EGZORCYZM

Y i opętania

Demony

• Demon (stgr. δαίμων daimon – dosłownie

ten, który coś rozdziela lub ten, który coś

przydziela, także: nadprzyrodzona potęga,

dola; łac. daemon) – istoty występującwielu

wierzeniachi religiach, które zajmują pozycję

pośrednią między bogami a ludźmi, między

sferą ziemsko-ludzką, materialną, a sferą

boską, czysto duchową; istoty o cechach na

wpół ludzkich, na wpół boskich; najczęściej są

to nieprzyjazne człowiekowi duchy, związane

pierwotnie z pojęciem nieczystości sakralnej.

Szatan

• Samo słowo szatan, pochodzące z języka

hebrajskiego, oznacza przeciwnika,

prześladowcę, oskarżyciela i oszczercę. Z

kolei słowo diabeł jest pochodzenia

greckiego i oznacza tego, który miesza,

dzieli, oddziela i jest przewrotny. Natomiast

słowo demon również pochodzi z języka

greckiego i oznacza bóstwo niższego

rzędu, w judaizmie zaś anioły, które

zbuntowały się przeciw Bogu i skłonne są

do wyrządzania krzywdy ludziom.

Opętanie

• Z definicji „opętanie” to: stan umysłu, w

którym poszczególny człowiek

(indywiduum) odczuwa, że znajduje się

pod wpływem zewnętrznej, niefizycznej,

najczęściej osobowej siły, lub zachowuje

się w sposób, który sugeruje taki stan

osobom trzecim. Według wielu religii

oraz wierzeń ludowych, opętanie może

być formą zawładnięcia ciałem przez

duchy lub demony.

Objawy opętania

• Opętanie to stan człowieka, którego ciałem zawładnął szatan. To skrajny

stan oddziaływania diabelskiego na człowieka. Jak je rozpoznać? 

• W przypadku opętania diabeł rozporządza ciałem osoby jak własnym. Może

przebywać w ciele utajony i ujawniać się tylko w specyficznych sytuacjach:

kiedy chce i kiedy musi (np. podczas egzorcyzmu). W czasie takiego

ujawnienia osoba opętana nie ma władzy nad swoim ciałem, zły duch może

wypowiadać swoje słowa jej ustami, a także dokonywać złych czynów. 

Rozpoznanie opętania opiera się na diagnozie co do możliwych przyczyn i

objawów działania złego ducha. Szczególnymi objawami mogą być  np.:

• awersja wobec Boga, 

• bluźnienie i przeklinanie,

• niechęć do rzeczy poświęconych (krzyż, medalik), 

• wrogość do kapłanów i osób modlących się, 

• mówienie i rozumienie nieznanych języków, mówienie nieswoim głosem, 

• występowanie tajemniczych zjawisk w otoczeniu, lewitacje.

• We wstępnym rozpoznaniu każdy chrześcijanin może prześledzić życie

danej osoby, jej stosunek do Boga i rzeczy poświęconych. Jeśli osoba, która

podejrzewamy o opętanie, reaguje na krzyż, posiłek pobłogosławiony wodą

święconą agresją albo sztywnieniem ciała, także pojawianiem się na ciele

satanistycznych symboli, należy skontaktować się z księdzem egzorcystą.

Ostatecznego rozeznania dokonuje właśnie on,  także tylko ksiądz

egzorcysta może podjąć egzorcyzm nad osoba opętaną. 

Co to jest egzorcyzm?

• Egzorcyzm (gr. ἐξορκισμός, exorkismós -

zaprzysiężenie, zaklęcie) – obrzęd

poświęcenia mający na celu uwolnienie

człowieka, zwierzęcia, miejsca lub

przedmiotu od wpływu złego ducha.

• W Kościele katolickim egzorcyzmem

nazywany jest obrzęd liturgiczny mający na

celu usunięcie bezpośredniego wpływu

szatana na osobę, ewentualnie (rzadziej)

zwierzę, miejsce lub przedmiot w formie

opętania, dręczenia lub zniewolenia.

Egzorcyzmy w Kościele katolickim należą do

sakramentaliów.

Św. Franciszek
Borgiasz
dokonujący
egzorcyzmu - obraz
autorstwa
Francisco Goi

Opętanie czy choroba?

• Współczesna egzegeza wskazuje cztery

kryteria, które pozwalają odróżnić opis
choroby od opętania. Są to:

• (1) niezwykłe zachowanie się opętanego;
• (2) opętany jest całkowicie zależny od

szatana;

• (3) walka szatana z egzorcystą;
• (4) destrukcyjny wpływ szatana na całe

otoczenie;

(1) niezwykłe

zachowanie się

opętanego;

• Zachowanie się opętanego wskazuje, że

nie panuje on nad sobą. Widoczne też są

znaki niszczycielskiej siły demona w nim.

Opętany z Gerazy mieszkał w grobach. Nie

można go było nawet łańcuchami związać,

gdyż łańcuchy kruszył. Nieustannie

krzyczał i tłukł się kamieniami (Mk 5, 3-5).

Ojciec epileptyka, z którego uczniowie nie

potrafili wypędzić złego ducha, tak opisuje

Jezusowi stan swego syna: „I często

wrzucał go nawet w ogień i w wodę, żeby

go zgubić” (Mk 9, 22).

(2) opętany jest

całkowicie zależny od

szatana;

• Opętany jest całkowicie poddany mocy

szatana. Zły duch zastępuje osobę

opętaną, staje się jej podmiotem,

odpowiada w imieniu opętanego. Opętany

w synagodze w Kafarnaum woła do

Chrystusa: „Czego chcesz od nas, Jezusie

Nazarejczyku? Przyszedłeś nas zgubić.

Wiem, kto jesteś: Święty Boży” (Mk 1, 24).

Dialog prowadzi Chrystus z demonem,

który całkowicie opanował człowieka i

przemawia w jego imieniu.

(3) walka szatana z

egzorcystą;

• Motyw walki nie występuje w opisach

chorób, natomiast w opowiadaniach o

egzorcyzmach walka toczy się w formie

dialogu pomiędzy Chrystusem i demonem.

Inicjatywa zawsze wychodzi od opętanego,

który broni się przed egzorcyzmem.

Człowiek opanowany przez złego ducha,

którego Chrystus spotyka w synagodze w

Kafarnaum woła: „«Czego chcesz od nas,

Jezusie Nazarejczyku? Przyszedłeś nas

zgubić. Wiem, kto jesteś: Święty Boży».

Lecz Jezus rozkazał mu surowo: «Milcz i

wyjdź z niego!»” (Mk 1, 23-25).

(4) destrukcyjny wpływ

szatana na całe

otoczenie ;

• Gdy duch nieczysty opuści człowieka, błąka

się po miejscach bezwodnych, szukając

spoczynku, ale nie znajduje. Wtedy mówi:

„Wrócę do swego domu, skąd wyszedłem”, a

przyszedłszy zastaje go niezajętym,

wymiecionym i przyozdobionym. Wtedy idzie

i bierze z sobą siedmiu innych duchów

złośliwszych niż on sam; wchodzą i mieszkają

tam. I staje się ostatni stan owego człowieka

gorszy, niż pierwszy. Tak będzie i z tym

przewrotnym plemieniem” (Mt 12, 43-45).

Podział egzorcyzmów

•Egzorcyzm uroczysty

•Egzorcyzm prosty

Egzorcyzm uroczysty

• Egzorcyzm uroczysty dokonywany jest wyłącznie w przypadku uznania

za opętanie ściśle według Rytuału Rzymskiego. Dokonywać

egzorcyzmów może wyłącznie biskup lub kapłan przez niego

wyznaczony (egzorcysta), po spełnieniu określonych w Rytuale

warunków (między innymi wykluczenie, przy współpracy z

psychologiem lub psychiatrą, choroby psychicznej). W egzorcyzmie

uroczystym kapłan zwraca się do domniemanego przez niego demona

bezpośrednio, wydając mu polecenia w imieniu Boga i Jezusa

Chrystusa, używając do tego autorytetu całego Kościoła. Egzorcyzm,

dla skuteczności, łączy się z praktykami ascetycznymi (post i inne

umartwienia) oraz innymi modlitwami (zwłaszcza różaniec). Czasem

wystarcza jednokrotne odprawienie egzorcyzmu, chociaż zdarzają się

przypadki (tych jest zdecydowanie więcej), gdy egzorcyzmy powtarza

się wiele razy. Zwykle powtarza się egzorcyzm dwu albo trzykrotnie, do

ustąpienia objawów.

• Wg teologii chrześcijańskiej, w parze z egzorcyzmem winno iść

zerwanie z tym, co prowadziło do zniewolenia demonicznego, np.

satanizmem, okultyzmem i jego różnymi formami, spirytyzmem,

zabobonami, wróżbiarstwem, astrologią, różnymi niekonwencjonalnymi

metodami leczenia, które nie mają oparcia w nauce i odwołują się do

nieznanych mocy i energii (bioenergoterapia, różdżkarstwo,

wahadlarstwo, homeopatia, Reiki), metodami "kontroli umysłu" (NLP,

metoda Silvy) itd. Uwolnienie poprzez egzorcyzmy powinno łączyć się z

nawróceniem, przyjęciem sakramentów i powrotem na drogę życia

duchowego.

Egzorcyzm prosty

• Egzorcyzm zwykły - inaczej: egzorcyzm prosty -

(tylko w formie modlitwy) może być

odprawiony przez każdego wiernego, na mocy

otrzymanego sakramentu chrztu, gdy istnieje

podejrzenie wpływu demonicznego (np. silna

pokusa, nękanie, niepokojenie). W egzorcyzmie

zwykłym wierny zwraca się do Boga z prośbą o

uwolnienie od wpływu demona, lub też do

świętego (zwłaszcza do świętego Michała

Archanioła i Maryi - apokaliptycznych

zapowiedzi ostatecznej klęski Szatana) z

prośbą o wstawiennictwo u Boga. Kościół

przestrzega jednak przed bezpośrednim

zwracaniem się do demona.

Elementy

egzorcyz

mu

Rozeznanie

• Pierwszym zadaniem egzorcysty jest rozpoznanie, czy

ma do czynienia z rzeczywistym wpływem złego ducha

oraz wykluczenie (np. na podstawie opinii lekarza)

zaburzeń psychicznych. Jeśli jest podejrzenie co do

działania demonicznego, przeprowadza się

rozpoznanie możliwych przyczyn i objawów. Ksiądz

egzorcysta ocenia skalę zakorzenienia zła i to, w jaki

sposób szatan oddziaływuje na człowieka (np. przez

obsesje demoniczne, dręczenie, opresje, opętanie). W

drugiej kolejności przeprowadza się modlitwę o

uwolnienie,  która poza skutkiem duchowym  pozwala

upewnić się, czy dana osoba jest istotnie pod

wpływem złego ducha. Jeśli w czasie jej odmawiania

pojawią się dodatkowe objawy świadczące o wpływie

złych mocy, wtedy przechodzi do egzorcyzmu

uroczystego.

Egzorcyzm

Pełne egzorcyzmy obejmują obszerne modlitwy wstępne,

po których następują trzy różne egzorcyzmy właściwe

(wedle z Rytuału 2000 r.). Na początku egzorcysta kropi

osobę wodą święconą na upamiętnienie oczyszczenia

otrzymanego w chrzcie świętym. Następuje modlitwa:

litania, czytanie psalmów i Ewangelii. Ksiądz egzorcysta

kładzie ręce na osobę dręczoną błagając Ducha Świętego,

aby zły duch odszedł od niej. Podczas modlitwy tchnie w

twarz dręczonego ("zgładzi go tchnieniem ust swoich i

zatraci objawieniem swego przyjścia" 2 Tes 2,8). Następnie

recytuje się wyznanie wiary albo odnawia przyrzeczenia

chrzcielne. Następuje Modlitwa Pańska (Ojcze Nasz...), po

której egzorcysta ukazuje Krzyż święty i błogosławi osobę

dręczoną. Wypowiada formułę błagalną skierowaną do

Boga oraz formułę rozkazującą wyrzucającą diabła w imię

Jezusa Chrystusa. Egzorcyzmy kończą się pieśnią

dziękczynną, modlitwą oraz błogosławieństwem.

Podczas egzorcyzmu…

• Zwykle modlitwa o uwolnienie przebiega w sposób

spokojny. W trakcie egzorcyzmów nad opętanymi

mogą wystąpić manifestacje złego ducha. Osoba, nad

którą sprawuje się to sakramentalium, może

odczuwać niepokój, zmęczenie, osłabienie, czasem

występują bóle żołądka, głowy, gardła i kręgosłupa. 

W rzadkich przypadkach opętań mogą wystąpić

dodatkowe zjawiska u osoby opętanej, jak np.

mówienie obcymi językami (których ta osoba się nie

uczyła), słabnięcie albo siła niewspółmierna do 

budowy ciała człowieka, znajomość rzeczy ukrytych,

występowanie na ciele symboli związanych z

szatanem, wypluwanie przedmiotów. W ten sposób

demon stara się przeszkadzać egzorcyście i wyraża

swoją wściekłość.  Jednak owładnięcie szałem

występuje dość rzadko.

„Rozmowa” z demonami

• W przypadku ujawnienia się złego ducha, ksiądz

egzorcysta może zadawać pytania o liczbę i imiona

demonów, przyczynę oraz czas ich przebywania w

ofierze. Czasem zły duch próbuje zachować pozory

obojętności i milczenie, albo chcąc odwrócić uwagę

kapłana staje się bardzo gadatliwy i udaje żal

(zwłaszcza w momentach święcenia lub dotknięcia

stułą). Nierzadko złe duchy trzeba przynaglać do

odpowiedzi dając im rozkaz w Imię Jezusa, a także

błogosławiąc daną osobę wodą święconą i pokazując

jej krzyż. Obecność sacrum wywołuje reakcje, np.

złość, nienawiść ku  temu, co święte. Upadłe anioły o

Bogu i Najświętszej Marii Pannie nie mówią wprost,

ale "On", "twój Przywódca", "Ona", "twoja Pani". Jeśli

święte imię zostanie wymówione, to nierzadko wśród

bluźnierstw.

Skutki egzorcyzmów

• Egzorcyzmy mogą trwać od kilkunastu minut do

kilku godzin. Objawy w czasie i po egzorcyzmie

mogą ulegać zmianie: jeśli słabną, to mogą być

znakiem początku uzdrowienia; jeżeli przybierają

na sile, kontynuuje się przeprowadzanie

uwalniania. Jednak możliwe, że nawet w braku

początkowych oznak, osoba egzorcyzmowana w

perspektywie czasu doświadcza pozytywnych

skutków tego sakramentalium. W niektórych

przypadkach osoby egzorcyzmowane mogą nie

pamiętać przebiegu egzorcyzmu albo pamiętać

go tylko mgliście. Egzorcyzmy zwykle są

przeprowadzane kilkukrotnie, aż  do pełnego

uwolnienia danej osoby.

Opętania w historii

najnowszej

• opętanie mniszek w Loudun
• opętanie w Salem
• opętanie Anneliese Michel (foto)

Dziękuję za

uwagę