stosunku do podłoża tkanek. Powoduje to skręcenie i
zamknięcie naczyń włosowatych lub nawet ich przerwanie a
następnie niedokrwienie
.
siły tarcia
-
powstają wówczas, gdy następuje próba
przywrócenia chorego do pozycji siedzącej przez ciągnięcie
go po podłożu zamiast podniesienia do góry. Inną sytuacją
jest moment, gdy pacjent ułożony w pozycji półwysokiej
zsuwa się w dół łóżka wywołując powstanie dużych sił tarcia.
Czynniki sprzyjające rozwojowi
odleżyn
Dzieli się na dwie grupy:
1. pierwsza grupę stanowią czynniki bezpośrednio
związane z osobą pacjenta:
ogólny stan zdrowia.
stan skóry pacjenta,
stan świadomości,
obecność urazów,
wiek pacjenta,
czynność zwieraczy,
choroby współistniejące (otyłość, choroby
nowotworowe,
cukrzyca, miażdżyca ),
ograniczenie ruchomości,
ograniczenie aktywności,
zmiany pH skóry,
infekcje,
wyniszczenie.
2. Druga grupę stanowią czynniki związane
z osobami sprawującymi opiekę nad ludźmi
starszymi:
•
Niedostateczna wiedza opiekunów
•
Złe nawyki
•
Brak motywacji
•
Zła organizacja pracy,
•
Nieumiejętności korzystania z profesjonalnej
pomocy,
•
Nieumiejętności korzystania z profesjonalnego
sprzętu, środków o działaniu miejscowym lub ich
brak,
•
Brak dostępu do materiałów szkoleniowych,
•
Nie uczestniczenie w szkoleniach
Etapy rozwoju odleżyn
I.
ETAP – długotrwały ucisk na
skórę i tkankę podskórną
II.
ETAP – niedokrwienie tkanek
(zwolnienie przemiany
komórkowej)
III.
ETAP – śmierć komórki
IV.
ETAP – odleżyna
Miejsca powstawania
odleżyn
•
Krętarze większe kości udowej
•
Kość krzyżową i ogonową
•
Pięty
•
Kostki
•
Wyrostki kolczyste kręgosłupa
•
Łopatki
•
Grzebień kości biodrowej
•
Staw kolanowy
Przy ułożeniu w pozycji grzbietowej odleżyny mogą
powstać także na potylicy, małżowinach usznych,
w okolicy łokci.
Stopnie odleżyn (wg skali
Torrance’a)
O - nie ma odleżyny istnieje jednak zagrożenie
Iº
- blednące zaczerwienienie
IIº
- nie blednące zaczerwienienia ( uszkodzenie
naskórka )
IIIº
– zmiana obejmuje naskórek oraz skórę
właściwą
IVº
– zmiana obejmuje tkankę podskórna,
tłuszczowa do mięśni
Vº
– zmiany obejmują mięśnie do kości i stawów
Profilaktyka odleżyn
Podstawą profilaktyki jest dobra
opieka. Jej intensywność powinna
być uzależniona od
indywidualnych predyspozycji
osób starszych, dostępu do
sprzętu.
W prewencji odleżyn należy
uwzględnić następujące elementy:
•
Wpływanie na aktywność seniora
•
Obserwację skóry
•
Kontrola objawów ogólnych
Stosowanie odpowiedniej
bielizny osobistej i pościelowej
(materiały naturalne
pozbawione zgrubień, zbyt
wielu szwów guzików)
Łatwy dostęp do łóżka
Paznokcie krótkie, opiłowane
Obserwacja zachowania
podopiecznego – stanu
psychicznego, współdziałania
w pielęgnacji
Przypominanie o zmianie
pozycji i pomoc przy zmianie
pozycji
Zniesienie bólu poprzez
stosowanie udogodnień
Dostęp powietrza do skóry
(wyeliminowanie podkładów
gumowych, foliowych)
Unikanie urazów ciała
Stosowanie odpowiednich
technik zmiany pozycji
Właściwa higiena skóry
Aby uniknąć podrażnień i nie niszczyć
naturalnego, lekko kwaśnego odczynu skóry,
do mycia można stosować następujące
środki
:
ECOLAB Manisoft
– chroniący skórę płyn do mycia
jest łagodnie działającym, nie zawierającym mydła
preparatem. Chroni i pielęgnuje skórę zachowując
jej naturalny lekko kwaśny odczyn.
Seni Care
( mleczko ) – zmywa zabrudzenia z
powierzchni skóry jednocześnie nawilżając ją i
natłuszczając dzięki zawartości olejków. Mleczko
zawiera aktywny wyciąg z rumianku pobudzający
krążenie oraz witaminę E i wyciąg z aloesu, które
łagodzą i koją podrażnienia skóry.
•
Menalind professional
– pianka do oczyszczania
skóry – służy do szybkiego i delikatnego usuwania
zabrudzeń w przypadku nie trzymania zwiaraczy.
•
Delikatne mydła o pH 5,5.
Po umyciu dokładnie osuszamy ciało ręcznikiem (ale
bez intensywnego pocierania), szczególną uwagę
zwracając na okolicę fałdów. Gdy skóra pozostaje
wilgotna, dochodzi do jej maceracji, czyli
rozpulchniania naskórka, co sprzyja powstawaniu
odleżyn.
Umytą i osuszoną skórę
natłuszczamy, w tym celu można
zastosować:
AnTicubi
t
–
Balsam Naturalny do pielęgnacji
skóry narażonej na powstanie odleżyn. Zapobiega
infekcjom, łagodzi podrażnienia, łatwo rozprowadza
się po skórze, nie brudzi bielizny. Zawiera olejek
drzewa herbacianego o działaniu antybakteryjnym i
antygrzybiczym. Skóra po stosowaniu balsamu nabiera
elastyczności i prawidłowej wilgotności
.
Seni Care
–
Krem ochronny zabezpiecza i
chroni ciało przez wpływem składników drażniących
skórę. Zawarty w kremie Panthenol oraz ekstrakt z
rumianku nawilża skórę. Dzięki dużej zawartości
tlenku cynku krem zapobiega powstawaniu stanów
zapalnych, odparzeń i odleżyn.
Sudocrem
- antyseptyczny krem stosowany w profilaktyce i
łagodzeniu skutków zapalenia skóry, w przebiegu nietrzymania
moczu i odleżyn. Dzięki pięciu aktywnym składnikom wykazuje
działanie przeciwzapalne, antyseptyczne, kojące i ochronne,
łagodzi ból, podrażnienia, swędzenie, wspomaga proces
regeneracji, chroni skórę przed drażniącymi substancjami i
pomaga utrzymać odpowiednią wilgotność skóry.
Krem do stóp
– krem z olejkiem z drzewa herbacianego
witaminą A, alantoiną. Przeznaczony do pielęgnacji skóry stóp
zwłaszcza ze skłonnością do rogowacenia i pękania na piętach.
Zawiera zestaw substancji odpowiedzialnych za właściwe
nawilżenie i natłuszczenie skóry.
•
Jeśli skóra jest nadmiernie sucha
Linomag
Oliwkę, PC 30 V
kremem propolisowy
.
•
Nie powinno się stosować jednocześnie środków natłuszczających
i pudru , ponieważ wspólnie tworzą skorupę, która drażni skórę.
Identyfikacja zagrożenia
– należy dokonać u
każdej osoby objętej opieką oceny pod kątem
stopnia ryzyka występowania zmiany chorobowej.
Jeżeli zagrożenie takie wystąpi, należy zaaplikować
strategię postępowania profilaktycznego.
Minimalizacja ucisku
– dokonuje się poprzez
zmiany pozycji ciała, częstotliwość tych zmian
należy dobrać indywidualnie do potrzeb seniora i
jemu tylko właściwej tolerancji na ucisk.
Techniczne udogodnienie
: wałki, kliny,
poduszki, prostokąty w celu prawidłowego
ułożenia chorego, stabilizacji pozycji i
zabezpieczenia chorego przed zsunięciem się.
Specjalistyczne podkłady: materace
p/dleżynowe: statyczne i
zmiennociśnieniowe. Materace statyczne
rozkładają ciężar ciała na jak największą
powierzchnię, tym samym zmniejszając
nacisk jednostkowy.
Istnieje wiele rodzajów materaców
statycznych np. materace z wypełnieniem z
granulatu styropianowego, z siemienia
lnianego, materace żelowe, wodne,
piankowe, lateksowe.
Najkorzystniejsze parametry posiadają gąbki
o otwartych porach, które dostosowują się
do kształtu ciała. Niestety okres ich
żywotności wynosi ok. 3 – 5 miesięcy.
Po tym czasie materace tracą
właściwości terapeutyczne.
Pneumatyczny materac
zmiennociśnieniowy z
kompresorem działa
profilaktycznie, delikatnie masuje
tkanki. Dynamiczny materac
przeciwodleżynowy w kilka minut
zmienia punkt podparcia osoby
leżącej. Dzięki temu każda część
ciała jest co pewien czas
uwalniana od nacisku
spowodowanego
unieruchomieniem. Płynna
regulacja ciśnienia w materacu
dobierana jest regularnie do wagi
chorego. Jedne z wielu materacy
przeciwodleżynowych dostępnych
na rynku to: Betabed, Alphabed,
AlphaTrancell
.
Kontrola i pielęgnacja skóry
–
podczas wykonywania toalety, zmiany
pozycji. Toaletę ciała należy wykonać
co najmniej dwa razy dziennie lub w
miarę potrzeb jeśli chory się poci lub
zanieczyszcza. Miejsca narażone
delikatnie oklepywać w celu
poprawienia ukrwienia. Nie wolno
gwałtownie rozcierać ani masować
ciała. Silny ucisk na skórę nie tylko
boli, ale może także dać efekt
odwrotny od zamierzonego, czyli
zaburzać krążenie, zamiast je
pobudzać.
Dbać o pościel, aby była czysta,
sucha, prześcieradło dobrze
naciągnięte i nie pofałdowane
Uzupełnienie niedoborów
pokarmowych – niedobory pokarmowe
zwłaszcza białek, witamin i cynku,
usposabiają do powstawania odleżyn i
opóźniają gojenie się już istniejących
uszkodzeń.
Edukacja
– chorym i opiekunom
wyjaśniamy cel podejmowanych działań.
Zapoznajemy ze sposobami postępowania
profilaktycznego. Kiedy pacjent rodzina,
opiekun zaakceptuje proponowane
postępowanie można liczyć na dobrą
współpracę.
Zapobieganie
powstawaniu odleżyn polega
na rozpoznawaniu objawów, które mogą
doprowadzić do powstania owrzodzenia
odleżynowego.
Wczesne objawy
, jakie może zaobserwować
sam pacjent to:
zaczerwienienie skóry nie znikające
po usunięciu
•
ucisku
pęcherze naskórka
otarcie naskórka.
W przypadku zmian w okolicy kulszowej
wczesne
objawy to:
niewielkie zgrubienie
zaczerwienienie
obrzęk
niewielkie podwyższenie temperatury,
które
może wystąpić w każdym przypadku
.
Dziękuję za uwagę
Podsumowanie