ZAKOPANE 2006
ZAKOPANE 2006
ATEX
ATEX
Mariusz Misiurski
Mariusz Misiurski
Nowe uwarunkowania prawne w
dziedzinie urządzeń oraz zasady
postępowania w przestrzeniach
zagrożonych wybuchem.
2
BHP – MASZYNY
BHP – MASZYNY
podstawy prawne
podstawy prawne
DYREKTYWA MASZYNOWA – 98/37/WE
wprowadzona do prawa
polskiego Rozporządzeniem MGPiPS z 10.04.2003r i znowelizowana
Rozporządzeniem MG z 28.12.2005r w sprawie zasadniczych
wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
DYREKTYWA NARZĘDZIOWA – 89/655/EWG
wprowadzona do
prawa polskiego Rozporządzeniem MG z dnia 30.10.2002r w
sprawie minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie
użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy
została zmieniona
DYREKTYWĄ 2001/45/EWG
wprowadzoną do
prawa polskiego Rozporządzeniem MGPiPS z dnia 30.09.2003r,
które rozszerza temat o sprzęt roboczy do tymczasowej pracy na
wysokości
Rozporządzenia ustaliły terminy przejściowe na dostosowanie
maszyn do minimalnych wymogów bhp do 01.01.2006r, a sprzętu
do tymczasowej pracy na wysokości /drabin i rusztowań/ do
24.07.2006r
3
Pracodawca powinien zapewnić, aby maszyny
były dostosowane do wykonywanej pracy i
mogły ją wykonywać bezpiecznie
Wybór maszyn powinien uwzględniać
szczególne warunki i zagrożenia na
stanowisku
Pracodawca powinien podjąć działania dla
zminimalizowania ryzyka, którego nie da się
uniknąć
DYREKTYWA NARZĘDZIOWA
DYREKTYWA NARZĘDZIOWA
nowe obowiązki pracodawcy
nowe obowiązki pracodawcy
4
ATEX
ATEX
(
(
A
A
T
T
mosphere
mosphere
E
E
X
X
plosi
plosi
bl
bl
e)
e)
94/9/WE – ATEX 100
- Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady z dn. 23 marca 1994r w
sprawie zbliżenia przepisów prawnych państw
członkowskich dotyczących urządzeń i układów
zabezpieczających przeznaczonych do
stosowania w przestrzeniach zagrożonych
wybuchem.
Dyrektywa została wdrożona do prawa
polskiego
Rozporządzeniem MGPiPS z dnia
28.07.2003r W sprawie zasadniczych wymagań
dla urządzeń i systemów ochronnych
przeznaczonych do użytku w przestrzeniach
zagrożonych wybuchem (Dz.U. Nr 143
poz.1393) i
znowelizowana
Rozporządzeniem MG z z dnia
22 grudnia 2005 r. (Dz. U. z dnia 30 grudnia
2005 r.)
5
ATEX
ATEX
(
(
A
A
T
T
mosphere
mosphere
E
E
X
X
plosi
plosi
bl
bl
e)
e)
1999/92/WE – ATEX 137
- Dyrektywa
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16
grudnia 1999 r w sprawie wymagań
minimalnych dotyczących poprawy
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
pracowników potencjalnie narażonych na
zagrożenie atmosfer wybuchowych (15
dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16
ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG).
Dyrektywa ATEX137, wdrożona została do
prawa polskiego
Rozporządzeniem MGPiPS z
dnia 29.05.2003 r W sprawie minimalnych
wymagań dotyczących bezpieczeństwa i
higieny pracy pracowników zatrudnionych na
stanowiskach pracy, na których może wystąpić
atmosfera wybuchowa (Dz.U. Nr 107
poz.1004).
6
ATEX-137-
ATEX-137-
UŻYTKOWNICY
UŻYTKOWNICY
Ochrona pracowników w
Ochrona pracowników w
środowisku zagrożonym wybuchem
środowisku zagrożonym wybuchem
W CELU USTALENIA SPÓJNEJ STRATEGII
ZAPOBIEGANIA EKSPLOZJOM PRACODAWCA MUSI:
zidentyfikować zagrożenia i ocenić ryzyko
zagrożenia
wybuchem,
sklasyfikować strefy zagrożenia,
napisać „Dokument zabezpieczenia przed
eksplozją”,
określić wymagania dla zapewnienia zdrowia i
bezpieczeństwa pracownikom,
na bieżąco aktualizować dokumentację,
przeprowadzać coroczne przeglądy weryfikujące.
7
ATMOSFERA WYBUCHOWA
jest
mieszaniną palnych gazów, par, mgieł lub
pyłów /w naszym przypadku pyłu cukrowego
lub wysłodkowego/ z powietrzem, w której,
po zainicjowaniu źródłem zapłonu, spalanie
rozprzestrzenia się samorzutnie na całą
mieszaninę.
OBSZARY
, w których są obecne atmosfery
wybuchowe podzielono na
STREFY
, głównie
w oparciu o to, jak długo i jak często
występuje w nich atmosfera wybuchowa.
ATEX
ATEX
Strefy zagrożenia wybuchem pyłów
Strefy zagrożenia wybuchem pyłów
8
strefa 20
- obszar (wydzielona część przestrzeni), w
którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku
pyłu palnego w powietrzu występuje stale, w
dłuższych okresach czasu lub często
(>1000godz./rok).
strefa 21
- obszar w którym atmosfera wybuchowa
w postaci obłoku pyłu palnego
w powietrzu
może czasem wystąpić w trakcie normalnych
operacji (>10godz./rok do <1000godz./rok).
strefa 22
- obszar, w którym atmosfera wybuchowa
w postaci obłoku pyłu w
powietrzu nie
występuje w trakcie normalnych operacji, a w
przypadku wystąpienia trwa przez krótki okres
czasu (<10godz./rok).
ATEX
ATEX
Strefy zagrożenia wybuchem pyłów
Strefy zagrożenia wybuchem pyłów
PN-EN 1127-1 i Dyrektywa 1999/92/WE
PN-EN 1127-1 i Dyrektywa 1999/92/WE
9
Zasady oznaczania stref
Zasady oznaczania stref
zagrożenia wybuchem pyłów
zagrożenia wybuchem pyłów
10
Rodzaje pyłów,
Rodzaje pyłów,
które spowodowały wybuch
które spowodowały wybuch
Grupa pyłu Udział w
%
Drewno/produkty z drewna
29,8
Papier
1,9
Węgiel 9,2
Produkty spożywcze 23,8
Tworzywa sztuczne 11,7
Metale 13,9
Produkty chemiczne 9,7
11
Instalacje przemysłowe,
Instalacje przemysłowe,
w
w
których doszło do wybuchu
których doszło do wybuchu
Silosy 20,0%
Instalacje odpylające 17,2%
Instalacje mielące 13,2%
Instalacje transportujące 10,1%
Suszarnie
8,0%
Instalacje dopalające 5,4%
Instalacje mieszające 4,7%
Instalacje polerujące i szlifujące
4,5%
Instalacje przesiewające 2,8%
Inne 14,1%
12
Instalacje transportu (elewatory) 26,7%
Silosy 21,2%
Instalacje mielące
18,1%
Instalacje suszące
10,6%
Instalacje odpylające
8,7%
Instalacje przesiewające
2,8%
Instalacje dopalające
1,9%
Pozostałe (np. mieszanie)
10,0%
Instalacje w przemyśle spożywczym,
Instalacje w przemyśle spożywczym,
w
w
których doszło do wybuchu
których doszło do wybuchu
13
PIĘCIOKĄT WYBUCHOWOŚCI
PIĘCIOKĄT WYBUCHOWOŚCI
MATERIAŁ PALNY
UTLENIACZ
ŹRÓDŁO
ZAPŁONU
OGRANICZONA
POWIERZCHNIA
OBŁOK
Bum!!!
14
ŹRÓDŁA ZAPŁONU
ŹRÓDŁA ZAPŁONU
Tlące się mat.
16,3%
Iskrzenie mech.
26,1%
Tarcie mech.
8,9%
Zjaw. elektrost.
8,7%
Ogień 7,5%
Urządz. elektr.
2,8%
Gor.prace 5,2%
Gor. pow. 5,2%
Nieznane przyczyny –
Nieznane przyczyny –
19,7%
19,7%
!!!
!!!
15
ATEX
ATEX
WYPOSAŻENIE
WYPOSAŻENIE
ELEKTRYCZNE
ELEKTRYCZNE
Grupa
urządzeń
Kategoria
urządzeń
Poziom
ochrony
Zagrożenie
Użytkowanie
II
1
bardzo
wysoki
G
Strefy – 0, 1, 2
D
Strefy – 20, 21,
22
2
wysoki
G
Strefy – 1, 2
D
Strefy – 21, 22
3
normalny
G
Strefa – 2
D
Strefa – 20
16
17
PODSTAWY BEZPIECZEŃSTWA
PODSTAWY BEZPIECZEŃSTWA
ZAPOBIEGANIE
- niedopuszczanie do
wybuchu
unikanie atmosfer wybuchowych
unikanie efektywnych źródeł zapłonu
redukcja koncentracji utleniacza
OCHRONA
- ograniczanie skutków wybuchu
projektowanie urządzeń odpornych na wybuch
odciążanie wybuchu
tłumienie wybuchu
zapobieganie rozprzestrzenianiu się płomienia i
wybuchu
18
UNIKANIE ATMOSFER
UNIKANIE ATMOSFER
WYBUCHOWYCH
WYBUCHOWYCH
Zastępowanie lub zmniejszanie ilości
substancji zdolnych do tworzenia
atmosfer
wybuchowych
Unikanie gromadzenia się pyłu:
minimalizacja miejsc gdzie mogą
gromadzić się pyły
skuteczne usuwanie warstw pyłów w
pomieszczeniach (housekeeping)
19
URZĄDZENIA
URZĄDZENIA
ODPORNE NA WYBUCH
ODPORNE NA WYBUCH
Urządzenia odporne na ciśnienie wybuchu:
powinny wytrzymywać spodziewane
ciśnienie wybuchu
bez wystąpienia trwałych zniekształceń
Urządzenia odporne na uderzenie ciśnienia
wybuchu:
powinny wytrzymywać spodziewane
ciśnienie wybuchu,
przy czym mogą zostać trwale
odkształcone
20
ODCIĄŻANIE WYBUCHU
ODCIĄŻANIE WYBUCHU
W wyniku zastosowania otworów
dekompresyjnych następuje obniżenie
ciśnienia wybuchu
Zasady projektowania – norma niemiecka VDI
3673
Wyprowadzanie wybuchu:
nie powinno być do pomieszczeń roboczych
prostą, krótką drogą
siła odrzutu
21
TŁUMIENIE WYBUCHU
TŁUMIENIE WYBUCHU
Szybka dyspersja czynnika gaszącego
zapobiega rozwojowi wybuchu -
osiągnięciu maksymalnego ciśnienia
Układ tłumienia wybuchu:
system detekcji wybuchu
układ gaszący
Skutki uboczne
zanieczyszczenie przestrzeni
wewnętrznej instalacji
22
WYBUCH
WYBUCH
WYTRZYMAŁOŚĆ
KONSTRUKCYJNA
23
czujnik
centrala
sterująca
przenośnik
przenośnik
dozator celkowy
butla
supresja
ATEX
ATEX
ZABEZPIECZENIE
ZABEZPIECZENIE
PODNOŚNIKA
PODNOŚNIKA
KUBEŁKOWEGO
KUBEŁKOWEGO
METODĄ TŁUMIENIA
METODĄ TŁUMIENIA
WYBUCHU
WYBUCHU
24
ZAPOBIEGANIE
ZAPOBIEGANIE
ROZPRZESTRZENIANIU SIĘ WYBUCHU
ROZPRZESTRZENIANIU SIĘ WYBUCHU
Zapory przeciwwybuchowe:
wprowadzanie środka gaśniczego do
rurociągu lub kanału
nie zatrzymują fali ciśnienia
Szybkodziałające zawory i klapy
Zawory obrotowe
detektor automatycznie zatrzymujący
zawór
Kanały eksplozyjne
mają ograniczoną skuteczność
Podwójne zawory
25
METODY ZABEZPIECZENIA
ZAGROŻONYCH INSTALACJI
26
WYB
WYB
U
U
CH W BLAYRE – FRANCJA
CH W BLAYRE – FRANCJA
PRODUKCJA PASZ
PRODUKCJA PASZ
27
WYB
WYB
U
U
CH
CH W BLAYRE – FRANCJA
PRODUKCJA PASZ
28
zostały powołane zespoły ds. ATEX-u,
zostały dokonane analizy zagrożenia,
zostały stworzone ”Dokumenty
bezpieczeństwa przeciwwybuchowego” –
wymóg prawny,
zostały stworzone trzyletnie plany
inwestycyjne dostosowania Zakładów Grupy
BSO Polska do wymogów BHP w dziedzinie
ATEX-u,
zostały przeprowadzone szkolenia BHP-ATEX
wszystkich pracowników związanych z
obszarami atex-owymi,
zostały stworzone korporacyjne
wymogi/procedury odnośnie zasad
postępowania w obszarach zagrożonych
wybuchem pyłem cukrowym i pyłem
wysłodkowym.
ATEX
ATEX
w Cukrowniach Grupy BSO:
w Cukrowniach Grupy BSO:
29
ATEX
ATEX
w Cukrowniach Grupy BSO:
w Cukrowniach Grupy BSO:
REALIZACJA I ETAPU INWESTYCYJNEGO – 2005R
zabezpieczenie podnośników kubełkowych do
cukru oraz układów filtracji - system
zabezpieczeń przeciwwybuchowych działający
na zasadzie tłumienia wybuchu,
zabezpieczenia centralnych systemów
odkurzania - system oparty o odcięcia instalacji
za pomocą zaworów przeciwwybuchowych,
zabezpieczenie szeregu instalacji przesyłu
cukru i wysłodków – system klap
przeciwwybuchowych i dozatorów celkowych w
wykonaniu przeciwwybuchowym,
zastosowano standardy atex-owe przy
projektowaniu i wykonywaniu nowych
inwestycji.