TECHNIKA HODOWLI
LASU
ĆWICZENIA
DR INŻ. JAN CEITEL
PROJEKTOWANIE
SKŁADU GATUNKOWEGO
W OBSZRACH
ZAMIERANIA LASU
Praca projektowa
1. Zaprojektować skład gatunkowy uprawy wg przyjętego przez
siebie szkodliwego oddziaływania (nadmiar związków azotu,
nadmierne zakwaszenie gleb, depozyt metali ciężkich,
zasolenie, itp.) dla przyjętej rejonizacji przyrodniczo-leśnej i
kilku typów siedliskowych lasu.
2. Podać argumenty uwiarygodniające dobór.
PODSTAWY ZAGOSPODAROWANIA
LASU
(THOMASIUS 1998)
1.
Kompleks siedliskowy - rodzaj, rozmiar
i tempo zmian środowiska.
2.
Kompleks biocenotyczny - reakcja lasów
na zmiany środowiska.
3.
Kompleks polityki leśnej - zdefiniowanie
celu gospodarki leśnej przy uwzględnieniu
zmieniających się warunków środowiska.
WSZYSTKIE ZMIANY MUSZĄ BYĆ
MONITOROWANE.
Stan
wyjściowy
Drzewosta
ny
w stanie
rozpadu
Strategia
hodowlana
Proekologic
zna
gospodarka
leśna
Strategia
przetrwan
ia
Strategia
odnowieni
a
Założon
y
cel
Lasy stabilne, zbliżane do naturalnych, o
zróżnicowanej strukturze
i trwałe
Lasy
zgodne
z
siedliskie
m
Odnowienie
gatunkami
tymczasowymi
(niezgodne z
siedliskiem,
przedplonowe)
Powierzchnie
wylesione
Strategia
przetrwani
a i
przebudow
y
STRATEGIA HODOWLANA
STAN DRZEWOSTANÓW I STRATEGIE HODOWLANE W PRZEBUDOWIE LASÓW
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
I.
Zastrzeżenia natury ogólnej
1.
Nie ma gatunków drzew i krzewów absolutnie odpornych na szkodliwe
oddziaływanie związków emitowanych przez przemysł.
2.
Względna odporność gatunków lub ekotypów na jeden czynnik nie
świadczy o ich odporności na pozostałe skażenia (Łukasiewicz 1986). Nie
ma jednak pod tym względem zgodności (Rhomeder, Schöborn 1965,
Ilkun 1978.
3.
Gatunki dostosowane w sposób optymalny do siedliska posiadają na
ogół największą odporność i tolerancję wobec różnego rodzaju zagrożeń
wywoływanych przez czynniki abiotyczne, biotyczne i antropogeniczne.
4.
Drzewostany mieszane o składzie gatunkowym zbliżonym do
naturalnego i zgodnym z siedliskiem nie są oszczędzane przez
„zamieranie lasów”, posiadają jednaj większa witalność i siłę oporu, np..
przeciwko szkodnikom wtórnym.
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
II. Czynniki
1.
Warunki siedliskowe
2.
Dotychczasowy sposób użytkowania gruntów (las, grunty
porolne, nieużytki).
3.
Stopień destrukcji drzewostanu (całkowicie martwy – pow.
otwarta, osłona martwych drzew, przerzedzony, równomierny,
lukowaty).
4.
Zagrożenia związane z imisjami przemysłowymi
(zanieczyszczenia środowiska) – swoistymi dla danego regionu.
5.
Odporność poszczególnych gatunków na zanieczyszczenia
przemysłowe
REAKCJA GATUNKÓW DRZEW NA RÓŻNE CZYNNIKI
REAKCJA GATUNKÓW DRZEW NA RÓŻNE CZYNNIKI
REAKCJA GATUNKÓW DRZEW NA RÓŻNE CZYNNIKI
REAKCJA GATUNKÓW DRZEW NA RÓŻNE
CZYNNIKI
REAKCJA GATUNKÓW DRZEW NA RÓŻNE CZYNNIKI
REAKCJA
GATUNKÓW
DRZEW NA
RÓŻNE
CZYNNIKI
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
III. Zasady doboru gatunków (Schütz):
1.
Rozproszenia ryzyka hodowlanego na wiele
gatunków.
2.
Zmniejszenie ryzyka hodowlanego.
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
Podstawa planowania składu gatunkowego
Gospodarczy typ drzewostanu
(GTD) –
destrukcja drzewostanu na skutek
czynników naturalnych.
Gatunki docelowe
- destrukcja drzewostanu
na skutek „zamierania lasu”.
Gatunki docelowe
- destrukcja drzewostanu
na skutek „zmian klimatycznych”.
ODNOWIENIE
LASU
DOBÓR
GATUNKÓW DO
ODNOWIEŃ
I ZALESIEŃ
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
ODNOWIENIE
LASU
DOBÓR
GATUNKÓW DO
ODNOWIEŃ
I ZALESIEŃ
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I
ZALESIEŃ
Zasady
hodowli lasu
(2003)
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
Zasady
hodowli lasu
(2003)
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
Zasady hodowli
lasu (2003)
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
Zasady hodowli
lasu (2003)
ODNOWIENIE LASU
DOBÓR GATUNKÓW DO ODNOWIEŃ I ZALESIEŃ
Zasady hodowli
lasu (2003)
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI STOSOWANIA DOLOMITU W GÓRACH BIALSKICH
(ORLIK)
(
Ceitel, Zientarski 2002)
Picea abies L.
0
20
40
60
80
100
120
1993
0
1993
1
1994
2
1995
3
1996
4
1997
5
1998
6
1999
7
2000
8
0
20
40
60
80
100
kontrola - wysokość
dolomit - wysokość
kontrola - udatność
dolomit - udatność
%
H (cm)
Fagus sylvatica L.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1993
0
1993
1
1994
2
1995
3
1996
4
1997
5
1998
6
1999
7
2000
8
0
20
40
60
80
100
kontrola - wysokość
dolomit - wysokość
kontrola - udatność
dolomit - udatność
%
H (cm)
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI STOSOWANIA DOLOMITU W GÓRACH BIALSKICH
(ORLIK)
(
Ceitel, Zientarski 2002)
Larix decidua Mill.
0
50
100
150
200
1993
0
1993
1
1994
2
1995
3
1996
4
1997
5
1998
6
1999
7
2000
8
0
20
40
60
80
100
kontrola - wysokość
dolomit - wysokość
kontrola - udatność
dolomit - udatność
%
H (cm)
Acer pseudoplatanus L.
0
10
20
30
40
50
1993
0
1993
1
1994
2
1995
3
1996
4
1997
5
1998
6
1999
7
2000
8
0
20
40
60
80
100
kontrola - wysokość
dolomit - wysokość
kontrola - udatność
dolomit - udatność
%
H (cm)
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI STOSOWANIA DOLOMITU W GÓRACH BIALSKICH
(ORLIK)
(
CEITEL, ZIENTARSKI 2002)
Pinus cembra L.
0
20
40
60
80
1993
0
1993
1
1994
2
1995
3
1996
4
1997
5
1998
6
1999
7
2000
8
0
20
40
60
80
100
kontrola - wysokość
dolomit - wysokość
kontrola - udatność
dolomit - udatność
%
H (cm)
Sorbus aukuparia L.
0
20
40
60
80
100
1993
0
1993
1
1994
2
1995
3
1996
4
1997
5
1998
6
1999
7
2000
8
0
20
40
60
80
100
kontrola - wysokość
dolomit - wysokość
kontrola - udatność
dolomit - udatność
%
H (cm)
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI DOŚWIACZENIA WE WŁOCŁAWKU
(Barzdajn W., Ceitel J., Zientarski J., Sienkiewicz A., Cichocka I., Szymańska M.
1987 - 2008)
BADANE GATUNKI:
• sosna zwyczajna (Pinus sylvestris L. ),
• sosna czarna (Pinus nigra austriaca Arn.),
• modrzew europejski (Larix decidua Mill.),
• brzoza brodawkowata (Betula pendula Roth.),
• dąb szypułkowy (Quercus robur L.),
• dąb czerwony (Quercus rubra Du Roi),
• olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.)
• czeremcha amerykańska (Padus serotina Ehrh.).
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI DOŚWIACZENIA WE WŁOCŁAWKU
(
Barzdajn W., Ceitel J., Zientarski J., Sienkiewicz A., Cichocka I., Szymańska
M.
1987 - 2008)
WARIANTY NAWOŻENIA KOMPENSACYJNEGO:
• powierzchnia kontrolna - bez nawożenia i wapnowania
(O),
• nawożenie dolomitem (Ca) - 1500 kg /ha.
• bezazotowe nawożenie organiczne trocinami (Tr) - 100
m3/ha,
• nawożenie fosforowo-potasowo-magnezowe (PK) -
superfosfat potrójny granulowany (46 % P2O5) - 60
kg/ha P2O5, sól potasowa (50 % K2O) - 90 kg/ha K2O,
kainit magnezowy (14 % K2O, 5 % MgO) - 30 kg/ha MgO.
• połączenie wszystkich zabiegów, czyli bezazotowego
nawożenia organicznego z wapnowaniem i nawożeniem
mineralnym (TrPKCa).
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI DOŚWIACZENIA WE WŁOCŁAWKU
(Barzdajn W., Ceitel J., Zientarski J., Sienkiewicz A., Cichocka I., Szymańska M.
2006)
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI DOŚWIACZENIA WE WŁOCŁAWKU
(Ceitel J., Sienkiewicz A.,. Zientarski J., 2001)
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI DOŚWIACZENIA WE WŁOCŁAWKU
(Ceitel J., Sienkiewicz A.,. Zientarski J., 2001)
• Miarą przydatności poszczególnych gatunków do przebudowy
drzewostanów w zasięgu imisji zakładów azotowych jest ich
przeżywalność i wzrost. Obie te cechy muszą wy stąpić w stopniu
zadowalającym.
• Z badanych w obu doświadczeniach gatunków wysoką udatnością i dobrym
wzrostem charakteryzowała się brzoza brodawkowata oraz czeremcha
amerykańska. Doświadczenie z terenu Włocławka dowodzi także, że sosna
zwyczajna (nie badana w Puławach), jeśli tylko stężenie skażeń nie jest
letalne, nie ustępuje sośnie czarnej.
• Wyniki przedstawionych doświadczeń wskazują na słuszność zasady
rozproszenia i ograniczenia ryzyka hodowlanego przy doborze gatunków na
tereny zagrożone imisjami zanieczyszczeń przemysłowych (Bernadzki
1987). Jako zasadę należy także przyjąć ograniczenie udziału gatunków
obcych dla danego terenu - introdukowanych i spoza zasięgu naturalnego
(Barzdajn i in.1991).
• Usytuowanie zakładów azotowych na słabych glebach (założenie
planowania przestrzennego) ogranicza znacznie możliwość doboru
gatunków. Przedstawione wyniki badań wskazują, że do próby regeneracji
ekosystemu leśnego w obrębie oddziaływania imisji zakładów azotowych
można stosować głównie sosnę zwyczaj na {Pinus sylvestri L), brzozę
brodawkowata (Betula pendula Roth.) oraz jako domieszkę dęba
bezszypułkowego (Quercus petraea Matt.)), co jest zgodne propozycjami
Kowalkowskiego i in.(1999).
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI DOŚWIACZENIA W PUŁAWACH
(KOWALKOWSKI, MIAZGA, STRYKOWSKI 1996)
Bez nawożenia
Nawożenie torfem
REWITALIZACJA GLEB
WYNIKI DOŚWIACZENIA W PUŁAWACH
(KOWALKOWSKI, MIAZGA, STRYKOWSKI 1996)
Pod względem zdolności do przeżywania i adaptacji w warunkach presji
azotogennej zakładów azotowych w Puławach podzielono badane
gatunki drzew na cztery grupy:
Grupa I. Nie przeżywające:
Pinus nigra.
Grupa II. Przeżywające krótki okres - 5-8 lat, bez zdolności do adaptacji:
Ailanthus glandulosa, Fagus silvatica, Thuja occidentalis. Morus alba,
Carpinus betulus, Eleagnus angustifolia.
Grupa III. Przeżywające dłuższy okres - do 12 -15 lat, adaptujące się
częściowo:
Quercus petraea, Q. rubra, Sorbus aucuparia, Larix decidua, Alnus
glutinosa, Tilia cordata, Robinia pseudoacacia, Acer platanoides, A.
pseudoplatanus, Populus tremula. Rosa rugosa, Ribes alpinum,
Sambucus nigra, S. racemosa, Frangula alnus, Rhamnus cathartica,
Symphoricarpos albus, Euonymus europea.
Grupa IV. Długo przeżywające - ponad 20 lat i adaptujące się:
Betula pendula, Acer negundo, Caragana arborescens i Padus serotina.