ĆWICZENIA Z PODSTAW RECEPTURY

KOSMETYCZNEJ

SEMESTR ZIMOWY 2008/09

I. Roztwory

1

Roztwór wodny kwasu borowego

1.1

WŁAŚCIWOŚCI: Roztwór o właściwościach aseptycznych,

ściągających i wysuszających

1.2

Rp.

6% Roztwór kwasu borowego

50

1.3

Sposób wykonania

Sporządzić 50 g 6% roztworu kwasu borowego. Odpowiednią ilość kwasu

wsypać do odmierzonej ilości wody i mieszać.

1.4

Kontrola preparatu

Skontrolować całkowite rozpuszczenie substancji i klarowność roztworu.

Niezgodność opisać w Raporcie.

Skorygować niezgodność po konsultacji z prowadzącym.

Wskazówka:

Kwas borny jest stosunkowo słabo rozpuszczalny w wodzie (w

temp. 20 °C ok. 5 g na 100 cm3 wody).

1.5

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

Wszystkie obliczenia umieścić w Raporcie z ćwiczeń.

Opisać niezgodność, jej typ i korektę.

2

Tonik dla cery suchej z kwasem borowym

1.6

WŁAŚCIWOŚCI: Roztwór o właściwościach aseptycznych, ściągających

i kojących

1.7

Rp.

mentol

0,2

3% kwas borny

10,0

napar wodny z rumianku

spirytus 45

0

Woda destylowana

aa 30,0

1.8

Sposób wykonania

Mentol rozpuścić w niewielkiej ilości spirytusu (część odważonej ilości). Napar

sporządzić przez zalanie wrzątkiem ziół. Do naparu (odważona część bez ziół) z

rumianku dodać pozostałą część spirytusu, roztwór mentolu, wodę

destylowaną i na koniec roztwór kwasu borowego.

1.9

Kontrola preparatu

Skontrolować całkowite rozpuszczenie substancji i klarowność roztworu.

1.10

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

Wszystkie obliczenia umieścić w Raporcie z ćwiczeń.

3

Tonik dla cery mocno wysuszonej nadmiernym
opalaniem

1.11

WŁAŚCIWOŚCI: Roztwór o właściwościach aseptycznych i

kojących

1.12

Rp.

szałwia

1 łyżeczka

rumianek

4 łyżeczki

sok z cytryny

5 kropli

1.13

Sposób wykonania

Napar sporządzić przez zalanie 1 szklanką wrzątku ziół. Odcedzić. Do naparu

dodać sok z cytryny.

1.14

Kontrola preparatu

Skontrolować całkowite rozpuszczenie substancji i klarowność roztworu.

Zmierzyć pH roztworu.

1.15

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

Wszystkie obliczenia umieścić w Raporcie z ćwiczeń.

II. Maseczki

4

Maseczka do cery tłustej

1.16

WŁAŚCIWOŚCI: wybiela i wygładza

1.17

Rp.

Ziele krwawnika

1 łyżeczka

Kwiat rumianku

1 łyżeczka

Ziele bratka

1 łyżeczka

1.18

Sposób wykonania

Przygotuj odpowiednio zioła. Napar sporządzić przez zalanie ziół niewielką

ilością wrzątku, tak aby maseczka dawała się rozprowadzić.

D.S. Przykładać na twarz.

1.19

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

1.20

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

5

Maseczka do cery normalnej

1.21

WŁAŚCIWOŚCI: maseczka na rozszerzone pory

1.22

Rp.

Ziele skrzypu polnego

1 łyżeczka

Kwiat lipy

1 łyżeczka

Świeże drożdże

1 łyżeczka

1.23

Sposób wykonania

Przygotuj odpowiednio zioła. Napar sporządzić przez zalanie ziół niewielką

ilością wrzątku. Drożdże rozprowadzić w naparze.

D.S. Przed zabiegiem twarz zmyć mleczkiem i przetrzeć tonikiem. Maseczkę

przykładać na twarz.

1.24

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

1.25

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

6

Maseczka do cery suchej

1.26

WŁAŚCIWOŚCI: maseczka dla cery suchej i szarej

1.27

Rp.

Płatki owsiane

1 łyżka

Miód

3 łyżki

1.28

Sposób wykonania

Płatki drobno zemleć, zalać gorącym miodem i rozetrzeć na masę.

D.S. Maseczkę przykładać na twarz na 15-20 minut. Zmyć letnią wodą.

1.29

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

1.30

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

III. Żele i maści

1

Porównanie własności oleożelu i hydrożelu

1.1

WŁAŚCIWOŚCI: podłoże żelowe lipofilowe i hydrofilowe

1.2

Rp.

A. oleożel

Areosil

1

Rapae olei

ad 20

B. hydrożel

Karboksymetyloceluloza

1

Woda

ad 50

1.3

Sposób wykonania

A.

Rozetrzeć krzemionkę porcjami dodając olej.

B.

Do odważonej ilości wody wsypać substancję i wymieszać.

1.4

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji. Porównać obydwa podłoża. Zbadać

rozsmarowywalność na skórze i pozostałość po wchłonięciu. Zbadać pH żelu B

po rozcieńczeniu w stosunku 1:3 wody, dokonać odczytu po 3 minutach od

wymieszania.

1.5

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności, obserwacje i wnioski.

2

Maść z kwasem borowym

2.1

WŁAŚCIWOŚCI: Ściągające

2.2

Rp.

Skrobi pszenicznej

3,0

3% roztworu kwasu borowego

10,0

wazeliny

do 30,0

UWAGA NIEZGODNOŚĆ!!!!!!!!!!! Skonsultuj z prowadzącym przed wykonaniem.

2.3

Sposób wykonania

Rozetrzeć skrobię z wazeliną, dodać lanoliny i porcjami zmieszać z roztworem.

2.4

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

2.5

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

3

Pasta Lassara (cynkowa z kwasem salicylowym)

3.1

WŁAŚCIWOŚCI: przeciwzapalne i wysuszające oraz ściągające i

ochronne

3.2

Rp.

Kwas salicylowy

2 cz.

Tlenek cynku

25 cz.

Skrobia pszeniczna

25 cz.

Wazelina biała

48 cz.

Sporządź 50 gram pasty.

3.3

Sposób wykonania

Rozetrzeć miałko kwas salicylowy, wymieszać z tlenkiem cynku oraz skrobią i

ucierać z częścią wazeliny, następnie dodać resztę wazeliny i ujednorodnić.

3.4

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

3.5

Raport z ćwiczenia

Opisać obliczenia, wykonywane czynności i obserwacje.

4

Rozsmarowywalność

4.1

Porównanie rozsmarowywalności hydrożelu, maści z kwasem

borowym i pasty Lassara

4.2

Przeprowadź badanie na ekstensjometrze dla wytworzonych

postaci

4.3

Sposób wykonania

Nanieś na środkowe pole ekstensjometru 0,5 ml preparatu odmierzając za

pomocą strzykawki. Nakryj płytą górną ze skalą i zanotuj pierwszą czwórkę

odczytów, umieść pierwszy odważnik i po 3 min zanotuj następną czwórkę

odczytów. Postępuj tak samo z kolejnymi odważnikami. Odważniki umieszczaj

równomiernie na środku płyty górnej. Odczyty to wartości na 4 skalach płyty

górnej. Po każdym pomiarze uśrednij daną czwórką odczytów i oblicz pole

powierzchni ze wzoru:

Powierzchnia = π * r

2

Gdzie r to uśrednione odczyty dla danego nacisku.

Sporządź wykres powierzchni od nacisku.

4.4

Kontrola

Zapisuj wyniki dla każdej z postaci i sporządź wykres powierzchni od masy

obciążenia.

4.5

Raport z ćwiczenia

Opisać obliczenia, wykonywane czynności i obserwacje.

Emulsja

4.6

WŁAŚCIWOŚCI: podłoże emulsyjne

4.7

Rp.

Olej rzepakowy

Gliceryna

Spirytus

po 20,0

UWAGA NIEZGODNOŚĆ!!!!!!!!!!! Skonsultuj z prowadzącym przed wykonaniem.

4.8

Sposób wykonania

Ustal z prowadzącym.

4.9

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

4.10

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

IV. Kremy

1

Krem znikający

1.1

WŁAŚCIWOŚCI: krem dzienny (o/w)

1.2

Rp.

Stearyna

7,5

Wodorotlenek potasu

0,35

Gliceryna

4,0

Woda

do 50,0

Zapach, barwnik

q.s.

1.3

Sposób wykonania

W łaźni wodnej stopić stearynę. Rozpuść glicerynę i wodorotlenek potasu w

wodzie i ogrzać do 70

o

C. Delikatnie mieszając, żeby nie wmieszać powietrza,

dodać fazę wodną do stopionej stearyny.

1.4

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

1.5

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

Krem cynkowo-stearynowy (oleożel)

1.6

WŁAŚCIWOŚCI: chroni przed szkdliwym wpływem wodnych

roztworów kwasów i wodorotlenków

1.7

Rp.

Tlenek cynku

1,5

Kwas stearynowy

6,0

Olej rzepakowy

do 50,0

1.8

Sposób wykonania

Kwas stearynowy rozpuścić na gorąco w oleju rzepakowym i rozetrzeć tlenek

cynku z ciepłym podłożem.

1.9

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

Rozsmaruj na krążku bibuły maść i umieść go na dnie cylindra. Dodaj 50 ml

substancji szkodliwej (roztwór kwasu/zasady) i obserwuj wytrzymałość maści

na roztwór. Kryterium akceptacji – 30 min.

1.10

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

V. PUDRY

1

Puder z węglanem magnezu

1.1

WŁAŚCIWOŚCI: ściągające

1.2

Rp.

Węglan magnezu

1,0

Tlenek cynku

6,0

Kwas borowy

1,0

Talk

do 30,0

1.3

Sposób wykonania

Rozcierać kolejne składniki i przesiewać przez sito. Zmieszać.

1.4

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

1.5

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

2

Puder dla dziecka

2.1

WŁAŚCIWOŚCI:

2.2

Rp.

Mentol

0,5

Talk

do 25,0

2.3

Sposób wykonania

Mentol rozpuścić w niewielkiej ilości alkoholu etylowego i zmieszać z częścią

talku. Po odparowaniu rozpuszczalnika proszek miałko sproszkować i

wymieszać z pozostałą ilością talku.

2.4

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

2.5

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

3

Puder płynny hydrofilowy

3.1

WŁAŚCIWOŚCI:

3.2

Rp.

Tlenek cynku

Talk

po 5,0

Glicerol

Woda

po 10,0

3.3

Sposób wykonania

Rozetrzeć substancje stałe, dodać glicerol i rozetrzeć na jednolitą masę a

następnie mieszając wlać porcjami wodę.

3.4

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

3.5

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

4

Puder płynny hydrofobowy

4.1

WŁAŚCIWOŚCI:

4.2

Rp.

Tlenek cynku

Olej rzepakowy

po 10,0

4.3

Sposób wykonania

Sproszkować tlenek cynku i porcjami rozcierać z olejem.

4.4

Kontrola preparatu

Skontrolować możliwość aplikacji.

4.5

Raport z ćwiczenia

Opisać wykonywane czynności i obserwacje.

Substancje i surowce używane na ćwiczeniach

Kwas ortoborowy (trioksoborowy) zwany potocznie kwasem bornym to
związek nieorganiczny, kwas o wzorze H

3

BO

3

(można go też przedstawić jako

B(OH)

3

).

Kwas borny dzięki swoim specyficznym właściwościom chemicznym od dawna
stosowany jest w farmacji i kosmetyce jako łagodny środek aseptyczny,
ściągający i wysuszający, o właściwościach bakterio- i grzybostatycznych,
wzmagający

ziarninowanie.

Idealnie nadaje się do odkażania skóry a szczególnie do jej pielęgnacji u osób
unieruchomionych. Preparaty zawierające kwas borowy wykazują większą
skuteczność w leczeniu grzybic w porównaniu do klasycznych środków
grzybobójczych.
Preparat najczęściej stosowany jest w stanach zapalnych skóry, egzemach,
oparzeniach,

stłuczeniach,

obrzękach

zapalnych

tkanek

miękkich,

powierzchniowych

uszkodzeniach

naskórka

lub

skóry.

Kwas borny w postaci gotowego płynu jest bardzo łatwy w użyciu. Wystarczy
przetrzeć skórę tamponem lub wacikiem nasączonym preparatem.

Kwas borowy występuje w przyrodzie jako minerał sassolin.

Głównym jego zastosowaniem jest produkcja boraksu. Jest także używany jako
nawóz, lekki środek dezynfekujący i insektycyd. Jest stosowany również jako
konserwant. Jego numer jako dodatku do żywności to E284.

Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla)

Surowiec zielarski: koszyczek rumianku – Anthodium Chamomillae (syn. Flos

Chamomillae). Zawiera olejek eteryczny (od 0,3 do 1,2%), w którego skład

wchodzi chamazulen, α-bisabolol, spiroeter. Surowiec zawiera także

flawonoidy, związki kumarynowe, śluz, cholinę, sole mineralne.

Przetwór: olejek rumiankowy – Oleum Chamomillae, w handlu jako Azulan.

Działanie: w medycynie i kosmetyce używa się olejku. Najczęściej jest

stosowany doustnie jako środek przeciwzapalny i przeciwskurczowy układu

pokarmowego, ma też działanie przeciwalergiczne. Użyty zewnętrznie

przeciwdziała stanom zapalnym skóry. Stosowany wewnętrznie w nieżycie jelit i

żołądka, zewnętrznie na owrzodzenia skóry, hemoroidy, rumień, oparzenia

słoneczne i termiczne I i II stopnia.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis L.)

Historia : Znana już w starożytności jako roślina lecznicza, a także magiczna.

Grecy i Rzymianie stosowali ją jako lekarstwo na ukąszenia węża, problemy ze

wzrokiem, utratę pamięci. W średniowieczu stosowano ją jako lek na

przeziębienia, gorączkę, padaczkę, choroby wątroby i zaparcia. Uważano ją

również za afrodyzjak. Arabscy uczeni twierdzili, iż spożywanie szałwii przedłuża

życie. W starożytnym Rzymie zbiorom szałwii jako rośliny magicznej

towarzyszyły określone zwyczaje.

Surowiec zielarski : Liście (Folium Salviae) szałwii zawierają od 2,5 do 3% olejku

lotnego, który zawiera m.in. tujon, cyneol, kamforę i pinen. Ponadto szałwia

zawiera garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, gorycze, duże ilości witaminy

B1 (ok. 850 mg%), witaminy PP oraz karoteny (witaminy A) i duże ilości

witaminy C.

Działanie : Poprawia pracę układu trawiennego, obniża poziom cukru we krwi, a

napary z szałwii łagodzą zapalenia gardła i skóry. Ponadto działa kojąco na

depresję, zmęczenie, wyczerpania. Napar z szałwii stosuje się przy nadmiernym

poceniu nocnym, zwłaszcza u gruźlików i neurotyków. Dzięki bakteriobójczym

właściwościom stosuje się szałwię także zewnętrznie do płukania jamy ustnej,

gardła, przy ropnym zapaleniu dziąseł, pleśniawce i przy anginie. Napar szałwii

stosuje się także do okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia

żylakowate nóg a także jako dolewkę do kąpieli w chorobach reumatycznych,

wysypkach i innych schorzeniach skórnych.

Herbatka z liści łagodzi przeciwdziała biegunce, służy też do irygacji pochwy w

upławach. Dalej jest także (słabym) środkiem przeciwgrzybiczym, oraz

przeciwkaszlowym,

łagodzącym

dolegliwości

występujące

w

okresie

menopauzy, skutecznym w ślinotoku.

Cytryna zwyczajna (cytryna właściwa, cytryna) Citrus limon

Drzewo owocowe. Jest uprawiana dla swoich owoców, które zawieraja dużo

witaminy C i B1 oraz kwasu cytrynowego.

Fiołek trójbarwny (Viola tricolor L.) - gatunek rośliny rocznej (jara lub ozima),

należący do rodziny fiołkowatych (Violaceae Batsch.). Nazwy ludowe: bratek

polny, macoszka, sierotki, kwiatek Świętej Trójcy. Występuje w stanie dzikim w

Europie i Azji. W Polsce pospolity.

Surowiec zielarski : cała roślina (Herba Violae tricoloris). Zawiera wiolutozyd,

saponiny triterpenowe, śluz, alkaloid wiolinę (w korzeniach), fenolokwasy

(kawowy, protokatechowy, gentozynowy, waniliowy i in.), rutynę

Działanie : reguluje przemianę materii, działa moczopędnie, zmniejsza

łamliwość naczyń krwionośnych. Stosuje się go w zapaleniach pęcherza

moczowego, kamicy moczowej, uszkodzeniu nerek przez substancje toksyczne

(również przez uboczne działanie antybiotyków), w chorobie gośćcowej,

trądziku młodzieńczym, wykwitach skórnych, tak zwanych wysypkach

uczuleniowych, nadciśnieniu tętniczym i chorobach siatkówki oka.

Krwawnik pospolity, tysiąclist (podlaskie), złocień krwawnik (lubelskie),

żeniszek krwawnik (świętokrzyskie) (Achillea millefolium L.)

Surowiec zielarski: kwiaty (Millefolii Flos), ziele (Millefolii herba). Ziele ma

przyjemny, aromatyczny zapach i gorzki smak. Olejek eteryczny (Millefolii

oleum) zawiera związki azulenowe, ponadto roślina zawiera cholinę,

flawonoidy, garbniki, kwasy: mrówkowy, octowy, izowalerianowy, gorzki

glikozyd achilleinę oraz sole mineralne (zwłaszcza sole cynku i magnezu).

Zbiór i suszenie: ziele zbiera się z roślin dziko rosnących. Ścina się je w okresie

kwitnienia, na wysokości ok. 10 cm nad ziemią. Do suszenia rozkłada się

pojedynczą warstwą na płachtach lub wiąże w cienkie pączki i zawiesza w

cienistym i przewiewnym miejscu. Suszyć w piekarniku w temperaturze do

35°C.

Działanie: przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne, bakteriostatyczne i nieznaczne

przeciwskurczowe. Ziele pobudza również czynności wydzielnicze przewodu

pokarmowego, wzmaga wydzielanie soków trawiennych i żółci. Dawniej

sporządzano napar na krwotoki wewnętrzne. Dziś ziele krwawnika stosuje się

wewnętrznie głównie w zaburzeniach żołądkowo-jelitowych objawiających się

brakiem apetytu, wzdęciami, kurczami jelit, niestrawnością oraz, ze względu na

działanie przeciwzapalne, w chorobie wrzodowej. Krwawnik można też

stosować zewnętrznie w celu łagodzenia stanów zapalnych skóry i błon

śluzowych oraz na rany, aby przyspieszyć gojenie.

Skrzyp polny (Equisetum arvense)

Surowiec zielarski: ziele (Herba Equiseti) z pędów płonnych zawiera duże ilości

rozpuszczalnej w wodzie krzemionki (10%), flawonoidy, saponiny sterole i inne.

Działanie: ma właściwości moczopędne i przeciwzapalne. Krzemionka w nim

zawarta zapobiega: tworzeniu się kamieni w układzie moczowym i miażdżycy.

Wewnętrznie stosowany przy schorzeniach dróg moczowych, zewnętrznie przy

stanach zapalnych.

Zbiór i suszenie: zbiera się zielone pędy przez całe lato i suszy w cieniu pod

przykryciem, tak, by nie straciły zielonego koloru.

Jest używany do produkcji kosmetyków. Wpływa odmładzająco i wzmacniająco

na skórę, powstrzymuje siwienie i wypadanie włosów. Niegdyś szorstkie pędy

stosowane były do polerowania i czyszczenia.

Lipa (Tilia)

•

lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.),

•

lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos Scop.)

Surowiec zielarski : Kwiatostan (lipa drobnolistna i lipa szerokolistna), do

leczenia dawniej używano nie tylko kwiatów lecz również kory i liści. Kwiatostan

zawiera ponad 20 flawonoidów, fitosterole, terpeny, garbniki, pektyny, olejek

eteryczny, kwasy organiczne, sole mineralne, witaminę C i PP.

Działanie: Napar z kwiatów lipy działa napotnie i przeciwgorączkowo,

moczopędnie, sokopędnie, uspokajająco oraz przeciwskurczowo. Łagodzi także

kaszel.

Drożdże (Saccharomyces) - to rodzaj grzybów jednokomórkowych z klasy

workowców. drożdże piwne (Saccharomyces cerevisiae)

Są organizmami saprofitycznymi - żyją na podłożach zawierających cukry

proste, przeprowadzają fermentację alkoholową, przeważnie w warunkach

beztlenowych.

Drożdże piekarnicze nadają się także do spożycia bezpośredniego, jako

wegetariański substytut wątróbki czy móżdżku albo sera. Są przy tym cennym

źródłem wielu witamin (szczególnie grupy B). Innym spożywczym produktem

pochodzenia drożdżowego jest ich ekstrakt, czyli naturalny autolizat komórek

drożdżowych, bogaty w peptydy, sole mineralne, aminokwasy.

Kwas salicylowy (z łac. Salix - wierzba, ATC: D 01 AE 12), znany także jako kwas

o-hydroksybenzoesowy

lub

2-hydroksybenzoesowy

to

aromatyczny

hydroksykwas karboksylowy o wzorze ogólnym C6H4(OH)COOH.

Występuje w postaci białego, krystalicznego proszku lub bezbarwnych igiełek o

gęstości 1,443 g/cm3. Słabo rozpuszcza się w wodzie (w temp. 20°C - 0,18 g na

100 cm3 H2O, w 100°C - 7 g na 100 cm3; roztwór ma umiarkowanie kwaśny

odczyn), lepiej w etanolu. Działa drażniąco na skórę i oczy. W dużych ilościach

może być toksyczny (LD50 (szczur, doustnie) wynosi 891 mg/kg). Kwas

salicylowy ma również zdolność do tworzenia wewnątrzcząsteczkowych wiązań

wodorowych. Dzięki temu jest lotny z parą wodną i ulega sublimacji.

Zastosowanie

Najistotniejszym zastosowaniem kwasu salicylowego jest produkcja kwasu

acetylosalicylowego i kwasu p-aminosalicylowego. Samego kwasu salicylowego

używa się w medycynie jako środka dezynfekującego (np. w postaci spirytusu

salicylowego) i keratolicznego (np. w lekach na trądzik). Istotne znaczenie w

medycynie mają też sole kwasu salicylowego - salicylany. Kwas ten był używany

dawniej jako konserwant żywności, jednak ze względu na toksyczne działanie w

większych stężeniach zastąpiony został obecnie przez benzoesan sodu i azotan

potasu.

Tlenek cynku (ZnO, biel cynkowa, biel chińska) - związek chemiczny, tlenek,

połączenie tlenu, stosowany głównie jako pigment do farb.

Właściwości: barwa- biała , ciało stałe, trudno rozpuszczalne w wodzie, w

reakcji z kwasami tworzy sole cynku(II), np. chlorek cynku, siarczan cynku), z

mocnymi zasadami tworzy sole, które nazywa się cynkanami(II), np. cynkan(II)

sodu.

Pierwotnie, jako pigment został wprowadzony w 1779, od 1834 jako „biel

chińska” stosowany w gwaszu, w farbach olejnych od ok. 1850. W oleju biel

cynkowa jest słabiej kryjąca niż biel ołowiowa, nie działa sykatywowo, w

grubszych warstwach pęka.

Tlenek cynku ma lekkie działanie antybakteryjne i przyspiesza gojenie ran. Z

tego powodu jest używany jako składnik maści i zasypek leczących rozmaite

choroby skóry. Jest też używany w stomatologii do tymczasowych wypełnień.

Wazelina – jeden z produktów destylacji ropy naftowej.

Dość rzadka, mazista substancja, bezwonna, niskotopliwa, nie wysychająca,

koloru od białego poprzez żółty do brązowego - we wszystkich wypadkach dość

prześwitująca. Jest mieszaniną węglowodorów parafinowych (alkanów) z

pogranicza stałego i ciekłego stanu skupienia w normalnych warunkach

otoczenia - głównie są to dokozan (C22H46) i trikozan (C23H48).

Właściwości

•

temperatura początku topnienia: 35-45°C

•

dobrze rozpuszczalna w: eterze, benzynie, chloroformie, dwusiarczku

węgla

•

bardzo słabo rozpuszczalna w nierozcieńczonym etanolu

•

nierozpuszczalna w wodzie

Zastosowania

•

Wazelina wchłania się poprzez skórę i błony śluzowe człowieka, i nie

podrażnia ich, stąd jej szerokie zastosowanie jako składnika bazowego

rozmaitych maści leczniczych, oraz środków zabezpieczających powierzchnię

ciała przed wpływem czynników fizycznych. Z tych samych powodów ma

zastosowanie również jako środek poślizgowy o długotrwałym działaniu - w

wielu rozmaitych zastosowaniach, jak pomocy przy masażu, czy ułatwianiu

wnikania narzędzi lekarskich w głąb ciała pacjenta (pochwa, odbyt).

Rodzaje

•

wazelina kosmetyczna biała (Vaselinum album), lub żółta (Vaselinum

flavum) - może być dodatkowo barwiona, wzbogacana w substancje

zapachowe, a nawet smakowe. Biała służy głównie do celów kosmetycznych i

farmaceutycznych, żółta, dawniej stosowana do celów farmaceutycznych, jest

obecnie coraz rzadziej wykorzystywana. Te dwa rodzaje wazeliny różnią się od

siebie stopniem oczyszczenia chemicznego - wazelina biała jest substancją

bardziej jednorodną chemicznie, czystszą.

Lanolina to wosk zwierzęcy otrzymywany podczas czyszczenia wełny owczej.

Jest mieszaniną estrów kwasów tłuszczowych ze sterolami (m.in. z

cholesterolem). Ma postać żółtawej, lepkiej masy tworzącej z wodą emulsję.

Ponieważ bardzo dobrze wchłania się przez skórę wykorzystuje się ją do

produkcji środków kosmetycznych oraz w recepturze do przyrządzania

podstawy maści. Do tego ostatniego celu stosowana jest lanolina bezwodna

(łac. lanolinum anhydricum, syn. adeps lanae anhydricus).

Stearyna to zależnie od kontekstu mieszanina kwasu palmitynowego

(C15H31COOH) i kwasu stearynowego (C17H35COOH) lub ester glicerynowy

wyżej wymienionych kwasów.

Stearyna-ester jest produktem pochodzącym z wytopu tłuszczu zwierzęcego.

Jest to biała lub żółta (zależnie od stopnia czystości) substancja o woskowatej

strukturze, która topi się, zależnie od składu, w temperaturze ok 50-60 °C.

Oba rodzaje stearyny - ester i mieszanina kwasów - są stosowane do produkcji

świec. Mieszanina kwasów jest produktem rozkładu stearyny-estrów, który to

proces jest metodą otrzymywania czystej gliceryny. Współcześnie stearyna jest

jednak rzadko stosowana do produkcji świec, gdyż zastępuje się ją tańszą

parafiną. Świece z parafiny mają też tę zaletę, że mniej kopcą.

W produkcji mydła stearynę-ester miesza się w wodzie z wodorotlenkiem sodu.

W tej reakcji powstaje gliceryna i mydło.

Gliceryna (ATC: A 06 AX 01) – popularna nazwa zwyczajowa glicerolu, którego

prawidłowa nazwa chemiczna brzmi propanotriol. Jest to najprostszy alkohol

trójwodorotlenowy (trihydroksylowy).

Gliceryna, jako dobry rozpuszczalnik tłuszczów i innych lipidów, jest stosowana

przy produkcji kremów, pomadek i innych produktów kosmetycznych.

Kwas stearynowy (z gr. stear - łój, tłuszcz)- jeden z nasyconych kwasów

tłuszczowych.

Właściwości:

•

białe, krystaliczne lub bezpostaciowe ciało stałe;

•

słabo rozpuszcza się w wodzie;

•

rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych;

•

spala się żółtym płomieniem;

Kwas stearynowy występuje w postaci estru z gliceryną w tłuszczach

zwierzęcych, a także w mniejszym stopniu w roślinnych. Otrzymuje się go w

wyniku hydrolizy tłuszczów zwierzęcych w wysokiej temperaturze i pod

zwiększonym ciśnieniem. Jest używany do produkcji mydeł, kosmetyków, leków

oraz do zmiękczania gumy.

Mentol - (wzór sumaryczny: C10H20O, nazwa systematyczna: 2-izopropylo-5-

metylo-cykloheksanol) alkohol z grupy terpenów, o ostrym, przenikliwym

zapachu, przypominającym miętę pieprzową, stosowany masowo w przemyśle

kosmetycznym i pomocniczych środkach farmaceutycznych.

W temperaturze pokojowej tworzy białe, igłowe kryształki. Słabo rozpuszczalny

w wodzie, dobrze rozpuszcza się w polarnych rozpuszczalnikach organicznych.

Ze względu na to, że posiada on aż 3 centra chiralności, posiada 8 izomerów

optycznych, z których 4 występują w naturze, a 4 zostały otrzymane na drodze

syntetycznej (tzw. neomentol). Najsilniejsze własności zapachowo-znieczulające

posiada izomer o konfiguracji absolutnej 1S,3R,4R, który występuje w mięcie

pieprzowej.

Mentol jest wyodrębniany głównie z mięty pieprzowej i innych gatunków

mięty. Jest on jednym ze składników wielu olejków eterycznych innych roślin.

Mentol posiada własności znieczulające i zmniejszające podrażnienie błon

śluzowych. Jego wdychanie lub spożywanie daje szybko odczuwalne wrażenie

chłodu i świeżości. Jest stosowany w specyfikach wspomagających leczenie

przeziębień i kataru - choć oprócz dawania uczucia ulgi nie ma żadnych

własności leczniczych. Jest też dodawany do maści na ból mięśni, aromatyzuje

się nim chusteczki higieniczne, papierosy, tabaki, proszki do prania, płyny do

mycia naczyń itp. Jest też stosowany jako jeden ze składników wielu kompozycji

zapachowych stosowanych w kosmetyce. Spożyty w większych ilościach bywa

toksyczny. Dawka śmiertelna LD50rat(oral) to 3180 miligramów na kilogram

masy ciała.