Układ mięśniowy

Mięśnie kończyny górnej-

ciąg dalszy

Krótkie mięśnie ręki

• mm kłębu kciuka

- m. odwodziciel kciuka krótki
- m. zginacz kciuka krótki
- m. przeciwstawiacz kciuka
- m. przywodziciel kciuka

• mm kłębu palca małego

- m. dłoniowy krótki (palmaris brevis)
- m. odwodziciel palca piątego (abductor digiti minimi)
- m. zginacz palca piątego krótki (flexor digiti minimi brevis)
- m. przeciwstawiacz palca piątego (opponens digiti minimi)

• mm. środkowe dłoni

- mm. glistowate (lumbricales)
- mm. Międzykostne (interossei)

• powięzie ręki

- dłoniowa ręki głęboka
- grzbietowa ręki głęboka
- grzbietowa ręki powierzchowna
- powięź dłoniowa ręki powierzchowna
- rozcięgno dłoniowe

Mięśnie kończyny dolnej

Podział:
- mięśnie grzbietowe
- mięśnie brzuszne
lub:
- prostowniki
- zginacze
- na udzie - przyśrodkowo- mięśnie przywodzące

Mięśnie obręczy biodrowej

Talerz kości biodrowej dzieli mięśnie na:
- przednie
- tylne - osiągają wielki stopień rozwoju u człowieka w związku
ze zdobyciem pionowej postawy ciała

Rola mięśni tylnych:
- równowaga ciała podczas stania i chodzenia, ochrona przed
przewróceniem się do przodu

• okolica obręczy biodrowej liczy 13 mięśni

• dzieli się na:
- grupę przednią
- grupę tylną

• wszystkie te mięśnie rozpoczynają się na kości miednicznej
i krzyżowej

Grupa przednia mięśni grzbietowych obręczy biodrowej

• m. biodrowo lędźwiowy (iliopsoas) składa się z:
- m. lędźwiowo-udowego (psoas maior)
- m. lędźwiowego małego (psoas minor)
- m. biodrowego (iliacus)

• czynność
- silny zginacz stawu biodrowego
(słabszy tylko od m. prostego uda)
- określa zakres tego ruchu (m. szybkobiegaczy)

• m. lędźwiowo-udowy (psoas maior)
- okrągły, podłużny
- stanowi tylną ścianę jamy brzusznej
- dwuwarstwowy
- powierzchowna rozpoczyna się na powierzchniach
bocznych trzonów kręgów od 12 piersiowego do 4
lędźwiowego
- warstwa głęboka rozpoczyna się na wyrostkach poprzecznych
wszystkich kręgów lędźwiowych
- kończą się na krętarzu małym kości udowej
- na tym mięśniu leży moczowód

• m. lędźwiowy mały (m. psoas minor)
- leży do przodu od poprzedniego
- niestały, wąski, płaski, wydłużony
- rozpoczyna się na trzonie kręgu 12 piersiowego i 1 lędźwiowego
- kończy się na powięzi biodrowej i wyniosłości biodrowo-łonowej

• m. biodrowy (iliacus)
- trójkątny, grubości ok. 2 cm
- wyścieła dół biodrowy
- rozpoczyna się od grzebienia kości biodrowej,
obu kolców przednich i kresy granicznej
- kończy się na krętarzu małym

Grupa tylna mięśni grzbietowych obręczy biodrowej

• m. pośladkowy wielki (glutaeus maximus)
- kształt rombu, grubość od 3 - 4 cm
- rozpoczyna się od powięzi lędźwiowo-grzbietowej,
powierzchni zewnętrznej talerza kości biodrowej,
od bocznego brzegu kości krzyżowej i guzicznej
od więzadła krzyżowo-guzowego
- kończy się na guzowatości pośladkowej kości udowej
w powięzi szerokiej uda w jego paśmie biodrowo-piszczelowym
- przykrywa go podściółka tłuszczowa
- leży na mm. Pośladkowych głębiej położonych

• czynność:
- utrzymuje pionowa postawę ciała
- najsilniejszy odwracacz na zewnątrz w stawie biodrowym
i przywodziciel

• m. napinający powięź szeroką (m. tensor fasciae latae)
- powierzchowny, leży na stronie bocznej biodra
- płaski, podłużny, czworokątny
- rozpoczyna się na stronie bocznej kolca biodrowego
przedniego górnego
- kończy się jako ścięgniste pasmo biodrowo-piszczelowe

• czynność:
- napina powięź szeroka uda, ustala wyprostowany staw kolanowy
- wzmacnia w ten sposób pionową postawę ciała
- zgięty staw kolanowy zgina jeszcze bardziej

• m. pośladkowy średni (glutaeus medius)
- szeroki, gruby, pierzasty
- leży pod m. pośladkowym wielkim
- rozpoczyna się na powierzchni bocznej talerza kości biodrowej
- kończy się na powierzchni bocznej krętarza wielkiego kości
udowej, bliżej jego wierzchołka

• czynność
- podobna do czynności m. pośladkowego małego

• m. pośladkowy mały (glutaeus minimus)
- pierzasty
- leży pod mięśniem poprzednim
- rozpoczyna się na powierzchni bocznej talerza kości biodrowej
- kończy się silnym ścięgnem na powierzchni przedniej
krętarza wielkiego

• czynność
- zgina i prostuje udo
- najsilniejszy odwodziciel
- ruch obrotowy do wewnątrz
- pochylają miednice w stronę boczna przy ustalonym udzie

• m. gruszkowaty (piriformis)
- spłaszczony, trójkątny
- rozpoczyna się na powierzchni miednicznej kości krzyżowej
w otoczeniu otworów krzyżowych przednich od 2 do 4
- kończy się na stronie przyśrodkowej wierzchołka krętarza
wielkiego

• czynność
- ruch obrotowy na zewnątrz
- ruch odwodzenia
- pochyla miednice przy ustalonym udzie

Grupa mięśni brzusznych obręczy biodrowej

• m. zasłaniacz wewnętrzny (obturatorius internus)
- spłaszczony, trójkątny, wachlarzowaty
- rozpoczyna się na błonie zasłonowej
i na kości miednicznej w otoczeniu otworu zasłonowego
- obraca udo na zewnątrz
- słaby przywodziciel
- bardzo słaby prostownik uda

• mm. bliźniacze górny i dolny (gemelli superior et inferior)
- dwa małe mięśnie, spłaszczone
- m. górny rozpoczyna się na kolcu kulszowym
- m. dolny rozpoczyna się na górnym brzegu guza kulszowego
- kończą się w ścięgnie zasłaniacza wewnętrznego
i w dole krętarzowym kości udowej
- oba spoczywają na torebce stawu biodrowego
- nieznacznie wzmagają działanie zasłaniacza wewnętrznego

• m. czworoboczny uda (quadratus femoris)
- czworokątny
- leży na stronie tylnej i dolnej stawu biodrowego
- rozpoczyna się na brzegu bocznym guza kulszowego
- kończy się w części środkowej grzebienia międzykrętarzowego
kości udowej
- obraca udo na zewnątrz, przywodzi i prostuje

• m. zasłaniacz zewnętrzny (obturatorius externus)
- spłaszczony, wachlarzowaty
- rozpoczyna się na błonie zewnętrznej zasłoniowej
i na brzegu przednim, dolnym i częściowo tylnym otworu
zasłonionego
- kończy się krótkim ścięgnem w dole krętarzowym kości udowej
- przywodzi udo - słabo
- obraca udo na zewnątrz i nieznacznie je prostuje

Mięśnie uda

• mięśniówka grzbietowa położona do przodu od kości udowej

• mięśniówka brzuszna do tyłu od kości udowej

• stosunek prostowników do zginaczy 3 : 1

• prostowniki obejmują kość udowa prawie dookoła

• trzecia grupa - przywodziciele

Grupa przednia mięśni uda

• m. najdłuższy uda (longissimus femoris)
- zwany także krawieckim (sartorius)
- ok. 50 cm długości, najdłuższy mięsień ludzkiego ciała
- rozpoczyna się na kolcu biodrowym górnym przednim
- biegnie do nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej
- kończy się przyśrodkowo od guzowatości piszczeli
i przyczepia się do powięzi goleni
- w swoim przebiegu towarzyszy tętnicy udowej
- mięsień dwustawowy
- jedyny, który zgina zarówno staw biodrowy i kolanowy
- poza tym odwodzi udo i nieznacznie obraca je na zewnątrz

• m. czworogłowy uda (quadriceps femoris)
- gruby mięsień położony na powierzchni przedniej uda
- głowa przednia, dwustawowa, najbardziej niezależna
stanowi m. prosty uda
- głowy boczna, pośrednia i przyśrodkowa w znacznej części
zrośnięte ze sobą
- wspólne ścięgno kończy się na rzepce i guzowatości piszczeli
- przechodzi bezpośrednio w więzadło rzepki

• czynność
- silny i jedyny prostownik stawu kolanowego
- trzykrotnie przewyższa siłę wszystkich zginaczy razem wziętych
- m. prosty uda jest najsilniejszym zginaczem stawu biodrowego,
stosunkowo silnym odwodzicielem, słabym supinatorem

• m. prosty uda (m. rectus femoris)
- wrzecionowaty, gruby
- rozpoczyna się na kolcu biodrowym przednim dolnym
- druga odnoga odchodzi od brzegu panewki i torebki
stawu biodrowego
- przechodzi we wspólne ścięgno końcowe

• głowa boczna (m. vastus lateralis)
- najsilniejsza część m. czterogłowego
- położona na powierzchni bocznej uda
- przylega do trzonu kości udowej
- rozpoczyna się na powierzchni bocznej krętarza wielkiego,
kresie międzykrętarzowej, kresie chropawej uda,
przegrodzie międzymięśniowej bocznej
- przechodzi we wspólne ścięgno końcowe

• głowa przyśrodkowa (m. vastus medialis)
- położona po stronie przyśrodkowej i przedniej uda
- z przodu ściśle złączona z głową pośrednią
- rozpoczyna się na wardze przyśrodkowej kresy chropawej
i na ścięgnach mm. przywodzącego długiego i wielkiego
- kończy się wspólnym ścięgnem końcowym

• głowa pośrednia (m. vastus intermedius)
- spoczywa na powierzchni przedniej i bocznej uda
- rozpoczyna się na powierzchni przedniej i bocznej kości
udowej od kresy międzykrętarzowej do dolnej jej trzeciej części
- kończy się wspólnym ścięgnem końcowym
- m. stawowy kolana tworzy najgłębszą warstwę głowy pośredniej
- rozpoczyna się na dolnej przedniej trzeciej części trzonu kości
udowej i kończy się na górnym wypukleniu torebki stawu
kolanowego

Grupa przyśrodkowa mięśni uda

• przywodziciele stanowią grupę przyśrodkową

• składa się z 5 mięśni

• ułożone w 3 warstwy

• m. łonowy (pectineus)
- spłaszczony, podłużny
- rozpoczyna się wzdłuż grzebienia kości łonowej
i na guzku łonowym
- kończy się na kresie grzebieniowej kości udowej,
poniżej krętarza małego
- stanowi dno trójkąta udowego
- słaby przywodziciel uda
- poza tym zgina udo i nieznacznie obraca je na zewnątrz
- zakłada nogę na nogę

• m. smukły (gracilis)
- cienki, płaski
- położony powierzchownie na przyśrodkowej stronie uda
- jest to jedyny mięsień dwustawowy tej grupy
- rozpoczyna się na gałęzi dolnej kości łonowej i kulszowej
- długie ścięgno, które owija się dookoła nadkłykcia
przyśrodkowego
- kończy się poniżej i przyśrodkowo od guzowatości piszczeli
- przywodzi udo przy wyprostowanym kolanie
- zgina kolano i słabo obraca je do wewnątrz

• m. przywodzący długi (adductor longus)
- kształt wydłużonego trójkąta
- położony poniżej m. łonowego
- rozpoczyna się silnym ścięgnem poniżej guzka łonowego
- kończy się na środkowej trzeciej części wargi przyśrodkowej
kresy chropawej kości udowej
- silny przywodziciel, ustępuje tylko przywodzącemu wielkiemu
- poza tym unosi udo i nieco obraca je na zewnątrz
- umożliwia zakładanie nogi na nogę

• m. przywodzący krótki (adductor brevis)
- trzy poprzednie mięśnie tworzyły warstwę powierzchowną
- stanowi warstwę środkową
- gruby, trójkątny
- rozpoczyna się na gałęzi dolnej kości łonowej
- kończy się na górnej trzeciej części wargi przyśrodkowej
kresy chropawej kości udowej
- leży na m. przywodzącym wielkim
- silny przywodziciel
- obraca uda na zewnątrz i zgina je
- umożliwia zakładanie nogi na nogę

• m. przywodzący wielki (adductor magnus)
- najgłębiej położony przywodziciel
- jeden z największych mięśni ciała
- kształt szerokiego trójkąta
- rozpoczyna się na gałęzi dolnej kości kulszowej i łonowej
oraz na bocznej stronie guza kulszowego
- kończy się na kresie chropawej, nadkłykciu przyśrodkowym
kości udowej
- najsilniejszy przywodziciel
- silny prostownik stawu biodrowego
- podobnie jak wszystkie przywodziciele spełnia ważna rolę
w utrzymaniu równowagi ciała

Grupa tylna mięśni uda

• składa się z trzech mięśni

• dzielą się na grupę przyśrodkową i boczną (m. dwugłowy)

• są to mięśnie dwustawowe (wyjątek-głowa krótka m. dwugłowego)

• zginają staw kolanowy i prostują biodrowy, są grupa działającą
przeciwnie do m. czworogłowego uda

• m. półścięgnisty (semitendinosus)
- obejmuje część przyśrodkową i powierzchowną tylnej
okolicy uda
- długi i wysmukły
- rozpoczyna się na powierzchni tylnej guza kulszowego
- kończy się na piszczeli przyśrodkowo i poniżej jej guzowatości
- jest prostownikiem i słabym przywodzicielem stawu biodrowego
- zginacz stawu kolanowego (zakres ruchu nie przekracza 50°)

• m. półbłoniasty (semimenbranosus)
- składa się w połowie z płaskiego, szerokiego ścięgna
- rozpoczyna się na guzie kulszowym
- ścięgno biegnie do tyłu od nadkłykcia przyśrodkowego
- kończy się na kłykciu przyśrodkowym piszczeli,
i jako więzadło podkolanowe oraz jako powięź goleni
- działa jak m. półścięgnisty ale znacznie silniej
- jest to najsilniejszy mięsień tylnej grupy

• m. dwugłowy uda (biceps femori)
- długi, strona boczna powierzchni tylnej uda
- głowa długa rozpoczyna się na powierzchni tylnej guza kulszowego
- głowa krótka rozpoczyna się na kresie chropawej i przegrodzie
międzymięśniowej bocznej
- kończy się silnym okrągłym ścięgnem na główce strzałki
- głowa długa jest prostownikiem uda, obraca i przywodzi udo
- silny zginacz stawu kolanowego, silny supinator

Powięzie biodra i uda

• powięź biodrowa
- pokrywa przednią powierzchnię m. biodrowo-lędźwiowego

• powięź pośladkowa
- pokrywa mięśnie pośladkowe
- przedłużenie powięzi szerokiej ku górze

• powieź szeroka
- ściśle obejmuje mięśnie uda
- mocne ścięgniste utkanie

Mięśnie Goleni

• grupa grzbietowa i brzuszna

• piszczel, strzałka i błona międzykostna oddzielają te dwie
grupy mięsni

• główna masa mięśni rozwija się na stronie tylnej

• grupa przywodzicieli nie występuje

• grupa przednia dzieli się na grupę przednią i boczną

• grupa tylna na powierzchowna i głęboką

Grupa przednia mięśni goleni

• m. piszczelowy przedni (tibialis anterior)
- przyśrodkowo położony, duży, trójgraniasty
- rozpoczyna się na kłykciu bocznym piszczeli, błonie
międzykostnej i powięzi goleni
- kończy się na powierzchni podeszwowej kości klinowatej
i na powierzchni podeszwowej podstawy kości I śródstopia
- silnie zgina stopę grzbietowo
- jest silniejszym prostownikiem od wszystkich pozostałych

• m. prostownik palców długi (extensor digitorum longus)
- położony bocznie od poprzedniego
- rozpoczyna się na kłykciu bocznym piszczeli, na główce
strzałki, na przegrodzie międzymięśniowej przedniej
i międzykostnej
- kończy się jako rozcięgna grzbietowe 2 - 5 palca
- działają jak m. piszczelowy przedni

• m. prostownik palucha długi (extensor hallucis longus)
- przykryty przez oba poprzednie mięśnie
- rozpoczyna się na środkowej części powierzchni
przyśrodkowej strzałki
- kończy się na powierzchni grzbietowej podstawy
drugiego członka palucha

Grupa boczna mięśni goleni

• m. strzałkowy długi (peranaeus longus)
- położony powierzchownie
- rozpoczyna się na kłykciu bocznym piszczeli, torebce stawu
piszczelowo-strzałkowego, główce strzałki, części przegrody
międzymięśniowej przedniej i tylnej oraz od powięzi goleni
- ścięgno owija się dookoła kostki (bloczek)
- kończy się na kości klinowatej I i na guzowatości kości
śródstopia I
- najsilniejszy mięsień nawrotny stopy

• m. strzałkowy krótki (peronaeus brevis)
- położony poniżej poprzedniego
- rozpoczyna się na środkowej trzeciej części powierzchni bocznej
strzałki i na przegrodach międzymięśniowych przedniej i tylnej
- kończy się na guzowatości kości śródstopia V
- wysyła delikatne ścięgno do palca piątego
- działa jak m. strzałkowy długi, tylko słabiej (nawracanie,
odwodzenie stopy)
- oba mięśnie strzałkowe to mięśnie płaskostopia

Grupa tylna mięśni goleni

Warstwa powierzchowna

• czterokrotnie silniejsza od grupy przedniej

• silny rozwój w związku z pionowa postawa ciała

• mięśnie łydki leżą w komorze kostno-włóknistej

• m. brzuchaty łydki (gastrocnemius)
- mięsień dwugłowy, leży powierzchownie na stronie tylnej goleni
- rozpoczyna się na dalszym końcu uda, na płaszczyźnie
podkolanowej kości udowej (głowa boczna powyżej kłykcia
bocznego, głowa przyśrodkowa powyżej kłykcia przyśrodkowego)
- płaskie szerokie ścięgno łączy się w ścięgno piętowe (Achillis)
- miejsce przyczepu guz piętowy powierzchnia tylna
- ścięgno piętowe to najsilniejsze ścięgno całego ustroju
- najsilniejszy zginacz stopy w kierunku podeszwowym
- odwraca i przywodzi stopę
- zgina kolano

• m. płaszczkowaty (soleus)
- przykryty przez poprzedni
- szeroki, gruby
- rozpoczyna się na powierzchni tylnej główki i trzonu strzałki
- na tylnej kresie podkolanowej piszczeli, na powierzchni tylnej
piszczeli
- kończy się jako ścięgno piętowe
- przeciwdziała pochylaniu goleni do przodu
- zgina stopę w kierunku podeszwowym

• m. podeszwowy (plantaris)
- mały, spłaszczony, wrzecionowaty
- rozpoczyna się na płaszczyźnie podkolanowej kości udowej
powyżej kłykcia bocznego i na torebce stawowej
- kończy się albo łącząc się ze ścięgnem piętowym, albo
obok niego na guzie kości piętowej
- napina torebkę stawu kolanowego

Warstwa głęboka

• składa się z czterech mięśni

• działają na stawy skokowe

• wykonują zgięcie podeszwowe, odwracanie, przywodzenie

• m. podkolanowy (popliteus)
- krótki, spłaszczony
- rozpoczyna się na kości udowej i na ścianie tylnej torebki
stawu kolanowego
- kończy się na powierzchni tylnej piszczeli, powyżej kresy
podkolanowej
- zgina goleń
- obraca ją do wewnątrz przy zgiętym kolanie

• m. zginacz palców długi (flexor digitorum longus)
- rozpoczyna się na powierzchni tylnej piszczeli poniżej
kresy podkolanowej
- kończą się na członku trzecim palców
- mniej działa na palce, które zgina, bardziej na stopę
powodując zgięcie podeszwowe, odwracanie i przywodzenie

• m. piszczelowy tylny (tibialis posterior)
- płaski, podłużny, włóknisty
- rozpoczyna się na tylnej górnej części błony międzykostnej
i przylegających do niej częściach piszczeli i strzałki
- kończy się głównie na guzowatości kości łódkowatej
- z mięsni głębokich jest najsilniejszym mięśniem odwracającym
stopę i przywodzicielem
- słaby zginacz podeszwowy

• m. zginacz palucha długi (flexor hallucis longus)
- u góry płaski, u dołu okrągławy
- podłużny, pierzasty
- rozpoczyna się na środkowych 2/4 częściach strzałki,
błonie międzykostnej i na przegrodzie międzykostnej
- kończy się na podstawie drugiego członka palucha
- wykonuje zgięcie podeszwowe stopy
- odwraca i przywodzi stopę
- zgina nie tylko paluch, ale i pozostałe palce