1

SKŁADNIKI KRWI

2

SKŁADNIKI KRWI

GRUPY KRWI.

ZGODNOŚĆ

MARIO MUON

SIERPIEŃ/WRZESIEŃ 2009

3

Krew i składniki krwi

Cele

1. Wymienić główne składniki krwi oraz
zidentyfikować funkcję i zastosowanie
każdego z nich.

2. Wymienić powszechne grupy krwi
ABO/Rh.

3. Określić zgodność przetaczanych
krwinek czerwonych w układach
grupowych ABO/Rh.

4

Słownik

Przeciwciała
Cząsteczki uwalniane przez krwinki białe w
celu inaktywacji lub zniszczenia substancji,
którą organizm rozpoznaje jako pochodzącą z
zewnątrz lub obcą.

Antygen
Substancja, którą organizm rozpoznaje jako
obcą i która inicjuje produkcję specyficznych
przeciwciał

.

5

Słownik

Składniki krwi
Części jednostki krwi pełnej: krwinki
czerwone, osocze, płytki krwi, krioprecypitat i
krwinki białe – które można stosować w
zależności od potrzeb pacjenta.

Grupy krwi
Klasyfikacja oparta na antygenach
znajdujących się na krwinkach czerwonych.

6

Słownik

Odwirowywanie
Mechaniczne oddzielenie składników krwi.

Krzepnięcie
Proces krzepnięcia krwi

Zgodne
Składniki krwi, które nie powinny spowodować
u pacjenta poważnej reakcji antygen-
przeciwciało.

7

Słownik

Krioprecypitat
Nierozpuszczalny koncentrat antyhemofilowych

czynników krzepnięcia

uzyskany z osocza.

Granulocyt
Typ krwinek białych zwalczający infekcje;
najbardziej skuteczny w przypadku infekcji
bakteryjnych.

8

Słownik

Hematokryt (Hct)
Procent krwinek czerwonych w całkowitej
objętości krwi.

Hemoglobina (Hb/Hgb)
Barwnik przenoszący tlen, zawierający żelazo,
nadający krwinkom czerwonym ich kolor.

9

Słownik

Osocze

Płynna część krwi, która:
- zawiera czynniki krzepnięcia,

- transportuje substancje odżywcze i
hormony do wszystkich tkanek,
- przenosi produkty przemiany materii z
komórek ciała w celu wydalenia ich z
organizmu.

UWAGA:

Surowica to nazwa nadana płynnej części
krwi pozostałej po wykorzystaniu
czynników krzepnięcia w procesie
krzepnięcia.

10

Słownik

Płytka krwi
Komórkowy składnik krwi wspomagający
krzepnięcie.

Krwinka czerwona (erytrocyt)
Komórka krwi przenosząca tlen z płuc do
wszystkich komórek ciała oraz produkty
przemiany materii (dwutlenek węgla) z
powrotem do płuc, gdzie jest on wydalany.

11

Słownik

Małopłytkowość (trombocytopenia)
Mała liczba płytek krwi.

Przetoczenie
Dożylne podanie krwi lub jej składników
pacjentowi.

12

Krew i składniki krwi

Krew jest żywą tkanką.

• Składa się z komórek zawieszonych w
wodnistym płynie zwanym osoczem.

• Krąży przemieszczając się przez serce,
tętnice, naczynia włosowate i żyły, przenosi
składniki odżywcze, elektrolity, hormony,
witaminy, przeciwciała, ciepło i tlen do
tkanek ciała.

13

Funkcje krwi

• Odżywianie i oddychanie tkanek.

• Transport produktów przemiany materii do
organów odpowiedzialnych za ich usuwanie.

• Ochrona przed zakażeniami.

• Regulacja parametrów chemicznych i
temperatury.

14

Objętość krwi

• 45% objętości krwi to komórki:

- krwinki czerwone
- krwinki białe
- płytki krwi.

• 55% objętości krwi jest płynne (osocze).
• Przeciętna osoba posiada średnio pięć litrów
krwi (10-12 półkwart, lub 70 mL na kilogram
masy ciała).
• 7% do10% wagi człowieka to krew.
• Dzięki zwiększonemu spożyciu płynów po
oddaniu krwi, jej objętość może wrócić do
normy w ciągu 24 godzin. Odbudowa masy
krwinek czerwonych może zająć do 6 tygodni.

15

Przetaczanie krwi i leczenie jej
składnikami

Krew można przetaczać w postaci krwi pełnej
lub jako jeden lub więcej jej składników.

• Ponieważ pacjenci rzadko potrzebują
wszystkich składników znajdujących się w
krwi pełnej, z medycznego punktu widzenia
rozsądne i wydajne jest przetaczanie tylko
tego składnika, którego pacjent potrzebuje w
ramach konkretnej terapii. W ten sposób kilku
pacjentów może skorzystać z jednej oddanej
porcji krwi pełnej.

16

Przetaczanie krwi i leczenie jej
składnikami
•

Leczenie składnikami krwi jest możliwe dzięki

rozdzieleniu krwi na osocze i składniki
komórkowe. Poszczególne składniki są
wykorzystywane do leczenia konkretnych
zaburzeń i chorób krwi oraz do innych potrzeb.

•

Składniki krwi otrzymane drogą aferezy są

alternatywą dla składników otrzymanych z krwi
pełnej.

17

Składniki krwi

18

Krwinki czerwone

• Składnik przygotowywany z krwi pełnej
poprzez usunięcie 70% do 80% osocza po
odwirowaniu lub pobierany przez aferezę.

• Zwiększenie poziomu hematokrytu i
hemoglobiny u pacjenta bez znaczącego
zwiększenia objętości krwi.

19

Krwinki czerwone

• Wskazane w przypadku konieczności
zwiększenia objętości krwinek czerwonych
pacjenta (np. w przypadku anemii, urazu
lub zabiegu chirurgicznego).

• Można je zamrozić w celu przedłużenia
okresu przechowywania.

20

Płytki krwi

• Składnik przygotowywany z krwi pełnej

poprzez:

1.odwirowanie krwi pełnej

i oddzielenie

osocza bogatopłytkowego,

2.i następnie zagęszczenie płytek przez

dalsze odwirowywanie.

•

Można je również pobierać metodą

aferezy.

• Wskazane w leczeniu małopłytkowości i

zaburzeń funkcji płytek.

21

Krioprecypitat (AHG, Czynnik VIII,
Krio)

• Składnik przygotowany poprzez powolne
rozmrażanie zamrożonego osocza.

• Stosowany do:

- korekcji niskiego poziomu Czynnika

VIII.

- zapobiegania lub kontrolowania

krwawienia u

chorych na hemofilię.

• Wskazany w zaburzeniach krzepnięcia,
najczęściej:

-

hemofilii A (niedobór Czynnika VIII).

- chorobie von Willebranda.
- niedoborze fibrynogenu.

22

Osocze

• Składnik otrzymany przez oddzielenie
płynnej części krwi od komórkowej poprzez
odwirowanie.

• Można je również pobierać metodą aferezy.

• Zamrażane w ciągu kilku godzin po pobraniu
w celu zachowania pewnych czynników
krzepnięcia, następnie rozmrażane tuż przed
transfuzją.

23

Osocze

• Stosowane do leczenia niektórych zaburzeń
krzepnięcia, dla których nie jest dostępny
żaden koncentrat specyficznego czynnika.

• Nie zawiera płytek krwi.

24

Granulocyty (Krwinki białe - WBC)

• Składnik uzyskany poprzez aferezę lub
odwirowanie krwi pełnej.

• Może być wskazany w przypadku infekcji,
które nie reagują na terapię antybiotykową.

• Należy przetoczyć w ciągu 24 godzin od
pobrania.

25

Grupy krwi

Istnieje wiele układów grupowych krwinek
czerwonych.
Grupy krwi określa się na podstawie
obecności lub nieobecności pewnych
antygenów na błonie krwinek czerwonych.
Te antygeny są wytwarzane przez geny
dziedziczone od rodziców (po jednym
zestawie genów od każdego rodzica).
Organizm wytwarza przeciwciała przeciwko
antygenom nieobecnym na jego własnych
krwinkach czerwonych.

26

Układ grupowy ABO

Układ grupowy ABO jest najważniejszy w
przypadku transfuzji krwi.

Jeśli grupy krwi układu ABO dawcy i pacjenta
nie są zgodne, u pacjenta może wystąpić
reakcja poprzetoczeniowa zakończona
zgonem.

Przeciwciała biorcy będą atakowały krwinki
czerwone dawcy.

27

Układ grupowy ABO

Ogólnie, w populacji można wyróżnić cztery
główne grupy układu ABO: A, B, AB, i O

Genotypy
A= AA, AO B= BB, BO AB= AB O=
OO

28

Układ grupowy ABO

O = substancja H A = N-Acetylgalaktozoamina B =

galaktoza

29

Układ grupowy Rh

Układ Rh to drugi pod względem ważności
układ grupowy krwinek czerwonych,
szczególnie istotny w położnictwie.
Wyróżnia się dwa typy Rh, w zależności od
najbardziej znaczącego antygenu tego
układu, antygenu „D”.

30

Częstość grup krwi

31

Częstość grup krwi

32

Układy grupowe krwinek
czerwonych

33

Zgodność

Dobór zgodnej krwi i jej składników
do transfuzji

Biorcy muszą otrzymywać krew pełną lub
koncentrat krwinek czerwonych zgodne w
układzie grupowym ABO.

34

Zgodność

Biorcy z ujemnym Rh muszą otrzymywać
krew pełną lub koncentrat krwinek
czerwonych Rh-ujemny.

Centrum Krwiodawstwa musi posiadać
politykę dotyczącą stosowania składników
krwi zawierających krwinki czerwone Rh-
dodatnie

u biorców Rh-ujemnych.

35

Zgodność

.

36

Zgodność

37

Zgodność

.

38

Zgodność

W przypadku przetoczeń
osocza zasada zgodności
dawca–biorca wygląda
odwrotnie niż przy
przetoczeniach krwinek
czerwonych.

Osocze uzyskane z krwi grupy
AB może być podane osobom
o dowolnej grupie krwi,
natomiast osocze grupy O
może być przetoczone tylko
biorcom grupy O.

39

Zgodność

Immunoglobulina anty-D

Centrum Krwiodawstwa musi posiadać
politykę dotyczącą stosowania
immunoglobuliny anty-D u pacjentów Rh-
ujemnych, którym podano krwinki czerwone
Rh-dodatnie.

40

Pytania?