Regulacja
Regulacja
Hormonalna
Hormonalna
Kacper Jaworski
Piotr Szurgociński
Damian Trawiński
Konrad Zając
Hormon
Hormon
Hormon – jest to substancja chemiczna wytwarzaną w jednej części
organizmu, transportowana do komórek docelowych, gdzie powoduje
swoistą odpowiedź.
Hormony należą do trzech dużych grup związków chemicznych:
1) Białka (np. insulina) i peptydy (np. oksytocyna)
1) Aminy (np. Adrenalina), które są pochodnymi aminokwasów.
2) Steroidy (np. Testosteron), które wywodzą się od cholesterolu.
Komórki wydzielające hormony mogą być:
a) Endokrynne – wydzielają hormony przepływające do krwi
b) Parakrynne – wydzielają hormony, które działają do przepływającej krwi
c) Anakrynne – regulują swą własną aktywność przez wydzielanie
hormonów
Hormony
Hormony
Schemat zróżnicowanych
sposobów odpowiedzi
wewnątrzkomórkowej pod
wpływem hormonu białkowego,
peptydowego, lub
aminokwasowego
Hormony
Hormony
Wyróżniane miejsca wytwarzania hormonów:
-Szyszynka
-Podwzgórze
-Tarczyca
-Gruczoły przytarczyczne
-Grasica
-Żołądek
-Nadnercza
-Trzustka
-Nerka
-Dwunstanica
-Jajniki (u kobiet)
-Jądra (u mężczyzn)
Szyszynka
Szyszynka
Miejsce Uwalniania:
Hormony wydzielane przez szyszynkę:
1) Melatonina- powstaje z wychwytywanej serotoniny, wydzielana do krwi i płynu
mózgowo - rdzeniowego, synteza i wydzielanie melatoniny są hamowane w ciągu dnia,
kiedy światło nie pada na siatkówkę, jej wytwarzanie jest jednym z elementów
tworzących dobowy zegar biologiczny, gromadząc się w tkance mózgowej, wpływa na
ośrodki związane ze snem i czuwaniem, czynności przysadki, oddziaływując na ośrodki
kontrolujące wydzielanie gonadotropin, opóźniając dojrzewanie płciowe
Niedobór hormonu w organizmie: -
Nadmiar hormony w organizmie: -
Podwzgórze
Podwzgórze
Miejsce Uwalniania: Tylny płat przysadki mózgowej
Hormony wydzielane przez podwzgórze:
1) ADH (antydiuretyczny hormon=wazopresyna)- pobudza zwrotne wchłanianie wody
z moczu pierwotnego, powoduje wzrost ciśnienia we krwi, oraz skurcz mięśni gładkich
naczyń krwionośnych.
Niedobór hormonu w organizmie: utrata olbrzymich ilości wody z nie zagęszczonym
moczem
Nadmiar hormony w organizmie: zbyt duże uwodnienie organizmu
2) OKSYTOCYNA – pobudza skurcze macicy, ułatwia transport plemników w stronę
jajowodu, nasila estrogeny, hamuje natomiast progesteron, działa głownie na gruczoł
mleczny oraz macicę
Niedobór hormonu w organizmie: tak jak w przypadku ADH
Nadmiar hormonu w organizmie: tak jak w przypadku ADH
3) LIBERYNY RH – czynniki uwalniające hormony tropowe
SATYNY IH – czynniki hamujące uwalnianie hormonów tropowych
Przysadka Mózgowa
Przysadka Mózgowa
Miejsce Uwalniania: Przedni płat przysadki mózgowej
Hormony wydzielane przez przysadkę mózgową:
1) Hormon wzrostowy GH (polipeptyd)- pobudzenie wzrostu, regulacja przemiany
materii białek, tłuszczów, węglowodanów.
Niedobór hormonu w organizmie: Karłowatość, przysadkowa choroba Glińskiego
Nadmiar hormonu w organizmie: Gigantyzm, Akromegalia
2) PROLAKTYNA(PRL) –hamuje wydzielanie FSH i LH, pobudza wydzielanie mleka przez
gruczoły mleczne
Niedobór hormonu w organizmie: podobnie do niedoboru w przypadku tarczycy
Nadmiar hormonu w organizmie: podobnie do nadmiaru w przypadku tarczycy
3) HORMONY TROPOWE:
-tyreotropina–gonadotropina–lutenizujący hormon LH–adrenokortykotropina-
Pobudzanie czynności:
=TARCZYCY=
w gonadach żeńskich
-rozwój ciałka żółtego
wzrost pęcherzyków
Graafa
w gonadach męskich
-pob. Wydzielanie androgenów,
rozwój kanalików nasieniowych,
pobudzanie spermatogenów
Nadmiar hormonu w organizmie: podobne do nadmiaru w przypadku tarczycy
Niedobór hormonu w organizmie: podobne do niedoboru w przypadku tarczycy
Tarczyca
Tarczyca
Miejsce Uwalniania: gruczoł położony na środku i po bokach dolnego odcinka szyi
Hormony wydzielane przez tarczycę:
1) TYROKSYNA- pobudzanie tempa przemiany materii, powoduje zwiększone wydzielanie
hormonu wzrostu, , pobudzenie syntezy białek, zmniejszenie poziomu cholesterolu we
krwi, przyspieszają wydalanie z organizmu wody i soli mineralnych
Niedobór hormonu w organizmie: Niedoczynność tarczycy może być spowodowana
brakiem jodu w pożywieniu
powodując
u dzieci kretynizm tarczycowy, u dorosłych:
wole, obrzęk śluzowaty.
Nadmiar hormony w organizmie: choroba Basedowa, wychudzenie, podwyższenie
temperatury, nadmierna ruchliwość, nerwowość, wytrzeszcz oczu
1) KALCYTONINA – Obniża poziom jonów wapnia w organizmie, blokując ich oddawanie
Ca z kości do krwi, zmniejsza w kościach zawartość c AMP, co hamuje resorpcję wapnia
powodując odwapnianie kości,
Niedobór hormonu w organizmie: podwyższenie poziomu wapnia we krwi
Nadmiar hormonu w organizmie: -
Gruczoły przytarczyczne
Gruczoły przytarczyczne
Miejsce Uwalniania: 4 gruczoły w pobliżu tarczycy
Hormony wydzielane przez gruczoły przytarczyczne:
1) PARATHORMON(PTH)- regulacja gospodarki wapniowej, podwyższanie poziomu
wapnia we krwi i obniżanie stężenia jonów fosforowych we krwi, współdziała z witaminą
D zwiększając wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym do krwi, wysokie
stężenie jonów Ca we krwi hamuje uwalnianie parathormonu, niskie stężenie Ca we
krwi – pobudza jego wydzielanie, obniża poziom fosforanów we krwi.
Niedobór hormonu w organizmie: niedostatek wapnia we krwi, Tężyczka – bolesne,
nagłe skurcze toniczne, czyli tężcowe mięśni, zwiększona pobudliwość mięśniowo –
nerwowa, drgawki, zaburzenia trawienia i suchość skóry
Nadmiar hormony w organizmie: odwapnienie kości, nadmiar wapnia we krwi,
utrata tostoranów z moczem, rozmiękanie, porowatość, łamliwość kości, tworzą się tzw.
Torebki kostne,
Grasica
Grasica
Miejsce Uwalniania: górna część śródpiersia
Hormony wydzielane przez grasicę:
1) TYMOZYNA- przenika do pierwotnych komórek limfoidalnych w układzie
odpornościowym, wpływa na proliferację i zróżnicowanie się limfocytów
grasiczozależnych typu T, są one długożyjące,
Niedobór hormonu w organizmie: -
Nadmiar hormony w organizmie: -
Trzustka
Trzustka
Miejsce Uwalniania: tzw. Wysepki Langerhansa
Hormony wydzielane przez trzustke:
1) GLUKAGON (wytwarzany przez komórki ALFA)- uwalnianie do krwi glukozy z
glikogenu w wątrobie, wpływa na metabolizm cukrów, aminokwasów, kwasów
tłuszczowych, wzrost glikogenolizy w wątrobie
Niedobór hormonu w organizmie: -
Nadmiar hormony w organizmie: -
2) INSULINA( wytwarzana przez komórki BETA) –wiązania glukozy z krwi w glikogen w
wątrobie, pobudzanie metabolizmu komórkowego, głownie węglowodanów, obniżanie
stężenia we krwi poprzez ułatwienie transportu gklukozy do komórek i przyspieszenie
jej utleniania, hamowanie glukoneogenezy,
Niedobór hormonu w organizmie: -
Nadmiar hormonu w organizmie: niedobór cukru we krwi, mdlenie, drgawki, tzw.
„Wilczy apetyt”
Nadnercza
Nadnercza
Miejsce Uwalniania: - okolice nerek
Hormony wydzielane przez korę nadnerczy:
1) ALDOSTERON, KORTYZOL, KORTYKOSTERON- regulacja gospodarki jonami Na i K
oraz gospodarki wodnej i węglowodanowej, tłumienie reakcji odpornościowych
Niedobór hormonu w organizmie: choroba Addisona (wymioty, bóle brzucha,
spadek masy ciała, anemia, zabarwienie skóry)
Nadmiar hormony w organizmie: zespół Cushinga, zahamowanie wzrostu, przyrost
tkanki tłuszczowej, słabe mięśnie, rozstępy skóry, u chłopców: przedwczesne
dojrzewanie; u dziewczyn: maskulinizacja,
Hormony wydzielane przez rdzeń nadnerczy:
1) ADRENALINA – wzrost ciśnienia krwi, tempa bicia serca, tempa oddechu, poziomu
cukru we krwi, zwiększa poziom glukozy we krwi, przyspiesza rozpad glikogenu i rozkład
tłuszczów, zwiększa częstotliwość skurczów serca, rozszerza oskrzela, zwiększa
wentylację płuc, rozszerza źrenice, poprawia przytomność myślenia, zwiększa
podstawową przemianę materii, produkowana w sytuacjach zagrożenia, oraz
wzmożonego wysiłku
Niedobór hormonu w organizmie:
Nadmiar hormonu w organizmie:
2) NORADRENALINA – odpowiedzialna za wysokie ciśnienie krwi
Jądra i Jajniki
Jądra i Jajniki
Hormony wydzielane przez jądra:
1) HORMONY PŁCIOWE MĘSKIE: ANDROGENY, TESTOSTERON ANDROSTERON-
drugorzędowe cechy płciowe, popęd płciowy, czynniki rozrodcze, testosteron –
dojrzewanie plemników, pobudza i podtrzymuje rozwój narządów płciowych
Niedobór hormonu w organizmie: wysoki głos (brak mutacji), brak owłosienia na
twarzy, wąskie barki, gruba warstwa tkanki tłuszczowej, zaburzenia popędu płciowego i
płodności
Nadmiar hormonu w organizmie: przyspieszone dojrzewanie
Hormony wydzielane przez jajniki:
1)HORMONY PŁCIOWE ŻEŃSKIE: ESTROGENY, ESTRADIOL, ESTRON, ESTRIOL-
drugorzędowe cechy płciowe, popęd płciowy, cykl płciowy
Niedobór hormonu w organizmie: niekobieca budowa ciała: zbyt wąskie biodra,
cienka warstwa podskórnej tkanki tłuszczowej, zaburzenia popędu płciowego i płodności
Nadmiar hormonu w organizmie: przyspieszone dojrzewanie
Literatura
Literatura
Praca stworzona na podstawie:
- „Biologia – tematy i zagadnienia maturalne” I. Żelazny
- „Biologia – notatki własne” I. Żelazny
- wiedza własna