Oddziaływanie nawozów

mineralnych i

organicznych na rośliny i

na środowisko.

Nawozy mineralne:

AZOTOWE
FOSFOROWE
POTASOWE
MAGNEZOWE
SIARKOWE
MIKROELEMENTOWE
WIELOSKŁADNIKOWE

Nawozy azotowe

wpływają na intensywny wzrost i rozwój

roślin, zwiększając ich masę zieloną oraz plon nasion, co

jest korzystne, natomiast zmniejszają zawartość cukru w

burakach, tłuszczu w nasionach rzepaku, czy skrobi w

bulwach ziemniaka, co pogarsza jakość technologiczną tych

roślin. Stosowane niewłaściwie, np. zbyt późno lub w zbyt

dużych dawkach, mogą zmniejszać zimotrwałość roślin

ozimych, zwiększać niebezpieczeństwo wylęgania roślin,

np. zbóż i lnu, utrudniać zbiór, np. bujna nać u ziemniaków,

czy opóźniać dojrzewanie roślin.

Azot stosowany w nawozach mineralnych jest częściowo

pobierany przez rośliny, częściowo przez mikroorganizmy

glebowe, a pewne jego ilości są wymywane z warstwy ornej

w głąb gleby przez wody opadowe

Niekorzystne dla środowiska jest nagromadzenie w glebie dużej

ilości azotu mineralnego, zwłaszcza azotanów. Po zastosowaniu

wysokich dawek nawozów azotowych dochodzi do nagromadzenia

się nadmiernych ilości azotanów w roślinie i glebie, przy czym ta

forma azotu nie pozostaje w glebie długo, lecz ulega wymyciu w głąb

gleby i przenika do wód gruntowych. Nadmierne ilości azotanów w

wodach pitnych oraz w pożywieniu lub w paszy mogą działać bardzo

szkodliwie na zwierzęta i ludzi. Szkodliwość azotanów i powstających

z ich redukcji azotynów polega na tym, że z hemoglobiny tworzy się

methemoglobina, która nie jest zdolna do przenoszenia tlenu w

organizmie, co może prowadzić do śmierci organizmu przez

uduszenie wewnętrzne. Poza tym azotany przyczyniają się do

powstania w glebie i roślinie toksycznych związków zwanych

nitrozoaminami, które to związki mogą wywoływać groźne choroby u

ludzi i zwierząt (np. choroby nowotworowe).

Większość azotowych nawozów mineralnych wpływa zakwaszająco

na glebę i tym samym przyczynia się do pogorszenia środowiska

wzrostu i rozwoju roślin.

Ekologiczne skutki stosowania nawozów azotowych to

również ujemny wpływ tlenków azotu na atmosferę.

Emitowane do atmosfery tlenki azotu łącznie z takimi gazami

jak dwutlenek węgla, metan, tlenek węgla tworzą tzw. gazy

cieplarniane, które oddziaływują na zmianę klimatu.

Duża koncentracja azotu mineralnego w glebie, powoduje

zahamowanie rozwoju pożytecznych mikroorganizmów

(bakterie) i wzrost ilości toksycznych grzybów, które

wpływają niekorzystnie na rośliny uprawne.

Przedostające się do wody duże ilości związków azotu i

fosforu mogą wywołać eutrofizację wód. Następuje wtedy

przyspieszony rozwój fitoplanktonu i roślin nadbrzeżnych w

zbiornikach wodnych. W takim przypadku może dojść do tzw.

zakwitu wody, czyli intensywnego rozwoju glonów.

Nawozy fosforowe

wywierają silny wpływ na jakość plonu,

natomiast w mniejszym stopniu zwiększają jego ilość. Ponadto

wpływają na efektywność nawożenia azotem. Przy niedoborze

fosforu rośliny są sztywne, bardziej kruche, a więc podatne na

złamanie. Barwa ich jest ciemnozielona, bez połysku, a brzegi i

wierzchołki liści są rdzawoczerwone.

Fosfor w roślinie występuje głównie w połączeniach ze związkami

organicznymi. Najwięcej fosforu zawierają nasiona. Nawożenie

fosforem w powiązaniu z potasem zwiększa mrozoodporność i

zmniejsza wylęganie. Ponadto fosfor korzystnie wpływa na

ukorzenianie się roślin i krzewienie zbóż.

Fosfor z nawozów mineralnych w pierwszym roku po zastosowaniu

jest pobierany przez rośliny zaledwie w 20 - 30%. Pozostałe ilości

fosforu są zatrzymywane przez glebę, dzięki czemu prawie nie jest

wymywany przez wody opadowe. Ta właściwość jest

wykorzystywana w celu uproszczenia nawożenia fosforem na

glebach zasobnych w ten składnik.

Potas

reguluje gospodarkę wodną roślin, powoduje że transport

asymilatów jest intensywniejszy, poprawia właściwości tkanek,

korzystnie wpływa na wykorzystanie światła przez rośliny,

wzmacnia odporność na choroby, zwiększa mrozoodporność,

dzięki potasowi warzywa łatwiej są przechowywane oraz wpływa

na wzrost zawartość witaminy C.

Wapń

wprowadzony do gleby umożliwia zlepianie się cząstek

glebowych, tworząc strukturę gruzełkowatą, przez co ułatwia

dostęp wody i powietrza do korzeni roślin oraz uaktywnia

kompleks sorpcyjny.

Wapniowanie jako zabieg odkwaszający wpływa na podnoszenie

urodzajności gleb poprzez:

- poprawę właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych,

- zwiększenie przyswajalności fosforu, potasu i magnezu,

- poprawę przyswajalności mikroelementów przez rośliny,

- zmniejszenie toksycznego działania glinu i manganu,

- ograniczenie dostępności dla metali ciężkich,

- dodatni wpływ na procesy rozkładu rozkładu substancji

organicznej,

- wspomaganie naowżenia organicznego i mineralnego,

- polepszenie jakości zdrowotnych i technologicznych płodów

rolnych.

Nawozy organiczne:

OBORNIK
GNOJÓWKA
GNOJOWICA
POMIOT PTASI
SŁOMA
KOMPOSTY
INNE NAWOZY ORGANICZNE

(torf, nawozy zielone itd.)

Nawozy organiczne poprawiają właściwości gleby, jej strukturę, a więc

stosunki wodne i powietrzne, stwarzając lepsze warunki dla rozwoju

mikroorganizmów glebowych. Przyczyniają się także do utrzymania

stałego poziomu próchnicy w glebie i przeciwdziałają jej ubytkowi. 

Cechą nawozów organicznych jest posiadanie kompleksu

pierwiastków potrzebnych roślinom, w zależności jednak od ilości

zawartej w nich substancji organicznej, pierwiastki te mogą być

bezpośrednio pobierane przez rośliny dopiero po mineralizacji

związków organicznych, procesie, który zachodzi dzięki

mikroorganizmom glebowym. Mineralizacja zachodzi stopniowo,

dlatego działanie tych nawozów jest długotrwałe, przez co oddziałują

korzystnie na rośliny o długim okresie wegetacji, np. na ziemniak czy

burak.

Nawozy organiczne są źródłem próchnicy, dlatego ich stosowanie

polepsza właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby oraz

wzbogaca jej mikroflorę. Nawozy te wymagają wprowadzenia do gleby

np. za pomocą pługa.