PRODUKT KRAJOWY

PRODUKT KRAJOWY

BRUTTO (PKB)

BRUTTO (PKB)

Sposoby mierzenia bogactwa

Sposoby mierzenia bogactwa



majątek

majątek

– mierzony na

– mierzony na

określony dzień bo to są zasoby

określony dzień bo to są zasoby

( np. kapitał , maszyn itp.)

( np. kapitał , maszyn itp.)



dochody

dochody

–

–

mierzony za okres

mierzony za okres

bo to są strumień ( np. produkcja,

bo to są strumień ( np. produkcja,

konsumpcja , inwestycje

konsumpcja , inwestycje

).

).

Składniki produktu

Składniki produktu

krajowego brutto

krajowego brutto

1) dobra i usługi finalne

1) dobra i usługi finalne

2) dobra i usługi

2) dobra i usługi

pośrednie

pośrednie

(niefinalne)

(niefinalne)

Dobra i usługi finalne

Dobra i usługi finalne



Są te dobra które

Są te dobra które

nabywane są przez

nabywane są przez

ostatecznych

ostatecznych

użytkowników tzn. nie w

użytkowników tzn. nie w

celu ich dalszej obróbki.

celu ich dalszej obróbki.

Dobra i usługi pośrednie

Dobra i usługi pośrednie

(niefinalne)

(niefinalne)

•

to dobra i usługi które

to dobra i usługi które

nabywane są w celu dalszej

nabywane są w celu dalszej

obróbki do wytwarzania

obróbki do wytwarzania

innych dóbr lub usług do

innych dóbr lub usług do

dalszej sprzedaży (np.

dalszej sprzedaży (np.

surowce, półprodukty, itp.)

surowce, półprodukty, itp.)

Produkcja finalna

Produkcja finalna



występuje wtedy , gdy

występuje wtedy , gdy

zakończony został proces

zakończony został proces

produkcji i dane dobro nie

produkcji i dane dobro nie

podlega już dalszemu

podlega już dalszemu

przetworzeniu w kraju,

przetworzeniu w kraju,

(np. chleb, samochód).

(np. chleb, samochód).

DEFINICJA

DEFINICJA



PKB

PKB

- suma dóbr i usług finalnych

- suma dóbr i usług finalnych

wytworzonych na terenie danego kraju, w

wytworzonych na terenie danego kraju, w

danym okresie i sprzedane w cenach

danym okresie i sprzedane w cenach

rynkowych.

rynkowych.



PKB

PKB

– suma wartości dodanej na danym

– suma wartości dodanej na danym

obszarze.

obszarze.



PKB –

PKB –

suma dochodów z czynników

suma dochodów z czynników

produkcji uzyskanych dzięki działalności

produkcji uzyskanych dzięki działalności

gospodarczej na danym obszarze

gospodarczej na danym obszarze

geograficznym.

geograficznym.



PKB-

PKB-

Jest określony dla konkretnych

Jest określony dla konkretnych

obszarów geograficznych- zwykle krajów

obszarów geograficznych- zwykle krajów

ale może być także określony dla

ale może być także określony dla

regionu, miasta czy grupy krajów, jak UE.

regionu, miasta czy grupy krajów, jak UE.

Odnosi się on także do produkcji w

Odnosi się on także do produkcji w

określonym czasie, najczęściej w ciągu

określonym czasie, najczęściej w ciągu

roku lub kwartału i jest on mierzony w

roku lub kwartału i jest on mierzony w

walutach narodowych, ( w dolarach , czy

walutach narodowych, ( w dolarach , czy

w euro ).

w euro ).

Mierniki makroekonomiczne

Mierniki makroekonomiczne

systemu MPS i SNA

systemu MPS i SNA



W krajach o gospodarce

W krajach o gospodarce

centralnie zarządzanie

centralnie zarządzanie

stosowany był system

stosowany był system

rachunkowości narodowej

rachunkowości narodowej

MPS (

MPS (

material product

material product

system).

system).

W systemie MPS obliczano

W systemie MPS obliczano

następujące mierniki:

następujące mierniki:



produkt globalny i produkt finalny brutto;

produkt globalny i produkt finalny brutto;



dochód narodowy brutto i dochód narodowy netto;

dochód narodowy brutto i dochód narodowy netto;



dochód narodowy wytworzony i dochód narodowy

dochód narodowy wytworzony i dochód narodowy

podzielony;

podzielony;



dochód narodowy w ujęciu wartościowy i dochód

dochód narodowy w ujęciu wartościowy i dochód

narodowy w ujęciu realnym ( ilościowy).

narodowy w ujęciu realnym ( ilościowy).



system MPS analizuje tylko wyniki sfery produkcji

system MPS analizuje tylko wyniki sfery produkcji

materialnej, będącą podstawą kształtowania

materialnej, będącą podstawą kształtowania

dobrobytu społecznego.

dobrobytu społecznego.



system MPS nie jest dobrą miarą wartościową

system MPS nie jest dobrą miarą wartościową

dobrobytu społecznego i nie dzisiaj w praktyce

dobrobytu społecznego i nie dzisiaj w praktyce

stosowany.

stosowany.



Obecne na całym świecie stosowany jest

Obecne na całym świecie stosowany jest

drugi system rachunkowości narodowej- SNA

drugi system rachunkowości narodowej- SNA

(

(

system of national accounts

system of national accounts

), system

), system

oparty jest na koncepcji pracy produkcyjnej

oparty jest na koncepcji pracy produkcyjnej

Jeana B. Saya. Według niego każda praca

Jeana B. Saya. Według niego każda praca

społecznie użyteczna jest pracą

społecznie użyteczna jest pracą

produkcyjną i tym samym wytwarzającą

produkcyjną i tym samym wytwarzającą

bogactwo narodowe. Np. nauczyciele,

bogactwo narodowe. Np. nauczyciele,

lekarze, sportowcy, pisarze, malarze itp.

lekarze, sportowcy, pisarze, malarze itp.

W systemie SNA proponuje

W systemie SNA proponuje

się stosowanie

się stosowanie

następujących grup

następujących grup

mierników

mierników

makroekonomicznych.

makroekonomicznych.

A) Mierniki mierzące

A) Mierniki mierzące

poziom produkcji w kraju:

poziom produkcji w kraju:



produkt narodowy brutto –

produkt narodowy brutto –

PNB,

PNB,



produkt narodowy netto-

produkt narodowy netto-

PNN,

PNN,



produkt krajowy brutto- PKB.

produkt krajowy brutto- PKB.

B) Mierniki obrazujące poziom

B) Mierniki obrazujące poziom

dochodów i konsumpcji

dochodów i konsumpcji

społeczeństwa

społeczeństwa

:

:



dochód narodowy –DN,

dochód narodowy –DN,



dochody osobiste- DO,

dochody osobiste- DO,



dochody osobiste do

dochody osobiste do

dyspozycji- DOD.

dyspozycji- DOD.

PRODUKT NARODOWY

PRODUKT NARODOWY

BRUTTO

BRUTTO



Jest miernikiem całkowitych

Jest miernikiem całkowitych

dochodów osiąganych przez

dochodów osiąganych przez

obywateli danego kraju,

obywateli danego kraju,

niezależnie od miejsca

niezależnie od miejsca

(kraju) świadczenia usług

(kraju) świadczenia usług

przez czynniki produkcji.

przez czynniki produkcji.



Na PNB składają się zarówno

Na PNB składają się zarówno

samochody, rakiety, czołgi, jak i

samochody, rakiety, czołgi, jak i

jajka, kiełbasa, chleb bądź

jajka, kiełbasa, chleb bądź

usługi oświatowe, medyczne,

usługi oświatowe, medyczne,

religijne, fryzjerskie itp. Ich

religijne, fryzjerskie itp. Ich

wartość jest wyrażona według

wartość jest wyrażona według

bieżących cen rynkowych.

bieżących cen rynkowych.

Dobra i usługi pośrednie

Dobra i usługi pośrednie

nie wchodzą w skład PNB

nie wchodzą w skład PNB



W analizie miernika PNB, dotyczy

W analizie miernika PNB, dotyczy

on tylko tych dóbr finalnych , które

on tylko tych dóbr finalnych , które

„przeszły

„przeszły

” przez rynek ( np.

” przez rynek ( np.

pomidory wyhodowane przez

pomidory wyhodowane przez

farmera, który sam je skonsumował

farmera, który sam je skonsumował

w swoim gospodarstwie domowym,

w swoim gospodarstwie domowym,

nie wchodzą do PNB.

nie wchodzą do PNB.

Do PNB nie wlicza się

Do PNB nie wlicza się

transferów rzeczowych

transferów rzeczowych



Oznacza to, że np. samochód

Oznacza to, że np. samochód

osobowy sprzedawany przez jedno

osobowy sprzedawany przez jedno

gospodarstwo domowe innemu

gospodarstwo domowe innemu

gospodarstwu nie powiększa PNB -

gospodarstwu nie powiększa PNB -

wynika to z definicji PNB, że dobro

wynika to z definicji PNB, że dobro

finalne tylko jeden raz jest

finalne tylko jeden raz jest

wliczane do PNB.

wliczane do PNB.

Nie powiększają PNB

Nie powiększają PNB

również transfery pieniężne

również transfery pieniężne

Na przykład jeżeli babcia

Na przykład jeżeli babcia

wygra na loterii 100 tys. zł i

wygra na loterii 100 tys. zł i

ofiaruje je wnuczkowi, to suma

ofiaruje je wnuczkowi, to suma

ta tylko jeden raz powiększy

ta tylko jeden raz powiększy

PNB- gdy będzie wydana na

PNB- gdy będzie wydana na

zakup dóbr finalnych.

zakup dóbr finalnych.

PNB – jest również suma

PNB – jest również suma

wartości dodanej na

wartości dodanej na

danym obszarze.

danym obszarze.

Wartość dodana

Wartość dodana

jest to

jest to

przyrost wartości dóbr w

przyrost wartości dóbr w

wyniku określonego

wyniku określonego

procesu produkcji jest

procesu produkcji jest

tworzona na każdym

tworzona na każdym

etapie produkcji.

etapie produkcji.

W skład wartości dodanej

W skład wartości dodanej

mogą wchodzić następujące

mogą wchodzić następujące

elementy:

elementy:



płace , premie i inne składniki

płace , premie i inne składniki

wynagrodzenia za pracę

wynagrodzenia za pracę



amortyzacja,

amortyzacja,



podatki pośrednie, podatek obrotowy,

podatki pośrednie, podatek obrotowy,

graniczny, akcyzowy i podatek VAT,

graniczny, akcyzowy i podatek VAT,



dotacje, subwencje ,itp.,

dotacje, subwencje ,itp.,



zysk operacyjny.

zysk operacyjny.



Np. jak obliczyć wartość

Np. jak obliczyć wartość

dodanej

dodanej



Załóżmy, że w gospodarce

Załóżmy, że w gospodarce

narodowej wytwarzany jest

narodowej wytwarzany jest

jeden produkt –

jeden produkt –

chleb

chleb



Tabela 1

Tabela 1

Tabela 1. Wartość dodana

Tabela 1. Wartość dodana

Stadia

Stadia

produkcji

produkcji

Wartość

Wartość

transakcji w

transakcji w

j.p.

j.p.

Wartość

Wartość

dodana w j.p.

dodana w j.p.

1.

1.

Rolnik

Rolnik

(

(

orze, sieje

orze, sieje

zbiera),

zbiera),

zboże.

zboże.

2.

2.

Młynarz

Młynarz

(miele

(miele

zboże),

zboże),

mąkę

mąkę

3.

3.

Piekarz

Piekarz

(piecze)

(piecze)

100

100

250

250

350

350

100

100

150

150

100

100

Metody Obliczania PNB

Metody Obliczania PNB



Możemy obliczać wielkość produkcji w

Możemy obliczać wielkość produkcji w

różnych gałęziach gospodarki: w

różnych gałęziach gospodarki: w

rolnictwie, górnictwie, przemyśle itp.

rolnictwie, górnictwie, przemyśle itp.

(sumowania produkcji)

(sumowania produkcji)



Możemy obliczać wydatki na dobra i

Możemy obliczać wydatki na dobra i

usługi różnych podmiotów gospodarczych:

usługi różnych podmiotów gospodarczych:

gospodarstw domowych, przedsiębiorstw,

gospodarstw domowych, przedsiębiorstw,

państwa , sektor międzynarodowy,

państwa , sektor międzynarodowy,

(sumowania wydatków)

(sumowania wydatków)



PNB może być też obliczany

PNB może być też obliczany

metodą dochodowo-zasobową,

metodą dochodowo-zasobową,

polegającą na sumowaniu płatności

polegającą na sumowaniu płatności

dochodowych wypłacanych

dochodowych wypłacanych

właścicielom czynników

właścicielom czynników

produkcji( praca , ziemia, kapitał)

produkcji( praca , ziemia, kapitał)

za ich wykorzystanie w procesie

za ich wykorzystanie w procesie

produkcji dóbr i usług.

produkcji dóbr i usług.

Najlepsza Metoda jest

Najlepsza Metoda jest

Sumowania Wydatków :

Sumowania Wydatków :



PNB= K+I+G+X

PNB= K+I+G+X



gdzie K – konsumpcja

gdzie K – konsumpcja



I – inwestycje

I – inwestycje



G- zakupy rządowe

G- zakupy rządowe



X – eksport netto ( eksport – import)

X – eksport netto ( eksport – import)



PNB jest obliczany w cenach

PNB jest obliczany w cenach

bieżących.

bieżących.



Gdy chce się porównać PNB w czasie

Gdy chce się porównać PNB w czasie

czyli zbadać dynamikę PNB, wtedy z

czyli zbadać dynamikę PNB, wtedy z

PNB nominalnego (PNBn) trzeba

PNB nominalnego (PNBn) trzeba

wyeliminować ruch cen. Można to

wyeliminować ruch cen. Można to

uczynić dwoma metodami:

uczynić dwoma metodami:



za pomocą cen stałych,

za pomocą cen stałych,



za pomocą deflatora.

za pomocą deflatora.

Porównywalność

Porównywalność

międzyokresowa

międzyokresowa

1.

1.

PKB nominalny to PKB w cenach

PKB nominalny to PKB w cenach

bieżących, a więc obowiązujących w

bieżących, a więc obowiązujących w

danym czasie

danym czasie

2.

2.

PKB realny to PKB w cenach stałych

PKB realny to PKB w cenach stałych

wziętych za podstawę ( bazę) z

wziętych za podstawę ( bazę) z

jakiegoś jednego roku.

jakiegoś jednego roku.

W porównaniach

W porównaniach

międzynarodowych PKB

międzynarodowych PKB



poszczególnych krajów przelicza się

poszczególnych krajów przelicza się

w jednej walucie, najczęściej w

w jednej walucie, najczęściej w

dolarach USA (USD ),

dolarach USA (USD ),



według kursu wymiany

według kursu wymiany

(

(

walutowego

walutowego

) albo

) albo



według

według

parytetu siły nabywczej

parytetu siły nabywczej



Parytet siły nabywczej określa się

Parytet siły nabywczej określa się

porównując ceny dóbr i usług

porównując ceny dóbr i usług

( wyrażone w USD) w danym kraju z

( wyrażone w USD) w danym kraju z

cenami analogicznych dóbr i usług w

cenami analogicznych dóbr i usług w

innych krajach.

innych krajach.

DEFLATOR

DEFLATOR



To stosunek PKB w ujęciu

To stosunek PKB w ujęciu

nominalnym (ceny bieżące) do

nominalnym (ceny bieżące) do

PKB w ujęciu realnym (ceny

PKB w ujęciu realnym (ceny

stałe) pomnożony przez 100

stałe) pomnożony przez 100

Deflator PKB= PKBn / PKBr x 100

Deflator PKB= PKBn / PKBr x 100



Aby otrzymać realny PNB który

Aby otrzymać realny PNB który

można porównywać w czasie, należy

można porównywać w czasie, należy

w odniesieniu do porównywanych

w odniesieniu do porównywanych

okresów przyjąć cenę z jednego roku

okresów przyjąć cenę z jednego roku

jaka stałą

jaka stałą



Np. Tabela 3.

Np. Tabela 3.

Za pomocą cen stałych

(tabela 3)

Rok

PNB nominalny

PNB realny (cena

stała z 1995 r.)

1980

cena80xQ80=PNBn8

0

cena95

xQ80=PNBr80

1995

cena95xQ95=PNBn9

5

cena95

xQ95=PNBr95

1996

Cena

96xQ96=PNBn96

cena95

xQ96=PNBr96

1997

cena97xQ97=PNBn9

7

cena95

xQ97=PNBr97

1998

Cena

98xQ98=PNBn98

cena95

xQ98=PNBr98

Produkt krajowy brutto



Jest powszechnie

stosowany jako miernik
dobrobytu społecznego
i posiada on zalety i
wady

Zalety PKB



Jest łatwy do obliczenia,



Łatwo daje się porównać w
czasie i przestrzeni ( nie tylko
międzynarodowy ale również
między regionami,
województwami, powiatami,
miastami i gminami).

Wady PKB



Nie ujmuje on produkcji, która nie jest

przeznaczona na rynek,



Nie ujmuje rezultatów gospodarki „ cieni”,

a więc gospodarki podziemnej,

przestępczej „szarej”( nielegalne),



PKB nie ujmuje czasu wolnego, który jest

dobrem poszukiwanym przez członków

społeczeństwa w takim samym stopniu

jak żywność, obuwie, usługi kulturalne itp.

Wady PKB c.d.



PKB ujmuje produkcje tzw. antydóbr
takich jak:

a)

wszystkich efektów zewnętrznych
zakłocających środowisko naturalne
człowieka,

b)

Produkcję tytoniu, alkoholu, które to
produkty nie służą zdrowiu człowieka
lecz wręcz je niszą.