Analiza SI

4. Wprowadzenie do

języka UML

(Unified Modelling

Language)

Analiza SI

Przyczyny opracowania

języka UML

• Różnorodność modeli stosowanych w

metodach obiektowych, tworzonych w

latach 90-ych.

• Konieczność ujednoliconego modelowania

modelowania aspektu statycznego i

dynamicznego modelu (systemu)

• Dostarczenie narzędzia do modelowania

tak problemu do informatyzacji jak i

tworzonego rozwiązania.

Analiza SI

Cele języka UML

• Modelowanie (sformalizowany opis) problemu
• Specyfikacja wymagań użytkowników

(prezentacja modelu nowego rozwiązania)

• Prezentacja projektu nowego rozwiązania

(składniki technologiczne)

• Możliwość dogodnego przekształcania modeli

na kod języków programowania obiektowego.

• Dokumentowanie prac nad rozwiązaniem

informatycznym

Analiza SI

Zasady opisu problemu lub

systemu języku UML

• Język UML jest językiem częściowo

sformalizowany,

• Podstawą jest zestaw pojęć wynikający z

podejścia obiektowego,

• Problem lub system jest opisywany za

pomocą diagramów graficznych,

• W języku zaproponowano 13 diagramów
• Każdy diagram opisuje inny aspekt

systemu informacyjnego

Analiza SI

Podstawowe pojęcia

języka UML

• Obiekt
• Klasa
• Atrybut klasy lub obiektu
• Zależność

( strukturalna, asocjacja) –

występująca pomiędzy klasami w modelu klas

• Operacja

– usługa, której można zażądać od

obiektu

• Metoda

– implementacja operacji w klasie

obiektów, zawierająca algorytm

Analiza SI

Diagramy języka UML

Diagramy
abstrakcyjne

Analiza SI

Podzbiór diagramów

struktury

Diagramy
konkretne

Analiza SI

Diagramy dynamiki

Analiza SI

Możliwe perspektywy modelowania

architektury SI w języku UML

Perspekty
wa
logiczna
(struktur)

Perspekty
wa
logiczna
(struktur)

Perspekty
wa
dynamiki

Perspekty
wa
dynamiki

Perspektyw
a
przypadkó
w użycia

Perspektyw
a
przypadkó
w użycia

Diagram klas
Diagram obiektów
Diagram struktur
połączonych
Diagram pakietów

Diagram klas

Diagram obiektów
Diagram struktur
połączonych
Diagram pakietów

Diagramy interakcji
Diagram czynności
Diagram maszyny
Stanowej
Diagram struktur
Połączonych
Diagram pakietów

Diagramy interakcji

Diagram czynności

Diagram maszyny
Stanowej
Diagram struktur
Połączonych
Diagram pakietów

Diagram przypadków użycia
Diagram pakietów

Diagram przypadków użycia

Diagram pakietów

Etap analizy
i modelowania SI

Analiza SI

Charakterystyka perspektyw

• Perspektywa przypadków użycia

:

kluczowa – definiuje zakres i oczekiwane

funkcjonalności systemu informatycznego

• Perspektywa logiczna

: prezentuje aspekt

statyczny przyszłego systemu

• Perspektywa dynamiczna:

opisuje

procesy przetwarzania i zachowanie się

obiektów w przyszłym systemie

Analiza SI

Perspektywa
przypadków
użycia

Perspektywa
przypadków
użycia

Analiza SI

Diagram przypadków

użycia

Analiza SI

Czym jest przypadek

użycia

• Jest to usługa oferowana przez

przyszły system użytkownikom.

• Każdy przypadek musi mieć

chociaż jednego użytkownika

Analiza SI

Cele diagramu

Przedstawienie zakresu działania

przyszłego w postaci zbioru usług
świadczonych przez przyszły
system informatyczny, inaczej
mówiąc przypadków użycia

Analiza SI

Podstawowe pojęcia

diagramu

• Przypadek użycia

• Aktor (użytkownik)

• Asocjacja

Analiza SI

Diagram przypadków

użycia

Analiza zamówienia

Składanie zamówienia

Realizacja płatności

Przygotowanie wysyłki

fakturowanie

Klient

Dział zamówień

Księgowość

Kasa

Stanowisko obslugi

Stanowisko obslugi

Stanowisko obslugi

Stanowisko obslugi

Analiza SI

Perspektywa
logiczna

Perspektywa
logiczna

Analiza SI

Diagram klas

• Jeden z podstawowych diagramów

jezyka UML

• Umożliwia modelowanie struktur

informacji i związanych z nimi
operacji w przyszłym systemie
informacyjnym, a dokładniej w
przyszłej bazie danych

Analiza SI

Składniki diagramu klas

• Klasy obiektów
• Zależności strukturalne
• Asocjacje (zależności

funkcjonalne)

Analiza SI

Pojęcie obiektu i klasy w

modelu obiektowym

• Obiekt – reprezentuje wielkość lub

zdarzenie rzeczywistości, opisując je
zestawem cech (danych elementarnych)
oraz operacji wykonywanych na
cechach obiektu (przykład: Nowak Jan)

• Klasa obiektów – reprezentacja zbioru

obiektów definiowanych za pomocą
identycznego zbioru cech i operacji
(przykład: Klasa klient)

Analiza SI

Przykład klasy

szkolenie

+
+
+
+
+
+

Rodzaj szkolenia
data rozpoczecia
czas trwania
cena
liczba miejsc
miejsce

: int
: int
: int
: int
: int
: int

+
+
+
+
+
+

usun szkolenia ()
wyzukaj szkolenie ()
udostepnij dane ()
zmien cene ()
modyfikuj szkolenie ()
szkolenie ()

: void
: void
: void
: void
: void

Analiza SI

Rodzaje zależności

strukturalnych w

diagramie klas

• Generalizacja-specjalizacja
• Agregacja-dekompozycja

Analiza SI

Zależność generalizacji

(uogólnienia)

Występują w niej:

-

Nadklasy

– będące wynikiem uogólnienia występujących w modelu

klas

-

Podklasy

– będące wynikiem specjalizacji istniejących klas

nadrzędnych

Atrybuty i operacje nadklas są dziedziczone przez klasy

podrzędne.

Pracownik

+
+
+
+

data zsatrudnienia
Nazwisko
imie
data urodzenia

: <UNDEF>
: <UNDEF>
: <UNDEF>
: <UNDEF>

<None>
<None>
<None>
<None>

Pracownik administracyjny

+
+
+

Stanowisko
id komórki
nr pracownika

: <UNDEF>
: <UNDEF>
: <UNDEF>

<None>
<None>
<None>

Wkladowca

+
+
+
+
+

lczba godzin tydzień
stawka godzinowa
nr telefonu
liczba przedmiotów
Id wykladowcy

: <UNDEF>
: <UNDEF>
: <UNDEF>
: <UNDEF>
: <UNDEF>

<None>
<None>
<None>
<None>
<None>

Analiza SI

Zależność strukturalna

agregacji-dekompozycji

• Charakteryzuje związek pomiędzy

obiektami klas typu „agregat-
składnik”

• Może być traktowana jako

specjalny przypadek asocjacji

Analiza SI

Zależność asocjacji

• Asocjacja reprezentuje zbiór

powiązań pomiędzy obiektami dwu
klas, wystepujących w
rzeczywistości

• Asocjacja może wystąpić między

klasami, które nie sa powiązane
zależnościami strukturalnymi

Analiza SI

Cechy podstawowe

asocjacji

• Nazwa
• Kierunek powiązania
• Proporcje powiązania
• Obowiązkowość powiązania dla

obiektów klasy

Analiza SI

Przykłady asocjacji

1. Nazwa prosta

Platnosc za uczestnictwo

1..*

0..*

Uczestnictwo w szkoleniu

Platnosc

2. Identyfikacja przez określone role

_

1..*

Usługa

0..*

platnośc za uslugę

Uczestnictwo w szkoleniu

Platnosc

Uczestnictwo, której
dotyczy platność

Analiza SI

Charakterystyka zapisów

liczności

1 .. *
0 .. 1

Możliwość powiązania
W tej proporcji

Konieczność powiązania
w tej proporcji

Analiza SI

Liczebność asocjacji

Proporcje w
jakich obiekty
występują
związku

Ozna-
czeni

e

Opis

Przykład

1

Dokładnie
jeden

1..*

Jeden do wiele

0..1

Zero lub jeden

*

wiele

0..*

Zero lub wiele

Analiza SI

Przykład diagramu klas

Zamówienie

Klient - firma

Klient - osoba

Produkt

Pracownik

0..*
1

Pozycja

zamówienia

Ilość
cena
zrealizowanny

Data przyjęcia
przygotowane
numer
cena

Do realizacji()
Zamknij()

Klient

Nazwa
adres

ocenakredytowa()

Nazwisko kontaktu
Wskaźnik kredytu
Limit kredytu

Przypomnij()
Rachunek za miesiąc

0..*

0..
1

Przedstawiciel handlowy

Karta kredyt

ocenakredytowa()=‘słaba’

Liczność
opcjonalna

o..*

1..1

asocjacja

Liczność
obligatoryjna

Linia pozycji

*

1

Reguła
Integ-
ralności

Zamówienia
klientów

Analiza SI

Analiza SI

Proces tworzenia

diagramu klas

1. Identyfikacja klas
2. Identyfikacja atrybutów i operacji

dla poszczególnych klas

3. Identyfikacja zależności

strukturalnych

4. Identyfikacja asocjacji

Analiza SI

Diagramy opisujące

perspektywe dynamiki

2.Perspekt
ywa
logiczna
(struktur)

2.Perspekt
ywa
logiczna
(struktur)

3.Perspekt
ywa
dynamiki

3.Perspekt
ywa
dynamiki

1.Perspekty
wa
przypadków
użycia

1.Perspekty
wa
przypadków
użycia

Diagram klas
Diagram
obiektów
Diagram
struktur
połączonych
Diagram
komponen

Diagram klas

Diagram
obiektów
Diagram
struktur
połączonych
Diagram
komponen

Diagram interakcji
Diagram czynności
Diagram maszyny
Stanowej
Diagram struktur
Połączonych
Diagram pakietów

Diagram interakcji
Diagram czynności

Diagram maszyny
Stanowej
Diagram struktur
Połączonych
Diagram pakietów

Diagram przypadków użycia
Diagram pakietów

Diagram przypadków użycia

Diagram pakietów

Analiza SI

Diagram czynności

(aktywności)

Cel:
• Reprezentowanie przypadku użycia

lub grupy przypadków użycia jako
sieci działań

• Określenie obiektów i ich stanów

związanych z czynnościami
występującymi w przypadku użycia

Analiza SI

Kategorie na diagramie

czynności

• Użytkownik – miejsce
• Czynność
• Stan obiektu
• Przepływ sterowania
• Punkt startu
• Punkt końca
• Decyzja (blok decyzyjny)
• Punkt synchronizacji

Żądaj obsługi

Zamówienie

rejestrowane

Analiza SI

Przykład diagramu czynności

(obsługa zamówienia)

Klient

Dział sprzedaży

Magazyn

Żądaj obsługi

Płać

Ewidencjonuj

zamówienia

zrealizowane

Dokonaj

wysyłki

Analizuj

Zamówienie

Przygotuj

zamówienie

Zamówienie

wysłane

Zamówienie

przygotowane

Zamówienie

przyjęte

Zamówienie

rejestrowane

Wystaw

fakturę

Zamówienie

archiwowane

Zam.
Pr?

tak

nie

Analiza SI

Przykład diagramu

czynności 2