1
WZROST I
WZROST I
FLUKTUACJE
FLUKTUACJE
GOSPODARCZE
GOSPODARCZE
Opracowano na podstawie książki:
Opracowano na podstawie książki:
Robert E. Hall, John B. Taylor
Robert E. Hall, John B. Taylor
Makroekonomia.
Makroekonomia.
Wydanie III zmienione. PWN, Warszawa
Wydanie III zmienione. PWN, Warszawa
2000.
2000.
2
SPIS
SPIS
TREŚCI:
TREŚCI:
1. MAKROEKONOMIA I JEJ ZASTOSOWANIA
1. MAKROEKONOMIA I JEJ ZASTOSOWANIA
2. WYNIKI MARKOEKONOMICZNE
2. WYNIKI MARKOEKONOMICZNE
2.1. ZATRUDNIENIE
2.1. ZATRUDNIENIE
2.2. INFLACJA
2.2. INFLACJA
2.3. STOPY PROCENTOWE
2.3. STOPY PROCENTOWE
3. JAK WYTŁUMACZYĆ WZROST I FLUKTUACJE
3. JAK WYTŁUMACZYĆ WZROST I FLUKTUACJE
GOSPODARCZE
GOSPODARCZE
3.1. STOPY WZROSTU
3.1. STOPY WZROSTU
3.2. MODEL DŁUGOOKRESOWEGO WZROSTU
3.2. MODEL DŁUGOOKRESOWEGO WZROSTU
4. PRĄDY MYŚLOWE W MAKROEKONOMII
4. PRĄDY MYŚLOWE W MAKROEKONOMII
5. PODSUMOWANIE / GŁÓWNE TEZY
5. PODSUMOWANIE / GŁÓWNE TEZY
3
1. MAKROEKONOMIA I JEJ
1. MAKROEKONOMIA I JEJ
ZASTOSOWANIA
ZASTOSOWANIA
Makroekonomia
– jest gałęzią ekonomii próbującą wyjaśnić, jak i
dlaczego z upływem czasu gospodarka rozwija się, podlega
fluktuacjom i zmianom. Ogólny trend wzrostu gospodarki jest
wynikiem wolno działających sił – rosnącej liczby ludności i
lepszych technologii. Makroekonomia stara się wyjaśnić wahania
wykorzystując standardowe zasady analizy ekonomicznej.
Inną gałęzią ekonomii jest
mikroekonomia
– badanie zachowania się
pojedynczych konsumentów, przedsiębiorstw i rynków.
Mikroekonomia różni się od makroekonomii pod dwoma względami:
Po pierwsze, mikroekonomia zajmuje się bardziej różnicami między
rynkami niż tym, dlaczego gospodarka jako całość z biegiem czasu
rozwija się i podlega wahaniom.
Po drugie, makroekonomia wyjaśnia proces ustalania się
zmiennych, które mikroekonomia traktuje jako dane. Zmienne te
obejmują dochód narodowy, poziom cen i stopy procentowe.
4
2. WYNIKI MARKOEKONOMICZNE
2. WYNIKI MARKOEKONOMICZNE
Realny PKB
– mierzy faktyczną, fizyczną produkcję
samochodów, telewizorów, koncertów rockowych, filmów
z Hollywood, opieki zdrowotnej oraz wszelkich innych
dóbr i usług wytwarzanych przez dany kraj w celu
wymiany między sobą i z resztą świata. Realny PKB
uzyskujemy sumując wartość produkcji wyrażonej w
dolarach, a następnie korygujemy tę wartość z
uwzględnieniem zmian cen, jakie wystąpiły między
kolejnymi latami. Realny PKB jest często nazywany
realną produkcją
, jako że reprezentuje łączną produkcję
dóbr w gospodarce.
5
PKB CENY STAŁE 1991 = 100
PKB CENY STAŁE 1991 = 100
WYSZCZEGÓLNIENIE
PKB ceny stałe 1991 = 100
1989 r.
121,6
1990 r.
107,5
1991 r.
100
1992 r.
102,6
1993 r.
106,5
1994 r.
112,0
1995 r.
119,9
1996 r.
127,0
1997 r.
135,7
1998 r.
142,2
1999 r.
148,0 104,5
2000 r
154,2 104,2
2001 r
155,9 101,1
2002 r
158.1 101,4
2003 r
164,1 103,8
2004 r
172,8 105,3
2005 r
178,8 103 ,4
2006 r
6
SPOŻYCIE INDYWIDUALNE W CENACH
SPOŻYCIE INDYWIDUALNE W CENACH
STAŁYCH 1991=100
STAŁYCH 1991=100
WYSZCZEGÓLNIENIE
Spożycie indywidualne w cenach
stałych
1991 =100
1989 r.
111,1
1990 r.
94,1
1991 r.
100
1992 r.
102,3
1993 r.
107,6
1994 r.
112,2
1995 r.
116
1996 r.
125,6
1997 r.
134,2
1998 r.
140,7
1999 r.
148,2
2000 r.
151,8
2001 r.
155,1 102,2
2002 r
159,6 102,9
2003 r
163,6 102,5
2004 r
170,2 104,0
2005 r
174,6 102,6
2006 r
7
POZIOM CEN 1991 = 100
POZIOM CEN 1991 = 100
WYSZCZEGÓLNIENIE
Poziom cen 1991 = 100
1989 r.
17,8
1990 r.
62,3
1991 r.
100
1992 r.
144,3
1993 r.
198,6
1994 r.
257,1
1995 r.
312,7
1996 r.
370,5
1997 r.
419,4
1998 r.
455,5
1999 r.
500,1
2000 r.
545,1 109
2001 r.
566,9 104
2002 r.
572,6 101
2003 r.
584 102
2004 r.
607,4 104
2005 r.
613,5 101
2006 r.
8
WIELKOŚĆ NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH
WIELKOŚĆ NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH
WYSZCZEGÓLNIENIE
Nakłady inwestycyjne w
gospodarce (ceny
stałe)
Nakłady inwestycyjne w
przemyśle (ceny
stałe)
1989 r.
97,6
109,0
1990 r.
89,9
92,7
1991 r.
95,9
92,8
1992 r.
100,4
98,3
1993 r.
102,3
100,7
1994 r.
108,1
120,7
1995 r.
117,1
115,0
1996 r.
119,2
120,0
1997 r.
122,2
113,8
1998 r.
115,3
111,2
1999 r.
105,9
95,3
2000 r.
101,4
88,1
2001 r.
90,3
95,8
2002 r.
93,7
92,0
2003 r
99,9
106,3
2004 r
106,4
109,5
2005r
106,5
105,1
2006 r.
9
WYSZCZEGÓLNIENIE
Wskaźnik cen
towarów i usług
konsumpcyjnyc
h (rok do roku)
Wskaźnik cen
konsumpcyjnyc
h (grudzień do
grudnia)
Wskaźnik cen
konsumpcyjnyc
h (narastająco
liczony w
oparciu o 2)
1989 r.
351,1
739,6
17,8
1990 r.
685,8
349,3
62,3
1991 r.
170,3
160,4
100,0
1992 r.
143,0
144,3
144,3
1993 r.
135,3
137,6
198,6
1994 r.
132,2
129,5
257,1
1995 r.
127,8
121,6
312,7
1996 r.
119,9
118,5
370,5
1997 r.
114,9
113,2
419,4
1998 r.
111,8
108,6
455,5
1999 r.
107,3
109,8
500,1
2000 r.
110,1
108,5
542,6
2001 r.
105,5
103,6
562,2
2002 r.
101,9
100,8
566,7
2003 r.
2004r.
2005r.
100,8
100,4
102,1
101,7
104
100,7
576,3
599,4
603,5
10
2.1. ZATRUDNIENIE
2.1. ZATRUDNIENIE
Wahania zatrudnienia odwzorowują dokładnie fluktuacje
realnego PKB. Zatrudnienie spada szybko, gdy gospodarka
przechodzi recesję. Gdy produkcja spada, przedsiębiorstwa
zwalniają okresowo więcej pracowników, a zarazem
zatrudniają mniej nowych. Gdy gospodarka zaczynała
wychodzić z załamania, zatrudnienie ponownie rośnie, gdyż
przedsiębiorstwa przywracają do pracy okresowo
zwolnionych pracowników i angażują nowych. Ta ścisła
zależność między produkcją i zatrudnieniem trakcie wahań
gospodarczych jest jednym z podstawowych faktów
analizowanych w makroekonomii. Powtarzające się recesje
są poważnym problemem społecznym, ponieważ wiążą się z
utratą miejsc pracy na dużą skalę.
Fluktuacje zatrudnienia znajdują odbicie w wahaniach
stopy
bezrobocia
, która określa procent pracowników
niepracujących, ale poszukujących pracy. Gdy następuje
spadek zatrudnienia, stopa bezrobocia zwiększa się wraz ze
zwolnieniami z pracy.
11
2.2. INFLACJA
2.2. INFLACJA
Inną ważną cechą wahań
gospodarczych jest korelacja ze
stopą inflacji – procentową zmianą
przeciętnej ceny wszystkich dóbr w
gospodarce. Ogólnie rzecz biorąc,
ceny rosną szybciej, gdy gospodarka
znajduje się blisko szczytu. I
odwrotnie, ceny rosną wolniej, gdy
jest ona bliska dna. Te wzrosty i
spadki występują z opóźnieniem w
stosunku do wahań realnego PKB.
Rysunek 1.6 obrazuje stopę inflacji.
Najbardziej rzuca się w oczy fakt, że
była ona znacznie wyższa i bardziej
zmienna w latach siedemdziesiątych
niż w siedemdziesiątych. Jest to
wyraźnie pokazane na wykresie.
Prawie wszystkie znaczące wzrosty
stopy inflacji następowały przed
okresami recesji. Spadki inflacji mają
miejsce z reguły po recesji.
12
2.3. STOPY PROCENTOWE
2.3. STOPY PROCENTOWE
Stopa procentowa
jest to suma
pobierana przez bank lub innego
kredytodawcę w skali rocznej od
złotówki udzielonego kredytu,
wyrażona jako odsetek.
13
Rysunek 1.7 pokazuje jedną z
reprezentatywnych stóp
procentowych, tzw. federal funds
rate, w tym samym co
poprzednio okresie. Stopa ta
mówi, ile banki płacą za
pożyczenie nawzajem od siebie
funduszy z dnia na dzień. Stopa
ta jest podstawowym miernikiem
skutków polityki Systemu
Rezerwy Federalnej – banku
centralnego Stanów
Zjednoczonych. Poczynając od lat
sześćdziesiątych, gdy podniosła
się inflacja, miał miejsce wzrost
stóp procentowych. Stopy
procentowe zazwyczaj rosną wraz
z inflacją, aby zrekompensować
pożyczkodawcom spadającą siłę
nabywczą dolara. Stopa
procentowa pomniejszona o
oczekiwaną stopę inflacji jest
określana jako
realna stopa
procentowa.
14
Wahania stóp procentowych są najbardziej
dramatyczne w czasach recesji. Stopy procentowe
są
procykliczne
; wzrastają w czasie ożywienia i
spadają w czasie recesji. Są zarazem najbardziej
zmiennymi i trudnymi do przewidzenia wielkościami
makroekonomicznymi.
Niemniej jednak, jak wyraźnie pokazuje rys. 1.7,
fluktuacje stóp procentowych są bardzo blisko
powiązane z wahaniami produkcji i zatrudnienia.
Pełne zrozumienie kształtowania się stóp
procentowych ma istotne znaczenia w każdej próbie
wyjaśnienia wahań gospodarczych.
Zmienną ściśle powiązaną ze stopą procentową jest
podaż pieniądza
. Na podaż pieniądza składa się
gotówka oraz wkłady ludności w bankach i w
niektórych innych instytucjach finansowych. Podaż
pieniądza jest kontrolowana przez Zarząd Rezerwy
Federalnej.
15
Kształtowanie się podaży
pieniądza jest
przedstawione na
rysunku 1.8 Wykres
obrazuje podaż
pieniądza przez poziom
cen, czyli pieniądz
realny. Wydaje się, że
między pieniądzem a
występowaniem recesji
i boomów istnieje
zależność. Zależność ta
sugeruje, że zmiany w
podaży pieniądza mogą
wywoływać wahania w
gospodarce.
16
WZROST I FLUKTUACJE
WZROST I FLUKTUACJE
1.
W większości lat gospodarka wykazuje wzrost. Długookresowa
ścieżka wzrostu zależy od przyrostu liczby ludności, akumulacji
kapitału i postępu technicznego.
2.
Gospodarka przechodzi przez recesje, ożywienie i inne wahania
w nieregularnych odstępach czasu. Recesje są okresami
słabnącej aktywności gospodarczej; ożywienia są to okresy
wzrostu powyżej średniej występujące po recesji.
3.
Fizyczny wolumen produkcji – mierzony realnym PKB – kurczy się
w czasie recesji i powiększa w okresie ożywienia.
4.
Zatrudnienie zmienia się w ścisłym związku z produkcją. Recesje
są okresami utraty miejsc pracy, czyli rosnącego bezrobocia.
5.
W okresie międzywojennym miały miejsce dwa bardzo znaczące
spadki produkcji. Po II wojnie światowej także występowały
recesje. Spadek aktywności gospodarczej na początku lat
osiemdziesiątych był największy od czasu wielkiego kryzysu.
Recesja, która zaczęła się w 1990 r., była mniej dotkliwa.
6.
Ogólnie rzecz biorąc, inflacja wzrasta przed recesja i obniża się w
jej następstwie.
7.
Stopy procentowe osiągają szczyt z reguły bezpośrednio przed
początkiem recesji, a potem w czasie jej trwania znacznie się
obniżka.
17
3. JAK WYTŁUMACZYĆ WZROST I
3. JAK WYTŁUMACZYĆ WZROST I
FLUKTUACJE GOSPODARCZE
FLUKTUACJE GOSPODARCZE
3.1. STOPY WZROSTU
3.1. STOPY WZROSTU
Model
– jest opisem gospodarki wyrażonym w postaci wykresów i równań.
Pokazuje on, jak decyzje konsumentów i firm oddziałują na siebie na
rynkach określając produkcję i inne zmienne.
Stopa wzrostu
(zmiennej między dwoma okresami, wyrażona w procentach)
– definiowana jest jako zmiana tej zmiennej podzielona przez jej wartość w
pierwszym okresie i pomnożona przez 100.
Stopa wzrostu realnego PKB np. między 1994 r. a 1995 r. wynosi:
Stopa wzrostu realnego PKB np. między 1994 r. a 1995 r. wynosi:
100 x (realny PKB w 1995 r. – realny PKB w 1994 r.) / (realny PKB w 1994 r.) =
= 100 x (6739,0 – 6604,2) / 6604,2 = 100 x 134,8 / 6604,2 = 2,5 %
Stopy wzrostu są zazwyczaj zamienne na stopy roczne, ponieważ każdy jest do
nich przyzwyczajony. W przypadku zmiany z roku na rok stopa wzrostu jest
już automatycznie stopą roczną. W przypadku stopy wzrostu z kwartału na
kwartał przybliżoną wartość stopy rocznej otrzymuje się przez pomnożenie
kwartalnej stopy wzrostu przez 4.
18
3.2. MODEL DŁUGOOKRESOWEGO
3.2. MODEL DŁUGOOKRESOWEGO
WZROSTU
WZROSTU
Makroekonomiści wykorzystują długookresowy model
wzrostu do badania ogólnej ścieżki wzrostu
gospodarki w czasie. Model wzrostu koncentruje się
na ilości pracy i kapitału zaangażowanego w
produkcję dóbr i usług. Praca i kapitał współdziałają
w wytwarzaniu produkcji. Długookresowy model
wzrostu pokazuje również, jak produkcja ta trafia
częściowo do konsumentów, a częściowo do
przedsiębiorstw w postaci inwestycji w dodatkowe
fabryki i wyposażenie.
Długookresowy model wzrostu rozpatruje gospodarkę
po jej całkowitym dostosowaniu się do wstrząsu,
jakim jest np. wzrost zagranicznego popytu czy
spadek wydatków na obronę narodową.
19
W podstawach ekonomii podkreśla się istotną rolę, jaką odgrywają
zmiany cen w dostosowywaniu się gospodarki rynkowej do
wstrząsów. Jeśli np. nastąpi wyrost popytu na samochody, to ich
cena zwiększy się. Wyższe ceny samochodów dostarczają
przedsiębiorstwom bodźców do podniesienia produkcji, a
zarazem neutralizują zwiększony popyt. Wzrost cen samochodów
jest tym czynnikiem, który przywraca zgodność popytu z podażą.
Gdyby ceny samochodów dostosowywały się szybko - czy
używając terminologii ekonomi cznej, gdyby były doskonale
elastyczne (giętkie) - to wówczas moglibyśmy pominąć proces
dostosowawczy i skoncentrować się od razu na nowym stanie
zgodności podaży i popytu przy wyższym poziomie cen.
Natomiast gdyby ceny dostosowywały się wolniej - czyli, w
terminologii ekonomicznej, były nieelastyczne („lepkie", sztywne)
- to wtedy sam proces dostosowawczy trwał by pewien czas i
stanowiłby podstawową część analizy ekonomicznej. Te dwa
alternatywne założenia dotyczące cen prowadzą do dwu różnych
typów modeli. Założenie o giętkich cenach prowadzi do modelu,
który opisuje stan gospodarki w długim okresie, ale zarazem
pomija proces dostosowawczy.
Założenie o lepkich cenach prowadzi natomiast do bardziej
kompletnego modelu, który opisuje nie tylko nowy
długookresowy stan gospodarki, ale również sposób, w jaki
zostaje on osiągnięty.
20
W długookresowym modelu wzrostu zakłada się, że ceny samo
chodów, jak zresztą wszystkie ceny w gospodarce (czyli również
płace), są doskonale elastyczne. W kompletnym modelu natomiast
ceny są sztywne; proces dostosowawczy wymaga czasu. W istocie
proces ten stanowi ważną część modelu. Odgrywa on istotną rolę w
wyjaśnianiu recesji i innych odchyleń gospodarki od długookresowej
ścieżki wzrostu. Długookresowy model wzrostu jest jednak również
ważny: opis, dokąd gospodarka zmierza ostatecznie po szoku, jest
pierwszym krokiem do przedstawienia, w jaki sposób tam się
dostaje. Wyznaczanie PKB w długookresowym modelu wzrostu
można scharak teryzować następująco: W danym momencie
gospodarka dysponuje pewnymi zdolnościami produkcyjnymi. Ich
poziom zależy od ilości fabryk, maszyn oraz liczby robotników.
Gospodarkę cechować będzie pełne zatrudnienie, ponieważ gdyby
pojawiło się bezrobocie, to szybko zniknęłoby na skutek spadku
płac wystarczającego do zwiększenia popytu na siłę roboczą. W
podstawowej teorii popytu i podaży przyjmuje się, że ceny lub płace
szybko dostosowują się do zmian przywracając równowagę między
popytem i podażą. Płace i ceny w całej gospodarce dostosowują się
szybko, aby utrzymać pełne zatrudnienie siły roboczej i maszyn.
Zakłada się, że ceny są wystarczająco elastyczne, aby spowodować
szybkie i pełne dostosowanie. Zgodnie z długookresowym modelem
wzrostu zmiana ogólnego popytu w gospodarce wywołuje zmianę
poziomu cen, ale nie poziomu produkcji.
21
Produkcja (PKB)
Poziom cen
Potencjalny PKB
(długookresowy)
Wyjściowy zagregowany popyt
Wyjściowy
poziom cen
Niższy zagregowany popyt
Niższy
poziom cen
Y*
W dłuższym okresie krzywa zagregowanego popytu określa
poziom cen
W dłuższym okresie poziom cen jest elastyczny, a produkcja znajduje się
na poziomie potencjalnego PKB. Linia pionowa przedstawia potencjalny
PKB. Punkt jej przecięcia z krzywą zagregowanego popytu odpowiada
poziomowi cen w dłuższym okresie.
22
Produkcja (PKB)
Poziom cen
Wyjściowy zagregowany popyt
Stała
cena
Wyjściowa
produkcja
Z a g r e g o w a n y p o p y t
z c z a s ie r e c e s ji
P r o d u k c ja
w c z a s ie
r e c e s ji
Recesja występuje, gdy krzywa zagregowanego popytu przesuwa
się do początku układu współrzędnych.
Linia pozioma wyraża myśl, że poziom cen pozostaje w krótkim okresie stały lub
nieelastyczny. Gdy krzywa zagregowanego popytu przesuwa się w kierunku
początku układu współrzędnych, produkcja spada. Gospodarka przesuwa się w lewo
wzdłuż linii poziomej. Gdy krzywa popytu przesuwa się do początku układu, oznacza
to, że produkcja musi się obniżyć, czyli występuje recesja.
23
WZROST I FLUKTUACJE
WZROST I FLUKTUACJE
1.
Ekonomiści posługują się modelem długookresowego
wzrostu w badaniach nad ogólnym trendem gospodarki,
rosnącym z upływem czasu.
2.
W modelu wzrostu poziom produktu jest wyznaczony
przez siłę roboczą, kapitał i technologiczne know-how;
gospodarka wzrasta, w miarę jak tych czynników
przybywa.
3.
Ścieżka produktu wyprowadzona z modelu wzrostu
nazywa się potencjalnym produktem krajowym brutto.
4.
Gospodarka przeżywa boomy i recesje, w ciągu których
faktyczny produkt krajowy brutto kształtuje się
odpowiednio powyżej lub poniżej potencjalnego; te
odchylenia od produktu potencjalnego mają charakter
przejściowy.
5.
Ważną przyczyną tego, że powrót gospodarki do jej
poziomu potencjalnego wymaga czasu, jest powolne
dostosowywanie się cen i płac.
24
25
Cykle koniunkturalne w Polsce po II
Cykle koniunkturalne w Polsce po II
wojnie światowej
wojnie światowej
Lata 1944-1957
Lata 1944-1957
–
–
wstępna odbudowa powojenna
wstępna odbudowa powojenna
I cykl - 1948-1957
I cykl - 1948-1957
•
•
faza ekspansji 1948-1953
faza ekspansji 1948-1953
•
•
faza hamowania 1954-1957
faza hamowania 1954-1957
II cykl - 1958-1964
II cykl - 1958-1964
•
•
faza ekspansji 1958-1962
faza ekspansji 1958-1962
•
•
faza hamowania 1963-1964
faza hamowania 1963-1964
26
III cykl - 1965-1971
III cykl - 1965-1971
•
•
faza ekspansji 1965-1969
faza ekspansji 1965-1969
•
•
faza hamowania 1970-1971
faza hamowania 1970-1971
IV cykl - 1972-1982
IV cykl - 1972-1982
•
•
faza ekspansji 1972-1978
faza ekspansji 1972-1978
•
•
faza hamowania 1979-1982
faza hamowania 1979-1982
V cykl (1983-1992)
V cykl (1983-1992)
•
•
faza ekspansji 1983-1988
faza ekspansji 1983-1988
•
•
faza hamowania 1989 - 1992
faza hamowania 1989 - 1992
Vi cykl (1993-2001)
Vi cykl (1993-2001)
•
•
faza ekspansji 1993-1998
faza ekspansji 1993-1998
•
•
faza hamowania 1999 -2002
faza hamowania 1999 -2002
V cykl (2003-)
V cykl (2003-)
•
•
faza ekspansji 2003 -
faza ekspansji 2003 -
•
•
faza hamowania
faza hamowania
27
4. PRĄDY MYŚLOWE W
4. PRĄDY MYŚLOWE W
MAKROEKONOMII
MAKROEKONOMII
Analiza długookresowego wzrostu z naciskiem na elastyczne
ceny pochodzi z
KLASYCZNEJ MAKROEKONOMII
. Szkoła
klasyczna dominowała w myśleniu makroekonomicznym
przed wielkim kryzysem lat trzydziestych. Klasyczna
makroekonomia jest w zasadzie zastosowaniem
standardowej analizy podaży i popytu do całej gospodarki.
Model wzrostu rozwija ten typ analizy pokazując, jak
zwiększający się kapitał i praca determinują wzrost
potencjalnego PKB. Inna analiza krótkookresowych odchyleń
od ścieżki wzrostu wywodzi się z tradycji zapoczątkowanej
przez KEYNESA opartych na doświadczeniach związanych z
wielkim kryzysem lat trzydziestych. Dla Keynesa i
kontynuatorów jego myśli doświadczenia te wydawały się
bardzo odległe od prognoz modelu klasycznego.
MONETARYŚC
I – zazwyczaj identyfikowani z laureatem Nagrody
Nobla Milionem Friedmanem (poprzednio z University of
Chicago, a obecnie z Hoover Institution w Stanford
University), utrzymują, że stabilny wzrost podaży pieniądza
najlepiej stabilizował wzrost zagregowanego popytu.
28
NOWA SZKOŁA KLASYCZNA
– do której zaliczani są tacy
ekonomiści jak Robert Lucas z University of Chicago i Thomas
Sargent ze Stanford University, także przywiązują duże
znaczenie do stabilności łącznego popytu. Podobnie jak
ekonomiści klasyczni, również nowi klasycy utrzymują, że Ceny
dostosowują się do zmian bardzo szybko. W ich modelach
odchylenia od poziomu potencjalnego wynikają z błędnego
interpretowania przez przedsiębiorstwa i robotników
niespodziewanych zmian cen i płac. Modele te kładą nacisk na
utrzymanie stabilnego wzrostu popytu w celu zminimalizowania
i częstotliwości takich niespodzianek cenowych. Również ci
ekonomiści zalecają stabilny przyrost pieniądza.
Makroekonomiści ze
SZKOŁY KEYNESOWSKIEJ
twierdzą, że zmiany
w podatkach i wydatkach rządowych są również wskazane.
James Tobin
z Yale University, Robert Solow z MIT i Franco
Modigliani z MIT (wszyscy są laureatami Nagrody Nobla) są
makroekonomistami zazwyczaj utożsamianymi z tą szkołą.
Opowiadają się również za aktywnym wykorzystaniem polityki
pieniężnej do neutralizowania źródeł niestabilności, zamiast
pasywnej polityki stabilnego wzrostu podaży pieniądza
proponowanej przez monetarystów i nowych klasyków.
29
NOWY KEYNESIZM
–opiera swoją teorię na
keynesowskim założeniu sztywności cen i płac,
ale bada mikroekonomiczne podstawy tej
nieelastyczności i wykorzystuje wiele tych samych
założeń dotyczących oczekiwań, co nowi klasycy.
Do rozwoju tej szkoły przyczynili się Edmund
Phelps z Columbia University i Olivier Blanchard z
MIT.
SZKOŁA REALNEGO CYKLU KONIUNKTURALNEGO
–
której przywódcami są Finn Kydland z Carnegie-
Mellon University i Edward Prescott z University of
Minnesota. Wyjaśniają recesje i inne ruchy w
zatrudnieniu jako rezultat zmian potencjału
gospodarki. W modelu realnego cyklu
koniunkturalnego.
30
5. PODSUMOWANIE / GŁÓWNE TEZY
5. PODSUMOWANIE / GŁÓWNE TEZY
1.
Produkcja i zatrudnienie powiększają się i kurczą w
nieregularnych przedziałach czasu.
2.
Inne mierniki stanu gospodarki, takie jak stopy procentowe i
inflacja, zmieniają się w ślad za tymi fluktuacjami.
3.
Celem makroekonomii jest rozwinięcie modeli pozwalających
zrozumieć determinanty zarówno krótkookresowych
fluktuacji, jak i długookresowego wzrostu gospodarczego.
Umożliwi to sformułowanie polityki fiskalnej, pieniężnej i
innych rodzajów polityki państwa, promujących wzrost i
ograniczających wahania gospodarcze.
4.
Według długookresowego modelu wzrostu produkcja jest
określana tylko przez warunki potażowe; produkcja znajduje
się zawsze na poziomie potencjalnym. Model zakładający
elastyczne ceny ma trudności z wyjaśnieniem
krótkookresowych spadków produkcji, ale całkiem dobrze
opisuje długookresowy wzrost.
31
5.
Kompletny model ze sztywnymi cenami utrzymuje, że
produkcja nie musi być równa potencjalnemu poziomowi.
W okresach bardzo krótkich produkcja jest określona
przez zagregowany popyt przy stałym poziomie cen.
6.
W modelu ze sztywnymi cenami wahania produkcji mogą
być wywołane przesunięciami w łącznym popycie. W
modelu długookresowym jedynym źródłem zmian w
produkcji są zmiany w potencjale.
7.
Proces dostosowywania cen opisuje przejście od okresu
krótkiego do długiego. Ceny spadają, gdy produkcja
znajduje się poniżej potencjalnego PKB, i rosną, gdy jest
powyżej. Dostosowanie cen przesuwa gospodarkę w
kierunku potencjalnego PKB.
8.
Ekonomiści zgadzają się, co do wagi stabilizowania
łącznego popytu, ale różnią się, co do sposobu, w jaki
rząd powinien nań wpływać poprzez politykę fiskalną i
pieniężną.