Lewatywa

Anna Żyźniewska

Pielęgniarstwo grupa 5

Prawo

• Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra

Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2

września 1997 w sprawie zakresu i rodzaju

świadczeń zapobiegawczych,

diagnostycznych, leczniczych i

rehabilitacyjnych, wykonywanych przez

pielęgniarkę samodzielnie, bez zlecenia

lekarskiego, oraz zakresu i rodzaju takich

świadczeń wykonywanych przez położną

samodzielnie, pielęgniarka jest uprawniona

do wykonywania zabiegów doodbytniczych

tj. lewatywy, wlewki i kroplówki.

Lewatywa

Lewatywa ( enema )- zabieg

medyczny polegający na wlewaniu
przez odbyt płynu do jelita grubego
w celu usunięcia mas kałowych.

Lewatywa - cele

• Ułatwienie wydalenia kału w

przypadku zalegania mas kałowych

• Przygotowanie do zabiegu

operacyjnego

• Przygotowanie do porodu ( za zgodą

rodzącej)

• Przygotowanie do badań

diagnostycznych

Mechanizm działania

• Rozmiękczenie mas kałowych oraz

pobudzenie ruchu perystaltycznego jelit

przed drażnienie zakończeń nerwów

czuciowych znajdujących się w ścianie jelita

grubego na drodze chemicznej ( przez

zastosowanie dodatków do wody - np.

mydło, sól), mechanicznej ( rurka

doodbytnicza, objętość wody i ciśnienie

przez nią wywołane) oraz termicznej

( różnica temperatur między płynem

użytym do lewatywy a błoną śluzową jelita).

W wyniku takiego działania dochodzi do

wydalenia rozrzedzonego stolca.

Płyny używane do wlewania

• Objętość – 500 – 2000 ml
• Temperatura płynu – 36st.C lub 38-40st.C
• Rodzaj płynu:
-woda przegotowana
-napar rumianku ( z 4 łyżek stołowych

kwiatu rumianku)

-napar z liści senesowych ( z 4 łyżek

stołowych liści)

Płyny używane do wlewania

c.d.

-10% roztwór gliceryny ( 6 łyżek stołowych na litr wody)
-woda z dodatkiem 250 ml oliwy, oleju lnianego lub

rzepakowego na 1 litr wody

-woda mydlana ( 30 ml mydła lub 1 łyżka stołowa

mydła sproszkowanego na 1 litr wody)

-woda z dodatkiem 20g sody oczyszczonej na 1 litr

wody

-hipertoniczny roztwór NaCl (1 łyżka soli kuchennej na

1 litr wody)

-woda z dodatkiem 1 łyżeczki soli kuchennej i 1 łyżki

octu na 1 litr wody - lewatywa o bardzo silnym

działaniu !

!!!

• U chorych z chorobami nerek i serca

nie można wykonywać lewatywy z
dodatkiem soli

Przygotowanie pacjenta do

lewatywy

• A. Psychiczne – wyjaśniamy cel, istotę

zabiegu, sposób wykonania

• B. Fizyczne – pozycja ciała
Ustalić, czy pacjent dobrze utrzymuje

wlewaną do odbytnicy wodę i zależnie

od uzyskanych informacji oraz stanu

chorego, należy ułożyć go do zabiegu

w pozycji na lewym boku, na plecach

lub na plecach z podłożonym basenem.

Założenie kanki do

odbytnicy

• Rurkę odbytniczą smaruje się wazeliną,

zaczynając od końcówki, na przestrzeni
5-8 cm. Po połączeniu natłuszczonej
kanki z drenem wlewnika należy
wypuścić trochę wody do miski
nerkowatej, aby usunąć powietrze z
zestawu. Jeżeli chory leży na boku należy
jedną ręką podtrzymywać fałd
pośladkowy, a drugą włożyć kankę do
odbytnicy.

Założenie kanki do

odbytnicy

• W czasie wprowadzania rurki poleca

się pacjentowi lekko pochylić, kolana
przyciągnąć do klatki piersiowej i
przeć na stolec, co powoduje
zwiotczenie zwieracza odbytu i
ułatwia wprowadzenie kanki.

• Kankę wprowadza się na głębokość

ok. 7 cm

Sposób wlewania płynu

• Wlewnik umieszcza się na wysokości 50-80 cm

ponad łóżkiem. Po rozpoczęciu wlewania trzeba

sprawdzić, czy obniża się poziom płynu w

irygatorze. Jeżeli płyn nie opada należy:

-sprawdzić, czy dren nie zagiął się
-spróbować włożyć kankę nieco głębiej ( koniec

kanki może opierać się na fałdzie błony śluzowej)

-zwiększyć ciśnienie wody poprzez podniesienie

wyżej irygatora lub ucisnąć dren wzdłuż jego

długości

-jeżeli poziom nie obniża się, należy kankę wyjąć z

odbytnicy, udrożnić i założyć ponownie

• Jeżeli chory podczas wykonywania

lewatywy odczuwa duże parcie i prosi o

basen należy uspokoić go, zmniejszyć

ciśnienie wody przez obniżenie irygatora,

zaciśnięcie drenu lub przykręcenie kranika.

Pacjentowi należy zalecić spokojne,

głębokie oddychanie przez otwarte usta

( zmniejszenie napięcia mięśni

brzusznych). Jeżeli pacjent mimo

stosowania tych sposobów nie jest w

stanie utrzymać płynu należy zaprzestać

wprowadzania płynu, wycofać kankę i

uciskać ligniną okolice odbytu

( zmniejszenie skurczu zwieraczy).

Niebezpieczeństwa

• Zawstydzenie pacjenta
• Wprowadzenie infekcji
• Mechaniczne, chemiczne lub termiczne

uszkodzenie błony śluzowej jelita grubego

• Oziębienie pacjenta
• Wchłonięcie się płynu z odbytnicy do

krwiobiegu

• Zaburzenie mechanizmu defekacji na

skutek częstego stosowania lewatyw

Zasady

1. Nie wykonywać zabiegu bezpośrednio po

jedzeniu.

2. Ustalić czy chory miał już wykonywaną

lewatywę lub czy zna jej istotę i przebieg

3. Kankę przed włożeniem do odbytu

natłuścić, by zmniejszyć opór przy

wkładaniu, włożyć na głębokość ok. 7 cm

4. W trakcie lewatywy obserwować pacjenta

– czy utrzymuje płyn, przy dużym parciu

przerwać na chwilę wlewanie

Zasady

5. Kończąc wlewanie pozostawić na dnie

irygatora tyle wody, aby wylot był nią
przykryty

6. Po zakończonym zabiegu wyjąć kankę z

odbytnicy przez papier, trzymać ją
skierowaną w dół, odłączyć od drenu i
zawiniętą odłożyć do miski nerkowatej
( wlewnik musi pozostać czysty)

7. Polecić choremu utrzymać płyn jak

najdłużej ( co najmniej 10-15 minut)

Zasady

8. Sprawdzić, czy zabieg był skuteczny
9. Po zakończeniu zabiegu umyć ręce

sobie i choremu, jeżeli zachodzi
konieczność, umyć choremu
pośladku, posmarować pośladki
kremem ochronnym.

10. Udokumentować wykonanie

zabiegu

Bibliografia

• Zahradniczek Kazimiera, Zarzycka

Danuta, Ślusarska Barbara, Podstawy
Pielęgniarstwa. Tom 2 Podręcznik dla
Studentów i Absolwentów Kierunków
Pielęgniarstwo i Położnictwo