Ochrona dóbr kultury

Ochrona dóbr kultury

Instrukcja Liebera (1863);

Deklaracja brukselska (1874);

II Konwencja Haska z 1899 r.;

Podczas konwencji w Hadze w 1907r. zostały podpisane dwie
konwencje w których pojawił się zapis dotyczący ochrony
dóbr kultury.

Były to:

•IV Konwencja ( z Regulaminem Haskim) dotycząca praw i zwyczajów
wojny lądowej.

• IX Konwencja dotycząca bombardowania przez siły morskie.

Pakt Roericha (Waszyngton 15.04.1935)

Konwencja Haska z 14 maja 1954 r.:

•Zdefiniowała pojęcie dóbr kultury objętych ochroną,

•Przyjęła znak specjalny dla oznaczenia dóbr kultury,

•Ustanowiła „międzynarodowy rejestr dóbr kultury objętych ochroną
specjalną”,

•Wskazała na potrzebę przygotowania przez organy państwowe – już w
czasie pokoju – planów zabezpieczenia dóbr kultury znajdujących się na
własnym terytorium i ich zabezpieczenia na wypadek konfliktu zbrojnego,

•Określiła warunki jakim powinna odpowiadać ochrona dóbr kultury,

•Zakazywała dokonywania aktów kradzieży, rabunku, bezprawnego
przywłaszczenia dóbr kultury, wandalizmu, i stosowania rewizji oraz
środków odwetu,

•Zobowiązała państwa do wprowadzenia – już w czasie pokoju – do
regulaminów, instrukcji i zarządzeń własnych wojsk takich postanowień,
które umożliwią im przestrzeganie konwencji podczas działań zbrojnych,

•Zobowiązała do powołania w siłach zbrojnych komórki organizacyjnej
składającej się z osób o specjalnych kwalifikacjach do nadzorowania
realizacji konwencji i współpracy z władzami cywilnymi,

•Zobowiązywała państwa do szkolenia personelu wojskowego i cywilnego w
zakresie jej postanowień oraz wpajania żołnierzom szacunku do dziedzictwa
naturalnego każdego narodu,

•Zobowiązywała do wprowadzenia przez państwa w ich prawie karnym
sankcji karnych i dyscyplinarnych w stosunku do osób naruszających
postanowienia o ochronie dóbr kultury

Innym dokumentem prawa międzynarodowego w zakresie ochrony dóbr kultury

jest Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i

naturalnego, podpisana w Paryżu 16 listopada 1972. Wprowadziła ona do

prawa międzynarodowego określenia: dziedzictwa kulturalne – zabytki, zespoły

budowli, miejsca zabytkowe i dziedzictwo naturalne: pomniki przyrody formacje

geograficzne i fizjograficzne oraz strefy o ściśle określonych granicach, miejsca

lub strefy naturalne. Wykaz dóbr będących na liście światowego dziedzictwa

kulturalnego i naturalnego jest wprowadzony przez UNESCO i aktualizowany co

dwa lata.

Treść pojęcia „dobra kultury” :

• Dobra ruchome i nieruchome:

- posiadające wielką wagę dla dziedzictwa kulturalnego narodu, na przykład
zabytki architektury, sztuki lub historii, zarówno religijne, jak i świeckie,

- stanowiska archeologiczne

- zespoły budowlane posiadające znaczenia historyczne lub artystyczne, dzieła
sztuki, rękopisy, książki i inne przedmioty o znaczeniu historycznym lub
archeologicznym,

- zbiory naukowe książek, archiwaliów lub reprodukcji wyżej

określonych dóbr,

• Gmachy

-muzea

- wielkie biblioteki

- składnice archiwalne

- schrony przeznaczone do przechowywania, w razie konfliktu zbrojnego,
ruchomych dóbr kultury

• Ośrodki zabytkowe np. starówki miejskie

Sposoby ochrony dóbr kultury:

1. Ochrona ogólna zobowiązuje państwa które podpisały się pod

treścią konwencji haskiej, do:

• Szanowania dóbr kultury położonych zarówno na ich

własnym terytorium, jak i na obszarze innego kraju, przez
powstrzymanie się do używania tych dóbr i bezpośredniego
otoczenia do celów, które mogły by narazić je podczas
konfliktu zbrojnego na zniszczenie lub uszkodzenie

• Zakazania wszelkich aktów wandalizmu, kradzieży, rabunku

lub bezprawnego przywłaszczenia dóbr kultury

• Powstrzymywania się od stosowania wobec dóbr kultury

wszelkich środków odwetu i rekwizycji.

2. Ochrona specjalna – nietykalność.

Znak specjalny do oznaczania dóbr kultury

1m.

0.5m.

1m.

Międzynarodowy rejestr dóbr kultury objętych ochrona specjalną

Żeby zabytki mogły zostać wpisane do „międzynarodowego rejestru”
muszą zostać spełnione następujące warunki:

•Znajdują się w dostatecznej odległości od wielkich obiektów
przemysłowych oraz obiektów wojskowych ( Np linii
komunikacyjnych, lotnisk, radiowych stacji nadawczych, zakładów
pracujących na rzecz obrony, portów, ważniejszych dworców
kolejowych),

•Nie są użytkowane do celów wojskowych.

Zasady ochrony dóbr kultury:

Ochronie na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa i konfliktu
zbrojnego podlegają:

•Dobra kultury
•Podstawowa dokumentacja dóbr kultury

- zabytków

- muzealiów

- bibliotek

Ochronie nieruchomych dóbr kultury zapewnia się przez wykonanie prac
ewidencyjno – dokumentacyjnych i techniczno – inżynierskich. Natomiast
ochrona ruchomych dóbr kultury polega na ich ukryciu, zabezpieczeniu
przed zniszczeniem w schronach lub ukryciach znajdujących się:

• W obrębie danej instytucji lub placówki
• W rejonie miejscowości dotychczasowego ich eksponowania
• W innych miejscowościach
• Poza granicami państwa

Kierownicy jednostek organizacyjnych w ramach przygotowania i realizacji
zadań związanych z ochrona dóbr kultury są zobowiązani:

• W czasie pokoju:

- Sporządzić wykazy nieruchomych dóbr kultury przewidzianych do
zabezpieczenia w okresie zagrożenia i wojny

- Sporządzić wykazy ruchomych dóbr kultury przewidzianych do ukrycia na
miejscu, rozśrodkowania lub ewakuacji

- Wyznaczyć i przygotować pomieszczenia do ukrycia dóbr kultury
- Zapewnić odpowiednie siły i środki do wykonania zadań związanych z
ochroną dóbr kultury

- Opracować plan ochrony dóbr kultury

• W czasie podwyższonej gotowości obronnej państwa:
- Przeprowadzić ewakuacje, rozśrodkowanie lub ukryć na miejscu ruchome
dobra kultury

- Przystąpić do zabezpieczenia nieruchomych dóbr kultury
- Wykonać inne zadanie w okresie dóbr kultury przewidziane na ten okres

• W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny – przystąpić do pełnej
realizacji zadań związanych z ochroną dóbr kultury, zgodnie z ustaleniami i
planami.

Ochrona dóbr kulturalnych w

Ochrona dóbr kulturalnych w

czasie konfliktu zbrojnego

czasie konfliktu zbrojnego

•

Decyzja nr 250/MON z dnia 4 sierpnia 2005

Decyzja nr 250/MON z dnia 4 sierpnia 2005

roku w sprawie przestrzegania zasad

roku w sprawie przestrzegania zasad

ochrony dóbr kulturalnych w działaniach Sił

ochrony dóbr kulturalnych w działaniach Sił

Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

•

Instrukcja w sprawie zasad ochrony dóbr

Instrukcja w sprawie zasad ochrony dóbr

kultury w działaniach Sił Zbrojnych RP

kultury w działaniach Sił Zbrojnych RP

(załącznik do ww. decyzji).

(załącznik do ww. decyzji).

Monte Cassino

Monte Cassino

15 lutego 1944 roku

- 239 amerykańskich

bombowców, w tym 144 "latających fortec" (ciężkie
bombowce B 17) w trakcie trzygodzinnego
bombardowania zamieniło wspaniały przybytek
nauki, kultury i wiary w jedno wielkie rumowisko. Na
opactwo zrzucono ponad 450 ton bomb. Zgodnie z
przewidywaniami nawet średnio rozgarniętych
dowódców, bombardowanie, które jak później
tłumaczyła aliancka propaganda, miało pozbawić
opactwo strategicznego znaczenia, przyniosło
dokładnie odwrotny efekt. Chociaż Amerykanie
przypuszczali, że tak monstrualnego bombardowania
nikt nie mógł przeżyć, zważywszy na dużą liczbę
obecnych w opactwie uciekinierów liczba ofiar nie
była aż tak wielka. Ocaleli wszyscy mnisi, z których
żaden nie został nawet ranny. Nie wiadomo ilu
zginęło przebywających w klasztorze uchodźców,
których liczbę szacuje się na

1-2 tys

. Na podstawie

przeprowadzonych po wojnie badań przypuszcza się,
że zginęło kilkuset cywilów, głównie kobiet i dzieci.

Lista światowego dziedzictwa

Lista światowego dziedzictwa

• Miejsca wpisane na

Listę Światowego Dziedzictwa

stanowią

wspólne dobro ludzkości. Wyróżnia je „najwyższa powszechna
wartość” uznana w rozumieniu

Konwencji UNESCO

z 1972 r.

dotyczącej Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego.

• Światowe Dziedzictwo ma przedstawiać różnorodność kulturalną

i bogactwo natury wszystkich regionów świata.

• Warunkiem wpisu zabytku na Listę Światowego Dziedzictwa jest

spełnienie jednego lub kilku kryteriów stanowiących o jego
wyjątkowości w skali światowej. Miejsca zaliczone w poczet
Światowego Dziedzictwa muszą odpowiadać wymogom
autentyczności i integralności, określonym w "Wytycznych
operacyjnych" (Operational Guidelines) do Konwencji
UNESCO. W 2002 roku Komitet Światowego Dziedzictwa przyjął
nowe reguły tworzenia Listy.

• Obecnie na Liście Światowego Dziedzictwa znajduje

się 911 miejsc w 151 krajach: 704 obiekty kulturalne,
180 naturalnych i 27 o charakterze mieszanym
kulturalno-przyrodniczym. Na

Listę Dziedzictwa

Zagrożonego

wpisane są 34 miejsca.