Start

Start

rozbieg

rozbieg

•

Podczas rozbiegu samolot pokonuje tarcie

Podczas rozbiegu samolot pokonuje tarcie

podwozia, oraz opór aerodynamiczny rosnący z

podwozia, oraz opór aerodynamiczny rosnący z

prędkością

prędkością

•

Długość rozbiegu zależy od:

Długość rozbiegu zależy od:

-

Typu samolotu

Typu samolotu

-

Masy

Masy

-

Mocy silnika

Mocy silnika

-

Wiatru

Wiatru

-

Rodzaju nawierzchni (współczynnika tarcia)

Rodzaju nawierzchni (współczynnika tarcia)

•

Start z wiatrem jest znacznie dłuższy, niż pod wiatr

Start z wiatrem jest znacznie dłuższy, niż pod wiatr

– należy go unikać

– należy go unikać

Oderwanie i wytrzymanie

Oderwanie i wytrzymanie

•

Oderwanie następuje, gdy siła nośna

Oderwanie następuje, gdy siła nośna

zrównoważy ciężar

zrównoważy ciężar

•

Wytrzymanie => rozpędzanie w efekcie

Wytrzymanie => rozpędzanie w efekcie

przyziemnym do prędkości wznoszenia

przyziemnym do prędkości wznoszenia

•

Po rozpędzeniu samolot przechodzi na

Po rozpędzeniu samolot przechodzi na

wznoszenie

wznoszenie

•

Start kończy się na wysokości

Start kończy się na wysokości

15m

15m

•

Całkowita długość startu – ok. 3 x długość

Całkowita długość startu – ok. 3 x długość

rozbiegu

rozbiegu

Wpływ masy na długość startu

Wpływ masy na długość startu

•

Większa masa powoduje:

Większa masa powoduje:

-

Wolniejsze rozpędzanie na rozbiegu

Wolniejsze rozpędzanie na rozbiegu

-

Wyższą prędkość oderwania

Wyższą prędkość oderwania

-

Wolniejsze wznoszenie

Wolniejsze wznoszenie

•

Większa masa => większa długość startu

Większa masa => większa długość startu

Wpływ wysokości gęstościowej

Wpływ wysokości gęstościowej

na długość startu

na długość startu

•

Wysokość gęstościowa => wysokość

Wysokość gęstościowa => wysokość

ciśnieniowa, poprawiona o zmianę gęstości w

ciśnieniowa, poprawiona o zmianę gęstości w

funkcji temperatury

funkcji temperatury

•

Gdy wysokość gęstościowa wzrośnie

Gdy wysokość gęstościowa wzrośnie

:

:

-

Moc silnika spada

Moc silnika spada

-

Prędkość oderwania (TAS) rośnie

Prędkość oderwania (TAS) rośnie

-

Długość startu rośnie

Długość startu rośnie

•

Najgorszy przypadek – wysoko położone

Najgorszy przypadek – wysoko położone

lotnisko, wysoka temperatura („

lotnisko, wysoka temperatura („

hot and

hot and

high

high

”)

”)

Nachylenie pasa i efekt

Nachylenie pasa i efekt

przyziemny

przyziemny

•

Pas nachylony „pod górę” => długość rozbiegu wzrasta

Pas nachylony „pod górę” => długość rozbiegu wzrasta

•

Przy starcie efekt przyziemny pomaga przy oderwaniu

Przy starcie efekt przyziemny pomaga przy oderwaniu

(mniejsza prędkość oderwania) i rozpędzaniu (mniejsze

(mniejsza prędkość oderwania) i rozpędzaniu (mniejsze

opory)

opory)

•

Efekt przyziemny

Efekt przyziemny

nie pomaga

nie pomaga

we wznoszeniu.

we wznoszeniu.

Zamierzony

tor lotu

Rzeczywist

y tor lotu

Wpływ klap

Wpływ klap

•

Klapy skracają rozbieg

Klapy skracają rozbieg

•

Klapy pogarszaja wznoszenie

Klapy pogarszaja wznoszenie

•

Optymalnie – klapy wypuszczone do

Optymalnie – klapy wypuszczone do

startu, po starcie chowane

startu, po starcie chowane

Bez

klap

Z

klapami

Lądowanie

Lądowanie

•

Proces odwrotny do startu

Proces odwrotny do startu

•

Składa się z:

Składa się z:

-

Podprowadzenia

Podprowadzenia

-

Wyrównania

Wyrównania

-

Wytrzymania

Wytrzymania

-

Przyziemienia

Przyziemienia

-

Dobiegu

Dobiegu

Czynniki wpływające na długość

Czynniki wpływające na długość

lądowania

lądowania

•

Masa. Większa masa => większa prędkość

Masa. Większa masa => większa prędkość

podejścia, większa energia do wytracenia na

podejścia, większa energia do wytracenia na

dobiegu => większa długość lądowania

dobiegu => większa długość lądowania

•

Wiatr. Tylny => zwiększa długość lądowania.

Wiatr. Tylny => zwiększa długość lądowania.

Przedni => zmniejsza długość lądowania.

Przedni => zmniejsza długość lądowania.

Unikać

Unikać

lądowania z wiatrem

lądowania z wiatrem

•

Użycie klap => większe opory => bardziej strome

Użycie klap => większe opory => bardziej strome

podejście, krótsze lądowanie

podejście, krótsze lądowanie

•

Wysokość gęstościowa. Duża => większa

Wysokość gęstościowa. Duża => większa

prędkość podejścia i przyziemienia (TAS). Dłuższy

prędkość podejścia i przyziemienia (TAS). Dłuższy

dobieg

dobieg

Czynniki wpływające na długość

Czynniki wpływające na długość

lądowania

lądowania

•

Wpływ ziemii. Powoduje, że samolot

Wpływ ziemii. Powoduje, że samolot

„niesie się” na wytrzymaniu => większa

„niesie się” na wytrzymaniu => większa

długość lądowania

długość lądowania

•

Nachylenie pasa => „pod górę” skaraca

Nachylenie pasa => „pod górę” skaraca

dobieg. „W dół” wydłuża dobieg

dobieg. „W dół” wydłuża dobieg

Moc potrzebna i rozporządzalna

Moc potrzebna i rozporządzalna

•

W locie poziomym:

W locie poziomym:

-

Siła nośna równoważy ciężar

Siła nośna równoważy ciężar

-

Ciąg

Ciąg

równoważy

równoważy

opór

opór

•

Moc potrzebna

Moc potrzebna

do lotu –

do lotu –

ciąg x prędkość

ciąg x prędkość

[TAS]

[TAS]

•

Moc rozporządzalna

Moc rozporządzalna

– wytwarzana przez

– wytwarzana przez

zespół śmigło – silnik

zespół śmigło – silnik

Moc potrzebna i rozporządzalna

Moc potrzebna i rozporządzalna

(krzywa Pennaud’a)

(krzywa Pennaud’a)

v

Moc

Moc
potrzebna

Moc
rozporządzalna

N – nadmiar

mocy

Moc rozporządzalna

Moc rozporządzalna

v

Moc

100%

75%

50%

30%

Krzywa Pennaud’a – charakterystyczne

Krzywa Pennaud’a – charakterystyczne

punkty

punkty

v

Moc

v

min

v

max

I Zakres prędkości

II Zakres prędkości

Punkty charakterystyczne

Punkty charakterystyczne

•

Lot poziomy => moc potrzebna = moc

Lot poziomy => moc potrzebna = moc

rozporządzalna

rozporządzalna

•

Jedno ustawienie mocy => dwie prędkości

Jedno ustawienie mocy => dwie prędkości

lotu – I i II zakres

lotu – I i II zakres

•

II zakres – niestateczny wzgl. prędkosci.

II zakres – niestateczny wzgl. prędkosci.

Należy go unikać

Należy go unikać

•

Nadmiar mocy => wznoszenie

Nadmiar mocy => wznoszenie

•

Maksymalna prędkość lotu poziomego =>

Maksymalna prędkość lotu poziomego =>





N=0, wznoszenie niemożliwe

N=0, wznoszenie niemożliwe

Maksymalny zasięg i długotrwałość

Maksymalny zasięg i długotrwałość

lotu

lotu

v

Moc

Max.
długotrwałowść

Max. zasięg

Maksymalny zasięg i dlugotrwałość

Maksymalny zasięg i dlugotrwałość

lotu

lotu

•

Najmniejsza moc potrzebna =>

Najmniejsza moc potrzebna =>

Maksymalna długotrwałość lotu

Maksymalna długotrwałość lotu

•

Najmniejszy opór => Maksymalny zasięg

Najmniejszy opór => Maksymalny zasięg

•

Prędkość dla max. Zasięgu rośnie wraz z

Prędkość dla max. Zasięgu rośnie wraz z

wysokością, zasięg zmienia się nieznacznie

wysokością, zasięg zmienia się nieznacznie

wznoszenie

wznoszenie

Kąt wznoszenia

Kąt wznoszenia



Pz

Px

Q

T

Prędkość wznoszenia

Prędkość wznoszenia

Q

Px

T 





sin

Q

N

w







Gradient i prędkosć wznoszenia

Gradient i prędkosć wznoszenia

•

Kąt (gradient)

Kąt (gradient)

wznoszenia zależy od

wznoszenia zależy od

nadwyżki ciągu nad oporem

nadwyżki ciągu nad oporem

•

Prędkość wznoszenia

Prędkość wznoszenia

zależy od

zależy od

nadmiaru

nadmiaru

mocy

mocy

•

Największy gradient

Największy gradient

=> nabór wysokości

=> nabór wysokości

na

na

najkrótszym

najkrótszym

dystansie - samolot wznosi

dystansie - samolot wznosi

się najbardziej

się najbardziej

stromo

stromo

•

Największa prędkość

Największa prędkość

wznoszenia

wznoszenia

=>

=>

nabór wysokości w

nabór wysokości w

najkrótszym czasie

najkrótszym czasie

prędkości v

prędkości v

x

x

, v

, v

y

y

•

Prędkość dla największego

Prędkość dla największego

gradientu – v

gradientu – v

x

x

•

Predkość dla

Predkość dla

najszybszego wznoszenia – v

najszybszego wznoszenia – v

y

y

–

–

samolot wznosi się mniej stromo, ale szybciej

samolot wznosi się mniej stromo, ale szybciej

osiągnie wysokość

osiągnie wysokość

V

x

V

y

Na

jw

iek

szy

gr

ad

ien

t

Najs

zybs

ze w

znos

zeni

e

Nadmiar mocy

Nadmiar mocy

v

Moc

Max. N

v

y

Nadmiar mocy

Nadmiar mocy

v

N

v

y

v

x

v

max

max N

Wpływ ciężaru na wznoszenie

Wpływ ciężaru na wznoszenie

v

Moc

le

kk

i

ci

ęż

ki

Wpływ ciężaru na wznoszenie

Wpływ ciężaru na wznoszenie

•

Cięższy

Cięższy

samolot

samolot

=> mniejszy nadmiar

=> mniejszy nadmiar

mocy =>

mocy =>

gorsze wznoszenie

gorsze wznoszenie

Wpływ klap na wznoszenie

Wpływ klap na wznoszenie

v

Moc

Be

z

kl

ap

Z

kl

ap

am

i

Wpływ klap na wznoszenie

Wpływ klap na wznoszenie

•

Skracają rozbieg

Skracają rozbieg

•

Pogarszaja wznoszenie

Pogarszaja wznoszenie

Bez

klap

Z

klapami

Wpływ temperatury i wysokości na

Wpływ temperatury i wysokości na

wznoszenie

wznoszenie

•

Wraz ze

Wraz ze

wzrostem

wzrostem

wysokości i

wysokości i

temperatury, gęstość powietrza

temperatury, gęstość powietrza

maleje

maleje

•

Wysokość gęstościowa – wysokość

Wysokość gęstościowa – wysokość

ciśnieniowa poprawiona o odchyłkę

ciśnieniowa poprawiona o odchyłkę

temperatury od ISA

temperatury od ISA

•

Wysokość gęstościowa rośnie => osiągi

Wysokość gęstościowa rośnie => osiągi

pogarszają się

pogarszają się

Wpływ wysokości na wznoszenie

Wpływ wysokości na wznoszenie

v

Moc

Poziom morza

10000 ft

Nadmiar mocy maleje wraz z

Nadmiar mocy maleje wraz z

wysokością

wysokością

v

N

Poz

iom

m

orz

a

600

0ft

1000

0ft

Pułap teore

t

Pułap teoretyczny i praktyczny

Pułap teoretyczny i praktyczny

H

Prędk. wznoszenia

0,5 m/s

Czas wznoszenia

H

Pułap teoretyczny

Pułap praktyczny

Wpływ wysokości na wznoszenie

Wpływ wysokości na wznoszenie

•

Moc potrzebna rośnie, moc rozporządzalna

Moc potrzebna rośnie, moc rozporządzalna

spada =>

spada =>





N maleje

N maleje

•

Pułap teoretyczny =>

Pułap teoretyczny =>





N=0, w=0

N=0, w=0

•

Pułap praktyczny => w=0,5 m/s

Pułap praktyczny => w=0,5 m/s

(100ft/min)

(100ft/min)

•

Podczas wznoszenia v

Podczas wznoszenia v

y

y

maleje (ok.

maleje (ok.

5kt/6000ft), v

5kt/6000ft), v

y

y

rośnie

rośnie

•

Na pułapie teoretycznym v

Na pułapie teoretycznym v

x

x

=v

=v

y

y

=v

=v

max

max

Lot

Lot

możliwy tylko z jedną prędkoscią

możliwy tylko z jedną prędkoscią

Zakręty podczas wznoszenia

Zakręty podczas wznoszenia

•

Podczas zakrętu moc potrzebna rośnie

Podczas zakrętu moc potrzebna rośnie

•

Gradient i prędkość wznoszenia spadają

Gradient i prędkość wznoszenia spadają

•

Najbardziej opłaca się wznosić po prostej

Najbardziej opłaca się wznosić po prostej

szybowanie

szybowanie

V

V

ek

ek

– prędkość ekonomiczna – najmniejsze

– prędkość ekonomiczna – najmniejsze

opadanie w locie ślizgowym

opadanie w locie ślizgowym

V

V

opt

opt

– prędkość optymalna – największy

– prędkość optymalna – największy

zasięg w locie ślizgowym

zasięg w locie ślizgowym

v

min

v

ek

v

opt

V

W

wpływ ciężaru na szybowanie

wpływ ciężaru na szybowanie

•

Prędkości wzrosną, opadanie minimalne

Prędkości wzrosną, opadanie minimalne

wzrośnie, ale

wzrośnie, ale

doskonałość się nie zmieni

doskonałość się nie zmieni

•

Zasięg lotu ślizgowego będzie

Zasięg lotu ślizgowego będzie

taki sam

taki sam

,

,

ale przy

ale przy

większej

większej

prędkości

prędkości

V

W

V

opt

I

V

opt

II

Q 1

Q2 >
Q1

Wpływ wiatru na szybowanie

Wpływ wiatru na szybowanie

V

W

Pod wiatr

Z wiatrem

Wpływ wiatru na szybowanie

Wpływ wiatru na szybowanie

•

„

„

Pod wiatr” – zasięg spada, prędkość

Pod wiatr” – zasięg spada, prędkość

optymalna rośnie

optymalna rośnie

•

„

„

Z wiatrem” – zasięg rośnie, prędkość

Z wiatrem” – zasięg rośnie, prędkość

optymaln nieznacznie spada

optymaln nieznacznie spada

•

Cięższy samolot przeleci dalej „pod wiatr”,

Cięższy samolot przeleci dalej „pod wiatr”,

lekki przeleci dalej „z wiatrem”

lekki przeleci dalej „z wiatrem”

Czynniki pogarszające osiągi

Czynniki pogarszające osiągi

w szybowaniu

w szybowaniu

•

Zakręt

Zakręt

•

Klapy (zwłaszcza duże!)

Klapy (zwłaszcza duże!)

•

Stan płatowca (zużycie, uszkodzenia)

Stan płatowca (zużycie, uszkodzenia)

•

Deszcz, oblodzenie

Deszcz, oblodzenie

•

Wszystkie w/w czynniki zwiększają opory

Wszystkie w/w czynniki zwiększają opory

=> spada zasięg, rośnie opadanie

=> spada zasięg, rośnie opadanie

minimalne

minimalne