ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE

ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE

1.

1.

Zatrudnienie i funkcje zatrudnienia

Zatrudnienie i funkcje zatrudnienia

2. Rynek pracy i jego podstawowe elementy

2. Rynek pracy i jego podstawowe elementy

3. Pojęcie bezrobocia , jego rodzaje i

3. Pojęcie bezrobocia , jego rodzaje i

sposoby pomiaru

sposoby pomiaru

4. Wskaźniki bezrobocia

4. Wskaźniki bezrobocia

TO PRACA OSÓB, KTÓRYCH STOSUNEK DO PRACODAWCY OPARTY JEST NA

UMOWIE NAJMU, MIANOWANIU LUB WSPÓŁUŻYTKOWANIU ŚRODKÓW
PRODUKCJI.

U W A R U N K O W A N I A KSZTAŁTOWANI A SIĘ

ZATRUDNIENIA

DEMOGRAFICZNE

DEMOGRAFICZNE

WPŁYWAJĄ NA

WIELKOŚĆ I STRUKTURĘ
ZASOBÓW SIŁY
ROBOCZEJ
OBEJMUJĄ ZJAWISKA:

-rodność

- płodność
- umieralność niemowląt
- przyrost naturalny
- emigracja ludności
- imigracja ludności

SPOLECZNE

SPOLECZNE

WYNIKAJĄ ZE

STOSOWANEJ POITYKI
ORAZ OSIĄGNIĘTEGO
POZIOMU POSTĘPU
SPOŁECZNEGO
OBEJMUJĄ KWESTIE:

- wymiar nominalnego czasu
pracy
- zakres świadczeń społ.
- warunki przechodzenia na renty
i emerytury
- dostępność kształcenia
- skala zatrudnienia i bezrobocia
- zasiłki dla bezrobotnych
- zakres form pomocy społecznej
-możliwości pracy w niepełnym
wymiarze

EKONOMICZNE

EKONOMICZNE

DETERMINUJĄ PRZYROST

DOCHODU NARODOWEGO I
WZROSU GOSPODARCZEGO

POWODUJA, ŻE

ZATRUDNIENIE JEST:

- najważniejszym czynnikiem

produkcji

- źródłem dochodów

pracowniczych w formie
plac

- wpływa na warunki równowagi

gospodarczej

WYRAŻA W DANEJ GOSPODARCE OKREŚLONĄ LICZBĘ OSÓB
WYKONUJĄCYCH PRACĘ NA PODSTAWIE OBOWIĄZUJĄCYCH NORM
PRAWNYCH I UJAWNIONYCH
W STATYSTYKACH ZATRUDNIENIA, UBEZPIECZEŃ I ORGANIZACJI
ZWIĄZKOWYCH

TO: PRACA, ROBOTA, ZAJĘCIE

TO: PRACA, ROBOTA, ZAJĘCIE

,CZYNNOŚĆ, WYSIŁEK

,CZYNNOŚĆ, WYSIŁEK

Ludność w kraju

Ludność w wieku przed

i po produkcyjnym

Zatrudnieni

Bezrobotni

Aktywni zawodowo siła robocza

siła robocza

(labour force)

Bierni zawodowo

Ludność w wieku produkcyjnym

Zatrudnienie

1. w szerokim znaczeniu

oznacza wykonywanie wszelkiej
pracy społecznie użytecznej,

2. w węższym znaczeniu –

wykonywanie pracy na podstawie
umowy najmu, mianowania lub
współużytkowania środków
produkcji.

Funkcje zatrudnienia w gospodarce

Funkcje zatrudnienia w gospodarce

:

-po pierwsze - ekonomiczna

ekonomiczna.

Jej istota

sprowadza się do roli zatrudnienia jako czynnika
tworzenia i wzrostu produktu społecznego.

- po drugie - dochodowa

dochodowa

. Oznacza to, iż

zatrudnienie stanowi dla podstawowej masy
gospodarstw domowych źródło uzyskiwania
dochodów, niezbędnych dla zaspokojenia potrzeb.

- po trzecie - społeczna

społeczna

. Poprzez zatrudnienie

nawiązują się i rozwijają społeczne więzi między
różnymi grupami społecznymi, dokonuje się
indywidualny rozwój osobowości ludzkiej,
realizuje się społeczna użyteczność działalności
jednostek i grup społecznych.

CZYNNI (AKTYWNI) ZAWODOWO

SPADEK

SPADEK

WIELKOŚCI

WIELKOŚCI

ZATRUDNIENIA

ZATRUDNIENIA

zwolnienia

aktualnie

pracujących

WZROST

WZROST

WIELKOŚCI

WIELKOŚCI

ZATRUDNIENIA

ZATRUDNIENIA

znalezienie pracy

przez do-

tychczasowych

bezrobotnych

ZATRUDNIENI

PRACUJĄCY

BEZROBOTNI

NIE PRACUJĄCY

ALE

AKTYWNIE

POSZUKU-

JĄCY PRACY

WZROST
WIELKOŚCI
BEZROBOCIA

zgłoszenie

zamiaru

podjęcia

pracy

przez osoby

do-

tychczas

nieaktywne

zawodowo

ZMIANA MIEJSCA

PRACY WEWNĄTRZ

PRACUJĄCYCH

ZWIĘKSZENIE
WIELKOŚCI
ZATRUDNIENI
A

podjęcie

pracy

przez

osoby

dotychczas

nieaktywn

e

MOGĄCY PRACOWAĆ - ALE NIE PRACUJĄCY,

NIE MUSZĄCY PRACOWAĆ

I NIE POSZUKUJĄCY PRACY

ZMNIEJSZENI
E
ZATRUDNIENI
A

całkowite (emeryci, renciści)

lub czasowe (urlopowani,

uczący się... (zaprzestanie

pracy)

BIERNI (NIEAKTYWNI) ZAWODOWO

ZMNIEJSZENI

E

WIELKOŚCI

BEZROBOCIA

porzucenie

zamiaru

poszukiwania

pracy

Ilość osób przechodzących w pewnym okresie z
jednego zasobu do innego (w ciągu miesiąca
czy też kwartału) określamy mianem

strumienia

.

Strumień odpływu z zasobu

zatrudnienia

:

- osoby zwolnienie z pracy w ramach zwolnień
grupowych;
- osoby zwolnione z pracy w trybie
indywidualnym;
- osoby odchodzące z pracy dobrowolnie.

Strumień napływu do zasobu

bezrobocia:

- osoby wchodzące na rynek pracy po raz
pierwszy;
- ktoś, kto ponownie podjął starania znalezienia
pracy (na razie bezskutecznie).

Strumień odpływu z zasobu

bezrobocia:

- bezrobotni, otrzymujący pracę;
- bezrobotni odchodzący z zasobu siły roboczej.

Wielkość zasobu bezrobocia zmienia się w zależności od
różnicy między strumieniami napływu i odpływu.
Wzrost zasobu bezrobocia może oznaczać różną
sytuację na rynku pracy.

Po pierwsze, może być wynikiem wysokich

napływów do zasobu bezrobocia i nieco niższych, ale też
dość wysokich odpływów z zasobu bezrobocia. Sytuacja
taka oznacza, że bezrobocie jest zasobem dynamicznym,
ci zaś, którzy do niego napływają przebywają w nim
stosunkowo krótko.

Po drugie może wynikać z dosyć umiarkowanych

napływów i bardzo niskich odpływów z zasobu bezrobocia.
Bezrobocie jest wówczas zasobem stagnacyjnym, ci zaś,
którzy do niego napływają przebywają w nim stosunkowo
długo.

Do aktywnych zawodowo (zasobów siły

roboczej) zaliczamy te osoby w wieku
produkcyjnym, które są zdolne do pracy i
gotowe do jej podjęcia na typowych warunkach
(zwłaszcza placowych) dla danej gospodarki.

Współczynnik aktywności zawodowej

Współczynnik aktywności zawodowej

:

Az = S r / L p

Az = S r / L p

(54% w Polsce),

Gdzie: Sr

Sr

-siła robocza, L p

L p

- ludność w wieku

produkcyjnym.

Wysokość współczynnika zależy od:

• poziomu i zmiany stawek płac,

• preferencje jednostek w zakresie kształcenia,

• modelu rodziny,

• liczby dzieci w rodzinie i sposobu ich

wychowania,

• możliwości znalezienia pracy.

Bierni zawodowo - wszyscy ci, którzy

mogliby pracować, ale nie pracują i nie
poszukują pracy. Ta grupa ludzi charakteryzuje
się tym, że w każdej chwili może wejść na rynek
pracy i powiększyć siłę roboczą.

Sr

Sr

= Z

Z

+ B

B

;

B

B

= Sr

Sr

– Z

Z

;

Az = S r / L p

Az = S r / L p

Sr

Sr

= A

A

z

z

 L

L

p

p

;

B

B

= A

A

z

z

 L

L

p

p

-

Z

Z,

gdzie Z

Z

- liczba zatrudnionych, B

B

- liczba

bezrobotnych.

R

R

ozmiary bezrobocia zależą

ozmiary bezrobocia zależą

od

od

:

1.współczynnika aktywności zawodowej;
2.liczby ludności w wieku produkcyjnym;
3.rozmiarów zatrudnienia;
4.kosztów bycia bezrobotnym.

Koszty bycia bezrobotnym oceniamy

przez:

Współczynnik zastąpienia

Współczynnik zastąpienia

=

wysokość zasiłków dla

wysokość zasiłków dla

bezrobotnych

bezrobotnych

poziom płac netto

poziom płac netto

Współczynnik charakteryzuje koszt

bycia bezrobotnym, czym jest on

niższy, tym poszukiwanie pracy są

intensywniejsze

Wskaźnik zatrudnienia

Wskaźnik zatrudnienia

=

zatrudnieni

zatrudnieni

ludność w wieku

ludność w wieku

produkcyjnym

produkcyjnym

Proces gospodarowania siłą roboczą obejmuje cztery
główne problemy:

 proces odnowy siły roboczej

. Jest to proces zastępowania siły roboczej,

która ubywa z procesu pracy z różnych, m. in. naturalnych, przyczyn. Chodzi
nie tylko o zastępowanie ubywającej siły roboczej pod względem ilościowym,
ale także pod względem kwalifikacji, poziomu wiedzy itd., jest to
reprodukcja prosta siły roboczej;

 proces przyrostu siły roboczej

, w którym dokonuje się zwiększenie ilości

stosowanej siły roboczej i jej poziomu jakościowego. Jest to więc proces
reprodukcji rozszerzonej siły roboczej. Teoretycznie ujmując polityka
społeczno-gospodarcza winna poprzez odpowiednie mechanizmy zapewnić
niezbędny ilościowo i jakościowo przyrost zasobów siły roboczej.
Doświadczenie wykazuje, że więcej w tej dziedzinie mają do powiedzenia
żywiołowe procesy demograficzne, niż wszelkie przedsięwzięcia, mające
stymulować procesy ludnościowe. Można stwierdzić, że to nie przyrost siły
roboczej dostosowuje się do potrzeb rozwoju społeczno-gospodarczego, lecz
na odwrót, żywiołowe procesy demograficzne dyktują określone wymagania
w polityce społeczno - gospodarczej;

 proces alokacji siły roboczej

, czyli proces rozmieszczania istniejących

zasobów pracy odpowiednio do potrzeb produkcji dóbr i usług, a więc
zarówno w przekroju gałęziowym jak i przestrzennym (między poszczególne
rejony wykorzystania);

 proces wykorzystania siły roboczej

, odbywający się w poszczególnych

podmiotach gospodarowania w procesie produkcji dóbr i usług. Jest to złożony
proces, obejmujący system organizacyjny przedsiębiorstwa, a więc
wkraczający w sferę kierowania zasobami ludzkimi; system motywacyjny,
stwarzający niezbędne bodźce do pracy; system doskonalenia zawodowego
siły roboczej itp.

Dwie formy pomiaru bezrobocia:

Dwie formy pomiaru bezrobocia:

a)

a)

metoda wykorzystywana w statystyce urzędów

metoda wykorzystywana w statystyce urzędów

pracy

pracy

;

Zgodnie z tą metodą bezrobotnymi są to osoby:

• zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia

w ramach stosunku pracy;

• pozostające bez pracy i nie uczące się w

szkołach, z wyjątkiem szkół wieczorowych
i zaocznych;

• zarejestrowane w urzędzie pracy, jeżeli:

1. ukończyli 18 lat;
2. nie ukończyły 60 lat (kobiety), lub 65 lat (mężczyźni);
3. nie nabyli prawa do emerytury
4. nie są właścicielami lub posiadaczami gospodarstwa

rolnego

5. nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej

b)

b)

metoda wykorzystywana do badania aktywności

metoda wykorzystywana do badania aktywności

ekonomicznej ludności

ekonomicznej ludności

(BAEL)

(BAEL)

BAEL

BAEL

są w Polsce wprowadzone przez GUS od maja 1992r.

Zgodnie z metodyką Międzynarodowej Organizacji Pracy.

Zgodnie z metodyką BAEL pracującymi są osoby, które w

badanym tygodniu wykonywały prace zarobkową, tzn. prowadziły
własną działalność gospodarczą (zatrudniając co najmniej 1
pracownika najemnego), pracowały na własny rachunek, były
zatrudnione w charakterze pracownika najemnego na podstawie
stosunku pracy, pomagały bez umownego wynagrodzenia w
prowadzeniu rodzinnej działalności gospodarczej lub uczyły się
zawodu, otrzymując wynagrodzenie. Osoby, które aktualnie nie
pracowały z powodu urlopu, choroby, strajku, przerwy w działalności
zakładu, pogody, są również zaliczane do pracujących.
Zgodnie z tą metodą bezrobotnymi są osoby:
- w okresie badanego tygodnia nie pracowały (nawet przez okres 1
godziny);
- aktywnie poszukują pracy (przez 4 tygodnia, wliczając badany);
- są gotowe podjęć prace w badanym lub następnym tygodniu.
Do bezrobotnych zalicza się także osoby, które znalazły prace i
czekają na jej rozpoczęcie (do 30 dni).

Zgodnie z tą metodą bezrobotnymi są osoby:

- w okresie badanego tygodnia nie

pracowały (nawet przez okres 1
godziny);
- aktywnie poszukują pracy (przez 4
tygodnia, wliczając badany);
- są gotowe podjęć prace w badanym
lub następnym tygodniu.

Do bezrobotnych zalicza się także osoby,

które znalazły prace i czekają na jej
rozpoczęcie (do 30 dni).

Różnica w danych wynika stąd, że:

1. nie wszyscy zainteresowani pracą i
pragnący ją podjąć rejestrują się w
urzędach pracy;

2. rejestrują się osoby, które chcą
jedynie przez pewien czas otrzymać
zasiłek dla bezrobotnych;

3. część osób zarejestrowanych
podejmuje pracę na

„czarno”.

Stan pełnego zatrudnienia

oznacza taki

stan, kiedy wszyscy poszukujący pracy mogą ją
znaleźć w normalnym czasie. Nie oznacza to, że
stopa bezrobocia równa się zero i na rynku pracy
nie ma ludzi poszukujących pracy.

Bezrobotnym długookresowym

jest

osoba, która pozostaje trwale bez pracy rok, lub
dłużej.

Stopa bezrobocia =

Stopa bezrobocia =

B / S r

B / S r

100

100

B

B

- liczba bezrobotnych;

Sr

Sr

- siła robocza

.

Bezrobocie

-

jako kategoria makroekonomiczna - to

zjawisko gospodarcze charakteryzujące się tym, że
większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i
poszukujących pracy nie znajduje zatrudnienia.

Miarą bezrobocia jest stopa bezrobocia.

Oblicza się ją, jako stosunek liczby bezrobotnych do liczby
ludzi stanowiących siłę roboczą (zasoby siły roboczej) i
wyraża w procentach.

Bezrobotnym

jest zaś osoba, która nie pracuje

obecnie (w danym momencie), chce pracować aktywnie
szuka pracy, ale nie może otrzymać zatrudnienia przy
istniejących stawkach płac lub też oczekuje na powrót do
pracy (została czasowo zwolniona i oczekuje na wezwanie
do pracy, albo też ma się zgłosić do pracy w oznaczonym
terminie).

Bezrobotnymi

Bezrobotnymi

są ludzie w wieku zdolności do

pracy i posiadający tę zdolność, ale z różnych
powodów nie mogący jej znaleźć.

W teorii i praktyce ekonomicznej wyróżnia się wiele

rodzajów bezrobocia .

Najczęściej dokonuje się podziału bezrobocia na:

cykliczne, strukturalne i frykcyjne

cykliczne, strukturalne i frykcyjne

.

Bezrobocie cykliczne

Bezrobocie cykliczne

zaliczane jest do

najważniejszych rodzajów bezrobocia. Jest ono

wynikiem spadku zagregowanego popytu w

gospodarce. Związane jest ono z faktem, iż popyt

na pracę jest popytem pochodnym i jego wielkość

zależy od popytu na produkty wytwarzane dzięki

zatrudnieniu.

Bezrobocie strukturalne

Bezrobocie strukturalne

, to zjawisko zmniejszania

zatrudnienia wskutek ograniczenia produkcji

spowodowanej zmianami strukturalnymi w

gospodarce. Wiąże się ono z niedostosowaniem

popytu do podaży siły roboczej, w wyniku

nierównomiernego wzrostu gospodarczego.

Powstaje ono na skutek zmian struktury

przemysłowej gospodarki, prowadzącej do utraty

pracy przez ludzi posiadających zawody

wykorzystywane w zanikających gałęziach

przemysłu. Spowodowane jest ono przede

wszystkim brakiem kapitału lub złymi proporcjami

w rozmieszczeniu zasobów produkcyjnych

gospodarki .

Bezrobocie

frykcyjne

jest

zjawiskiem

spowodowanym nieustannymi przemieszczeniami siły
roboczej na rynku pracy w układach przestrzennych
(między

regionami

gospodarczymi),

w

układach

rzeczowych

(między

sektorami,

działami

i

przedsiębiorstwami), w układach pionowych (związanych
ze zmianą stanowisk pracy w obrębie zawodu, w związku
z awansami, degradacją lub stabilizacją zawodową) i w
układach poziomych (w których dokonywane są
przesunięcia

między

poszczególnymi

zawodami

i

specjalizacjami).

Ma

ono

charakter

nieunikniony.

Bezrobotnymi stają się bowiem ludzie zmieniający pracę,
wchodzący na rynek pracy lub też powracający na rynek
pracy (np. matki po urlopach wychowawczych). Są nimi
również ludzie wykazujący brak mobilności - czyli
niemożliwość

lub

niechęć

do

zmiany

miejsca

zamieszkania w celu uzyskania pracy, powodowane
przede wszystkim problemami mieszkaniowymi, a także
względami rodzinnymi.

Ze zjawiskiem bezrobocia frykcyjnego

bezrobocia frykcyjnego

związana

jest naturalna stopa bezrobocia

naturalna stopa bezrobocia

. Opisuje ona bowiem

poziom bezrobocia istniejący przy pełnym zatrudnieniu,

czyli w sytuacji występowania w gospodarce bezrobocia

frykcyjnego.

Bezrobocie

frykcyjne

łącznie

z

bezrobociem

Bezrobocie

frykcyjne

łącznie

z

bezrobociem

strukturalnym stanowi bezrobocie naturalne

strukturalnym stanowi bezrobocie naturalne

.

W teorii i praktyce często używa się także pojęcia

bezrobocie normalne

bezrobocie normalne

, które obejmuje obok bezrobocia

frykcyjnego, także bezrobocie dobrowolne i sezonowe.

Bezrobocie dobrowolne

Bezrobocie dobrowolne

to zjawisko niepodejmowania

pracy z powodu nieodpowiednich warunków pracy lub z

innych względów. Wiąże się ono z brakiem potrzeby

podjęcia pracy i zapewnienia lepszych warunków życia.

Bezrobocie sezonowe

Bezrobocie sezonowe

,

,

to zjawisko będące wynikiem

osłabienia (redukcji) popytu na pracę z powodów

naturalnych, podyktowanych porą roku. Dotyczy ono

zwłaszcza rynku pracy w rolnictwie, budownictwie i

transporcie.

W sytuacji, kiedy bezrobocie normalne nie przekracza 3

do 4,5% zasobów siły roboczej, uznaje się, że w

gospodarce został osiągnięty stan pełnego zatrudnienia.

Bezrobocie przymusowe

Bezrobocie przymusowe

jest zjawiskiem, gdy określona

liczba osób poszukuje pracy, chce pracować przy

jakiejkolwiek cenie siły roboczej, ale nie może jej znaleźć.

Brak tego typu bezrobocia oznacza istnienie ogólnej

równowagi na rynku pracy, przy przewadze popytu nad

podażą siły roboczej.

Innymi

rodzajami

bezrobocia

są:

chroniczne,

chroniczne,

nieefektywnego popytu, klasyczne, płynne, jawne i

nieefektywnego popytu, klasyczne, płynne, jawne i

ukryte oraz technologiczne.

ukryte oraz technologiczne.

Bezrobocie chroniczne

, to zjawisko na konkurencyjnym

rynku pracy spowodowane utratą lub niemożliwością

otrzymania pracy przez osoby, z powodów od nich

niezależnych (jak: podeszły wiek, zły stan zdrowia,

przeszłość polityczna).

Bezrobocie nieefektywnego popytu

spowodowane

niedostatecznym popytem na dobra, które mogą być

wytwarzane przy pełnym wykorzystaniu siły roboczej.

Stanowi ono różnicę między liczbą osób poszukujących

pracy i liczbą stanowisk pracy. Wyjaśnia się je zmianami

struktury produkcji, powodującymi przesunięcia popytu z

jednych do drugich rodzajów prac. Widzi się w nim cenę,

jaką trzeba płacić za obniżanie inflacji.

Bezrobocie płacowe

(zwane także klasycznym), to

zjawisko na rynku pracy spowodowane ograniczaniem
zatrudnienia na skutek zbyt wysokich płac realnych.
Spowodowane jest ono wymuszaniem przez związki
zawodowe wysokiego poziomu płac w skali krajowej, bez
brania pod uwagę różnic, jakie występują w układach
regionalnych i gałęziowych.

Bezrobocie jawne

, to ten rodzaj bezrobocia,

którego poziom jest określany na podstawie prawnych
regulacji tej kwestii w danym kraju. W Polsce do
bezrobotnych (zgodnie z Ustawą o zatrudnieniu z dnia 29
grudnia 1989r.) zalicza się osoby zdolne i gotowe do
pracy, pozostające bez pracy i zarejestrowane w biurach
pracy, jeżeli nie pobierają emerytury, nie są właścicielami
lub posiadaczami gospodarstw rolnych oraz nie prowadzą
działalności gospodarczej.

Bezrobocie ukryte

, to zjawisko związane z taką

sytuacją zatrudnienia, gdy ludzie pozostają w stosunku
pracy, mimo braku ekonomicznego uzasadnienia takiej
sytuacji.

Bezrobocie naturalne

Bezrobocie naturalne

(normalne), które

towarzyszy stanowi równowagi na rynku pracy,
nazywane jest bezrobociem równowagi lub
bezrobociem naturalnym, znajduje ono wyraz w
nadwyżce liczby osób poszukujących pracy nad liczbę
osób akceptujących oferty pracy przy określonej
stawce, (rys.). obejmuje obok bezrobocia
frykcyjnego, także bezrobocie dobrowolne,
sezonowe i strukturalne.

Naturalna stopa bezrobocia jest to stopa

Naturalna stopa bezrobocia jest to stopa

bezrobocia występująca wówczas, gdy rynek

bezrobocia występująca wówczas, gdy rynek

pracy znajduje się w równowadze. Idea

pracy znajduje się w równowadze. Idea

naturalnego bezrobocia została rozwinięta na

naturalnego bezrobocia została rozwinięta na

gruncie teorii naturalnej stopy bezrobocia,

gruncie teorii naturalnej stopy bezrobocia,

sformułowanej przez

sformułowanej przez

M.Fredmana

M.Fredmana

i

i

E.S.Phelpsa

E.S.Phelpsa

.

.

Amerykanin Edmund Phelps

Edmund Phelps

został laureatem Nagrody Nobla

w dziedzinie ekonomii. Szwedzka Królewska Akademia Nauk
przyznała tę nagrodę za badania w dziedzinie polityki
makroekonomicznej. Edmund Phelps

Edmund Phelps

już ponad 40 lat temu

przedstawił swoją propozycję tak zwanej

naturalnej stopy

bezrobocia

. Według niej rząd ma ograniczone możliwości

działania krótkookresowego na stopę bezrobocia, ponieważ
nawet przy dużych wydatkach na aktywne zwalczanie stopy
bezrobocia, to bezrobocie w dłuższym okresie wróci do
naturalnego poziomu Z badań noblisty wynika, że efektem
ubocznym takich działań będzie wyższa inflacja. Edmund Phelps
jest wykładowcą ekonomii politycznej na Uniwersytecie Columbia w
Nowym Jorku. Ma 74 lata, urodził się 26 lipca 1933 roku. Szwedzka
Królewska Akademia Naukowa przyznała Phelpsowi w 2006 r. nagrodę
Nobla za analizę międzyokresowych zależności w polityce
makroekonomicznej. W uzasadnieniu werdyktu napisano, że Edmund
Phelps pogłębił nasze rozumienie relacji między krótko - i
długoterminowymi efektami polityki makroekonomicznej.
Podkreślono, że amerykański ekonomista wyjaśnił wpływ decyzji
gospodarczych na życie przyszłych generacji i pokazał, że najbardziej
istotna dla zrównoważenia dystrybucji dóbr między pokoleniem
przyszłym i obecnym jest równowaga między inflacją i bezrobociem.

Nagrodę profesor Phelps otrzymał za analizę

międzyokresowych zależności w polityce ekonomicznej. Z badań
noblisty wynika, że pewne działania polityków mogą mieć jedynie
krótkookresowy wpływ na koniunkturę. Natomiast negatywne efekty
tych działań mogą się uwidocznić w dłuższym okresie rozwoju
gospodarczego .

Chodzi o to, że krótkim okresie można obniżyć bezrobocie

kosztem zwiększenia inflacji. Jednak w długim okresie może to okazać
się niekorzystne. Gospodarka bowiem w następnych latach będzie
musiała ponosić koszty redukcji tej inflacji.

Badania Phelpsa znalazły praktyczne zastosowanie w dyskusji

nad niezależnością banku centralnego. Wynikało z niej bowiem, że
banki centralne powinny prowadzić politykę monetarną niezależną od
polityków. Wyniki badań profesora Phelpsa wskazywały, że choć w
krótkim okresie można ograniczyć naturalne bezrobocie, to
utrzymanie go na niskim poziomie w dłuższym okresie czasu, bez
przeprowadzenia potrzebnych regulacji na rynku pracy, jest
niemożliwe.

Naturalna stopa bezrobocia

LD

E

. .

.

.

.

F

C

B

A

LF

AJ

w

2

W
*

N

2

N
*

N

1

Liczba pracowników

P

ła

ca

r

e

a

ln

a

LD popyt na pracę,

LF wielkość zasobu siły roboczej,

AJ liczbę pracowników skłonnych przyjąć ofertę pracy

przy różnych stawkach płacy realnej.

AJ przebiega na lewo od LF, ponieważ:

AJ przebiega na lewo od LF, ponieważ:

a) niektórzy spośród wchodzących do zasobu siły roboczej

zmieniają właśnie pracę;

b) część ludzi szuka lepszą pracą. Kiedy rynek pracy

zostaje zrównoważony (punkt E).

c) odcinek EF oznacza naturalny poziom bezrobocia

naturalny poziom bezrobocia

,

tzn. liczbę osób należących do zasobu siły roboczej, lecz
nie chcących podjąć pracę za płacę równowagi w*. N*
oznacza poziom pełnego zatrudnienia.

Jeśli siła związków zawodowych
będzie

wystarczająca

dla

otrzymania stawki płac

w

2

, w

długim okresie rynek pracy
znajdzie się w punkcie

A

i miara

naturalnego

bezrobocia

AC

wskaże

wielkość

bezrobocia

wybranego kolektywnie przez
siłę roboczą forsującą płacę

w

2

.

Bezrobocie ukryte

Bezrobocie ukryte

- to jest zjawisko

związane z taką sytuacją zatrudnienia,
gdy ludzie pozostają w stosunku
pracy, mimo ekonomicznego
uzasadnienia takiej sytuacji.
Zmniejszenie liczby pracowników w
przedsiębiorstwie nie powoduje
zmniejszenie rozmiarów jego
produkcji.

Bezrobocie jawne

Bezrobocie jawne

- to ten rodzaj

bezrobocia, którego poziom jest
określany na podstawie prawnych
regulacji w danym kraju.

Krzywa Beveridge’a

Krzywa Beveridge’a

,

Wyjaśnia zależności między bezrobociem a
wolnymi miejscami pracy.

Zgodnie z tą krzywą jeśli wzrostowi bezrobocia
towarzyszy spadek liczby wolnych miejsc pracy,
to mamy do czynienia z istnieniem negatywnego
szoku ogólnej aktywności i dominacją bezrobocia
związanego z nadwyżką globalną podaży pracy
nad popytem na pracę. Natomiast gdy wzrost
bezrobocia łączy się ze wzrostem liczby wolnych
miejsc pracy, to przyczyn wzrostu bezrobocia
można doszukiwać się w tzw. szoku
realokacyjnym, wskazującym na istotną rolę
bezrobocia, związanego z niedopasowaniami
strukturalnymi.

Krzywa Beveridge’a

Krzywa Beveridge’a

V = U

45º

A

B

C

T

X

U

t

U

1

Bezrobocie
(U)

0

W

a

k

a

ty

(

V

)

Prawo Okuna

Prawo Okuna

Jest to ścisła matematyczna zależność pozwalająca

ustalić, jak zmiany w poziomie PKB spowodowane
zmianami popytu wpłyną na zmiany w poziomie
bezrobocia Jeśli stopa bezrobocia nie pokrywa się z
poziomem naturalnej stopy bezrobocia, to wówczas
rzeczywisty PKB nie pokrywa się także z potencjalnym
PKB. Trzypunktowa ujemna luka produkcyjna
wywołuje jednopunktowy wzrost bezrobocia.

(Y – Y*) / Y* = - 3 (u – u*)

(Y – Y*) / Y* = - 3 (u – u*)

Y

Y

– realny PKB; Y*-

Y*-

potencjalny PKB;

(Y – Y*) / Y*

(Y – Y*) / Y*

-luka PKB;

u – u*-

u – u*-

różnica między rzeczywistą i naturalną stopą bezrobocia

Spadek bezrobocia o 1% wymaga wzrostu PKB o trzy (2,0;
2,5; 2,7) procenty. Relacja 3:1 jest tu

swoistą przekładnią

transformacyjną poziomu wahań PKB na poziom wahań w
bezrobociu.

Barometr Ofert

Pracy.

Nowy wskaźnik, który na podstawie ogłoszeń

o pracę pozwala przewidywać trendy na rynku
pracy. Podobne działają od lat w USA i Kanadzie.

Barometr Ofert Pracy poprawiał się już od

września 2002 r. Ale dopiero z początkiem tego
roku przyrost ogłoszeń o wolnych miejscach pracy
stał się dynamiczny. Było to widać na rynku:
pojawiły się nowe miejsca pracy (o przyroście
informują głównie przedsiębiorcy z sektora
handlu), a stopa bezrobocia nieco spadła - do
18,9 proc. ( wrześniu 2004 r.)

W większości poszczególnych województwach
lokalne barometry ofert pracy w ostatnich
miesiącach się pogarszały.

Największe szanse na poprawę na rynku pracy mają województwa

mazowieckie, wielkopolskie i dolnośląskie

. W tych województwach

najdłużej obserwowaliśmy systematyczny przyrost liczby ogłoszeń o wolnych
miejscach pracy. I w tych województwach ostatnie załamanie ilości ogłoszeń
jest najmniejsze.

W

podlaskim

widoczne są również pewne symptomy poprawy na rynku

pracy: doszło do niewielkiego wzrostu liczby zatrudnionych. To województwo
ma jeden z najniższych wskaźników bezrobocia -

15,6 proc

.

W województwach

pomorskim, świętokrzyskim,

zachodniopomorskim i łódzkim

wzrost barometru ofert pracy

utrzymuje się już od dłuższego czasu, ale nie ma żadnych symptomów
poprawy - jeśli chodzi o wielkość zatrudnienia. Być może to tych regionów
dotyka w największym stopniu zjawisko bezrobocia strukturalnego.

Najostrzejszy spadek regionalnych barometrów w ostatnich miesiącach
wystąpił w województwach:

lubelskim, podkarpackim i lubuskim

.

Najgorsze perspektywy rysują się dla lubuskiego, gdzie barometr spadł
najmocniej, a wcześniej szedł w górę dużo wolniej niż w innych
województwach. A to województwo już ma jeden z najwyższych wskaźników
stopy bezrobocia w kraju -

26 proc.

we wrześniu.

Bezrobocie

Bezrobocie

 

Ostatni miesiąc

2007.02

Miesiąc

wcześniej

2007.01

Rok wcześniej

2006.02

Stopa

bezrobocia [%]

14.9

15.1

18.0

Liczba

bezrobotnych

2 331 100

2 365 800

2 865 900

Nowi

zarejestrowani

260 200

211 500

• Stopa bezrobocia - udział zarejestrowanych bezrobotnych w
cywilnej ludności aktywnej zawodowo

• Liczba bezrobotnych - liczba bezrobotnych zarejestrowanych na
koniec miesiąca

• Nowo zarejestrowani - liczba nowych bezrobotnych
zarejestrowanych w ciągu miesiąca

Praca dla Polaków w UE bez

Praca dla Polaków w UE bez

ograniczeń

ograniczeń

• Irlandia,
• Szwecja,
• Wielka Brytania,
• Finlandia,
• Grecja,
• Hiszpania,
• Portugalia
• Włochy,

ZEZWOLENIA NA PRACE WYDANE POLAKOM

ZEZWOLENIA NA PRACE WYDANE POLAKOM

(2006)

(2006)

• NIEMCY - 411 400
• WIELKA BRYTANIA - 169 700
• IRLANDIA - 80 000
• WŁOCHY - 62 000
• HISZPANIA - 18 000
• SZWECJA - 4 500
• Dania - 5069 (2002)
• Holandia - ok. 10000 (2003)