Mołdawia
Mołdawia
Opracowali:
Opracowali:
Iwona Kawecka,
Iwona Kawecka,
Sylwia Filipkowska,
Sylwia Filipkowska,
Krzysztof Ziółkowski.
Krzysztof Ziółkowski.
Położenie
Położenie
Położona w środkowo-
Położona w środkowo-
wschodniej Europie;
wschodniej Europie;
Graniczy z Ukrainą i
Graniczy z Ukrainą i
Rumunią;
Rumunią;
Języki urzędowe to
Języki urzędowe to
mołdawski, gagauski i
mołdawski, gagauski i
rosyjski;
rosyjski;
Stolica to Kiszyniów;
Stolica to Kiszyniów;
Powierzchnia wynosi
Powierzchnia wynosi
33,8 tys. km²;
33,8 tys. km²;
Zamieszkana przez
Zamieszkana przez
3,56 mln mieszkańców;
3,56 mln mieszkańców;
Waluta lej mołdawski
Waluta lej mołdawski
1 lej = 100 bani;
1 lej = 100 bani;
Przyrost naturalny 0,22%,
Przyrost naturalny 0,22%,
średnia gęstość
średnia gęstość
zaludnienia 105 osób/km².
zaludnienia 105 osób/km².
Flaga
Flaga
Obecna flaga została
Obecna flaga została
wprowadzona do
wprowadzona do
użytku uchwałą z 27
użytku uchwałą z 27
kwietnia 1990 roku.
kwietnia 1990 roku.
Jest prostokątem
Jest prostokątem
podzielonym na trzy
podzielonym na trzy
pionowe pasy. Po
pionowe pasy. Po
środku umieszczono
środku umieszczono
herb dla odróżnienia
herb dla odróżnienia
od flagi rumuńskiej.
od flagi rumuńskiej.
Herb
Herb
Przedstawia
Przedstawia
brązowego orła
brązowego orła
mającego na piersi
mającego na piersi
tarczę herbową z
tarczę herbową z
mołdawskim
mołdawskim
turem, który ma
turem, który ma
wskazywać na
wskazywać na
romańskie
romańskie
pochodzenie
pochodzenie
Mołdawian.
Mołdawian.
Religia
Religia
prawosławni 93,3%
prawosławni 93,3%
baptyści 1,0%
baptyści 1,0%
adwentyści dnia siódmego 0,4%
adwentyści dnia siódmego 0,4%
zielonoświątkowcy 0,3%
zielonoświątkowcy 0,3%
staroobrzędowcy 0,2%
staroobrzędowcy 0,2%
ewangelicy 0,2%
ewangelicy 0,2%
katolicy 0,1%
katolicy 0,1%
inne religie 1,0% (w tym Świadkowie
inne religie 1,0% (w tym Świadkowie
Jehowy)
Jehowy)
ateiści i bezwyznaniowcy 1,4%
ateiści i bezwyznaniowcy 1,4%
niezdeklarowani 2,2%
niezdeklarowani 2,2%
Cerkiew prawosławna św.
Cerkiew prawosławna św.
Teodora Tirona w
Teodora Tirona w
Kiszyniowie
Kiszyniowie
Niepodległość
Niepodległość
Po rozwiązaniu ZSRR Mołdawia
Po rozwiązaniu ZSRR Mołdawia
ogłosiła w sierpniu 1991 niepodległość,
ogłosiła w sierpniu 1991 niepodległość,
stając się w grudniu członkiem
stając się w grudniu członkiem
Wspólnoty Niepodległych Państw.
Wspólnoty Niepodległych Państw.
Początkowo pojawiły się tendencje
Początkowo pojawiły się tendencje
unifikacji z Rumunią, jednak w marcu
unifikacji z Rumunią, jednak w marcu
1994 w referendum zdecydowana
1994 w referendum zdecydowana
większość głosujących opowiedziała się
większość głosujących opowiedziała się
za niepodległością Mołdawii.
za niepodległością Mołdawii.
System polityczny
System polityczny
Republika parlamentarna;
Republika parlamentarna;
Na czele stoi prezydent;
Na czele stoi prezydent;
Ogółem spraw kieruje prezes
Ogółem spraw kieruje prezes
rady ministrów;
rady ministrów;
Nie należy do UE;
Nie należy do UE;
Podzielony na 32 regiony, 5
Podzielony na 32 regiony, 5
miast wydzielonych oraz
miast wydzielonych oraz
terytoria autonomiczne
terytoria autonomiczne
Gaugazja i Naddniestrze;
Gaugazja i Naddniestrze;
Władza ustawodawcza
Władza ustawodawcza
należy do 1-izbowego
należy do 1-izbowego
parlamentu, wykonawcza do
parlamentu, wykonawcza do
rządu, a sądownicza do
rządu, a sądownicza do
niezawisłych sądów;
niezawisłych sądów;
Główne partie polityczne to:
Główne partie polityczne to:
Partia Komunistów Rep.
Partia Komunistów Rep.
Mołdawii oraz Chrześc.-Demokr.
Mołdawii oraz Chrześc.-Demokr.
Partia Ludowa.
Partia Ludowa.
Ludność
Ludność
Spadek liczby ludności spowodowany jest emigracją
Spadek liczby ludności spowodowany jest emigracją
zarobkową oraz emigracją ludności ukraińskiej i
zarobkową oraz emigracją ludności ukraińskiej i
rosyjskiej;
rosyjskiej;
Mołdawianie i Rumuni stanowią 76% ogółu;
Mołdawianie i Rumuni stanowią 76% ogółu;
Inne grupy to: Ukraińcy, Rosjanie, Gagauzi, Bułgarzy i
Inne grupy to: Ukraińcy, Rosjanie, Gagauzi, Bułgarzy i
Żydzi;
Żydzi;
Ludność miejska stanowi 39%;
Ludność miejska stanowi 39%;
Przeciętna długość życia dla kobiet wynosi 70 lat, a
Przeciętna długość życia dla kobiet wynosi 70 lat, a
dla mężczyzn 62 lata;
dla mężczyzn 62 lata;
20% ludności w wieku do 14 lat;
20% ludności w wieku do 14 lat;
70% od 15 do 64 lat;
70% od 15 do 64 lat;
10% stanowią osoby po 65 roku życia;
10% stanowią osoby po 65 roku życia;
75% społeczeństwa żyje poniżej granicy ubóstwa;
75% społeczeństwa żyje poniżej granicy ubóstwa;
30% Mołdawian chce zjednoczenia z Rumunią.
30% Mołdawian chce zjednoczenia z Rumunią.
Konflikty
Konflikty
Wojna domowa w 1992
Wojna domowa w 1992
roku, której przyczyną
roku, której przyczyną
była secesja
była secesja
Naddniestrza, Kiszyniów
Naddniestrza, Kiszyniów
podjął bezskuteczną
podjął bezskuteczną
próbę zbrojnego
próbę zbrojnego
ustanowienia władzy;
ustanowienia władzy;
Zamieszki w 2009 roku,
Zamieszki w 2009 roku,
których przyczyną było
których przyczyną było
zwycięstwo w wyborach
zwycięstwo w wyborach
Partii Komunistów
Partii Komunistów
Republiki Mołdawii.
Republiki Mołdawii.
Gospodarka
Gospodarka
Słabo rozwinięty,
Słabo rozwinięty,
uzależniony od importu
uzależniony od importu
paliw i surowców;
paliw i surowców;
Rozwój gospodarczy
Rozwój gospodarczy
utrudniają polityczne
utrudniają polityczne
problemy;
problemy;
PKB ma osobę wynosi
PKB ma osobę wynosi
2037 USD;
2037 USD;
Jeden z
Jeden z
najbiedniejszych w
najbiedniejszych w
Europie;
Europie;
Usługi dostarczają 60%
Usługi dostarczają 60%
PKB, rolnictwo-18%,
PKB, rolnictwo-18%,
przemysł-22%.
przemysł-22%.
Przemysł
Przemysł
W 2010 roku odnotowano
W 2010 roku odnotowano
wzrost produkcji
wzrost produkcji
przemysłowej;
przemysłowej;
Niewielkie wydobycie ropy
Niewielkie wydobycie ropy
naftowej, gazu ziemnego,
naftowej, gazu ziemnego,
fosforytów i surowców
fosforytów i surowców
skalnych;
skalnych;
Produkcja energii elektrycznej;
Produkcja energii elektrycznej;
Przemysł winiarski, tytoniowy,
Przemysł winiarski, tytoniowy,
olejarski, szklarski;
olejarski, szklarski;
Wyrób dywanów, odzieży,
Wyrób dywanów, odzieży,
maszyn rolniczych;
maszyn rolniczych;
Szczególne znaczenie ma
Szczególne znaczenie ma
produkcja win i winiaków
produkcja win i winiaków
ponad 170 zakładów
ponad 170 zakładów
produkcyjnych.
produkcyjnych.
Rolnictwo
Rolnictwo
Użytki rolne zajmują 66%
Użytki rolne zajmują 66%
powierzchni kraju;
powierzchni kraju;
Uprawia się głównie:
Uprawia się głównie:
pszenicę, kukurydzę,
pszenicę, kukurydzę,
jęczmień, buraki
jęczmień, buraki
cukrowe, tytoń,
cukrowe, tytoń,
słonecznik;
słonecznik;
Hodowla bydła, owiec,
Hodowla bydła, owiec,
kóz, drobiu oraz
kóz, drobiu oraz
jedwabników;
jedwabników;
80% użytków rolnych jest
80% użytków rolnych jest
sprywatyzowanych;
sprywatyzowanych;
Susza w 2007 roku
Susza w 2007 roku
spowodowała straty
spowodowała straty
plonów na 80% pól
plonów na 80% pól
uprawnych.
uprawnych.
Transport, łączność,
Transport, łączność,
handel
handel
Eksport win, odzieży;
Eksport win, odzieży;
Import węgla, ropy naftowej, gazu ziemnego;
Import węgla, ropy naftowej, gazu ziemnego;
Partnerzy: Rosja, Ukraina, Rumunia, Włochy,
Partnerzy: Rosja, Ukraina, Rumunia, Włochy,
Niemcy;
Niemcy;
Długość linii kolejowych 1,1 tys. km
Długość linii kolejowych 1,1 tys. km
Długość dróg 12,7 tys. km;
Długość dróg 12,7 tys. km;
Żegluga na Dniestrze i Prucie;
Żegluga na Dniestrze i Prucie;
Gazociągi z Rosji do Tyraspola i Kiszyniowa;
Gazociągi z Rosji do Tyraspola i Kiszyniowa;
Słabo rozwinięta telekomunikacja.
Słabo rozwinięta telekomunikacja.
Język i literatura
Język i literatura
Mianem literatury mołdawskiej określa się
Mianem literatury mołdawskiej określa się
),
),
który używany jest na terenie Republiki
który używany jest na terenie Republiki
Mołdawii, mołdawskiej części Rumunii, północno-
Mołdawii, mołdawskiej części Rumunii, północno-
wschodniego Siedmiogrodu, Bukowiny, Podola i
wschodniego Siedmiogrodu, Bukowiny, Podola i
Odesszczyzny na Ukrainie. Do zapisywania
Odesszczyzny na Ukrainie. Do zapisywania
języka mołdawskiego stosowano pierwotnie
języka mołdawskiego stosowano pierwotnie
, którą w latach
, którą w latach
-
oficjalnie
oficjalnie
zastąpiono
.
Klimat
Klimat
Mołdawia leży w strefie klimatu umiarkowanego będącego
Mołdawia leży w strefie klimatu umiarkowanego będącego
mas powietrza (rzadziej
mas polarno-morskich). Na południu klimat cechuje się
mas polarno-morskich). Na południu klimat cechuje się
suchością, ze stosunkowo łagodną zimą i długim gorącym
suchością, ze stosunkowo łagodną zimą i długim gorącym
latem, oraz ciepłą jesienią Na północy kraju jest wilgotniej.
latem, oraz ciepłą jesienią Na północy kraju jest wilgotniej.
Średnia temperatura w styczniu od –5 °C na północy do –3
Średnia temperatura w styczniu od –5 °C na północy do –3
°C na południu, w lipcu odpowiednio 19 °C i 22 °C (w
°C na południu, w lipcu odpowiednio 19 °C i 22 °C (w
absolutne minimum –30 °C, maksimum 39 °C).
absolutne minimum –30 °C, maksimum 39 °C).
Roczna suma
400 mm na południu do 560 mm na
400 mm na południu do 560 mm na
północy. Opady głównie wiosenno-letnie (70% rocznych
północy. Opady głównie wiosenno-letnie (70% rocznych
opadów) o charakterze ulew.
opadów) o charakterze ulew.
Wody
Wody
Sieć rzeczna jest bardzo gęsta. Występują liczne rzeki i
Sieć rzeczna jest bardzo gęsta. Występują liczne rzeki i
cieki wodne. Jedynie 10 rzek w kraju jest ma
cieki wodne. Jedynie 10 rzek w kraju jest ma
długość większą niż 100 km. Mołdawia w całości należy do
długość większą niż 100 km. Mołdawia w całości należy do
zlewiska
zlewiska
Morza Czarnego
Morza Czarnego
. Największe naturalne jeziora to
. Największe naturalne jeziora to
Manta i Beleu. Manta ma powierzchnię 1100 ha, a Beleu
Manta i Beleu. Manta ma powierzchnię 1100 ha, a Beleu
nieco mniejsze około 1000 ha.
nieco mniejsze około 1000 ha.
Gleby
Gleby
Mołdawia ma jedne z najlepszych gleb
Mołdawia ma jedne z najlepszych gleb
w Europie.
w Europie.
Urodzajne czarnoziemy zajmują aż
Urodzajne czarnoziemy zajmują aż
80% powierzchni kraju (2 mln ha),
80% powierzchni kraju (2 mln ha),
sięgają one do 250 m n.p.m. Powyżej
sięgają one do 250 m n.p.m. Powyżej
tej wysokości występują gleby leśne
tej wysokości występują gleby leśne
zajmujące 0,5 mln ha. Doliny rzeczne
zajmujące 0,5 mln ha. Doliny rzeczne
wypełniają mady. Miejscami występują
wypełniają mady. Miejscami występują
gleby o dużym stopniu zasolenia.
gleby o dużym stopniu zasolenia.
Kuchnia
Kuchnia
Kuchnia mołdawska słynie z odważnego łączenia smaków
Kuchnia mołdawska słynie z odważnego łączenia smaków
różnych składników. Potrawy opierają się na tradycyjnych
różnych składników. Potrawy opierają się na tradycyjnych
europejskich produktach, takich jak wołowina, wieprzowina,
europejskich produktach, takich jak wołowina, wieprzowina,
ziemniaki i kapusta. Najbardziej popularne są jednak bryndza i
ziemniaki i kapusta. Najbardziej popularne są jednak bryndza i
zboża, a w szczególności kukurydza, która została sprowadzona
zboża, a w szczególności kukurydza, która została sprowadzona
do Mołdawii "dopiero" 300 lat temu. Początkowo było to
do Mołdawii "dopiero" 300 lat temu. Początkowo było to
jedzenie dla ludzi biednych, jednak z czasem udoskonalono
jedzenie dla ludzi biednych, jednak z czasem udoskonalono
przepisy i produkty kukurydziane stały się elementem
przepisy i produkty kukurydziane stały się elementem
codziennych posiłków. Przykładem może
codziennych posiłków. Przykładem może
być
być
mamliga
mamliga
przygotowywana przez zagotowanie mąki
przygotowywana przez zagotowanie mąki
kukurydzianej w wodzie. Można podawać ją razem z rybą,
kukurydzianej w wodzie. Można podawać ją razem z rybą,
jajecznicą, skwarkami lub młodą bryndzą albo okraszoną olejem
jajecznicą, skwarkami lub młodą bryndzą albo okraszoną olejem
lnianym. Po zastygnięciu można użyć jej jako chleb, kiedyś był to
lnianym. Po zastygnięciu można użyć jej jako chleb, kiedyś był to
prowiant na drogę. Jednak pomimo takiego znaczenia
prowiant na drogę. Jednak pomimo takiego znaczenia
kukurydzy, chleb wciąż wypiekany jest z mąki pszennej.
kukurydzy, chleb wciąż wypiekany jest z mąki pszennej.
Ogromną rolę w kuchni mołdawskiej
Ogromną rolę w kuchni mołdawskiej
odgrywają warzywa, podawane na różne
odgrywają warzywa, podawane na różne
sposoby m.in. świeże, gotowane,
sposoby m.in. świeże, gotowane,
smażone, pieczone, nadziewane, duszone
smażone, pieczone, nadziewane, duszone
lub kiszone. Oprócz wspomnianej
lub kiszone. Oprócz wspomnianej
wcześniej kukurydzy używane są
wcześniej kukurydzy używane są
również: fasola szparagowa, ciecierzyca,
również: fasola szparagowa, ciecierzyca,
bakłażany, kabaczki roślinne, papryka,
bakłażany, kabaczki roślinne, papryka,
por, pomidory, ogórki, kalafior i dynia.
por, pomidory, ogórki, kalafior i dynia.
Niewątpliwie ważnym elementem
Niewątpliwie ważnym elementem
kuchni mołdawskiej jest mięso.
kuchni mołdawskiej jest mięso.
Popularny jest rosół i
Popularny jest rosół i
ciorbă
ciorbă
, czyli
, czyli
kwaśne zupy np. zupa wołowa,
kwaśne zupy np. zupa wołowa,
kalafiorowa czy zupa z żołądków.
kalafiorowa czy zupa z żołądków.
Rozpowszechnione są pieczony i
Rozpowszechnione są pieczony i
grillowany kurczak, pulpety i
grillowany kurczak, pulpety i
duszona jagnięcina.
duszona jagnięcina.
Zabytki
Zabytki
Monastyr Saharna
Monastyr Saharna
Monastyr Saharna założony został w drugiej połowie XVIII wieku
Monastyr Saharna założony został w drugiej połowie XVIII wieku
przez mnicha Bartholomewa Bandyhanda. Historia świątyni
przez mnicha Bartholomewa Bandyhanda. Historia świątyni
związana jest z legendą opowiadającą cudowne wydarzenie jakie
związana jest z legendą opowiadającą cudowne wydarzenie jakie
przytrafiło się pewnemu mnichowi. Ujrzał on mianowicie pośród skał
przytrafiło się pewnemu mnichowi. Ujrzał on mianowicie pośród skał
rozpromieniony wizerunek Błogosławionej Dziewicy. Po dokładnym
rozpromieniony wizerunek Błogosławionej Dziewicy. Po dokładnym
zbadaniu zjawiska odkrył w miejscu zdarzenia odcisk małej stopy.
zbadaniu zjawiska odkrył w miejscu zdarzenia odcisk małej stopy.
Uznał go za znak świętości i wybudował w tym miejscu pustelnię,
Uznał go za znak świętości i wybudował w tym miejscu pustelnię,
która w późniejszym czasie została przekształcona w duży klasztor.
która w późniejszym czasie została przekształcona w duży klasztor.
Malowniczy położony w wąskim i głębokim wąwozie nad brzegiem
Malowniczy położony w wąskim i głębokim wąwozie nad brzegiem
górskiego strumienia Monastyr Saharna, oprócz pielgrzymów
górskiego strumienia Monastyr Saharna, oprócz pielgrzymów
przyciąga każdego także wielu turystów.
przyciąga każdego także wielu turystów.
W skład całego kompleksu klasztornego wchodzą dwie cerkwie (św.
W skład całego kompleksu klasztornego wchodzą dwie cerkwie (św.
Trójcy i Zwiastowania), refektarz wraz z kuchnią i piekarnią oraz
Trójcy i Zwiastowania), refektarz wraz z kuchnią i piekarnią oraz
cele mnichów.
cele mnichów.
Cerkiew Narodzenia
Cerkiew Narodzenia
Pańskiego
Pańskiego
Należy do najcenniejszych zabytków
Należy do najcenniejszych zabytków
miasta. Zbudowano ją w latach
miasta. Zbudowano ją w latach
1830-36. Autorem projektu był
1830-36. Autorem projektu był
Avraam Melnikov. Jest ona główną
Avraam Melnikov. Jest ona główną
prawosławna świątynią w
prawosławna świątynią w
Kiszyniowie i w całej Mołdawii. Dziś
Kiszyniowie i w całej Mołdawii. Dziś
wyniesiona została do rangi katedry.
wyniesiona została do rangi katedry.
Łuk triumfalny
Łuk triumfalny
Brama została wybudowana w 1846 roku według
Brama została wybudowana w 1846 roku według
projektu Zaushkevicha. Łuk wybudowany został
projektu Zaushkevicha. Łuk wybudowany został
tak, by umieścić na nim ogromny dzwon, który
tak, by umieścić na nim ogromny dzwon, który
został odlany z tureckich armat, ważący prawie 6
został odlany z tureckich armat, ważący prawie 6
i pół tony!. Zachwyca swoją architekturą i
i pół tony!. Zachwyca swoją architekturą i
pięknem. Na łuku umieszczony jest także
pięknem. Na łuku umieszczony jest także
mechanizm zegarowy. Na łuku umieszczone są
mechanizm zegarowy. Na łuku umieszczone są
marmurowe tablice pamiątkowe na którym
marmurowe tablice pamiątkowe na którym
wyrzeźbiono rozkaz szefa sił zbrojnych ZSRR o
wyrzeźbiono rozkaz szefa sił zbrojnych ZSRR o
wyzwoleniu Kiszyniowa spod okupacji niemiecko-
wyzwoleniu Kiszyniowa spod okupacji niemiecko-
rumuńskiej.
rumuńskiej.
pomnik Stefana Wielkiego
pomnik Stefana Wielkiego
(Stefan cel Mare) znajduje
(Stefan cel Mare) znajduje
się niedalego głównej
się niedalego głównej
bramy wejściowej do
bramy wejściowej do
Parku noszącego jego
Parku noszącego jego
imię. Stefan Wielki był
imię. Stefan Wielki był
najwybitniejszym władcą
najwybitniejszym władcą
średniowiecznej Mołdawii.
średniowiecznej Mołdawii.
Pomnik wykonany jest z
Pomnik wykonany jest z
brązu i jest popularnym
brązu i jest popularnym
miejscem pamiątkowych
miejscem pamiątkowych
zdjęć z Kiszyniowa.
zdjęć z Kiszyniowa.
Soroki
Soroki
Soroki uważane są za
Soroki uważane są za
stolicę i największe
stolicę i największe
skupisko mołdawskich
skupisko mołdawskich
Cyganów, a na
Cyganów, a na
wzgórzu dominującym
wzgórzu dominującym
nad miastem znajduje
nad miastem znajduje
się ich dzielnica.
się ich dzielnica.
Składa się z
Składa się z
imponujących pałaców
imponujących pałaców
zbudowanych wokół
zbudowanych wokół
ciasnej, wijącej się
ciasnej, wijącej się
kręto pod górę uliczk
kręto pod górę uliczk
Ciekawostki
Ciekawostki
Kraj ten jest 9,2
Kraj ten jest 9,2
razy mniejszy od
razy mniejszy od
Polski.
Polski.
W Criva znajduje
W Criva znajduje
się jedna z
się jedna z
największych
największych
jaskiń na świecie.
jaskiń na świecie.
Jest to jedno z
Jest to jedno z
najbiedniejszych
najbiedniejszych
państw w Europie.
państw w Europie.
Pełno jest wszędzie
Pełno jest wszędzie
bezpańskich psów i
bezpańskich psów i
kotów.
kotów.
Mołdawianie
Mołdawianie
wieszają duże
wieszają duże
dywany na ścianach.
dywany na ścianach.
W stolicy znajduje
W stolicy znajduje
się największy w
się największy w
Europie cmentarz
Europie cmentarz
żydowski.
żydowski.
Milestii Mici jest
Milestii Mici jest
największą na
największą na
świecie kolekcją
świecie kolekcją
win.
win.
Bocian Biały-dla
Bocian Biały-dla
Mołdawian święty
Mołdawian święty
ptak, symbol
ptak, symbol
szczęścia, wina i
szczęścia, wina i
zwycięstwa. Jego
zwycięstwa. Jego
wizerunek widnieje
wizerunek widnieje
m.in. na znaczkach
m.in. na znaczkach
pocztowych, w
pocztowych, w
godłach firm, na
godłach firm, na
etykietkach
etykietkach
popularnych trunków.
popularnych trunków.
Bibliografia
Bibliografia
http://poznajnieznane.pl/ciekawostki-
http://poznajnieznane.pl/ciekawostki-
2/ciekawostki-panstwa-3/moldawia-
2/ciekawostki-panstwa-3/moldawia-
ciekawostki/
ciekawostki/
http://www.moldova.pl/2011/04/tradycy
http://www.moldova.pl/2011/04/tradycy
jna-kuchnia-modawska-znana-jest.html
jna-kuchnia-modawska-znana-jest.html
http://podrozeodkuchni.pl/2012/11/zap
http://podrozeodkuchni.pl/2012/11/zap
omniane-panstwo-moldawia/
omniane-panstwo-moldawia/
http://www.jutrzenka.md/
http://www.jutrzenka.md/
Dziękujemy za
Dziękujemy za
uwagę.
uwagę.