Mikroekonomia

Konkurencja doskonała

Monopol

Konkurencja monopolistyczna

Oligopol

Kartel

Konkurencja doskonała

Rynek, na którym działa wielu producentów i

konsumentów, nie ma barier wejścia i wyjścia, produkt
jest jednorodny
o czym powszechnie wiadomo.

Konkurencja doskonała



Na rynku jest znaczna liczba kupujących i sprzedających



indywidualna decyzja każdego z nich nie ma wpływu na
podaż i popyt danego produktu, nie wpływu na cenę



Na rynku wszystkie produktu są homogeniczne dlatego
żaden producent nie preferuje jednego sprzedawcy



Wszyscy sprzedawcy i kupujący mają doskonałą wiedzę
na temat cen i ilości wszystkich towarów

Konkurencja doskonała



Na rynek każda firma może wejść i wyjść kiedy uważa

to za stosowne



Brak barier wejścia i wyjścia umożliwia tworzenie się
grup przedsiębiorstw, spadek produkcji i podbijanie
cen



Celem firmy jest maksymalizacja zysku



Celem konsumenta jest maksymalizacja użyteczności.

Konkurencja doskonała



Przedsiębiorstwo
jest biorcą ceny



U

p

=U

k

= cena(p)



Krzywa podaży
pokrywa się z
krzywą kosztu
krańcowego

D

S

Q

Q

D

p

Up =Uk

Konkurencja doskonała

1. Firma powinna zwiększać

rozmiary produkcji do

poziomu, przy którym KK

przetnie Uk,

czyli k

k

= u

k

2. W krótkim okresie

przedsiębiorstwo może

zwiększać rozmiary

produkcji tak długo

dopóki poziom ceny

przewyższa poziom

kosztu przeciętnego

zmiennego.

k

k

k

p

u

p

=u

k

Q

P,K

Konkurencja doskonała

W warunkach równowagi całej gałęzi optimum

ekonomiczne pokrywa się z optimum technicznym.
Znikają wszelkie zyski nadzwyczajne, ale każde
przedsiębiorstwo będące w równowadze osiąga
zysk normalny równy wielkości kosztów
alternatywnych, tj. równy procentowi od kapitały
oraz możliwemu wynagrodzeniu przedsiębiorcy za
jego kierowniczą i innowacyjną pracę.

Monopol



Na rynku znajduje się wielu kupców i tylko jeden

sprzedawca



Na rynku brak jest jakichkolwiek bliskich substytutów

towaru produkowanego przez monopol



Pojedynczy sprzedawca i wszyscy nabywcy posiadają

doskonałą wiedzę o cenach towarów i ich ilościach na

rynku



Możliwość wejścia na rynek nowego producenta jest

zablokowana. Odpowiednie bariery zabezpieczają

monopol przed wejściem na rynek nowych firm i

pojawieniem się konkurencji.

Monopol

Bariery wejścia:



Rządowe koncesje i patenty (bariera administracyjno –

prawna)



Ekonomia skali – w niektórych przypadkach opłaci się

produkować tylko na wielką skalę



Wysoki koszt wejścia i ryzyko.

Monopol



Utarg krańcowy jest
niższy od ceny (aby
każdą dodatkową
jednostkę sprzedać
monopolista musi
obniżyć cenę)



Linia utargu krańcowego
leży zawsze poniżej linii
utargu przeciętnego i
popytu

U

c

U

p

U

k

Q

U

Monopol

Reguły:

1.

Jeśli monopolista decyduje się produkować, to
powinien zwiększyć rozmiary produkcji do takiego
poziomu, przy którym Uk = KK

2.

W krótkim czasie firma powinna produkować wtedy,
jeśli cena jej produktu jest wyższa niż Kpzm.

3.

W długim okresie firma powinna produkować jeśli
cena na jej towary jest równa lub wyższa od
długookresowego kosztu przeciętnego produkcji

Monopol



Punkt równowagi (B),
tj. U

k

= K

k



Kiedy K

k

>U

k

to strata

jednostkowa



Kiedy K

k

<U

k

to zysk

jednostkowy

K

k

U

p

K

p

P, K

U

k

A

B

Q

Q

P

K

Monopol

Możliwości maksymalizacji zysku:



Wielkość zysku zależy przede wszystkim od
elastyczności popytu na dane dobro



Im niższa cenowa elastyczność popytu tym mniejsze
jest ograniczenie popytu w wyniku wzrostu ceny i
tym bardziej może monopolista podnosić ceny bez
obawy spadku popytu ( i odwrotnie)

Monopol



Różnicowanie cen przez monopol ma miejsce wówczas
gdy, sprzedawany jest ten produkt ale po różnych
cenach



Doskonałe różnicowanie cen przez monopol ma
miejsce wtedy gdy producentowi udaje się sprzedać
każdy produkt po maksymalnej możliwej do
osiągnięcia cenie.

Monopol



Niedoskonałe zróżnicowanie cen:



krzywa popytu na dany towar musi być spadająca



towar nie może być odprzedawany



nabywcy muszą dzielić się na grupy o różnej
elastyczności cenowe



powinna istnieć możliwość podzielenia rynku na
odrębne segmenty.

Konkurencja monopolistyczna



Na rynku jest wielu kupujących i sprzedających, którzy
są zbyt mali, aby móc w sposób znaczący wpływać na
innych sprzedawców lub nabywców



Produkt jednego sprzedawcy jest nieco inny od
produktu innego sprzedawcy; nabywcy dostrzegają te
różnice i mogą preferować jeden produkt; ceny różnią
się w ramach grup towarowych

Konkurencja monopolistyczna



Firmy mogą stosunkowo łatwo wchodzić lub wychodzić z
rynku



Wszyscy kupujący i sprzedający na rynku mają
doskonałą wiedzę o cenach produktów, ich jakości i
ilości



Firma podejmuje decyzje:

1.

Ile produkować?

2.

Po jakiej cenie sprzedawać?

3.

Jak różnicować dany produkt wobec podobnych,
pochodzących z innych firm?

Konkurencja monopolistyczna

Dyferencjacja w konkurencji monopolistycznej dotyczy

zróżnicowania produktu lub usługi oraz sprzedawców:



Dyferencjacja samego produktu (np. wygląd, smak,

trwałość)



Dyferencjacja wyobrażenia o produkcie (np.

opakowanie, reklama)



Różnicowanie cech sprzedawcy towaru (np.
lokalizacja, polityka cenowa, jakość obsługi).

Konkurencja monopolistyczna



W konkurencji monopolistycznej występują bliskie
substytuty – zmiana ceny wpływa istotnie na popyt na
dany towar



Krzywa popytu jest wysoce elastyczna



Utarg krańcowy jest niższy od ceny.

Konkurencja monopolistyczna

Reguły ustalania ceny:



U

k

= K

k



W krótkim okresie

P >Kpzm



W długim okresie

P > Kpdł



W długim okresie krzywa

popytu przemieszcza się

w dół, popyt jest bardziej

elastyczny



Równowaga

długookresowa – kiedy

krzywa popytu stanie się

styczna do K

pdł

– zysk =0

K

k

K

p

c

K

pzm

Q

P, K

Q

1

U

k

D=U

p

Oligopol



Kilka firm sprzedaje jeden podobny produkt



Decyzja każdego oligopolisty ma wpływ na jego rywali



Podstawowym celem oligopolisty jest maksymalizacja
zysku



Celem konsumenta jest maksymalizacja użyteczności



Nie występują żadne korzyści lub koszty zewnętrzne
wobec żadnego towaru

Oligopol



Na rynku znajduje się niewielu sprzedawców



Produkt może być homo- lub heterogeniczny



Doskonała informacja dotyczy cen towarów a nie
reakcji konkurentów na zmianę ceny lub zróżnicowanie
towarów



Występują bariery wejścia na rynek.

Oligopol

Współzależność firm w oligopolu ma następujące

konsekwencje:



Nie ma jednej teorii oligopolu ponieważ decyzje i rezultaty
tych decyzji zależą od reakcji rywali



Krzywa popytu opiera się tylko na relacjach pomiędzy ceną
a ilością towaru



Każda zmiana ceny będzie powodować reakcje rywali, a te
z kolei będą miały wpływ na reakcję na nią samą



Bardzo trudno skonstruował krzywą popytu dla oligopolu,
który produkuje dobro homogeniczne

.

Oligopol

Teoria „złamanej” krzywej popytu

Firmy konkurujące będą niemal zawsze reagowały na obniżkę

ceny, natomiast nie będą reagowały na podniesienie

ceny.

Model krzywej popytu opiera się na założeniach:

1.

Jeśli jeden z producentów podnosi cenę na swoje

produkty – pozostali oligopoliści tego nie czynią, licząc

na przyciągnięcie dodatkowych nabywców.

2.

Jeżeli jeden z oligopolistów obniża cenę pozostali

producenci czynią to samo przed obawą utraty klientów.

Wzrost ceny powoduje bardziej istotny spadek popytu niż

spadek ceny wzrost popytu na dany towar

Oligopol- konstrukcja „łamanej” krzywej
popytu

dd

DD

A

B

C

Q

1

Q

P, K

P

E

U

k

U

k

K

k

K

k’

Oligopol

Konstrukcja „łamanej” krzywej popytu:

1.

Krzywa popytu dd wyznacza popyt na produkt firmy
wtedy gdy zmiana cen przez przedsiębiorstwo nie
powoduje podobnej reakcji u konkurentów;
charakteryzuje się silną elastycznością cenową

2.

Krzywa popytu DD opisuje rozmiary popytu przy
różnych poziomach cen jeśli założymy, że wzrost lub
obniżka cen przez jednego z oligopolistów wywoła
identyczną reakcję
u konkurentów; charakteryzuje się niską
elastycznością cenową.

Oligopol

3.

Krzywe dd i DD przecinają się w punkcie A, który
wyznacza poziom ceny i wielkość produkcji

4.

Dla cen wyższych od p znajdujemy się na krzywej
popytu silnie elastyczne dd, natomiast dla cen
niższych na krzywej słabo elastycznej DD.

Oligopol

1.

Przywództwo cenowe:



Lider cenowy ma najniższe koszty wytwarzania



Lider cenowy dostarcza znaczne ilości produktów na
rynek



Pozostałe przedsiębiorstwa oligopolu sprzedają swoje
produkty po wyznaczonej przez lidera cenie rynkowej,
a zyskowność tych przedsiębiorstw zależy od różnicy
między ich kosztami produkcji a kosztami
przedsiębiorstwa wyznaczającego cenę.

Oligopol

2.

Przywództwo cenowe przedsiębiorstwa dominującego:



Na rynku pojawia się nowe i dynamicznie rozwijające
się przedsiębiorstwo, które zaczyna kreować nowe
warunki rynkowe



Z czasem wypiera dotychczasowego lidera cenowego
i przejmuje pozycję dominującą



Grupa starczych producentów musi zaakceptować
cenę oferowaną przez nowego lidera rynkowego.

Kartel

Kartel jest formą porozumienia na rynku, mającą na

celu ustalenie cen, produkcji, obszarów sprzedaży w
celu maksymalizacji zysku.



W większości gospodarek kartele są nielegalne i
ścigane przez prawo.



Członkowie kartelu próbują często oszukać władze
kartelu
i sprzedawać więcej niż wynikałoby to z ograniczeń
kwotowych. Prowadzi to do niestabilności ich instytucji.

Kartel



Dodatni zysk osiągany przez kartel powoduje ciągły
napływ nowych sprzedawców na rynek pomimo
istotnych barier wejściowych.



Im większa liczba firm zrzeszona jest w kartelu, tym
trudniej przeprowadzać negocjacje odnośnie kwot
produkcji, podziału terytorium sprzedaży, itp.