Układ oddechowy

Układ oddechowy

SYSTEMA RESPIRATORIUM

SYSTEMA RESPIRATORIUM

Funkcje układu oddechowego

Funkcje układu oddechowego

1.

1.

Stanowi

Stanowi

dużą powierzchnię dyfuzyjną (ok. 100 m

dużą powierzchnię dyfuzyjną (ok. 100 m

2

2

)

)

przez

przez

którą tlen może być wprowadzony do ustroju, a dwutlenek

którą tlen może być wprowadzony do ustroju, a dwutlenek

węgla – eliminowany z ustroju.

węgla – eliminowany z ustroju.

2.

2.

Utrzymuje adekwatny gradient pomiędzy ciśnieniem tlenu i

Utrzymuje adekwatny gradient pomiędzy ciśnieniem tlenu i

dwutlenku węgla w powietrzu pęcherzykowym, a prężnością

dwutlenku węgla w powietrzu pęcherzykowym, a prężnością

tych gazów we krwi dopływającej do pęcherzyków płucnych.

tych gazów we krwi dopływającej do pęcherzyków płucnych.

Gradient ten jest napędową siłą

Gradient ten jest napędową siłą

dyfuzji

dyfuzji

, w wyniku której O

, w wyniku której O

2

2

jest

jest

wprowadzany do ustroju, a CO

wprowadzany do ustroju, a CO

2

2

jest z niego eliminowany.

jest z niego eliminowany.

3.

3.

Nawilża i ogrzewa powietrze docierające do pęcherzyków

Nawilża i ogrzewa powietrze docierające do pęcherzyków

płucnych, a także oczyszcza je z czynników potencjalnie

płucnych, a także oczyszcza je z czynników potencjalnie

szkodliwych dla organizmu.

szkodliwych dla organizmu.

4.

4.

Uczestniczy w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej.

Uczestniczy w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej.

5.

5.

Uczestniczy w reakcjach obronnych organizmu ze względu na

Uczestniczy w reakcjach obronnych organizmu ze względu na

obecność w pęcherzykach płucnych komórek fagocytujących.

obecność w pęcherzykach płucnych komórek fagocytujących.

PODZIAŁ

PODZIAŁ

UKŁADU ODDECHOWEGO

UKŁADU ODDECHOWEGO

W skład układu oddechowego wchodzą drogi oddechowe,

W skład układu oddechowego wchodzą drogi oddechowe,

narządy wymiany gazowej oraz worki surowicze

narządy wymiany gazowej oraz worki surowicze

obejmujące te narządy.

obejmujące te narządy.

Drogi oddechowe dzielimy na górne i dolne.

Drogi oddechowe dzielimy na górne i dolne.

1.

1.

DROGI ODDECHOWE GÓRNE

DROGI ODDECHOWE GÓRNE

: jama nosowa i gardło

: jama nosowa i gardło

2.

2.

DROGI ODDECHOWE DOLNE

DROGI ODDECHOWE DOLNE

; krtań, tchawica,

; krtań, tchawica,

oskrzela

oskrzela

Jama nosowa (1)

Jama nosowa (1)



Przednia ścina i odcinki przednie ściany bocznej jamy nosowej

Przednia ścina i odcinki przednie ściany bocznej jamy nosowej

stanowi

stanowi

nos zewnętrzny

nos zewnętrzny



Miejsce w którym nos łączy się z czołem nazywa się nasadą nosa.

Miejsce w którym nos łączy się z czołem nazywa się nasadą nosa.

Przednia wąska powierzchnia nosa zwana

Przednia wąska powierzchnia nosa zwana

grzbietem nosa

grzbietem nosa

,

,

przechodzi ku dołowi w

przechodzi ku dołowi w

koniec nosa

koniec nosa



w dolnym odcinku powierzchnie boczne nosa zewnętrznego są

w dolnym odcinku powierzchnie boczne nosa zewnętrznego są

wyraźnie odgraniczone od policzków i wargi górnej tworząc

wyraźnie odgraniczone od policzków i wargi górnej tworząc

skrzydła nosa

skrzydła nosa



Powierzchnia dolna zawiera dwa otwory noszące nazwę

Powierzchnia dolna zawiera dwa otwory noszące nazwę

nozdrzy

nozdrzy

przednich

przednich

, które stanowią wejście do jamy nosowej

, które stanowią wejście do jamy nosowej



Nos zewnętrzny posiada charakterystyczną budowę; w części górnej

Nos zewnętrzny posiada charakterystyczną budowę; w części górnej

składa się z kości, a w części dolnej i środkowej z chrząstek i skóry

składa się z kości, a w części dolnej i środkowej z chrząstek i skóry



Kostną podstawę nosa stanowią obie

Kostną podstawę nosa stanowią obie

kości nosowe

kości nosowe

i

i

wyrostki

wyrostki

czołowe szczęk.

czołowe szczęk.

Kości te ograniczają

Kości te ograniczają

otwór gruszkowaty

otwór gruszkowaty

będący

będący

kostnym otworem nosowym czaszki

kostnym otworem nosowym czaszki



Poniżej części kostnej szkielet nosa utworzony jest przez

Poniżej części kostnej szkielet nosa utworzony jest przez

chrząstki.

chrząstki.

W części pośrodkowej nosa występuje

W części pośrodkowej nosa występuje

nieparzysta chrząstka

nieparzysta chrząstka

przegrody nosa

przegrody nosa

odpowiadająca kształtem grzbietowi nosa.

odpowiadająca kształtem grzbietowi nosa.

Chrząstka przegrody zgina się na boki, łącząc się z

Chrząstka przegrody zgina się na boki, łącząc się z

chrząstkami

chrząstkami

bocznymi nosa,

bocznymi nosa,

do których (tworząc koniec nosa) dołączają się

do których (tworząc koniec nosa) dołączają się

chrząstki skrzydłowe większe)

chrząstki skrzydłowe większe)

Jama nosowa (2)

Jama nosowa (2)



Skóra nosa przechodzi na przedsionek nosa, w którym pokryta jest

Skóra nosa przechodzi na przedsionek nosa, w którym pokryta jest

sztywnymi, krótkimi włosami, tworzącymi rodzaj siatki ochronnej

sztywnymi, krótkimi włosami, tworzącymi rodzaj siatki ochronnej



Szkielet przegrody nos w odcinku górnym jest kostny. Stanowi go

Szkielet przegrody nos w odcinku górnym jest kostny. Stanowi go

blaszka pionowa kości sitowej oraz lemiesz

blaszka pionowa kości sitowej oraz lemiesz

. Do przodu od nich

. Do przodu od nich

znajduje się

znajduje się

chrząstka przegrody nosa

chrząstka przegrody nosa



Ściany jamy nosa są budowane przez:

Ściany jamy nosa są budowane przez:

1.

1.

Ściana przyśrodkowa

Ściana przyśrodkowa

– chrząstka przegrody nosa

– chrząstka przegrody nosa

2.

2.

Ściany boczne

Ściany boczne

– nos zewnętrzny, szczęki i kości podniebienia, błędnik

– nos zewnętrzny, szczęki i kości podniebienia, błędnik

kości sitowej

kości sitowej

3.

3.

Ściana dolna

Ściana dolna

– podniebienie

– podniebienie

4.

4.

Ściana tylna

Ściana tylna

– trzon kości klinowej

– trzon kości klinowej



Na ścianie bocznej jamy nosowej osadzone są trzy

Na ścianie bocznej jamy nosowej osadzone są trzy

małżowiny nosowe

małżowiny nosowe

:

:

dolna, środkowa i górna

dolna, środkowa i górna

, które dzielą ścianę na trzy przewody

, które dzielą ścianę na trzy przewody

nosowe:

nosowe:

1.

1.

Przewód nosowy dolny

Przewód nosowy dolny

; stanowiący ujście przewodu nosowo-łzowego

; stanowiący ujście przewodu nosowo-łzowego

(odpływ gruczołów łzowych)

(odpływ gruczołów łzowych)

2.

2.

Przewód nosowy środkowy

Przewód nosowy środkowy

, łączący się z zatoką szczękową, czołową

, łączący się z zatoką szczękową, czołową

i przednią częścią błędnika sitowego

i przednią częścią błędnika sitowego

3.

3.

Przewód nosowy górny

Przewód nosowy górny

, łączy się z komórkami sitowymi tylnymi

, łączy się z komórkami sitowymi tylnymi

Jama nosowa (3)

Jama nosowa (3)



Przewody nosowe łączą się przyśrodkowo z przestrzenią

Przewody nosowe łączą się przyśrodkowo z przestrzenią

leżącą tuż przy przegrodzie nosowej, zwaną

leżącą tuż przy przegrodzie nosowej, zwaną

przewodem

przewodem

nosowym wspólnym

nosowym wspólnym



Przewody nosowe i przewód nosowy wspólny łączą się ku

Przewody nosowe i przewód nosowy wspólny łączą się ku

tyłowi w

tyłowi w

przewód nosowo-gardłowy

przewód nosowo-gardłowy

, który przez

, który przez

nozdrza tylne przechodzi w część nosową gardła

nozdrza tylne przechodzi w część nosową gardła



Nozdrza tylne

Nozdrza tylne

leżą w tylnej ścianie nosa, poniżej trzonu

leżą w tylnej ścianie nosa, poniżej trzonu

kości klinowej i są podzielone, podobnie jak nozdrza

kości klinowej i są podzielone, podobnie jak nozdrza

przednie, przegrodą nosa

przednie, przegrodą nosa

Jama nosowa (4)

Jama nosowa (4)

Czynnościowo błonę śluzową jamy nosowej można podzielić na

Czynnościowo błonę śluzową jamy nosowej można podzielić na

dwie części:

dwie części:

1.OKOLICA WĘCHOWA

1.OKOLICA WĘCHOWA

: zajmuje górną część jamy nosowej, leżącą

: zajmuje górną część jamy nosowej, leżącą

między małżowiną nosową górną, a przegrodą nosa. Błona

między małżowiną nosową górną, a przegrodą nosa. Błona

śluzowa okolicy węchowej ma żółtawe zabarwienie. Nabłonek

śluzowa okolicy węchowej ma żółtawe zabarwienie. Nabłonek

węchowy, również wielorzędowy, ale bez migawek składa się z

węchowy, również wielorzędowy, ale bez migawek składa się z

trzech rodzajów komórek: podstawnych, zrębowych i komórek

trzech rodzajów komórek: podstawnych, zrębowych i komórek

węchowych. Te ostatnie są dwubiegunowymi komórkami

węchowych. Te ostatnie są dwubiegunowymi komórkami

nerwowymi. Ich wypustki wystają ponad powierzchnię nabłonka

nerwowymi. Ich wypustki wystają ponad powierzchnię nabłonka

w postaci stożka węchowego wyposażonego w 6-8 rzęsek. Cała

w postaci stożka węchowego wyposażonego w 6-8 rzęsek. Cała

ta struktura stanowi receptor węchu.

ta struktura stanowi receptor węchu.

2.

2.

OKOLICA ODDECHOWA

OKOLICA ODDECHOWA

: wyściela pozostałą część jamy

: wyściela pozostałą część jamy

nosowej, ma różowe zabarwienie, wyścielona jest nabłonkiem

nosowej, ma różowe zabarwienie, wyścielona jest nabłonkiem

migawkowym. Ruchy migawek odbywają się w kierunku nozdrzy

migawkowym. Ruchy migawek odbywają się w kierunku nozdrzy

tylnych. Obecne tu liczne komórki kubkowe i małe gruczoły

tylnych. Obecne tu liczne komórki kubkowe i małe gruczoły

cewkowo-pęcherzykowe wydzielają śluz o różnorodnej

cewkowo-pęcherzykowe wydzielają śluz o różnorodnej

konsekwencji.

konsekwencji.

Gardło (1)

Gardło (1)



Stanowi wspólny odcinek drogi oddechowej i pokarmowej,

Stanowi wspólny odcinek drogi oddechowej i pokarmowej,

łączący się z jamą nosową i z jamą ustną dochodzący do

łączący się z jamą nosową i z jamą ustną dochodzący do

wejścia do przełyku lub do wejścia krtani

wejścia do przełyku lub do wejścia krtani



Gardło znajduje się do przodu od kręgosłupa i do tyłu od jam

Gardło znajduje się do przodu od kręgosłupa i do tyłu od jam

nosowych, jamy ustnej i krtani, rozciąga się od podstawy

nosowych, jamy ustnej i krtani, rozciąga się od podstawy

czaszki do VI kręgu szyjnego

czaszki do VI kręgu szyjnego



Przestrzeń gardła dzielimy na trzy części: nosową, ustną i

Przestrzeń gardła dzielimy na trzy części: nosową, ustną i

krtaniową

krtaniową



Przewód gardła wysłany jest błoną śluzową, która w części

Przewód gardła wysłany jest błoną śluzową, która w części

ustnej i krtaniowej pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym

ustnej i krtaniowej pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym

płaskim, a w części nosowej gardła występuje nabłonek

płaskim, a w części nosowej gardła występuje nabłonek

walcowaty migawkowy

walcowaty migawkowy



Błona mięśniowa gardła składa się z mięsni poprzecznie

Błona mięśniowa gardła składa się z mięsni poprzecznie

prążkowanych przebiegających w dwóch kierunkach; okrężnym

prążkowanych przebiegających w dwóch kierunkach; okrężnym

(zwieracze gardła) i podłużnym (dźwigacze gardła). Czynność

(zwieracze gardła) i podłużnym (dźwigacze gardła). Czynność

tych mięśni pozostaje w związku z połykaniem pokarmu

tych mięśni pozostaje w związku z połykaniem pokarmu

Gardło (2)

Gardło (2)

1.

1.

Część nosowa gardła

Część nosowa gardła

– czynnościowo należy do układu

– czynnościowo należy do układu

oddechowego. Jama nosowa łączy się z częścią nosową gardła za

oddechowego. Jama nosowa łączy się z częścią nosową gardła za

pomocą parzystych

pomocą parzystych

nozdrzy tylnych

nozdrzy tylnych

. Ściany tej części są

. Ściany tej części są

przymocowane nieruchomo do kości czaszki i dlatego jest ona

przymocowane nieruchomo do kości czaszki i dlatego jest ona

zawsze otwarta. Na sklepieniu gardła znajduje się

zawsze otwarta. Na sklepieniu gardła znajduje się

migdałek

migdałek

gardłowy

gardłowy

znikający prawie zupełnie u osób dorosłych. W bocznych

znikający prawie zupełnie u osób dorosłych. W bocznych

ścianach znajdują się ujścia trąbek słuchowych łączące część

ścianach znajdują się ujścia trąbek słuchowych łączące część

nosową gardła z jamami bębenkowymi ucha środkowego. W trakcie

nosową gardła z jamami bębenkowymi ucha środkowego. W trakcie

połykania ściany trąbki słuchowej rozchylają się i wyrównują

połykania ściany trąbki słuchowej rozchylają się i wyrównują

ciśnienie w uchu środkowym.

ciśnienie w uchu środkowym.

2.

2.

Część ustna gardła –

Część ustna gardła –

łączy się za pomocą

łączy się za pomocą

cieśni gardzieli

cieśni gardzieli

z jamą

z jamą

ustną. Podczas połykania, przy wydawaniu wysokich dźwięków oraz

ustną. Podczas połykania, przy wydawaniu wysokich dźwięków oraz

przy wymawianiu niektórych spółgłosek, mięśnie podłużne unoszą

przy wymawianiu niektórych spółgłosek, mięśnie podłużne unoszą

podniebienie zakończone języczkiem, zbliżają je do ściany tylnej

podniebienie zakończone języczkiem, zbliżają je do ściany tylnej

gardła i w ten sposób część nosowa gardła zostaje oddzielona od

gardła i w ten sposób część nosowa gardła zostaje oddzielona od

części ustnej. Zapobiega to przedostawaniu się treści pokarmowej

części ustnej. Zapobiega to przedostawaniu się treści pokarmowej

do części nosowej gardła przy połykaniu.

do części nosowej gardła przy połykaniu.

3.

3.

Część krtaniowa gardła –

Część krtaniowa gardła –

zalicza się w przeważającej części do

zalicza się w przeważającej części do

przewodu pokarmowego. Położona jest w tyle za krtanią mając do

przewodu pokarmowego. Położona jest w tyle za krtanią mając do

przodu

przodu

wejście do krtani

wejście do krtani

. Po obu stronach tego wejścia znajduje

. Po obu stronach tego wejścia znajduje

się dość głęboki

się dość głęboki

zachyłek gruszkowaty

zachyłek gruszkowaty

stanowiący drogę kęsa

stanowiący drogę kęsa

pokarmowego. W zachyłku tym mogą utkwić połknięte obce ciała.

pokarmowego. W zachyłku tym mogą utkwić połknięte obce ciała.

Krtań (1)

Krtań (1)



Krtań umieszczona jest do przodu od części krtaniowej gardła,

Krtań umieszczona jest do przodu od części krtaniowej gardła,

mniej więcej na wysokości IV-VI kręgu szyjnego u mężczyzn i nieco

mniej więcej na wysokości IV-VI kręgu szyjnego u mężczyzn i nieco

wyżej u kobiet. Zawieszona jest za pomocą więzadeł i mięśni na

wyżej u kobiet. Zawieszona jest za pomocą więzadeł i mięśni na

kości gnykowej

kości gnykowej



Od dołu krtań graniczy z tchawicą, z boków przylega do niej

Od dołu krtań graniczy z tchawicą, z boków przylega do niej

gruczoł tarczowy i częściowo mięśnie szyi, z tyłu powierzchnia

gruczoł tarczowy i częściowo mięśnie szyi, z tyłu powierzchnia

krtani graniczy z gardłem

krtani graniczy z gardłem



Połączenie krtani z kością gnykową sprawia, że ruchy jej są

Połączenie krtani z kością gnykową sprawia, że ruchy jej są

przekazywane w krtani w ten sposób, że mięśnie unoszące kość

przekazywane w krtani w ten sposób, że mięśnie unoszące kość

gnykową unoszą jednocześnie ktań

gnykową unoszą jednocześnie ktań



Krtań ma szkielet składający się z chrząstek połączonych ze sobą

Krtań ma szkielet składający się z chrząstek połączonych ze sobą

stawami lub więzadłami, które mogą zmieniać wzajemnie

stawami lub więzadłami, które mogą zmieniać wzajemnie

położenie dzięki mięśniom poprzecznie prążkowanym

położenie dzięki mięśniom poprzecznie prążkowanym



Szkielet krtani tworzy dziewięć chrząstek. Trzy chrząstki

Szkielet krtani tworzy dziewięć chrząstek. Trzy chrząstki

nieparzyste

nieparzyste

tarczowata, pierścieniowata i nagłośniowa

tarczowata, pierścieniowata i nagłośniowa

oraz

oraz

trzy chrząstki parzyste

trzy chrząstki parzyste

nalewkowata, różkowata i klinowata

nalewkowata, różkowata i klinowata



Największe w szkielecie krtani są trzy chrząstki nieparzyste.

Największe w szkielecie krtani są trzy chrząstki nieparzyste.

Chrząstka tarczowata (widoczna u mężczyzn jako ‘jabłko Adama’) i

Chrząstka tarczowata (widoczna u mężczyzn jako ‘jabłko Adama’) i

pierścieniowata stanowią przednią, tylną i boczne ściany krtani.

pierścieniowata stanowią przednią, tylną i boczne ściany krtani.

Znacznie mniejsza od nich chrząstka nagłośniowa stanowi szkielet

Znacznie mniejsza od nich chrząstka nagłośniowa stanowi szkielet

nagłośni, zamykając wejście do krtani w trakcie połykania

nagłośni, zamykając wejście do krtani w trakcie połykania

Krtań (2)

Krtań (2)



Wnętrze krtani zwane jamą składa się z trzech części: górnej -

Wnętrze krtani zwane jamą składa się z trzech części: górnej -

przedsionka krtani, środkowej – głośni i dolnej – jamy

przedsionka krtani, środkowej – głośni i dolnej – jamy

podgłośniowej

podgłośniowej

PRZEDSIONEK KRTANI

PRZEDSIONEK KRTANI

– rozpoczyna się

– rozpoczyna się

wejściem do krtani

wejściem do krtani

ograniczonym od przodu przez nagłośnię, z boku przez

ograniczonym od przodu przez nagłośnię, z boku przez

parzyste

parzyste

fałdy nalewkowo-nagłośniowe

fałdy nalewkowo-nagłośniowe

, od tyłu wcięciem

, od tyłu wcięciem

międzynalewkowym, czyli wcięciem błony śluzowej między

międzynalewkowym, czyli wcięciem błony śluzowej między

chrząstkami nalewkowatymi. Granicę dolną przedsionka

chrząstkami nalewkowatymi. Granicę dolną przedsionka

stanowi druga para fałdów tzw.

stanowi druga para fałdów tzw.

fałdy kieszonki krtaniowej

fałdy kieszonki krtaniowej

GŁOŚNIA

GŁOŚNIA

– jest najwęższą częścią jamy krtani zawartą między

– jest najwęższą częścią jamy krtani zawartą między

fałdami głosowymi.

fałdami głosowymi.

Fałdy głosowe

Fałdy głosowe

rozpięte są pomiędzy

rozpięte są pomiędzy

kątem chrząstki tarczowatej, a wyrostkiem głosowym

kątem chrząstki tarczowatej, a wyrostkiem głosowym

chrząstek nalewkowatych i ograniczają

chrząstek nalewkowatych i ograniczają

szparę głośni.

szparę głośni.

Fałdy

Fałdy

głosowe ograniczane są od strony górnej i przyśrodkowej

głosowe ograniczane są od strony górnej i przyśrodkowej

przez tzw.

przez tzw.

wargi głosowe

wargi głosowe

, które drgają w stosunku do siebie.

, które drgają w stosunku do siebie.

Wargi głosowe zawierają więzadła głosowe i mięsień głosowy.

Wargi głosowe zawierają więzadła głosowe i mięsień głosowy.

JAMA PODGŁOŚNIOWA –

JAMA PODGŁOŚNIOWA –

zlokalizowana pod fałdami

zlokalizowana pod fałdami

głosowymi, zdecydowanie szersza od głośni w części dolne

głosowymi, zdecydowanie szersza od głośni w części dolne

przechodzi w tchawicę

przechodzi w tchawicę

Krtań (3)

Krtań (3)

FUNKCJE KRTANI

FUNKCJE KRTANI

Aparat ochronny

Aparat ochronny

zaczyna działać dopiero wtedy, kiedy ciała obce

zaczyna działać dopiero wtedy, kiedy ciała obce

dotykają wejścia do krtani. Nagłośnia stanowiąca ruchomą, przednią

dotykają wejścia do krtani. Nagłośnia stanowiąca ruchomą, przednią

ścianę przedsionka krtani, może pochylając się do tyłu zamknąć

ścianę przedsionka krtani, może pochylając się do tyłu zamknąć

wejście krtani. Drugim czynnikiem, który zamyka wejście do krtani

wejście krtani. Drugim czynnikiem, który zamyka wejście do krtani

jest przesunięcie jej pod język i ucisk nasady języka na nagłośnię.

jest przesunięcie jej pod język i ucisk nasady języka na nagłośnię.

Wtedy całkowicie przechyla się ona ku tyłowi zamykając wejście do

Wtedy całkowicie przechyla się ona ku tyłowi zamykając wejście do

krtani. Kiedy ten ucisk ustaje, nagłośnia jak sprężyna wraca do

krtani. Kiedy ten ucisk ustaje, nagłośnia jak sprężyna wraca do

swego pionowego położenia spoczynkowego wskutek sprężystości

swego pionowego położenia spoczynkowego wskutek sprężystości

chrząstki nagłośniowej.

chrząstki nagłośniowej.

Z tworzeniem dźwięku

Z tworzeniem dźwięku

związana jest głównie środkowa część krtani,

związana jest głównie środkowa część krtani,

a zwłaszcza głośnia. Wytwarzanie głosu jest związane z drganiem

a zwłaszcza głośnia. Wytwarzanie głosu jest związane z drganiem

warg głosowych w kierunku mniej więcej poprzecznym w stosunku

warg głosowych w kierunku mniej więcej poprzecznym w stosunku

do siebie, które zwierając się lub rozwierając, przerywają okresowo

do siebie, które zwierając się lub rozwierając, przerywają okresowo

wydechowy prąd powietrza wywołując dźwięk. W zależności od

wydechowy prąd powietrza wywołując dźwięk. W zależności od

szerokości szpary głośni oraz od długości, grubości i stanu napięcia

szerokości szpary głośni oraz od długości, grubości i stanu napięcia

warg głosowych, a tym samym więzadeł głosowych, wysokość

warg głosowych, a tym samym więzadeł głosowych, wysokość

dźwięku będzie wyższa lub niższa. Powstawanie dźwięków w krtani

dźwięku będzie wyższa lub niższa. Powstawanie dźwięków w krtani

możliwe jest dzięki jej mięśniom poprzecznie-prążkowanym.

możliwe jest dzięki jej mięśniom poprzecznie-prążkowanym.

Najważniejsze to: mięsień pierścienno-nalewkowy tylny, boczny,

Najważniejsze to: mięsień pierścienno-nalewkowy tylny, boczny,

nalewkowy poprzeczny, tarczowo-nalewkowy, pierścienno-tarczowy.

nalewkowy poprzeczny, tarczowo-nalewkowy, pierścienno-tarczowy.

Tchawica

Tchawica



Część podgłośniowa krtani przechodzi w tchawicę, stanowiącą

Część podgłośniowa krtani przechodzi w tchawicę, stanowiącą

kanał o stale otwartym świetle, o długości 10 – 12cm

kanał o stale otwartym świetle, o długości 10 – 12cm



Część górna tchawicy leży w obrębie szyi ku przodowi od

Część górna tchawicy leży w obrębie szyi ku przodowi od

przełyku. Część dolna schodzi do śródpiersia i kończy się

przełyku. Część dolna schodzi do śródpiersia i kończy się

podziałem (

podziałem (

rozdwojeniem tchawicy

rozdwojeniem tchawicy

) na dwa oskrzela

) na dwa oskrzela

główne, prawe i lewe na wysokości IV lub V kręgu piersiowego

główne, prawe i lewe na wysokości IV lub V kręgu piersiowego



Szkielet tchawicy składa się z 16 – 20

Szkielet tchawicy składa się z 16 – 20

podkowiastych

podkowiastych

chrząstek

chrząstek

, otwartych od strony grzbietowej. Tylne otwarte

, otwartych od strony grzbietowej. Tylne otwarte

odcinki chrząstek zamyka

odcinki chrząstek zamyka

ściana błoniasta

ściana błoniasta



W przestrzeniach między chrząstkami błona włóknista jest

W przestrzeniach między chrząstkami błona włóknista jest

obficie zaopatrzona we włókna elastyczne, miejsca te nazwano

obficie zaopatrzona we włókna elastyczne, miejsca te nazwano

więzadłami obrączkowymi

więzadłami obrączkowymi



W świetle tchawicy w miejscu rozdwojenia znajduje się ostra

W świetle tchawicy w miejscu rozdwojenia znajduje się ostra

krawędź biegnąca w osi strzałkowej, zwana

krawędź biegnąca w osi strzałkowej, zwana

ostrogą tchawicy

ostrogą tchawicy



Na skutek czynności mięśni ściany błoniastej, tchawica może

Na skutek czynności mięśni ściany błoniastej, tchawica może

się również czynnie zwężać np. podczas kaszlu dochodzi do

się również czynnie zwężać np. podczas kaszlu dochodzi do

silnego zwężenia i powstania silnego prądu powietrza

silnego zwężenia i powstania silnego prądu powietrza

ułatwiającego odkrztuszenie śluzu

ułatwiającego odkrztuszenie śluzu

Oskrzela

Oskrzela



Tchawica w miejscu rozdwojenia dzieli się na dwa oskrzela główne,

Tchawica w miejscu rozdwojenia dzieli się na dwa oskrzela główne,

prawe i lewe. Oskrzela główne od miejsca rozdwojenia kierują się w dół

prawe i lewe. Oskrzela główne od miejsca rozdwojenia kierują się w dół

i na boki, w kierunku wnęk płucnych.

i na boki, w kierunku wnęk płucnych.



Oskrzele prawe

Oskrzele prawe

ma przebieg bardziej stromy i światło nieco większe

ma przebieg bardziej stromy i światło nieco większe

od lewego (ze względu na lewostronne ułożenie serca w śródpiersiu)

od lewego (ze względu na lewostronne ułożenie serca w śródpiersiu)



We wnęce płucnej oskrzela główne wchodzą do miąższu płucnego

We wnęce płucnej oskrzela główne wchodzą do miąższu płucnego

dzieląc się na oskrzela płatowe (trzy w płucu prawym i dwa w lewym)

dzieląc się na oskrzela płatowe (trzy w płucu prawym i dwa w lewym)



Oskrzela płatowe dzielą się na oskrzela segmentowe zaopatrujące

Oskrzela płatowe dzielą się na oskrzela segmentowe zaopatrujące

segmenty oskrzelowo-płucne

segmenty oskrzelowo-płucne

SEGMENT OSKRZELOWO-PŁUCNY: odcinek płata płuc posiadający własne

SEGMENT OSKRZELOWO-PŁUCNY: odcinek płata płuc posiadający własne

oskrzele segmentowe i tętnicę segmentową pochodzącą z podziału

oskrzele segmentowe i tętnicę segmentową pochodzącą z podziału

tętnic krążenia płucnego

tętnic krążenia płucnego



Prawe płuco składa się najczęściej z 10 segmentów (płat górny zawiera

Prawe płuco składa się najczęściej z 10 segmentów (płat górny zawiera

3 segmenty, środkowy 2, a dolny 5). W płucu lewym znajdują się

3 segmenty, środkowy 2, a dolny 5). W płucu lewym znajdują się

najczęściej po 4 segmenty w płacie górnym i dolnym

najczęściej po 4 segmenty w płacie górnym i dolnym



Oskrzela segmentowe dzielą się na swoim przebiegu kilka lub

Oskrzela segmentowe dzielą się na swoim przebiegu kilka lub

kilkanaście razy przechodząc ostatecznie w nie posiadające chrząstek

kilkanaście razy przechodząc ostatecznie w nie posiadające chrząstek

oskrzelko

oskrzelko

dalej w

dalej w

oskrzelko końcowe

oskrzelko końcowe

i ostatecznie rozpadając się

i ostatecznie rozpadając się

na dwa

na dwa

oskrzelka oddechowe

oskrzelka oddechowe

Płuca (1)

Płuca (1)



Narządami układu oddechowego, w których zachodzi proces oddychania

Narządami układu oddechowego, w których zachodzi proces oddychania

zewnętrznego są płuca

zewnętrznego są płuca



Płuca są narządem parzystym –

Płuca są narządem parzystym –

płuco prawe i lewe

płuco prawe i lewe

, umieszczonym w jamie

, umieszczonym w jamie

klatki piersiowej, są oddzielone od siebie narządami śródpiersia, a od trzew

klatki piersiowej, są oddzielone od siebie narządami śródpiersia, a od trzew

jamy brzusznej oddziela je przepona. Oba płuca na kształt płaszcza

jamy brzusznej oddziela je przepona. Oba płuca na kształt płaszcza

ochronnego obejmują serce.

ochronnego obejmują serce.



Kształt płuca stanowi ‘odlew’ ograniczającej go klatki piersiowej zamkniętej u

Kształt płuca stanowi ‘odlew’ ograniczającej go klatki piersiowej zamkniętej u

dołu przeponą.

dołu przeponą.



Wklęsła podstawa płuca odpowiada wypukłości przepony, na której spoczywa i

Wklęsła podstawa płuca odpowiada wypukłości przepony, na której spoczywa i

określana jest mianem

określana jest mianem

powierzchni przeponowej

powierzchni przeponowej

. Boczna, wypukła

. Boczna, wypukła

powierzchnia płuca przylegająca do żeber nosi nazwę

powierzchnia płuca przylegająca do żeber nosi nazwę

powierzchni

powierzchni

żebrowej.

żebrowej.

Powierzchnia przeciwległa zwrócona do śródpiersia nosi nazwę

Powierzchnia przeciwległa zwrócona do śródpiersia nosi nazwę

powierzchni przyśrodkowej

powierzchni przyśrodkowej

. Kopulasty, górny koniec płuca nosi nazwę

. Kopulasty, górny koniec płuca nosi nazwę

szczytu płuca.

szczytu płuca.



Na powierzchni przyśrodkowej znajduje się głęboka wklęsłość –

Na powierzchni przyśrodkowej znajduje się głęboka wklęsłość –

wycisk

wycisk

sercowy

sercowy

, w którym leży serce objęte osierdziem

, w którym leży serce objęte osierdziem



Pośrodku powierzchni przyśrodkowej położona jest

Pośrodku powierzchni przyśrodkowej położona jest

wnęka płuca.

wnęka płuca.

Wchodzące i

Wchodzące i

wychodzące do wnęki twory w otoczeniu tkanki łącznej tworzą

wychodzące do wnęki twory w otoczeniu tkanki łącznej tworzą

korzeń płuca

korzeń płuca



W

W

skład korzeni płucnych

skład korzeni płucnych

wchodzą: oskrzela główne prawe i lewe, tętnice

wchodzą: oskrzela główne prawe i lewe, tętnice

płucne prawe i lewe, żyły płucne prawe i lewe, tętnice i żyły oskrzelowe,

płucne prawe i lewe, żyły płucne prawe i lewe, tętnice i żyły oskrzelowe,

naczynia chłonne, nerwy

naczynia chłonne, nerwy

Płuca (2)

Płuca (2)



Płuca dzielą się na płaty oddzielone od siebie

Płuca dzielą się na płaty oddzielone od siebie

szczelinami

szczelinami

międzypłatowymi

międzypłatowymi

dochodzącymi prawie do wnęki

dochodzącymi prawie do wnęki



Płuco lewe ma jedną taką szczelinę zwaną

Płuco lewe ma jedną taką szczelinę zwaną

skośną

skośną

, która

, która

dzieli płuco na dwa

dzieli płuco na dwa

płaty górny i dolny

płaty górny i dolny



W płucu prawym oprócz

W płucu prawym oprócz

szczeliny skośnej

szczeliny skośnej

występuje

występuje

szczelina pozioma.

szczelina pozioma.

Obie szczeliny dzielą płuco na

Obie szczeliny dzielą płuco na

płaty

płaty

górny, środkowy i dolny

górny, środkowy i dolny



Dla potrzeb klinicznych ustalono podział płuc na segmenty

Dla potrzeb klinicznych ustalono podział płuc na segmenty

oskrzelowo-płucne

oskrzelowo-płucne



W płucach odróżnia się

W płucach odróżnia się

składnik oskrzelowy i składnik

składnik oskrzelowy i składnik

pęcherzykowy.

pęcherzykowy.

Pierwszy służy do przewodzenia powietrza;

Pierwszy służy do przewodzenia powietrza;

w przedłużeniu krtani, tchawicy i oskrzeli głównych tworzy on

w przedłużeniu krtani, tchawicy i oskrzeli głównych tworzy on

silnie rozgałęzione

silnie rozgałęzione

drzewo oskrzelowe.

drzewo oskrzelowe.

Składnik

Składnik

pęcherzykowy utworzony jest z miseczkowatych uwypukleń –

pęcherzykowy utworzony jest z miseczkowatych uwypukleń –

pęcherzyków płucnych

pęcherzyków płucnych

, których cienka ściana pozwala na

, których cienka ściana pozwala na

wymianę gazową między powietrzem oddechowym, a krwią

wymianę gazową między powietrzem oddechowym, a krwią

Płuca (3)

Płuca (3)



Za właściwy miąższ płucny uważa się tę część dróg oddechowych,

Za właściwy miąższ płucny uważa się tę część dróg oddechowych,

która bierze udział w wymianie gazowej

która bierze udział w wymianie gazowej



Są to

Są to

oskrzelka oddechowe

oskrzelka oddechowe

i ich ostatnie rozgałęzienia

i ich ostatnie rozgałęzienia

–

–

przewodziki pęcherzykowe.

przewodziki pęcherzykowe.

W ścianach oskrzelek oddechowych

W ścianach oskrzelek oddechowych

znajdują się pojedyncze pęcherzyki płucne, w przewodzikach

znajdują się pojedyncze pęcherzyki płucne, w przewodzikach

pęcherzykowych są one gęsto rozmieszczone obok siebie. Końcowe

pęcherzykowych są one gęsto rozmieszczone obok siebie. Końcowe

odcinki przewodzików pęcherzykowych są często rozszerzone i

odcinki przewodzików pęcherzykowych są często rozszerzone i

wtedy nazywa się je

wtedy nazywa się je

woreczkami pęcherzykowymi

woreczkami pęcherzykowymi

PĘCHERZYKI PŁUCNE

PĘCHERZYKI PŁUCNE

– kuliste twory, otwarte do światła oskrzelek

– kuliste twory, otwarte do światła oskrzelek

oddechowych lub przewodzików pęcherzykowych czy woreczków

oddechowych lub przewodzików pęcherzykowych czy woreczków

pęcherzykowych. Ściany ich są utworzone z nabłonka

pęcherzykowych. Ściany ich są utworzone z nabłonka

jednowarstwowego, otoczonego gęstą siecią naczyń krwionośnych,

jednowarstwowego, otoczonego gęstą siecią naczyń krwionośnych,

otrzymujących krew z krążenia małego, czyli z rozgałęzień tętnic

otrzymujących krew z krążenia małego, czyli z rozgałęzień tętnic

płucnych. Przez cienki nabłonek pęcherzyków oraz śródbłonek

płucnych. Przez cienki nabłonek pęcherzyków oraz śródbłonek

naczyń włosowatych odbywa się wymiana gazowa

naczyń włosowatych odbywa się wymiana gazowa

Budowa układu oddechowego (1)

Budowa układu oddechowego (1)

W obrębie układu oddechowego

W obrębie układu oddechowego

istnieją 23 rozgałęzienia

istnieją 23 rozgałęzienia

(23 generacje).

(23 generacje).

Wraz z kolejnymi

Wraz z kolejnymi

rozgałęzieniami:

rozgałęzieniami:

1.

1.

Maleje promień kolejnej

Maleje promień kolejnej

generacji

generacji

2.

2.

Zwiększa się sumaryczna

Zwiększa się sumaryczna

powierzchnia przekroju

powierzchnia przekroju

kolejnej generacji

kolejnej generacji

3.

3.

Zmniejsza się liniowa

Zmniejsza się liniowa

prędkość przepływu

prędkość przepływu

powietrza

powietrza

4.

4.

Ściana kolejnych generacji

Ściana kolejnych generacji

staje się coraz cieńsza

staje się coraz cieńsza

5.

5.

Nabłonek cylindryczny

Nabłonek cylindryczny

urzęsiony przechodzi w

urzęsiony przechodzi w

nabłonek sześcienny, a

nabłonek sześcienny, a

następnie płaski

następnie płaski

GENERACJE UKŁADU

GENERACJE UKŁADU

ODDECHOWEGO

ODDECHOWEGO

FUNKCJA

FUNKCJA

Tchawica

Tchawica

STREFA

STREFA

PRZEWODZĄCA

PRZEWODZĄCA

(anatomiczna przestrzeń

(anatomiczna przestrzeń

martwa V

martwa V

D

D

)

)

Brak wymiany gazowej

Brak wymiany gazowej

Funkcja:

Funkcja:



Nawilżanie

Nawilżanie



Oczyszczanie

Oczyszczanie



Ogrzewanie powietrza

Ogrzewanie powietrza

Oskrzela główne

Oskrzela główne

Oskrzela płatowe

Oskrzela płatowe

Oskrzela segmentowe

Oskrzela segmentowe

Oskrzela małe

Oskrzela małe

Oskrzeliki

Oskrzeliki

Oskrzeliki końcowe

Oskrzeliki końcowe

Oskrzeliki oddechowe

Oskrzeliki oddechowe

STREFA PRZEJŚCIOWA

STREFA PRZEJŚCIOWA

Częściowa wymiana

Częściowa wymiana

gazów

gazów

Przewody pęcherzykowe

Przewody pęcherzykowe

STREFA ODDECHOWA

STREFA ODDECHOWA

Wymiana gazów

Wymiana gazów

Woreczki pęcherzykowe

Woreczki pęcherzykowe

Jama śródopłucnowa

Jama śródopłucnowa

Wewnętrzna powierzchnia ścian klatki

Wewnętrzna powierzchnia ścian klatki

piersiowej pokryta jest

piersiowej pokryta jest

opłucną

opłucną

ścienną

ścienną

, a powierzchnia płuc –

, a powierzchnia płuc –

opłucną płucną

opłucną płucną

. Wąska przestrzeń

. Wąska przestrzeń

między zwróconymi ku sobie

między zwróconymi ku sobie

powierzchniami obu opłucnych

powierzchniami obu opłucnych

stanowi

stanowi

jamę śródopłucnową

jamę śródopłucnową

.

.

Jest ona wypełniona niewielką

Jest ona wypełniona niewielką

ilością chłonki, która:

ilością chłonki, która:

1.

1.

Zwilża zwrócone ku sobie

Zwilża zwrócone ku sobie

powierzchnie opłucnej ściennej i

powierzchnie opłucnej ściennej i

opłucnej płucnej

opłucnej płucnej

2.

2.

Umożliwia ślizganie się powierzchni

Umożliwia ślizganie się powierzchni

obu opłucnych względem siebie

obu opłucnych względem siebie

3.

3.

Dzięki siłom spójności (kohezji)

Dzięki siłom spójności (kohezji)

zapobiega oderwanie się opłucnej

zapobiega oderwanie się opłucnej

ściennej od opłucnej płucnej.

ściennej od opłucnej płucnej.

Etapy oddychania

Etapy oddychania

Proces wymiany gazów między organizmem, a otaczającym środowiskiem nazywa

Proces wymiany gazów między organizmem, a otaczającym środowiskiem nazywa

się oddychaniem. Istnieją trzy etapy oddychania:

się oddychaniem. Istnieją trzy etapy oddychania:

1.

1.

Oddychanie zewnętrzne

Oddychanie zewnętrzne

, zachodzące na

, zachodzące na

poziomie płuc

poziomie płuc

, stanowi wymiana

, stanowi wymiana

gazów pomiędzy:

gazów pomiędzy:



Powietrzem atmosferycznym, a pęcherzykiem płucnym

Powietrzem atmosferycznym, a pęcherzykiem płucnym



Pęcherzykiem płucnym, a osoczem krwi

Pęcherzykiem płucnym, a osoczem krwi



Osoczem krwi, a krwinkami czerwonymi

Osoczem krwi, a krwinkami czerwonymi

2.

2.

Transport gazów

Transport gazów

, zwany funkcją oddechową krwi, odbywa się na przestrzeni

, zwany funkcją oddechową krwi, odbywa się na przestrzeni

pomiędzy płucami, a tkankami organizmu

pomiędzy płucami, a tkankami organizmu

. Transporterem tlenu są

. Transporterem tlenu są

krwinki czerwone (hemoglobina), tylko niewielka ilość gazu jest fizycznie

krwinki czerwone (hemoglobina), tylko niewielka ilość gazu jest fizycznie

rozpuszczona w osoczu. Głównym transporterem dwutlenku węgla jest osocze,

rozpuszczona w osoczu. Głównym transporterem dwutlenku węgla jest osocze,

część CO2 przenoszona jest przez erytrocyty w powiązaniu z grupą aminową

część CO2 przenoszona jest przez erytrocyty w powiązaniu z grupą aminową

hemoglobiny.

hemoglobiny.

3.

3.

Oddychanie wewnętrzne

Oddychanie wewnętrzne

– stanowi wymiana gazów pomiędzy środowiskiem

– stanowi wymiana gazów pomiędzy środowiskiem

zewnątrzkomórkowym, a wnętrzem komórek oraz wykorzystanie tlenu i

zewnątrzkomórkowym, a wnętrzem komórek oraz wykorzystanie tlenu i

wytworzenie dwutlenku węgla. Etap powyższy zachodzi na poziomie tkanek.

wytworzenie dwutlenku węgla. Etap powyższy zachodzi na poziomie tkanek.

Oddychanie zewnętrzne (1)

Oddychanie zewnętrzne (1)

WENTYLACJA PŁUC

WENTYLACJA PŁUC

WDECH – faza czynna cyklu

WDECH – faza czynna cyklu

oddechowego

oddechowego

Mięśnie wdechowe:

Mięśnie wdechowe:

przepona i

przepona i

mięśnie międzyżebrowe

mięśnie międzyżebrowe

zewnętrzne,

zewnętrzne,

oraz dodatkowo podczas wysiłku:

oraz dodatkowo podczas wysiłku:

mm. pochyłe szyi

mm. pochyłe szyi

m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy

m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy

m. piersiowy mniejszy

m. piersiowy mniejszy

mm. dźwigacze łopatki

mm. dźwigacze łopatki

m. czworoboczny

m. czworoboczny

m. zębaty przedni

m. zębaty przedni

pasmo prostowników grzbietu.

pasmo prostowników grzbietu.

SKURCZ MIĘŚNI WDECHOWYCH

SKURCZ MIĘŚNI WDECHOWYCH

POWIĘKSZENIE TRZECH WYMIARÓW

POWIĘKSZENIE TRZECH WYMIARÓW

KLATKI PIERSIOWEJ

KLATKI PIERSIOWEJ

ZMIEJSZENIE CIŚNIENIA

ZMIEJSZENIE CIŚNIENIA

ŚRÓDOPŁUCNOWEGO (Ppl)

ŚRÓDOPŁUCNOWEGO (Ppl)

ROZCIĄGNIĘCIE TKANKI PŁUCNEJ

ROZCIĄGNIĘCIE TKANKI PŁUCNEJ

(PĘCHERZYKÓW PŁUCNYCH)

(PĘCHERZYKÓW PŁUCNYCH)

ZMNIEJSZENIE CIŚNIENIA W

ZMNIEJSZENIE CIŚNIENIA W

PĘCHERZYKACH PŁUCNYCH (P

PĘCHERZYKACH PŁUCNYCH (P

A

A

)

)

WYTWORZENIE GRADIENTU

WYTWORZENIE GRADIENTU

PĘCHERZYKI – ATMOSFERA

PĘCHERZYKI – ATMOSFERA

(P

(P

A

A

<Patm)

<Patm)

WDECH

WDECH

(na szczycie wdechu PA jest równe Patm)

(na szczycie wdechu PA jest równe Patm)

Oddychanie zewnętrzne (2)

Oddychanie zewnętrzne (2)

WENTYLACJA PŁUC

WENTYLACJA PŁUC

WYDECH – faza bierna cyklu

WYDECH – faza bierna cyklu

oddechowego

oddechowego

Mięśnie wydechowe

Mięśnie wydechowe

– mięśnie

– mięśnie

międzyżebrowe

międzyżebrowe

wewnętrzne,

wewnętrzne,

Oraz dodatkowo podczas

Oraz dodatkowo podczas

wysiłku:

wysiłku:

Mięśnie ściany brzusznej

Mięśnie ściany brzusznej

Mm czworoboczne lędźwi

Mm czworoboczne lędźwi

Mm biodrowo-żebrowe

Mm biodrowo-żebrowe

Mm zębate dolne

Mm zębate dolne

ROZKURCZ MIĘŚNI WDECHOWYCH

ROZKURCZ MIĘŚNI WDECHOWYCH

ZMNIEJSZENIE WYMIARU KLATKI PIERSIOWEJ

ZMNIEJSZENIE WYMIARU KLATKI PIERSIOWEJ

WZROST CIŚNIENIA W JAMIE

WZROST CIŚNIENIA W JAMIE

ŚRÓDOPŁUCNOWEJ

ŚRÓDOPŁUCNOWEJ

WZROST CIŚNIENIA W PĘCHERZYKACH

WZROST CIŚNIENIA W PĘCHERZYKACH

PŁUCNYCH (P

PŁUCNYCH (P

A

A

)

)

WYTWORZENIE GRADIENTU

WYTWORZENIE GRADIENTU

PĘCHERZYKI ATMOSFERA

PĘCHERZYKI ATMOSFERA

P

P

A

A

> P

> P

atm

atm

WYDECH

WYDECH

(na szczycie wydechu P

(na szczycie wydechu P

A

A

jest równe P

jest równe P

atm

atm

)

)