Wilhelm Christian

Ludwig Dilthey

Urodzony 19 listopada 1833, zmarł 1

października 1911 filozof niemiecki.
Profesor uniwersytetów w Bazylei

(od 1866), Kilonii (od 1868),
Wrocławiu (od 1871) i Berlinie
(od 1882). Zajmował się głównie

metodologią nauk humanistycznych i
teorią kultury. Stworzył pojecie nauk
o duchu. Wysunął tezę o ich
odrębności od przyrodoznawstwa.

Podstawą wykształcania się

światopoglądów są nastroje

życiowe i postawy wobec świata.

Nastroje życiowe

Nastoje życiowe zależą od

bodźców, które ukazują człowiekowi

życie od pewnej swoistej strony; świat

ukazuje się wówczas w innym

barwach. Tymi bodźcami są

doświadczenia życiowe. Nasze

nastroje życiowe kształtują się gdy

takie doświadczenia powtarzają się i

wiążą ze sobą. Początkowo ujawniają

się nastroje uniwersalne, z czasem

przekształcają się w inne. Pośród

zasadniczych nastrojów życiowych

powszechne są optymizm i pesymizm.

Doświadczenie

życiowe



Doświadczenie życiowe powstaje z refleksji

nad życiem



Zasadnicze rysy doświadczenia życiowego

wspólne są wszystkim, jednak odmiennie się

kształtują



Wszystko co panuje nad nami jako moralność,

obyczaj, tradycja uargumentowane jest w

doświadczeniu życiowym.



Ramy doświadczenia życiowego stanowią

Realność własnej jaźni, innych osób i rzeczy

na około nas oraz prawidłowe zależności

między nimi



Najważniejszymi doświadczeniami życiowymi

są te, które organizują moje istnienie,

wywierają na nie presję. Następnie te, które

stanowią nieoczekiwane przeszkody dla moich

zamiarów



Na podstawie doświadczeń życiowych,

dokonują się próby rozwiązywania

zagadki życia



W wyższych formach doświadczeń

życiowych zaznacza się szczególnie

jeden proces: zrozumienie

nieuchwytnych danych poprzez to co

wyraźne Nauka. analizuje na

podstawie jednorodnych stanów

rzeczy ich ogólne relacje a religia,

poezja i autentyczna metafizyka

wyrażają znaczenie i sens całości.

A zatem można powiedzieć, że

interpretacja świata, która

uwydatnia jego wieloraką istotę za

pomocą prostszej, zaczyna się już

na szczeblu języka i rozwija się

m.in. W metaforze jako

zastępowaniu pewnego obrazu

innymi, pokrewnymi, który w

jakimś sensie wyjaśnia lub w

personifikacji, która poprzez

uczłowieczenie zbliża go i czyni

zrozumiałym.

Podsumowując:

Interpretacja świata

Światopogląd

Nastroje życiowe

Doświadczenie życiowe

2. Różnorodność

2. Różnorodność

światopoglądów

światopoglądów

Światopoglądy rozwijają się w

różnych warunkach. Na ich

różnorodność wpływa m.in. klimat,

rasy, uwarunkowania narodów

przez historię, kształtowanie się

państwowości a także odmienność

jednostek, ich środowiska i życiowe

doświadczenia.

Na zróżnicowanie form

światopoglądów wpływa także

różnorodność życia, następowanie

po sobie epok, sytuacji naukowych,

geniusz narodu i jednostek.

Nieustannie zmieniające się

zainteresowania, coraz to inne

idee, które wyrastają z życia

historycznego i zapanowują nad

nim.

W życiu człowieka rozwijają się

różne formy światopoglądów i

walczą ze sobą o władzę nad duszą.

Światopoglądy, które sprzyjają

rozumieniu życia i prowadzą do

użytecznych celów życiowych mają

zdolność przetrwania i wypierają

inne, mniej znaczące. W ten sposób

odbywa się selekcja

Podczas próby poznania form

światopoglądów Dilthey wysnuł tezę:

„Światopoglądy nie są wytworami

czystego myślenia. Nie powstają z
czystej woli poznania. Ujęcie
rzeczywistości jest ważnym
momentem ich kształtowania się,
jednakże tylko jednym z momentów.
Wypływają one z postawy życiowej,
doświadczenia życiowego, ze
struktury całości naszej psychiki.”

Jako przyczyny wykształcania się

światopoglądów Dilthey podał:

pragnienie utrwalenia obrazu

świata, oceny życia i kierowanie

wolą.

4. Typy światopoglądów

4. Typy światopoglądów

Zdaniem Ditheya każdy

światopogląd tworzy system: “w

którym na podstawie pewnego

obrazu świata rozstrzygnąć

można pytanie o znaczenie i sens

świata i na tej podstawie

wyprowadzić ideał, dobro

najwyższe, najogólniejsze zasady

kierowania życiem”

Typy światopoglądów wg

Dilthey'a:



Światopogląd religijny



Światopogląd filozoficzny



Światopogląd poetycki

Światopogląd

religijny

Wyrasta ze swoistości odnoszenia się człowieka do życia.

Próba wchłonięcia mocy sił wyimaginowanych prowadzi

do wytworzenia obrzędów. Powstaje wówczas

rzemiosło cudów, znachora, kapłana. Umacnianie się

tego staniu prowadzi do gromadzenia się metod,

doświadczenia, wiedzy i szczególnego sposobu życia.

Rozwój zabobonnej religijności rozpoczynający się w

czynnościach kultowych z czasem przechodzi w

religijność. Prymitywne pojęcia religijne rozwijają się na

tle wszechobecnych i powtarzających się przeżyć. Siła

oddziaływania tego, co niewidzialne jest podstawą

pierwotnego życia religijnego, której obecna moc tkwi

w tradycji. Wszystkie światopoglądy religijne zawierają

w sobie wizję konfliktu istot dobrych i złych, świata

zmysłowego i wyższego, że istnieje siła boska.

Światopogląd

poetycki

Sztuka rozwija się pod wpływem oddziaływania

religii. Wydobywając pewne zdarzenie ze

splotu zależności wolicjonalnych i

przekształcając w owym świecie ułudy jego

poetycki symbol w ekspresję natury życia,

poezja uwalnia duszę od ciężaru

rzeczywistości, a jednocześnie ujawnia jej

znaczenia. Poezja poszerza osobowość i

horyzont życiowych doświadczeń. Poezja nie

pragnie poznawać świata, ale ukazywać

ważność zdarzeń, ludzi i rzeczy tkwiącą w

związkach życiowych.

Światopogląd

metafizyczny

Proces powstawania i utrwalania się

światopoglądów zmierza do tego, aby

odpowiadały one wymogowi wiedzy ważnej

powszechnie. Wola panowania obecna w

religiach w metafizyce zostaje zastąpiona

wymogiem rozumu. Gdy światopogląd zostaje

ujęty w system pojęciowy i naukowo

uzasadniony oraz występuje z rozczepieniem do

ważności powszechnej, powstaje metafizyka,

którą zawsze poprzedza religia. Strukturę

świadomości w metafizyce na początku

determinował jej związek z nauką. Z czasem

stała się zależna od kultury świeckiej podlegając

duchowi panującym systemom i udzielając im

swojej energii w postaci swojej myśli.