1

1

BEZROBOCIE

BEZROBOCIE

2

2

Poj

Poj

ęcie bezrobocia

ęcie bezrobocia



Bezrobocie jest zjawiskiem

Bezrobocie jest zjawiskiem

społecznym polegającym na tym, że

społecznym polegającym na tym, że

część ludzi zdolnych do pracy i

część ludzi zdolnych do pracy i

deklarujących chęć jej podjęcia nie

deklarujących chęć jej podjęcia nie

znajduje faktycznego zatrudnienia z

znajduje faktycznego zatrudnienia z

różnych powodów.

różnych powodów.

3

3

Osoba bezrobotna

Osoba bezrobotna



Pod pojęciem bezrobotnego można

Pod pojęciem bezrobotnego można

rozumieć osobę niezatrudnioną, nie

rozumieć osobę niezatrudnioną, nie

prowadzącą działalności gospodarczej i nie

prowadzącą działalności gospodarczej i nie

wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną

wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną

i gotową do podjęcia zatrudnienia (w

i gotową do podjęcia zatrudnienia (w

pełnym lub niepełnym wymiarze czasu

pełnym lub niepełnym wymiarze czasu

pracy)

pracy)

4

4

Rodzaje bezrobocia

Rodzaje bezrobocia



bezrobocie strukturalne

bezrobocie strukturalne

, wynika z nieaktywności struktury

, wynika z nieaktywności struktury

podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy.

podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy.

Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych

Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych

zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża

zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża

szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne

szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne

występuje także, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne

występuje także, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne

dla zatrudnienia zasobów pracy

dla zatrudnienia zasobów pracy



bezrobocie technologiczne

bezrobocie technologiczne

wynika z postępu technicznego,

wynika z postępu technicznego,

automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które

automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które

mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się, gdy tempo

mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się, gdy tempo

wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają

wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają

charakter modernizacyjny, prowadząc do wzrostu i

charakter modernizacyjny, prowadząc do wzrostu i

unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia,

unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia,

W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się

5

5

Rodzaje bezrobocia

Rodzaje bezrobocia



bezrobocie koniunkturalne

bezrobocie koniunkturalne

wywoływane jest spadkiem

wywoływane jest spadkiem

popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje

popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje

zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych

zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych

przedsiębiorstw. Poziom popytu jest poddany stałym

przedsiębiorstw. Poziom popytu jest poddany stałym

wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim podlega

wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim podlega

gospodarka. W fazach wysokiej koniunktury popyt rozszerza

gospodarka. W fazach wysokiej koniunktury popyt rozszerza

się i bezrobocie spada nawet do poziomu bezrobocia

się i bezrobocie spada nawet do poziomu bezrobocia

naturalnego

naturalnego



bezrobocie frykcyjne

bezrobocie frykcyjne

jest rezultatem ruchu zatrudnionych

jest rezultatem ruchu zatrudnionych

na rynku pracy; dotyczy ludzi zmieniających zawód, pracę,

na rynku pracy; dotyczy ludzi zmieniających zawód, pracę,

przenoszących się do innej miejscowości;

przenoszących się do innej miejscowości;



bezrobocie sezonowe

bezrobocie sezonowe

jest efektem wahań aktywności

jest efektem wahań aktywności

gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych

gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych

zmianą warunków klimatycznych

zmianą warunków klimatycznych

W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się

6

6

Rodzaje bezrobocia

Rodzaje bezrobocia



bezrobocie krótkookresowe

bezrobocie krótkookresowe

- do 3 miesięcy bez zatrudnienia.

- do 3 miesięcy bez zatrudnienia.



bezrobocie średniookresowe

bezrobocie średniookresowe

- od 3 do 12 miesięcy bez

- od 3 do 12 miesięcy bez

zatrudnienia.

zatrudnienia.



bezrobocie długookresowe

bezrobocie długookresowe

- dotyczy osób pozostających bez

- dotyczy osób pozostających bez

pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie

pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie

długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy

długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy

powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.

powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.



bezrobocie ukryte

bezrobocie ukryte

to pewna - nieokreślona - liczba osób, które

to pewna - nieokreślona - liczba osób, które

w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne,

w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne,

albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu

albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu

widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi (nadmiar

widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi (nadmiar

rąk do pracy, dawniej - przerost administracji).

rąk do pracy, dawniej - przerost administracji).



bezrobocie rejestrowane

bezrobocie rejestrowane

to liczba osób bezrobotnych, czyli

to liczba osób bezrobotnych, czyli

posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowanych w

posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowanych w

urzędach pracy.

urzędach pracy.

W zależności od formy występowania wyróżnia się:

7

7

Bezrobocie w Polsce

Bezrobocie w Polsce



Polski rynek pracy między rokiem 1998 a 2005 doświadczył

Polski rynek pracy między rokiem 1998 a 2005 doświadczył

największego spadku wskaźników zatrudnienia i aktywności

największego spadku wskaźników zatrudnienia i aktywności

zawodowej oraz wzrostu stopy bezrobocia wśród obecnych

zawodowej oraz wzrostu stopy bezrobocia wśród obecnych

krajów członkowskich Unii Europejskiej.

krajów członkowskich Unii Europejskiej.



Dopiero w 2004 roku rozpoczęła się stopniowa poprawa

Dopiero w 2004 roku rozpoczęła się stopniowa poprawa

sytuacji.

sytuacji.



Znaczny spadek zatrudnienia dotknął wszystkie regiony

Znaczny spadek zatrudnienia dotknął wszystkie regiony

kraju. Najsłabszy zanotowano wśród województw relatywnie

kraju. Najsłabszy zanotowano wśród województw relatywnie

lepiej rozwiniętych oraz w regionach z dużym udziałem

lepiej rozwiniętych oraz w regionach z dużym udziałem

rolników wśród pracujących ogółem. Najsilniejszy był

rolników wśród pracujących ogółem. Najsilniejszy był

natomiast w województwach o dominacji przemysłu z branż

natomiast w województwach o dominacji przemysłu z branż

wymagających restrukturyzacji.

wymagających restrukturyzacji.



Spadek zatrudnienia w największym stopniu dotknął

Spadek zatrudnienia w największym stopniu dotknął

przemysł, w tym przemysł przetwórczy oraz budownictwo.

przemysł, w tym przemysł przetwórczy oraz budownictwo.

8

8

Bezrobocie w Polsce

Bezrobocie w Polsce



Spadek zatrudnienia po roku 1998 w największym

Spadek zatrudnienia po roku 1998 w największym

stopniu dotyczył osób z wykształceniem

stopniu dotyczył osób z wykształceniem

podstawowym, które przede wszystkim

podstawowym, które przede wszystkim

dezaktywizowały się, względnie rzadziej trafiając do

dezaktywizowały się, względnie rzadziej trafiając do

Urzędy Pracy.

Urzędy Pracy.



Relatywny wzrost stopy bezrobocia najsilniejszy był

Relatywny wzrost stopy bezrobocia najsilniejszy był

jednak wśród osób z wykształceniem wyższym. Stało

jednak wśród osób z wykształceniem wyższym. Stało

się tak z powodu szybkiego zwiększenia się ich

się tak z powodu szybkiego zwiększenia się ich

odsetka wśród wchodzących na rynek pracy osób

odsetka wśród wchodzących na rynek pracy osób

młodych i w całej populacji. Jednocześnie jednak

młodych i w całej populacji. Jednocześnie jednak

szanse znalezienia pracy są wśród ludzi najlepiej

szanse znalezienia pracy są wśród ludzi najlepiej

wykształconych najwyższe.

wykształconych najwyższe.



Wykształcenie jest więc czynnikiem silnie

Wykształcenie jest więc czynnikiem silnie

różnicującym zmiany indywidualnych szans na

różnicującym zmiany indywidualnych szans na

znalezienie lub utratę pracy.

znalezienie lub utratę pracy.

9

9

Przyczyny bezrobocia

Przyczyny bezrobocia



likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np.

likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np.

górnictwa

górnictwa



zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy

zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy

usługi

usługi



ograniczanie produkcji

ograniczanie produkcji



brak informacji o miejscach pracy

brak informacji o miejscach pracy



brak mobilności

brak mobilności



przeniesienie zakładu do innego rejonu

przeniesienie zakładu do innego rejonu



niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia

niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia

pracowników

pracowników



zmiany w technologii

zmiany w technologii



wysokie obciążenia fiskalne

wysokie obciążenia fiskalne

10

10

Negatywne skutki spo

Negatywne skutki spo

ł

ł

eczne

eczne



niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki

niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki



znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem

znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem

bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i

bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i

obsługą

obsługą



spadek dochodów rodzin, rozszerzenie się społecznych

spadek dochodów rodzin, rozszerzenie się społecznych

kręgów ubóstwa

kręgów ubóstwa



degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez

degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez

pracy (poczucie beznadziejności, pesymizm, uczucie

pracy (poczucie beznadziejności, pesymizm, uczucie

społecznej bezużyteczności)

społecznej bezużyteczności)



zjawiska patologii społecznej - alkoholizm, narkomania,

zjawiska patologii społecznej - alkoholizm, narkomania,

przestępczość itd.

przestępczość itd.



utrata kwalifikacji

utrata kwalifikacji

11

11

Pozytywne skutki spo

Pozytywne skutki spo

ł

ł

eczne

eczne



korzystny wpływ na konkurencyjność na rynku pracy,

korzystny wpływ na konkurencyjność na rynku pracy,

stymulacja wzrostu poziomu wykształcenia i

stymulacja wzrostu poziomu wykształcenia i

kwalifikacji zawodowych wśród osób poszukujących

kwalifikacji zawodowych wśród osób poszukujących

pracy,

pracy,



wzrost motywacji do kształcenia, do zwiększania

wzrost motywacji do kształcenia, do zwiększania

nakładów na inwestycje w kapitał ludzki, co prowadzi

nakładów na inwestycje w kapitał ludzki, co prowadzi

do przyspieszenia procesów długofalowego wzrostu

do przyspieszenia procesów długofalowego wzrostu

gospodarczego kraju,

gospodarczego kraju,



możliwość realokacji zasobów ludzkich przy głębokich

możliwość realokacji zasobów ludzkich przy głębokich

przemianach strukturalnych gospodarki z zawodów

przemianach strukturalnych gospodarki z zawodów

nieopłacalnych i nieefektywnych do zawodów

nieopłacalnych i nieefektywnych do zawodów

nowoczesnych i efektywnych,

nowoczesnych i efektywnych,

12

12

Pozytywne skutki spo

Pozytywne skutki spo

ł

ł

eczne

eczne



walka z inflacją, wyższy poziom bezrobocia oznacza

walka z inflacją, wyższy poziom bezrobocia oznacza

bowiem osłabienie pozycji pracowników i związków

bowiem osłabienie pozycji pracowników i związków

zawodowych w przetargach płacowych z

zawodowych w przetargach płacowych z

pracodawcami, co z kolei prowadzi do zmniejszenia

pracodawcami, co z kolei prowadzi do zmniejszenia

presji na wzrost płac. Wzrost bezrobocia osłabia także

presji na wzrost płac. Wzrost bezrobocia osłabia także

dynamikę popytu na towary, która odgrywa rolę w

dynamikę popytu na towary, która odgrywa rolę w

kształtowaniu inflacji,

kształtowaniu inflacji,



wzrost motywacji pracowników do bardziej efektywnej

wzrost motywacji pracowników do bardziej efektywnej

i solidnej pracy oraz ograniczenie nadmiernej

i solidnej pracy oraz ograniczenie nadmiernej

fluktuacji kadr, przez co dochodzi do racjonalizacji

fluktuacji kadr, przez co dochodzi do racjonalizacji

zatrudnienia i poprawy efektywności gospodarowania.

zatrudnienia i poprawy efektywności gospodarowania.