Stwierdzenie zgonu.

Zmiany pośmiertne.

Określanie czasu zgonu.

Oględziny zwłok w

miejscu ich ujawnienia.

Katedra i Zakład Medycyny Sądowej

Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Śmierć

Trwałe, nieodwracalne ustanie
czynności życiowych.

Śmierć kliniczna

Przejściowe, odwracalne zatrzymanie
ważnych dla życia czynności.

Oznaki śmierci klinicznej

- brak tętna i tonów serca,

- brak oddechu,

- zanik odruchów,

- głęboka śpiączka,

- bierne ułożenie ciała,

- rozszerzenie źrenic,

- bladość powłok ciała,

- oziębienie kończyn.

Schemat procesu umierania

- życie zredukowane – osłabienie fizjologicznych czynności
podstawowych układów,

- życie minimalne – dysregulacja ważnych czynności i dalsze
zmniejszanie przejawów życia,

- śmierć pozorna (letarg) – okres życia minimalnego stwarzający
pozory śmierci,

- śmierć kliniczna – ustanie czynności podstawowych układów,

- życie pośrednie – okres w którym można wywołać właściwą dla
tkanki reakcję interletalną,

- śmierć osobnicza – stan uważany za decydujący o uznaniu za
zmarłego,

- śmierć biologiczna – wygasanie wszystkich życiowych
czynności tkanek i komórek.

Klasyczna definicja śmierci:

Całkowite zatrzymanie czynności krążenia i oddychania.

Obecnie jest niewystarczająca w świetle
obecnej wiedzy medycznej (resuscytacja,
intensywna terapia).

Stąd są dwa sposoby stwierdzania zgonu:

1. W ośrodkach reanimacyjnych.

2. Podczas oględzin zwłok w szpitalu i poza szpitalem.

Obecnie śmierć mózgu jest decydującym kryterium
stwierdzania zgonu.
Śmierć biologiczna mózgu – czyli trwałe zatrzymanie
czynności psychicznych, koordynacyjnych i regulacyjnych – to

śmierć osobnicza

– czyli stan decydujący o uznaniu człowieka

za zmarłego.
W transplantologii decydujące znaczenie ma śmierć pnia
mózgu. Po stwierdzeniu śmierci pnia mózgu kończy się
obowiązek leczenia.

Kryteria śmierci pnia mózgu:

- chory jest w śpiączce,

- sztucznie wentylowany,

- rozpoznano przyczynę śpiączki,

- wykazano strukturalne uszkodzenie mózgu.

Zmiany pośmiertne i

określenie czasu zgonu.

Wczesne zmiany

pośmiertne:

- bladość zwłok (palor mortis),

- wysychanie pośmiertne (desiccatio p.
mortem),

- oziębienie zwłok (frigor mortis),

- plamy opadowe (livores mortis),

- stężenie pośmiertne (rigor mortis).

Wykres spadku temperatury zwłok
mierzonej w odbytnicy w ciągu 36
godzin (zwłoki rozebrane, temperatura
otoczenia 17 stopni Celsjusza).

Ochłodzenie zwłok nie odzianych,
przebywających w pomieszczeniu o
temperaturze 16 stopni Celsjusza.

Nomogram (wg Henssge) do oznaczania czasu

śmierci.

Plamy opadowe (livores
mortis)

Schemat rozmieszczenia plam opadowych w zależności od pozycji zwłok.

Stężenie pośmiertnie (rigor mortis)

Narastanie stężenia pośmiertnego mięśni i jego

„przełamanie”.

Późne zmiany

pośmiertne:

- autoliza (autolysis),

- gnicie (putrefactio),

- zeszkieletowanie,

- strupieszenie (mumificatio),

- przeobrażenie tłuszczowo-woskowe (saponifiacatio)

- przeobrażenie torfowe (sphagnum).

Ustalanie czasu zgonu:

- znamiona śmierci wczesne,

- reakcje interletalne,

- zmiany sekcyjne:

• czas pozostawienia pokarmu w żołądku

• stan wypełnienia pęcherza moczowego

• stężenie alkoholu

• stan uszkodzenia ciała

- badanie biochemiczne płynów ustrojowych,

- późne znamiona śmierci,

- działania owadów.

Śmierć gwałtowna:

śmierć

spowodowana czynnikiem zewnętrznym w
szerokim pojęciu:

- uraz mechaniczny,

- energia elektryczna,

- uszkodzenia popromienne,

- działanie wysokiej temperatury (udar
cieplny, udar słoneczny, oparzenia),

- działanie niskiej temperatury (działanie
ogólne na organizm, działanie miejscowe –
odmrożenia),

- uduszenia gwałtowne,

- niskie i wysokie ciśnienie atmosferyczne,

- zatrucia.

- śmierć z głodu,

Śmierć naturalna:

- starzenie się ustroju,

- choroby przewlekłe,

- choroby ostre.

Śmierć nagła i śmierć powolna.

Oględziny zwłok w miejscu ich

ujawnienia

Podstawa prawna wezwania lekarza jako biegłego w
oględzinach zwłok:

- art. 176 k.p.k.: „Stwierdzenie okoliczności
mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy
wymagające wiadomości specjalnych”,

- art. 185 k.p.k.: „W razie potrzeby dokonuje się
oględzin miejsca, osoby lub rzeczy”.

Cel oględzin:

- stwierdzenie zgonu,

- stwierdzenie rodzaju śmierci,

- określenie czasu zgonu i czasu powstania obrażeń,

- pomoc w zabezpieczeniu śladów biologicznych,

- pomoc w identyfikacji zwłok, jeżeli są one nieznane

Czynności lekarskie:

- opis ułożenia zwłok,

- oględziny odzieży,

- wstępne oględziny zewnętrzne

1. Rozmieszczenie i nasilenie znamion

śmierci wczesnych lub późnych

2. Reakcje interletalne

3. Zanieczyszczenie powłok skórnych

4. Obrażenia ciała.

5. Szczegóły rysopisu w zwłokach NN

Opinia sądowo-lekarska:

- ustalenie rodzaju śmierci lub podejrzenie przyczyny zgonu,

- ustalenie czasu śmierci,

- ustalenie rodzaju doznanych obrażeń,

- pomoc w ustaleniu działającego narzędzia.

Piśmiennictwo:

1.Raszeja S., Nasiłowski W., Markiewicz J.: Medycyna
Sądowa, Podręcznik dla studentów, PZWL Warszawa
1993 r.

2.Kodeks Karny. Kodeks Postępowania Karnego. Kodeks
Karny Wykonawczy, Wydawnictwo Prawnicze Sp. z o.o.,
Warszawa 1997 r.

KONIEC