Zakaźne choroby

Zakaźne choroby

wysypkowe

wysypkowe

Dorota Bande

Dorota Bande

r

r

Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych PAM

Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych PAM

2007/2008

2007/2008

Wywiady w zakaźnych chorobach

wysypkowych



Objawy poprzedzające wysypkę.



Kontakt z chorymi na choroby wysypkowe

i/lub gorączkowe ( kilka dni do kilku tyg.!).



Przebyte choroby zakaźne i szczepienia.



Podróże.



Stosowane leki.



Ekspozycja na ukąszenia owadów

(komary/kleszcze).



Praca ( np. z dziećmi czy w szpitalu)

Zakaźne choroby

Zakaźne choroby

wysypkowe

wysypkowe

wg Juszczyka/Gładysza

wg Juszczyka/Gładysza



Z wysypką plamistą:

Z wysypką plamistą:

z

z

gorączką zawsze

gorączką zawsze

( rumień nagły, odra, płonica)

( rumień nagły, odra, płonica)

z

z

gorączką czasami

gorączką czasami

( rumień zakaźny, różyczka)

( rumień zakaźny, różyczka)



Z wysypką plamisto-grudkową

Z wysypką plamisto-grudkową

:

:

z gorączką zawsze

z gorączką zawsze

( dur brzuszny)

( dur brzuszny)

z gorączką zawsze i wysypką czasami

z gorączką zawsze i wysypką czasami

(papuzica, zakażenia

(papuzica, zakażenia

wirusowe: CMV, mononukleoza zakaźna, adenowirusy, Coxackie

wirusowe: CMV, mononukleoza zakaźna, adenowirusy, Coxackie

A i B, toksoplazmoza, świnka – tu wysypka wyjątkowo)

A i B, toksoplazmoza, świnka – tu wysypka wyjątkowo)



Z wysypką plamisto-krwotoczną:

Z wysypką plamisto-krwotoczną:

występującą stale

występującą stale

(dur plamisy, posocznica

(dur plamisy, posocznica

meningokokkowa)

meningokokkowa)

występującą sporadycznie lub wtórnie

występującą sporadycznie lub wtórnie

(zakażenia

(zakażenia

wirusowe: Lassa, Marburg; Coxackie A i B; krztusiec,

wirusowe: Lassa, Marburg; Coxackie A i B; krztusiec,

mononukleoza zakaźna, odra, różyczka, płonica)

mononukleoza zakaźna, odra, różyczka, płonica)

Zakaźne choroby

Zakaźne choroby

wysypkowe cd

wysypkowe cd

wg Juszczyka/Gładysza

wg Juszczyka/Gładysza



Z wysypką pęcherzykową

Z wysypką pęcherzykową

z wysypką zawsze

z wysypką zawsze

( ospa riketsjowa, ospa wietrzna, półpasiec,

( ospa riketsjowa, ospa wietrzna, półpasiec,

ospa prawdziwa, opryszczka zwykła)

ospa prawdziwa, opryszczka zwykła)

z

z

wysypką sporadycznie

wysypką sporadycznie

( zakażenia enterowirusowe, Coxackie )

( zakażenia enterowirusowe, Coxackie )



Z wysypką różnorodną, występującą zawsze:

Z wysypką różnorodną, występującą zawsze:

krętkowice

krętkowice

( leptospiroza – wybroczyny v pokrzywka v odro- v

( leptospiroza – wybroczyny v pokrzywka v odro- v

płoniczopodobna; borelioza – rumień przewlekły wędrujący – ECM)

płoniczopodobna; borelioza – rumień przewlekły wędrujący – ECM)

choroba kociego pazura

choroba kociego pazura

– płoniczopodobna v plamisto-

– płoniczopodobna v plamisto-

pęcherzykowa

pęcherzykowa

inwazje pasożytnicze

inwazje pasożytnicze

( włośnica, wszawica, świerzb)

( włośnica, wszawica, świerzb)

choroba Kawasaki

choroba Kawasaki

:

:

gorączka, limfadenopatia, zapalenie

gorączka, limfadenopatia, zapalenie

spojówek, rumień warg, zapalenie gardła, wysypka

spojówek, rumień warg, zapalenie gardła, wysypka

płoniczopodobna

płoniczopodobna



Inne:

Inne:

gronkowcowe złuszczające zapalenie skóry.

gronkowcowe złuszczające zapalenie skóry.

Wysypka w chorobach

Wysypka w chorobach

zakaźnych

zakaźnych

wg Armstrong

wg Armstrong



Najczęściej w chorobach wirusowych

Najczęściej w chorobach wirusowych



Zwykle z gorączką

Zwykle z gorączką



Klasyfikowana wg lokalizacji i rodzaju

Klasyfikowana wg lokalizacji i rodzaju

wykwitów:

wykwitów:

rozsiana plamisto-grudkowa

rozsiana plamisto-grudkowa

wysypka obwodowa

wysypka obwodowa

rumieniowa zlewna złuszczająca

rumieniowa zlewna złuszczająca

pęcherzykowa

pęcherzykowa

pokrzywkowa

pokrzywkowa

guzkowa

guzkowa

plamista

plamista

Rozsiana wysypka plamisto-

Rozsiana wysypka plamisto-

grudkowa

grudkowa



Odra ( rubeola) – paramyxovirus

Odra ( rubeola) – paramyxovirus



Różyczka ( rubella) - togavirus

Różyczka ( rubella) - togavirus



Rumień zakaźny (erythema infectiosum) - HParvB19

Rumień zakaźny (erythema infectiosum) - HParvB19



Rumień nagły (exanthema subitum,roseola, gorączka

Rumień nagły (exanthema subitum,roseola, gorączka

trzydniowa) – HHV-6

trzydniowa) – HHV-6

lub inne

lub inne



Mononukleoza zakaźna (wysypka u 10-15%) – EBV

Mononukleoza zakaźna (wysypka u 10-15%) – EBV



Ostra infekcja retrowirusowa

Ostra infekcja retrowirusowa



Inne choroby wirusowe: ECHO 2,4; Coxackie A9, B1

Inne choroby wirusowe: ECHO 2,4; Coxackie A9, B1



Dur epidemiczny : Rickettsia prowazeki

Dur epidemiczny : Rickettsia prowazeki



Riketsjowe gorączki plamiste: R. conorii (g.

Riketsjowe gorączki plamiste: R. conorii (g.

śródziemnom.), R.australis (dur kleszczowy

śródziemnom.), R.australis (dur kleszczowy

Queensland).

Queensland).



Erlichioza, leptospiroza, borelioza, dur brzuszny

Erlichioza, leptospiroza, borelioza, dur brzuszny

(S.typhi), forączki po ugryzieniu przez szczura (sodoku ;

(S.typhi), forączki po ugryzieniu przez szczura (sodoku ;

Spirillum

Spirillum

minus) i inne.

minus) i inne.

Odra

Odra

Różyczka

Różyczka

Rumień zakaźny

Rumień zakaźny

Rumień

Rumień

nagły

nagły

Wysypka obwodowa

Wysypka obwodowa



Gorączka Gór Skalistych - Rickettsia

Gorączka Gór Skalistych - Rickettsia

rickettsii

rickettsii



Kiła drugorzędowa – krętek blady

Kiła drugorzędowa – krętek blady



Hand-foot-and-mouth disease

Hand-foot-and-mouth disease

-Coxackievirus A16

-Coxackievirus A16



Gorączka po ugruzieniu przez szczura –

Gorączka po ugruzieniu przez szczura –

Streptobacillus moniliformis

Streptobacillus moniliformis



Rumień wielopostaciowy ( leki,

Rumień wielopostaciowy ( leki,

zakażenia?)

zakażenia?)

Kiła drugorzędowa

Kiła drugorzędowa

Hand-food-and-mouth

Hand-food-and-mouth

diseases

diseases

Rumienie zlewne złuszczające

Rumienie zlewne złuszczające



Płonica ( szkarlatyna) - Streptococcus

Płonica ( szkarlatyna) - Streptococcus

group A (pirogenne exotoksyny A,B,C)

group A (pirogenne exotoksyny A,B,C)



Choroba Kawasaki – przyczyna nieznana

Choroba Kawasaki – przyczyna nieznana



Streptococcal toxic shock syndrome ( Str.

Streptococcal toxic shock syndrome ( Str.

g.A ; exotoksyny typu A lub M)

g.A ; exotoksyny typu A lub M)



Staphylococcal toxic shock syndrome

Staphylococcal toxic shock syndrome

(Staphylococcus aureus; enterotoksyny B

(Staphylococcus aureus; enterotoksyny B

lub C)

lub C)



Staphylococcal scaled skin syndrome

Staphylococcal scaled skin syndrome

(S.aureus, grupy fagowej II)-

(S.aureus, grupy fagowej II)-

gronkowcowe złuszczjące zapalenie skóry

gronkowcowe złuszczjące zapalenie skóry

Wysypki pęcherzykowe

Wysypki pęcherzykowe



Ospa wietrzna

Ospa wietrzna

(varicella, chickenpox) – Varicella

(varicella, chickenpox) – Varicella

zoster virus

zoster virus



Opryszczka zwykła

Opryszczka zwykła

(Herpes simplex labialis,

(Herpes simplex labialis,

genitalis) – HSV-1, HSV-2

genitalis) – HSV-1, HSV-2



Ospa riketsjowa

Ospa riketsjowa

– Rickettsia akari ( od ugryzienia

– Rickettsia akari ( od ugryzienia

przez roztocza)

przez roztocza)



Rozsiane zakażenie Vibrio vulnificus

Rozsiane zakażenie Vibrio vulnificus

– uchorych

– uchorych

z marskością wątroby ; od zanieczyszczonych

z marskością wątroby ; od zanieczyszczonych

owoców morza

owoców morza



Zgorzelinowe zapalenie skóry

Zgorzelinowe zapalenie skóry

– Pseudomonas

– Pseudomonas

aeruginosa, grzyby (pacjenci z neutropenią i

aeruginosa, grzyby (pacjenci z neutropenią i

bakteriemią pałeczką odmieńca)

bakteriemią pałeczką odmieńca)

Ospa wietrzna

Ospa wietrzna

Półpasiec (Herpes zoster)

Półpasiec (Herpes zoster)



Pokrzywka:

Pokrzywka:

pokrzywkowe zapalenie naczyń

pokrzywkowe zapalenie naczyń

– choroba

– choroba

posurowicza,choroby tkanki łącznej, zakażenia,

posurowicza,choroby tkanki łącznej, zakażenia,

idiopatyczne

idiopatyczne



Wysypka guzkowa:

Wysypka guzkowa:

zakażenia rozsiane

zakażenia rozsiane

- grzyby, mykobakterie

- grzyby, mykobakterie

rumień guzowaty

rumień guzowaty

( septal panniculitis) –

( septal panniculitis) –

zakażenia

zakażenia

(paciorkowce, grzyby, mykobakterie,

(paciorkowce, grzyby, mykobakterie,

riketsje),

riketsje),

leki , sarkoidoza, idiopatyczne

leki , sarkoidoza, idiopatyczne

Sweet’s syndrome

Sweet’s syndrome

( ostra gorączkowa

( ostra gorączkowa

neutrofilowa choroba skóry - yersiniozy, choroby

neutrofilowa choroba skóry - yersiniozy, choroby

limfoproliferacyjne, idiopatyczne).

limfoproliferacyjne, idiopatyczne).

Rozsiane wykwity guzkowe w

Rozsiane wykwity guzkowe w

candidemii

candidemii

Wysypka rumieniowa

Wysypka rumieniowa



Posocznica meningokokkowa – Neisseria

Posocznica meningokokkowa – Neisseria

meningitidis (zatory bakteryjne)

meningitidis (zatory bakteryjne)



DIC – zespół wykrzepiania

DIC – zespół wykrzepiania

wewnątrznaczyniowego

wewnątrznaczyniowego



Rozsiane zakażenie gonokokkowe –

Rozsiane zakażenie gonokokkowe –

Neisseria gonorrhoeae

Neisseria gonorrhoeae



Rumień enterowirusowy wybroczynowy –

Rumień enterowirusowy wybroczynowy –

ECHO 9 lub Coxsackie A9

ECHO 9 lub Coxsackie A9



Wirusowe gorączki krwotoczne –

Wirusowe gorączki krwotoczne –

arbowirusy i arenawirusy

arbowirusy i arenawirusy



Zatorowa plamica małopłytkowa - HIV,

Zatorowa plamica małopłytkowa - HIV,

idiopatyczna

idiopatyczna

Ostra meningokokcemia

Ostra meningokokcemia

Posocznica gronkowcowa – zatory

Posocznica gronkowcowa – zatory

bakteryjne

bakteryjne

HSV-1 i HSV-2

HSV-1 i HSV-2

(herpes simplex virus,

(herpes simplex virus,

herpes labialis, herpes genitalis))

herpes labialis, herpes genitalis))



Rezerwuar:

Rezerwuar:

jama ustna człowieka, drogi rodne

jama ustna człowieka, drogi rodne

:

:

zakażonego objawowo lub bezobjawowo

zakażonego objawowo lub bezobjawowo



Rozpowszechniony , częstszy w społecznościach

Rozpowszechniony , częstszy w społecznościach

o niższym statusie materialnym.

o niższym statusie materialnym.



Diagnostyka: izolacja wirusa lub serologia (IgM i

Diagnostyka: izolacja wirusa lub serologia (IgM i

IgG, w neuroinfekcjach: miana przeciwciał

IgG, w neuroinfekcjach: miana przeciwciał

surowica/PMR)

surowica/PMR)



Zakażenia odmatczyne: groźne, mogą być

Zakażenia odmatczyne: groźne, mogą być

letalne(rozsiane zakażenie z żółtaczką,

letalne(rozsiane zakażenie z żółtaczką,

zapaleniem mózgu, zapleniem płuc); występują

zapaleniem mózgu, zapleniem płuc); występują

rzadko.

rzadko.

Klinika zakażeń HSV-1/HSV-2

Klinika zakażeń HSV-1/HSV-2



Skóra, błony śluzowe: opryszczka wargowa,

Skóra, błony śluzowe: opryszczka wargowa,

opryszczkowe zapalenie skóry, opryszczka

opryszczkowe zapalenie skóry, opryszczka

narządów płciowych, zanokcica

narządów płciowych, zanokcica

opryszczkowa, opryszczka gladiatorów,

opryszczkowa, opryszczka gladiatorów,

zapalenie odbytu i odbytnicy

zapalenie odbytu i odbytnicy



Oko: zapalenie spojówek i rogówki.

Oko: zapalenie spojówek i rogówki.



Ukł. pokarmowy: opryszczka wargowa

Ukł. pokarmowy: opryszczka wargowa

zapalenie jamy ustnej, zapalenie gardła,

zapalenie jamy ustnej, zapalenie gardła,

owrzodzenia przełyku, owrzodzenia odbytu.

owrzodzenia przełyku, owrzodzenia odbytu.



Ukł. nerwowy: zapalenie opon m-rdz.,

Ukł. nerwowy: zapalenie opon m-rdz.,

zapalenie mózgu, porażenie n.VII

zapalenie mózgu, porażenie n.VII

HSV-1 i HSV-2 postacie kliniczne

HSV-1 i HSV-2 postacie kliniczne

Opryszczkowe zapalenie jamy

Opryszczkowe zapalenie jamy

ustnej

ustnej

Opryszczkowe zapalenie jamy

Opryszczkowe zapalenie jamy

ustnej

ustnej

Opryszczkowe zapalenie jamy

Opryszczkowe zapalenie jamy

ustnej

ustnej

MR – opryszczkowe zapalenie mózgu

MR – opryszczkowe zapalenie mózgu

HSV-1, HSV-2 – leczenie i

HSV-1, HSV-2 – leczenie i

profilaktyka

profilaktyka



Acyclovir

Acyclovir

(Zovirax, Heviran),

(Zovirax, Heviran),

oporne szczepy HSV1 TK

oporne szczepy HSV1 TK

-

-



Foscarnet

Foscarnet



Walacyclovir

Walacyclovir



Famcyclovir

Famcyclovir



Gancyclovir

Gancyclovir



Valgancyclovir

Valgancyclovir



Szczepionka w badaniach, brak

Szczepionka w badaniach, brak

swoistej immunoglobuliny

swoistej immunoglobuliny

VZV

VZV

-varicella-zoster virus

-varicella-zoster virus



80% dzieci >10 lat i 95% dorosłych –

80% dzieci >10 lat i 95% dorosłych –

serologiczne cechy przebycia zakażenia

serologiczne cechy przebycia zakażenia

VZV

VZV



25% dorosłych bez wywiadu o

25% dorosłych bez wywiadu o

zachorowaniu na ospę wietrzną

zachorowaniu na ospę wietrzną

zachoruje na nią po kontakcie

zachoruje na nią po kontakcie



Zakaźność VZV: 90-98%

Zakaźność VZV: 90-98%



Częstość półpaśca: 20-25% dorosłych i

Częstość półpaśca: 20-25% dorosłych i

rośnie z wiekiem

rośnie z wiekiem



Półpasiec <30r.ż. – niedobór odporności

Półpasiec <30r.ż. – niedobór odporności

VZV

VZV

- zapobieganie

- zapobieganie



Immunoglobulina ludzka swoista:

Immunoglobulina ludzka swoista:

VZIG brak

VZIG brak

rejestracji w RP)- im. do 28 dni po kontakcie lub

rejestracji w RP)- im. do 28 dni po kontakcie lub

zdrowe noworodki matek z ospą wietrzną przed

zdrowe noworodki matek z ospą wietrzną przed

porodem

porodem



Szczepionka atenuowana-

Szczepionka atenuowana-

Varilrix

Varilrix

Wskazania do szczepień:

Wskazania do szczepień:

dzieci > 12 miesięcy - 13 lat , które nie

dzieci > 12 miesięcy - 13 lat , które nie

chorowały – 1 dawka

chorowały – 1 dawka

> 13 lat: 2 dawki w odstępie 4-8 tygodni : nie

> 13 lat: 2 dawki w odstępie 4-8 tygodni : nie

chorowali ( szczeg. służba zdrowia) lub po

chorowali ( szczeg. służba zdrowia) lub po

ekspozycji na VZV

ekspozycji na VZV



Def. „kontaktu” z VZV:

Def. „kontaktu” z VZV:

domowy

domowy

: 1 godzina w

: 1 godzina w

tym samym pokoju lub 5 minut „ twarzą w

tym samym pokoju lub 5 minut „ twarzą w

twarz” ; szpitalny: ten sam oddział, pokój,

twarz” ; szpitalny: ten sam oddział, pokój,

dyżurka.

dyżurka.

VZV-schemat patogenezy zkażeń

VZV-schemat patogenezy zkażeń

pierwotnych i nawrotów.

pierwotnych i nawrotów.

Ospa wietrzna

Ospa wietrzna



Zakażenie kropelkowe

Zakażenie kropelkowe



Wylęganie: 7-21 dni

Wylęganie: 7-21 dni



Lokalizacja wysypki:

Lokalizacja wysypki:

skóra gładka i owłosiona,

skóra gładka i owłosiona,

błony śluzowe, spojówki.

błony śluzowe, spojówki.



Grudka-pęcherzyk-

Grudka-pęcherzyk-

krosta-strup-

krosta-strup-

przebarwienie (7-14 dni)

przebarwienie (7-14 dni)



Powikłania:

Powikłania:

nadkażenie bakter. (paciorkowce gr.A,

nadkażenie bakter. (paciorkowce gr.A,

gronkowce),

gronkowce),

zapalenie płuc (bakteryjne lub wirusowe –

zapalenie płuc (bakteryjne lub wirusowe –

ciężkie !) zapalenie opon m-rdz, zapalenie

ciężkie !) zapalenie opon m-rdz, zapalenie

mózgu,(śm. 0,4%), móżdżku

mózgu,(śm. 0,4%), móżdżku



Częstość powikłań wzrasta z wiekiem ( gł.

Częstość powikłań wzrasta z wiekiem ( gł.

dorośli)

dorośli)

Ospa wietrzna – nadkażenie bakteryjne zmian

Ospa wietrzna – nadkażenie bakteryjne zmian

skórnych

skórnych

Ospa wietrzna a ciąża

Ospa wietrzna a ciąża



Ospa wietrzna wrodzona

Ospa wietrzna wrodzona

(< 20 tyg. ciąży):

(< 20 tyg. ciąży):

atrofia i bliznowace skóry,

atrofia i bliznowace skóry,

mikrocefalia, zapalenie płuc,

mikrocefalia, zapalenie płuc,

wątroby, opóźnienie

wątroby, opóźnienie

rozwoju.

rozwoju.



Ospa wietrzna

Ospa wietrzna

noworodków

noworodków

( > 20 tyg. ciąży):

( > 20 tyg. ciąży):

typowe zmiany skórne ale

typowe zmiany skórne ale

ciężkie śródmiąższowe

ciężkie śródmiąższowe

zapalenia płuc.

zapalenia płuc.



Obowiązuje profil. poeks. u

Obowiązuje profil. poeks. u

ciężarnych: VZIG i Varilrix w

ciężarnych: VZIG i Varilrix w

ciągu 72 godzin oraz

ciągu 72 godzin oraz

leczenie ospy wietrznej i/lub

leczenie ospy wietrznej i/lub

półpaśca w ciąży (Acyklowir)

półpaśca w ciąży (Acyklowir)

Półpasiec – reaktywacja VZV

Półpasiec – reaktywacja VZV

Półpasiec-zoster.

Półpasiec-zoster.



Reaktywacja zakażenia VZV w zwojach

Reaktywacja zakażenia VZV w zwojach

czuciowych: dermatomalne umiejscowienie,

czuciowych: dermatomalne umiejscowienie,

jednostronne ( rzadki zoster duplex)

jednostronne ( rzadki zoster duplex)



Poprzedzony neuralgią zajętej okolicy – 24-

Poprzedzony neuralgią zajętej okolicy – 24-

48 godzin wcześniej.

48 godzin wcześniej.



Zmiany skórne jak w ospie w. ale

Zmiany skórne jak w ospie w. ale

charakterystyczna lokalizacja.

charakterystyczna lokalizacja.



Najczęściej okolice: piersiowa, gałązki n.V,

Najczęściej okolice: piersiowa, gałązki n.V,

lędźwiowa, szyjna, krzyżowa; rzadko

lędźwiowa, szyjna, krzyżowa; rzadko

półpasiec uszny, rozsiany, trzewny.

półpasiec uszny, rozsiany, trzewny.



Powikłania: skórne ( nadkażenia), rozsiew,

Powikłania: skórne ( nadkażenia), rozsiew,

zajęcie OUN (zapalenie opon-m-rdzeniowych,

zajęcie OUN (zapalenie opon-m-rdzeniowych,

vasculitis), zapalenie rogówki etc.

vasculitis), zapalenie rogówki etc.

Półpasiec

Półpasiec

Półpasiec

Półpasiec

Półpasiec

Półpasiec

Półpasiec

Półpasiec

Półpasiec – drzewkowate zapalenie

Półpasiec – drzewkowate zapalenie

rogówki

rogówki

Półpasiec – drzewkowate zapalenie

Półpasiec – drzewkowate zapalenie

rogówki - blizny

rogówki - blizny

VZV- leczenie

VZV- leczenie



Ospa wietrzna

Ospa wietrzna

:

:

dzieci: postacie łagodne: leczenie objawowe

dzieci: postacie łagodne: leczenie objawowe

(zakaz stosowania aspiryny bo zagrożenie

(zakaz stosowania aspiryny bo zagrożenie

zespołem Reya)

zespołem Reya)

postacie ciężkie: acyklowir p.o. lub i.v.

postacie ciężkie: acyklowir p.o. lub i.v.

dorośli: wszyscy: acyclowir +leki objawowe i

dorośli: wszyscy: acyclowir +leki objawowe i

miejscowe

miejscowe



Półpasiec:

Półpasiec:

wszyscy: acyklowir lub inne

wszyscy: acyklowir lub inne

pochodne

pochodne

(famcyclowir, walacyclowir

(famcyclowir, walacyclowir

)

)

Mięsak Kaposi’ego

Mięsak Kaposi’ego