Sławomir Wilczyński

Podstawy receptury

Podstawy receptury

kosmetycznej

kosmetycznej

Literatura podstawowa

Literatura podstawowa

Receptura kosmetyczna

Receptura kosmetyczna

. Ryszard Glinka.

. Ryszard Glinka.

MA Oficyna Wydawnicza

MA Oficyna Wydawnicza

Łódź 2003

Łódź 2003

Technologia kosmetyków

Technologia kosmetyków

. Władysław S. Brud, Ryszard Glinka

. Władysław S. Brud, Ryszard Glinka

MA Oficyna Wydawnicza

MA Oficyna Wydawnicza

Łódź 2001

Łódź 2001

Ramowy program

Ramowy program

przedmiotu

przedmiotu



Podstawowe pojęcia w recepturze.



Mechanizmy wchłaniania substancji przez skórę.



Wybrane składniki receptury kosmetycznej, m.in. emulgatory,

promotory przejścia, środki konserwujące i inne środki pomocnicze.



Emulsje jako podstawowa postać kosmetyku. Typy, oznaczanie,

trwałość emulsji.



Podłoża stosowane w kosmetyce.



Technologia podstawowych postaci kosmetyków: kremów, toników,

lotionów, szamponów, mydeł, dezodorantów, pudrów, pomadek.



Technologia kosmetyków kolorowych, m.in. róże, lakiery do

paznokci, kosmetyki do oczu.



Ważniejsze substancje biologicznie czynne stosowane w

kosmetykach.



Podstawowe surowce roślinne w recepturze kosmetycznej.



Nowoczesne formy kosmetyków: liposomy, nanosomy, mikroemulsje,

systemy transdermalne.



Podstawy sporządzania perfum.



Akty prawne dotyczące receptury kosmetycznej.

Cel kształcenia

Cel kształcenia

Utensylia recepturowe

Utensylia recepturowe

Porcelana laboratoryjna:

• Moździerze z wlewem i bez wlewu

• Pistle

• Parownice

Szkło laboratoryjne:

•

Zlewki

•

Lejki

•

Bagietki

•

Cylindry miarowe
(menzurki)

Utensylia recepturowe

Utensylia recepturowe

•

Łyżeczki i łopatki
apteczne, dwustronne,
metalowe

•

Kolby

•

Pipety

Utensylia recepturowe

Utensylia recepturowe

Jak powstaje kosmetyk?

Jak powstaje kosmetyk?

Badania in vitro

Badania substancji czynnych prowadzone

pozaustrojowo

Laboratorium technologiczno – wdrożeniowe

Opracowanie receptury kosmetyku i technologii

jego produkcji

Badania in vivo

Potwierdzenie skuteczności kosmetyku na

ochotnikach, dopracowanie receptury

Badania skuteczności kosmetyku w niezależnych

instytutach i klinikach

NOWY KOSMETYK

Regulacje prawne

Regulacje prawne

Ustawa o kosmetykach z dnia 30 marca 2001

Ustawa o kosmetykach z dnia 30 marca 2001

Ustawa definiuje następujące pojęcia:

Ustawa definiuje następujące pojęcia:

Kosmetyk

Kosmetyk

(Art. 2 Ustawy):

(Art. 2 Ustawy):

W rozumieniu ustawy kosmetykiem jest każda

W rozumieniu ustawy kosmetykiem jest każda

substancja przeznaczona do zewnętrznego kontaktu z

substancja przeznaczona do zewnętrznego kontaktu z

ciałem człowieka: skórą, włosami, wargami,

ciałem człowieka: skórą, włosami, wargami,

paznokciami, zewnętrznymi narządami płciowymi,

paznokciami, zewnętrznymi narządami płciowymi,

zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, którego

zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, którego

wyłącznym celem jest utrzymywanie ich w czystości,

wyłącznym celem jest utrzymywanie ich w czystości,

pielęgnowanie, ochrona, perfumowanie lub upiększanie.

pielęgnowanie, ochrona, perfumowanie lub upiększanie.

Producent

Producent

(Art.3 Ustawy):

(Art.3 Ustawy):

Przedsiębiorca, który wytwarza, wprowadza

Przedsiębiorca, który wytwarza, wprowadza

do obrotu, a także przedstawiciela oraz każdą

do obrotu, a także przedstawiciela oraz każdą

osobę, która występuje jako wytwórca,

osobę, która występuje jako wytwórca,

umieszczając na produkcie bądź dołączając do

umieszczając na produkcie bądź dołączając do

niego swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy

niego swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy

bądź inne odróżniające oznaczenie; za

bądź inne odróżniające oznaczenie; za

producenta uważa się również każdego, kto

producenta uważa się również każdego, kto

prowadząc działalność gospodarczą może

prowadząc działalność gospodarczą może

wpływać na bezpieczeństwo kosmetyku.

wpływać na bezpieczeństwo kosmetyku.

Regulacje prawne

Regulacje prawne

O opakowaniu

O opakowaniu

(Art. 6 Ustawy)

(Art. 6 Ustawy)

Opakowanie jednostkowe kosmetyku powinno być

Opakowanie jednostkowe kosmetyku powinno być

oznakowane w sposób widoczny, czytelny i trwały. Ma ono

oznakowane w sposób widoczny, czytelny i trwały. Ma ono

zawierać następujące informacje:

zawierać następujące informacje:



Nazwę i kategorię

Nazwę i kategorię



Imię nazwisko i adres producenta

Imię nazwisko i adres producenta



Zawartość kosmetyku ( w gramach lub jednostkach

Zawartość kosmetyku ( w gramach lub jednostkach

objętości)

objętości)



Termin trwałości

Termin trwałości



Numer serii ułatwiającej identyfikację

Numer serii ułatwiającej identyfikację



Wykaz składników (w gramach) według kolejności ich

Wykaz składników (w gramach) według kolejności ich

dodawania (składniki w ilości poniżej 1% mogą być

dodawania (składniki w ilości poniżej 1% mogą być

podawane w dowolnej kolejności, po składnikach o masie

podawane w dowolnej kolejności, po składnikach o masie

>1%), numery barwników.

>1%), numery barwników.

Regulacje prawne

Regulacje prawne



System informacji o kosmetykach

System informacji o kosmetykach

(Art. 8 – 10 Ustawy)

(Art. 8 – 10 Ustawy)

Rolę tę przejmuje Główny Inspektor Sanitarny.

Rolę tę przejmuje Główny Inspektor Sanitarny.

Nadzór spełnia Inspekcja Sanitarna i Inspekcja

Nadzór spełnia Inspekcja Sanitarna i Inspekcja

Handlowa.

Handlowa.



Dopuszczenie do obrotu

Dopuszczenie do obrotu

(Art. 18 Ustawy)

(Art. 18 Ustawy)

Kosmetyk zgłasza się do Państwowego Zakładu

Kosmetyk zgłasza się do Państwowego Zakładu

Higieny, który wydaje świadectwo dopuszczenia

Higieny, który wydaje świadectwo dopuszczenia

do obrotu.

do obrotu.

Regulacje prawne

Regulacje prawne

Jak odczytać etykietę

Jak odczytać etykietę

kosmetyku?

kosmetyku?

Jak odczytać etykietę

Jak odczytać etykietę

kosmetyku?

kosmetyku?

Znak informujący o realizacji przez producenta obowiązku odzysku

Znak informujący o realizacji przez producenta obowiązku odzysku

opakowania. Znak umieszczany dobrowolnie

opakowania. Znak umieszczany dobrowolnie

Znak „e” umieszczony przy nominalnej zawartości

Znak „e” umieszczony przy nominalnej zawartości

produktu (g) lub (ml) informuje, że producent

produktu (g) lub (ml) informuje, że producent

skorzystał z uznaniowego standardowego systemu

skorzystał z uznaniowego standardowego systemu

kontroli wagi lub objętości na etapie produkcyjnym.

kontroli wagi lub objętości na etapie produkcyjnym.

Znak umieszczany dobrowolnie.

Znak umieszczany dobrowolnie.

Oznaczenie rodzaju materiału z którego wykonano opakowanie.

Oznaczenie rodzaju materiału z którego wykonano opakowanie.

Znak umieszczany dobrowolnie.

Znak umieszczany dobrowolnie.

Jak odczytać etykietę

Jak odczytać etykietę

kosmetyku?

kosmetyku?

Znak wskazujący, że opakowanie powinno trafić do pojemnika
na odpady. Pojawia się tylko na etykietach wielojęzycznych.
Nie przewidziany w Polsce.

Przyjazny dla warstwy ozonowej. Znak pojawia się tylko na
wielojęzycznychetykietach aerozoli. Nie przewidziany w Polsce.

Znak odwrócone epsilon pojawia się na opakowaniach aerozoli i
oznajmia, że produkt spełnia polskie i europejskie
wymagania stawiane wyrobom tego typu.

Jak odczytać etykietę

Jak odczytać etykietę

kosmetyku?

kosmetyku?

Symbol ”ręka na książce” oznacza, że do opakowania

Symbol ”ręka na książce” oznacza, że do opakowania

dołączona jest ulotka informacyjna.

dołączona jest ulotka informacyjna.

Symbol informuje jak długo można używać kosmetyku.

Symbol informuje jak długo można używać kosmetyku.

Obok lub na symbolu podany jest OKRES TRWAŁOŚCI

Obok lub na symbolu podany jest OKRES TRWAŁOŚCI

PO OTWARCIU czyli okres bezpiecznego stosowania

PO OTWARCIU czyli okres bezpiecznego stosowania

kosmetyku, licząc od jego pierwszego użycia. Jest to czas,

kosmetyku, licząc od jego pierwszego użycia. Jest to czas,

w którym producent gwarantuje bezpieczeństwo kosmetyku.

w którym producent gwarantuje bezpieczeństwo kosmetyku.

Okres ten jest określany w miesiącach.

Okres ten jest określany w miesiącach.

* Przydatność balsamów do ciała waha się od 6 do 12

* Przydatność balsamów do ciała waha się od 6 do 12

miesięcy,

miesięcy,

w zależności od jakości i konsystencji kosmetyku.

w zależności od jakości i konsystencji kosmetyku.

* Długość żywotności kremu do twarzy to 3 do 6

* Długość żywotności kremu do twarzy to 3 do 6

miesięcy, mleczka oczyszczającego można używać

miesięcy, mleczka oczyszczającego można używać

przez pół roku.

przez pół roku.

* Podkładu do twarzy można używać nawet przez

* Podkładu do twarzy można używać nawet przez

rok, o ile jego przechowywanie jest właściwe.

rok, o ile jego przechowywanie jest właściwe.

* Szminki i pomadki mogą leżeć nawet 2 lata, za to

* Szminki i pomadki mogą leżeć nawet 2 lata, za to

płynne błyszczyki przez około 8 miesięcy.

płynne błyszczyki przez około 8 miesięcy.

* Rzadko kiedy lakier do paznokci wytrzymuje

* Rzadko kiedy lakier do paznokci wytrzymuje

przechowywanie dłuższe niż 6 miesięcy, jednak jego

przechowywanie dłuższe niż 6 miesięcy, jednak jego

żywotność oceniania jest na

żywotność oceniania jest na

rok.

INCI

INCI

INCI = International Nomenclature of

INCI = International Nomenclature of

Cosmetic Ingredients

Cosmetic Ingredients

INCI to podstawa systemu mającego ujednolicić nazewnictwo

INCI to podstawa systemu mającego ujednolicić nazewnictwo

składników kosmetycznych. Według INCI wszystkie użyte w

składników kosmetycznych. Według INCI wszystkie użyte w

produkcie surowce muszą być w ten sposób wyliczone, że

produkcie surowce muszą być w ten sposób wyliczone, że

substancje, których najwięcej w produkcie otwierają listę, a

substancje, których najwięcej w produkcie otwierają listę, a

użyte w mniejszych koncentracjach występują na dalszych

użyte w mniejszych koncentracjach występują na dalszych

pozycjach.

pozycjach.

Używane w INCI nazwy to mieszanka nazw chemicznych,

Używane w INCI nazwy to mieszanka nazw chemicznych,

angielskich, a także łacińskich nazw roślin.

angielskich, a także łacińskich nazw roślin.

Barwniki są ponumerowane według "Color-Index-Number"

Barwniki są ponumerowane według "Color-Index-Number"

czyli w skrócie CI. Niestety w przypadku barwników INCI

czyli w skrócie CI. Niestety w przypadku barwników INCI

dopuszcza pewną niedokładność. Jeżeli dany produkt jest

dopuszcza pewną niedokładność. Jeżeli dany produkt jest

oferowany jako cała paleta kolorów - n.p. szminka w 15

oferowany jako cała paleta kolorów - n.p. szminka w 15

różnych kolorach - to producent w spisie składników może

różnych kolorach - to producent w spisie składników może

wymienić wszystkie barwniki użyte w całej serii. Wówczas może

wymienić wszystkie barwniki użyte w całej serii. Wówczas może

dołożyć + lub - przed nazwą, co oznacza tylko tyle, że dany

dołożyć + lub - przed nazwą, co oznacza tylko tyle, że dany

kolor może być składnikiem produktu, ale nie musi. Dlatego

kolor może być składnikiem produktu, ale nie musi. Dlatego

nie można jednoznacznie stwierdzić, jakie barwniki użyto w

nie można jednoznacznie stwierdzić, jakie barwniki użyto w

konkretnymprodukcie. Poza tym nie wszystkie barwniki mają

konkretnymprodukcie. Poza tym nie wszystkie barwniki mają

jakiś numer CI, niektóre nazywają się zupełnie inaczej.

jakiś numer CI, niektóre nazywają się zupełnie inaczej.

Użyte w kosmetykach substancje zapachowe nie muszą być

Użyte w kosmetykach substancje zapachowe nie muszą być

wcale deklarowane. Wystarczy jeżeli producent określi je

wcale deklarowane. Wystarczy jeżeli producent określi je

mianem "Fragrance", "Parfume" lub "Aroma".

mianem "Fragrance", "Parfume" lub "Aroma".

Niedokładna czy nieścisła jest również deklaracja substancji

Niedokładna czy nieścisła jest również deklaracja substancji

roślinnych. W spisie składników podana jest wyłącznie

roślinnych. W spisie składników podana jest wyłącznie

nazwa rośliny, a nie w jakiej formie (wyciąg wodny,

nazwa rośliny, a nie w jakiej formie (wyciąg wodny,

alkoholowy, olejowy, ekstrakt itd.) daną roslinę

alkoholowy, olejowy, ekstrakt itd.) daną roslinę

zastosowano. Nie wiadomo również jakie części rośliny

zastosowano. Nie wiadomo również jakie części rośliny

zostały użyte. Jeżeli producent zastosuje się do wymagań

zostały użyte. Jeżeli producent zastosuje się do wymagań

INCI, to konsument po przestudiowaniu składu kosmetyku

INCI, to konsument po przestudiowaniu składu kosmetyku

może sobie wyrobić zdanie o jego jakości, nawet jeżeli nie

może sobie wyrobić zdanie o jego jakości, nawet jeżeli nie

dysponuje szczegółowymi informacjami.

dysponuje szczegółowymi informacjami.

INCI

INCI

Bardzo ważne dla zdrowia konsumenta są

Bardzo ważne dla zdrowia konsumenta są

informacje o składnikach kompozycji zapachowych

informacje o składnikach kompozycji zapachowych

mogących wywołać alergie. Każda z kompozycji

mogących wywołać alergie. Każda z kompozycji

zapachowych składa się z wielu elementów, tzw.

zapachowych składa się z wielu elementów, tzw.

substancji zapachowych, których obecnie używa

substancji zapachowych, których obecnie używa

się ogółem około dwóch tysięcy. Niektóre z tych

się ogółem około dwóch tysięcy. Niektóre z tych

substancji, u osób wrażliwych, mogą wywołać

substancji, u osób wrażliwych, mogą wywołać

reakcje alergiczne. Zidentyfikowano 26 takich

reakcje alergiczne. Zidentyfikowano 26 takich

substancji. Lista zawiera zarówno substancje

substancji. Lista zawiera zarówno substancje

syntetyczne, jak i pochodzenia naturalnego. Ich

syntetyczne, jak i pochodzenia naturalnego. Ich

nazwy podawane będą w nomenklaturze INCI.

nazwy podawane będą w nomenklaturze INCI.

Informacja o ich obecności będzie zamieszczona w

Informacja o ich obecności będzie zamieszczona w

zależności od stężenia substancji w kosmetyku.

zależności od stężenia substancji w kosmetyku.

Wartości minimalne stężeń mogących wywołać

Wartości minimalne stężeń mogących wywołać

alergie wynoszą 100 ppm (0,01%) dla produktów,

alergie wynoszą 100 ppm (0,01%) dla produktów,

które są spłukiwane po użyciu, np. szampony oraz

które są spłukiwane po użyciu, np. szampony oraz

10 ppm (0,001%) dla produktów, które pozostają

10 ppm (0,001%) dla produktów, które pozostają

na skórze, np. kremy. Zakłada się, że poniżej tych

na skórze, np. kremy. Zakłada się, że poniżej tych

wartości ryzyko wywołania alergii praktycznie nie

wartości ryzyko wywołania alergii praktycznie nie

istnieje.

istnieje.

Lista 26 składników kompozycji zapachowych

Lista 26 składników kompozycji zapachowych

mogących powodować alergie:

mogących powodować alergie:

Amyl Cinnamal
Anise Alcohol
Amylcinnamyl Alcohol
Benzyl Benzoate
Benzyl Alcohol
Benzyl Cinnamate
Benzyl Salicylate
Citronellol
Cinnamyl Alcohol
Farnesol
Cinnamal
Hexyl Cinnamal
Citral Butylphenyl

Methylprpional Coumarin
Limonene
Eugenol
Linalool
Geraniol
Methyl 2-Octynoate
Hydroxycitronellal
Alpha-Isomethyl Ionone
Hydroxyisohexyl 3-Cyclohexene
Carboxaldehyde
Evernia Prunastri Extract
Isoegenol
Evenia Furfuracea Extract

Chwyty marketingowe

Chwyty marketingowe

MITY

FAKTY

Krem energetyzuje,
pobudza skórę do
działania.

Krem może dodawać energii zapachem, tak
działa na przykład olejek sosnowy czy
paczulowy. A procesy zachodzące w skórze
mogą pobudzać tylko składniki silnie
działające, takie jak witaminy. W wody z
lodowca, wyciągi z tajemniczych roślin i
molekuły energetyczne nie ma co wierzyć.

Jego zapach działa
przeciwzmarszczkowo.

Krem może zawierać relaksujące olejki
eteryczne, ale dorabianie teorii, że dzięki
temu rozluźnia napięcie w skórze i zapobiega
zmarszczkom, jest przesadą.

Detoksykuje organizm.

Za usuwanie toksyn z organizmu
odpowiedzialny jest układ limfatyczny, a nie
skóra. Przez nią wydzielany jest pot i łój, a
kosmetyk ma za słabe działanie, by odtruwać
organizm.

Wzmacnia skórę.

Krem może uszczelniać jej barierę ochronną,
czyli wypełniać ubytki tłuszczowe w
naskórku.

MITY

FAKTY

Działa jak lifting bez skalpela,

wygładza zmarszczki jak

botoks.

Żaden krem nie zadziała tak silnie jak
botoks - silna trucizna, która
wstrzyknięta w zmarszczki w
minimalnych ilościach, wygładza je
na pół roku. O skalpelu nie ma nawet
co wspominać.

Odstresowuje, relaksuje,

pobudza produkcję endorfin -

hormonów szczęścia.

Kremy mogą zawierać olejki lub
zapachy relaksujące. Działanie efektu
relaksującego placebo.

Dotlenia skórę.

Tlen ma działanie dobroczynne dla

skóry tylko wtedy, gdy jest

wprowadzony do niej od wewnątrz,

inaczej utlenia, czyli niszczy skórę.

By w kremie zadziałał, trzeba go

zamknąć w nośnikach i w ten sposób

przenieść w głąb. Lepiej więc kupić

krem z jakimś bardziej stabilnym i

uznanym przez kosmetologów
składnikiem, a tlenu zażywać na

spacerach

Zgodnie z Ustawą o Kosmetykach z dnia

Zgodnie z Ustawą o Kosmetykach z dnia

30.03.2001 z późniejszymi zmianami

30.03.2001 z późniejszymi zmianami

Producent jest obowiązany posiadać:

Producent jest obowiązany posiadać:



Normę Zakładową produktu

Normę Zakładową produktu



Dokumentację potwierdzającą zgodność z Normą Zakładową

Dokumentację potwierdzającą zgodność z Normą Zakładową

produktu

produktu



Dokumentację potwierdzającą okresowe badania określone w

Dokumentację potwierdzającą okresowe badania określone w

Normie Zakładowej produktu

Normie Zakładowej produktu



Dokumentację potwierdzającą zgodność mikrobiologiczną gotowego

Dokumentację potwierdzającą zgodność mikrobiologiczną gotowego

wyrobu z wymaganiami zawartymi w Rozp. Min. Zdrowia z dnia

wyrobu z wymaganiami zawartymi w Rozp. Min. Zdrowia z dnia

23.12. 2002 r do Ustawy o Kosmetykach

23.12. 2002 r do Ustawy o Kosmetykach



Dokumentację potwierdzającą okresowe badania czystości

Dokumentację potwierdzającą okresowe badania czystości

mikrobiologicznej surowców i wyrobów

mikrobiologicznej surowców i wyrobów



Dokumentację badania dermatologicznego - testów kontaktowych

Dokumentację badania dermatologicznego - testów kontaktowych



Dokumentację badania aplikacyjnego

Dokumentację badania aplikacyjnego



Dokumentację stwierdzającą ocenę wpływu kosmetyku na

Dokumentację stwierdzającą ocenę wpływu kosmetyku na

bezpieczeństwo zdrowia ludzi

bezpieczeństwo zdrowia ludzi



Dla kosmetyków z okresem ważności powyżej 30 miesięcy,

Dla kosmetyków z okresem ważności powyżej 30 miesięcy,

informacje o tzw. czasie przydatności po otwarciu

informacje o tzw. czasie przydatności po otwarciu

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Działanie kosmetyku przeznaczonego do podania na skórę zależy od:

• właściwości fizykochemicznych substancji leczniczej,
• rodzaju podłoża i jego właściwości,
• stanu skóry,
• wzajemnego oddziaływania kosmetyk -podłoże - skóra,
• obecności substancji pomocniczych.

Ponieważ skóra stanowi barierę chroniącą przed wnikaniem obcych
substancji do organizmu, najważniejszym problemem jest zbyt małe
wchłanianie kosmetyku.

Podstawowym zadaniem technologicznym przy

Podstawowym zadaniem technologicznym przy

opracowaniu nowego kosmetyku, w postaci kremu do

opracowaniu nowego kosmetyku, w postaci kremu do

podawania na skórę, jest zwiększenie szybkości penetracji

podawania na skórę, jest zwiększenie szybkości penetracji

substancji leczniczej przez poszczególne warstwy naskórka.

substancji leczniczej przez poszczególne warstwy naskórka.

O większej lub mniejszej przepuszczalności skóry dla

O większej lub mniejszej przepuszczalności skóry dla

różnych związków chemicznych decydują takie czynniki, jak:

różnych związków chemicznych decydują takie czynniki, jak:



różnice osobnicze,

różnice osobnicze,



typ skóry,

typ skóry,



anatomiczna lokalizacja skóry,

anatomiczna lokalizacja skóry,



wiek pacjenta,

wiek pacjenta,



stan skóry, na który składają się zmiany

stan skóry, na który składają się zmiany

chorobowe, uszkodzenia mechaniczne,

chorobowe, uszkodzenia mechaniczne,

stopień nawodnienia.

stopień nawodnienia.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Kosmetyki stosowane na skórę mogą mieć

Kosmetyki stosowane na skórę mogą mieć

postać płynną, półstałą lub stałą. Zawierają

postać płynną, półstałą lub stałą. Zawierają

substancję leczniczą, rozpuszczoną lub

substancję leczniczą, rozpuszczoną lub

rozproszoną w podłożu. Podłoże powinno być

rozproszoną w podłożu. Podłoże powinno być

nie tylko obojętnym, chemicznie trwałym

nie tylko obojętnym, chemicznie trwałym

nośnikiem kosmetyku o estetycznym

nośnikiem kosmetyku o estetycznym

wyglądzie, ale przede wszystkim, powinno

wyglądzie, ale przede wszystkim, powinno

uwalniać substancję leczniczą we właściwym

uwalniać substancję leczniczą we właściwym

czasie i właściwej ilości, oraz w wyniku

czasie i właściwej ilości, oraz w wyniku

własnego oddziaływania na samą skórę,

własnego oddziaływania na samą skórę,

ułatwiać jej wnikanie do warstwy rogowej.

ułatwiać jej wnikanie do warstwy rogowej.

Substancje pomocnicze stosowane w

Substancje pomocnicze stosowane w

technologii postaci kosmetyku, mogą mieć

technologii postaci kosmetyku, mogą mieć

decydujący wpływ na szybkość uwalniania

decydujący wpływ na szybkość uwalniania

substancji leczniczej z kremu, na szybkość

substancji leczniczej z kremu, na szybkość

wchłaniania, na trwałość postaci

wchłaniania, na trwałość postaci

kosmetyku. Najistotniejszym czynnikiem

kosmetyku. Najistotniejszym czynnikiem

ograniczającym szybkość przenikania są

ograniczającym szybkość przenikania są

właściwości cząsteczki substancji leczniczej.

właściwości cząsteczki substancji leczniczej.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Warstwa rogowa naskórka jest właściwą

Warstwa rogowa naskórka jest właściwą

barierą skórną, chroniącą organizm

barierą skórną, chroniącą organizm

przed utratą substancji endogennych i

przed utratą substancji endogennych i

ekspansją fizykochemiczną środowiska

ekspansją fizykochemiczną środowiska

zewnętrznego. Pod względem fizycznym

zewnętrznego. Pod względem fizycznym

niżej położone warstwy naskórka i skóra

niżej położone warstwy naskórka i skóra

właściwa, stanowią rodzaj hydrożelu

właściwa, stanowią rodzaj hydrożelu

białkowego, przez który substancje

białkowego, przez który substancje

lecznicze dyfundują 1000 razy szybciej

lecznicze dyfundują 1000 razy szybciej

niż przez warstwę rogową.

niż przez warstwę rogową.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Skóra obdarzona jest znaczną aktywnością

Skóra obdarzona jest znaczną aktywnością

enzymatyczną i substancje lecznicze mogą ulegać

enzymatyczną i substancje lecznicze mogą ulegać

rozkładowi, zarówno na jej powierzchni, jak w czasie

rozkładowi, zarówno na jej powierzchni, jak w czasie

przechodzenia przez naskórek, w wyniku procesów

przechodzenia przez naskórek, w wyniku procesów

utleniania, redukcji, hydrolizy lub sprzęgania.

utleniania, redukcji, hydrolizy lub sprzęgania.

Biotransformacja w skórze może z jednej strony

Biotransformacja w skórze może z jednej strony

unieczynnić kosmetyk, z drugiej zaś może być

unieczynnić kosmetyk, z drugiej zaś może być

świadomie wykorzystana dla zwiększenia szybkości i

świadomie wykorzystana dla zwiększenia szybkości i

ilości substancji dyfundującej, jak przy zastosowaniu

ilości substancji dyfundującej, jak przy zastosowaniu

prokosmetyku. Szybkość substancji leczniczej jest

prokosmetyku. Szybkość substancji leczniczej jest

wielokrotnie większa, gdy ma ona postać

wielokrotnie większa, gdy ma ona postać

cząsteczkową a nie zjonizowaną.

cząsteczkową a nie zjonizowaną.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Warstwa rogowa w większości kosmetyków podanych na

Warstwa rogowa w większości kosmetyków podanych na

skórę utrudnia lub wręcz uniemożliwia osiągnięcie w skórze

skórę utrudnia lub wręcz uniemożliwia osiągnięcie w skórze

właściwej, lub we krwi właściwego stężenia

właściwej, lub we krwi właściwego stężenia

terapeutycznego.

terapeutycznego.

Stratum corneum

Stratum corneum

limituje szybkość

limituje szybkość

wchłaniania substancji do skóry i przez skórę, a więc

wchłaniania substancji do skóry i przez skórę, a więc

zwiększenie przepuszczalności tej bariery jest tak istotne

zwiększenie przepuszczalności tej bariery jest tak istotne

przy transdermalnej drodze kosmetyku lub w celu

przy transdermalnej drodze kosmetyku lub w celu

uzyskania efektu leczniczego w skórze. Stąd też wynika

uzyskania efektu leczniczego w skórze. Stąd też wynika

ogromne zainteresowanie promotorami (akceleratorami)

ogromne zainteresowanie promotorami (akceleratorami)

wchłaniania. Są to związki zmieniające jej strukturę, a tym

wchłaniania. Są to związki zmieniające jej strukturę, a tym

samym zwiększające jej przepuszczalność. Mechanizm

samym zwiększające jej przepuszczalność. Mechanizm

działania promotorów wchłaniania zależy głównie od ich

działania promotorów wchłaniania zależy głównie od ich

polarności. Związki o charakterze lipidowym wpływają

polarności. Związki o charakterze lipidowym wpływają

wyłącznie na struktury między komórkowe.

wyłącznie na struktury między komórkowe.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

Promotory wchłaniania są najczęściej dobrymi

Promotory wchłaniania są najczęściej dobrymi

rozpuszczalnikami substancji leczniczej, w związku z

rozpuszczalnikami substancji leczniczej, w związku z

czym ich obecność w skórze zwiększa współczynnik

czym ich obecność w skórze zwiększa współczynnik

podziału substancji leczniczej między skórą i podłoże, co

podziału substancji leczniczej między skórą i podłoże, co

dodatkowo sprzyja zwiększonej penetracji. Niektóre

dodatkowo sprzyja zwiększonej penetracji. Niektóre

promotory sorbcji działają prawdopodobnie również

promotory sorbcji działają prawdopodobnie również

pośrednio, zwiększając zdolność wiązania wody przez

pośrednio, zwiększając zdolność wiązania wody przez

struktury warstwy rogowej.

struktury warstwy rogowej.

Najczęściej stosowane promotory wchłaniania to:

Najczęściej stosowane promotory wchłaniania to:

alkohole (izopropanol, etanol); glikole (etylenowy,

alkohole (izopropanol, etanol); glikole (etylenowy,

propylenowy); amidy (mocznik, dimetyloacetamid);

propylenowy); amidy (mocznik, dimetyloacetamid);

kwasy tłuszczowe oraz estry, tenzydy, pirolidony,

kwasy tłuszczowe oraz estry, tenzydy, pirolidony,

sulfotlenki, azon.

sulfotlenki, azon.

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę

biologicznie czynnych na ich wchłanianie przez skórę