Zasoby, majątek,
potencjał, kapitał
organizacji.

Kapitał przedsiębiorstwa,
jego zmiany.
Wykład nr. 8

KAPITAŁ.

Część 1.

Kapitał.



Kapitał jest pojęciem wieloznacznym,
różnie definiowanym i interpretowanym,
zależnie od dziedziny ekonomicznej.



Najogólniej , kapitał – to nagromadzone
dobro, służące do rozwijania dalszej
produkcji, oraz zasoby pieniężne
stosowane w produkcji.

Kapitał jako kategoria
ekonomiczna.



Oznacza wartość, która ma zdolność
do wzrostu.



Różnica wartości, jaka powstaje na
skutek wzrostu nazywana jest:

- wartością dodatkową,
- zyskiem,
- procentem.

Kapitał – dobro pożądane.



Jego posiadanie umożliwia działalność.



Gdy działalność jest racjonalna to
wzrasta wartość kapitału, lub spełnia on
określoną funkcję, która zapewnia
zwrot zaangażowanego dobra, kapitału.



Jeżeli zostanie użyty nieodpowiednio,
nastąpi jego strata.

Opinie literaturowe.



Kapitał to najmniej zbadany czynnik, zmieniający

swój skład, stopień płynności, źródło

( pochodzenie).



Mnogość określeń kapitału wynika z odmienności

ich zastosowań.



Niektóre pozwalają na wyjaśnienia :

- mechanizmów procesów
gospodarczych.
- do szacowania- prognozowania. ( wartości

przedsiębiorstwa, wielkości dywidendy, bilansu itp.

W ekonomii



Pojęcie kapitału łączone jest z pojęciem zasobu.



Zasobem przedsiębiorstwa jest każdy czynnik

w jego dyspozycji czynnik wytwórczy, który

może być wykorzystany w procesach

produkcyjnych i wymiany.



Czynnikami tymi są praca i kapitał oraz czynniki

niematerialne – wiedza, lojalność pracowników.

W praktyce.



Poszczególne rodzaje czynników
wytwórczych występują w różnych,
trudnych do rozdzielenia kombinacjach.



Stosowany jest podział zasobów:

- ludzkie,
- naturalne,
- kapitałowe.

Zasoby ludzkie i naturalne.



Zasoby ludzkie to pracownicy wraz
z ich umiejętnościami i
doświadczeniem.



Zasoby naturalne to dobra dane
przez naturę, nie wytworzone przez
człowieka.

Zasoby kapitałowe.



Rozumie się wszelkie rzeczowe
składniki procesów wytwórczych
będące wynikiem pracy człowieka.



Do rzeczowych zasobów
kapitałowych należą:

- środki pracy,
- przedmioty pracy.

ŚRODKI PRACY.

Część 2.

Środki i przedmioty pracy.



Środki pracy – wszystkie maszyny, urządzenia,

instalacje, narzędzia, za pomocą których człowiek

wytwarza produkty i usługi.



Przedmioty pracy – surowce, półfabrykaty, naturalne

i syntetyczne, które służą do produkowania danego

dobra.



Do zasobów kapitałowych zaliczane są walory

finansowe ( środki pieniężne ) występujące w różnych

postaciach – gotówka, kredyt, papiery wartościowe.

Okres zużywania środków
produkcji.



Kapitał obrotowy, który wyczerpuje
się całkowicie w ciągu jednego cyklu
produkcyjnego,



Kapitał trwały – wykorzystywany
stopniowo w ciągu kilku lat. ( budynki,
maszyny, urządzenia )

Zależnie od szybkości jego zużywania w

procesie produkcji.

Ruch okrężny kapitału.



Podział kapitału na obrotowy i trwały ma

swoje odzwierciedlenie w pojęciu tzw.

Ruchu okrężnego kapitału.



Ruch okrężny kapitału jest pojęciem

abstrakcyjnym.



Wyraża rzeczywiste procesy gospodarcze

zachodzące w przedsiębiorstwie w

określonym czasie. Ruch okrężny środków

obrotowych i trwałych w przedsiębiorstwie.

Formuła ruchu okrężnego.



Środki obrotowe znajdują się w
nieustannym ruchu.



Przechodzą kolejno przez fazę zaopatrzenia,
sferę produkcji, fazę zbytu.



Formuła:

P – T …Pr … T

(1)

– P

(1)

P – pieniądz
T – towar

Pierwsza faza.



Przedsiębiorstwo wydaje zgromadzone
środki pieniężne na zakup przedmiotów
pracy.



Środki pieniężne (P) przeobrażają się w
towar (T), którym są zapasy materiałowe
do produkcji.



Środki obrotowe przyjmują formę
rzeczową , przechodzą do sfery produkcji.

Faza druga, ( Pr ).



Przedmioty pracy znajdują się w postaci

produkcji nie zakończonej i nakładów na

opanowanie nowej produkcji.



Po zakończeniu tej fazy , produkcja nie

zakończona przekształca się w wyroby gotowe

( T

(1)

). Wartość ich jest większa od wartości

środków zaangażowanych.



Środki obrotowe zachowują postać rzeczową,

przechodzą ponownie do sfery obiegu.

Faza trzecie, sfera
cyrkulacji.



W wyniku sprzedaży wyrobów gotowych,
następuje zmiana formy środków
obrotowych z towarowej na pieniężną

( T

(1)

- P

(1)



Jest to trzecia faza ruchu okrężnego
środków obrotowych.

Ruch okrężny środków
trwałych.



Stadium I-sze – zużycie materialne ,
produkcyjne wykorzystanie środków
trwałych.



Stadium II–ga – amortyzacja, tworzenie
rezerw pieniężnych.



Stadium III – cie – odtworzenie ,
przemieszczenie wartości środków
trwałych w nowe środki pracy.

Inny schemat.



Stadium 1, - inwestowanie, przemiana

pieniężnej formy wartości majątku

trwałego w produkcyjną.



Stadium 2. – zużycie, przemiana

produkcyjnej wartości majątku trwałego w

towarową w trakcie produkcji.



Stadium 3. – sprzedaż , przemiana

towarowej formy wartości majątku

trwałego w pieniężną w trakcie sprzedaży

wyrobów wytworzonych przez ten majątek

Istotne zagadnienia



Istotą ruchu okrężnego kapitału są
przepływy i związane z nim płynności.



Aspekty finansowe są przedstawione w
dyscyplinach: zarządzanie kapitałem,
zarządzanie finansami przedsiębiorstwa.

KAPITAŁ, FUNDUSZE.

Część 3.

Kapitał ( fundusze ).



Rozumie się – jako źródło finansowania
składników majątkowych zgromadzonych w
przedsiębiorstwie.



Takie rozumienie kapitału jest związane z
charakterem podmiotu własności.



W przedsiębiorstwie można podzielić na:

- kapitał własny,
- kapitał obcy.

Z podziałem wiążą się:



Źródła tworzenia i pozyskiwania
kapitału,



Struktura kapitału,



Wartość przedsiębiorstwa.



Inne zagadnienia, ocena, giełda itp..

Tworzenie i pozyskiwanie
kapitału.



Kapitał własny tworzy się z wkładów

właściciela i wspólników oraz opłat

udziałowców lub akcjonariuszy z nabyte akcje

lub udziały.



Kapitał obcy jest dodatkowym źródłem

finansowania majątku.

Ma charakter długoterminowy ( pożyczki

bankowe) lub krótkoterminowy ( zobowiązania

wobec dostawców lub budżetu).

Skład kapitału własnego.



Składa się z :

- kapitału zakładowego,
- kapitału rezerwowego ( zapasowego,
zasobowego).



Kapitał zakładowy jest to pierwotny wkład
właściciela , wniesiony na uruchomienie
przedsiębiorstwa, później może być
podwyższony, uzupełniony.

Różne nazwy kapitału
zakładowego.



Zależnie od formy prawnej jednostki gospodarczej:

- państwowe jednostki gospodarcze. – fundusz
założycielski, fundusz przedsiębiorstwa.
- spółdzielnie – fundusz udziałowy,
- prywatne jednoosobowe – kapitał
właściciela,
- spółki z o o – kapitał udziałowy,
- spółki akcyjne – kapitał akcyjny.

Kapitał zakładowy.



Kapitał zakładowy jest trwale związany z
jednostka gospodarczą, ma charakter
długoterminowy, statyczny. Bywa
nazywany kapitałem związanym.



Rezerwy , czysty zysk są określane jako
kapitał rozporządzalny, dyspozycyjny.



Kapitał jest tworzony z wkładów
właścicieli i akcjonariuszy.

AKCJE.

Część 4.

Akcje.



Papiery wartościowe emitowane przez
właścicieli potwierdzają nabywania prawa
do współwłasności przedsiębiorstwa.



Akcja jest odpowiednikiem części kapitału
własnościowego przedsiębiorstwa.



Nabywca posiada prawo do uczestniczenia
w podziale części zysku przedsiębiorstwa.

Posiadacze akcji.



Zysk netto dzieli się na:

- zysk zatrzymany, przeznaczony na
rozwój ,
- zysk do podziału.



Część zysku podzielonego między
akcjonariuszy przypadająca na jedną
akcję nazywa się dywidendą.

Rodzaje akcji.



Wyróżnia się akcje:

- zwykłe,
- uprzywilejowane.



Posiadacze akcji uprzywilejowanych maja
pierwszeństwo w wypłacie dywidendy i w
otrzymaniu masy upadłościowej w razie
likwidacji przedsiębiorstwa.

Wartość akcji.



Każda akcja ma swoją wartość.



Wyróżnia się następujące rodzaje wartości
akcji:

- nominalna,
- emisyjna,
- rynkowa,
- księgowa.



Literatura w tym zakresie jest obszerna.

Emisja papierów
wartościowych.



W gospodarce rynkowej przedsiębiorstwo
emituje papiery wartościowe w celu
uzyskania lub zwiększenia swojego kapitału.



Pojęcie rynku pierwotnego – rynku wtórnego.



Nadzór: kontrola publiczna, komisja papierów
wartościowych, giełda.



Nadzór służy podniesieniu zaufania.

STRUKTURA KAPITAŁU.

Część 5.

Kształtowanie struktury
kapitału.



Kapitał własny jest najbardziej stabilną
podstawą finansowania działalności
przedsiębiorstwa. Decyduje o stopniu
utrzymania płynności finansowej.



Wysokość kapitału jest cenną informacją
dla wierzycieli, chodzi o ponoszenie
konsekwencji finansowych w razie
powstania strat.

cd. Kształtowania.



Kapitał obcy wymaga spłaty w ustalonych

terminach z wierzycielami.



Spłacanie zobowiązań łączy się w czynnym

przedsiębiorstwie z zaciąganiem nowych.



Kapitały obce mogą w przedsiębiorstwie

występować stale, w różnej wysokości i

zmieniającej się strukturze.



Możliwości pozyskiwania alternatywnych

źródeł kapitału.

Wybór źródeł pozyskania.



Problemy wyboru, uwzględnić należy:

- maksymalizacja korzyści udziałowców
firmy, wyrażona stopą zyskowności
kapitałów własnych.
- zapewnienie właściwego stopnia bieżącej

i perspektywicznej płynności płatniczej, tj.
ograniczenie ryzyka jej utraty do granic
uznanych za rozsądne.

Optymalizacja struktury
kapitałowej



Wiążę się bezpośrednio z maksymalizacją
wartości rynkowej firmy, która z kolei jest
jednym z podstawowych kryteriów i miar
oceny efektywności jej działania.



W polityce kształtowania kapitału
przedsiębiorstwa winno się kierować
rentownością zastosowania kapitału
łącznego i własnego.

Poziom rentowności.



Zainteresowani są właściciele, gdyż
poziom ten wskazuje na siłę dochodową
przedsiębiorstwa, tj. zdolność przynoszenia
dochodu z zastosowanego kapitału.



Rozróżnia się:

- rentowność kapitału własnego,
- rentowność kapitału łącznego,
- efekt dźwigni finansowej.

Uwaga praktyczna.



Teoria finansów nie jest w stanie
określić uniwersalną formułę.



Problem skali ryzyka i rozsądku.



Przewidzenie zmian koniunktury
gospodarczej.

Majątek trwały
przedsiębiorstwa.



W skład majątku trwałego
przedsiębiorstwa wchodzą:

- finansowy majątek trwały,
(stałe udziały danej jednostki w innych
firmach),
- środki trwałe,
- wartości niematerialne i prawne.

Wartości niematerialne i
prawne.



Nadające się do gospodarczego

wykorzystania. – prawo wieczystego

użytkowania gruntów, spółdzielcze

własnościowe prawo do lokalu, prawa

autorskie, prawo do projektów, wynalazków,

patentów, znaków towarowych, wzorów

zdobniczych, licencje programy

komputerowe,



Przeznaczone na własne potrzeby lub do

oddania w użytkowanie na podstawie

umowy najmu.

Do wartości niematerialnych
.



Koszty organizacji poniesione przy
założeniu i poszerzeniu spółki akcyjnej,



Koszty zakończonych prac rozwojowych,
przez które rozumie się badania ,
których wynik może być wykorzystany
do produkcji nowych lub ulepszonych
ściśle określonych wyrobów, produktów,
technologii.

Koszty prac rozwojowych



Prowadzonych przez jednostkę na własne

potrzeby, poniesione przed podjęciem

produkcji, muszą spełniać wymagania:

- produkt lub technologia są ściśle

określone, koszty prac są wiarygodnie

określone,

- techniczna przydatność produktu i

technologii są stwierdzone, udokumentowane,

- koszty prac rozwojowych zostaną pokryte

przychodami ze sprzedaży tych produktów, lub

zastosowania technologii.

ŚRODKI TRWAŁE

Część 6.

Środki trwałe



Uznaje się przeznaczone na własne potrzeby lub do

wynajmu, stanowiące własność lub współwłasność:

- nieruchomości,
- maszyny, urządzenia,
- środki transportu, i inne
kompletne i zdatne do użytku w momencie przyjęcia

do użytkowania przedmioty o dłuższym niż rok

przewidywanym okresie ich używania, a także

inwentarz żywy.



Do środków trwałych zalicza się obce obiekty.

Kryteria kwalifikacji.



Własność lub współwłasność oraz prawo

do dokonywania przez jednostkę odpisów

amortyzacyjnych.



Okres używania dłuższy niż rok,



Zdolność do użytku w momencie przyjęcia

do używania,



Przeznaczenie na własne potrzeby lub do

oddania w użytkowanie na podstawie

dzierżawy lub innej umowy.

Uwagi do majątku trwałego.



Problemy ewidencji środków trwałych,



Środki własne i obce, ( dzierżawa, najem,

leasing)



Intensywność wykorzystywania środków

trwałych.



Badanie struktury środków trwałych według

różnych przekrojów jest do oceny

gospodarowania.



Zagadnienia eksploatacji środków trwałych.

Odpisy amortyzacyjne.



Od wartości niematerialnych i prawnych
są dokonywane według zasad
obowiązujących dla środków trwałych.



Okres amortyzacji powinien być krótszy
np. do 5-ciu lat.



Kierownik jednostki może w
uzasadnionych przypadkach okres
amortyzacji wydłużyć lub skrócić.

MAJĄTEK RZECZOWY

MAJĄTEK FINANSOWY

Majątek obrotowy

Majątek rzeczowy



Na rzeczowy majątek obrotowy składają się trzy

podstawowe grupy zapasów:

- zapasy materiałowe
- zapasy produkcji nie zakończonej
- zapasy wyrobów gotowych.
Noszą one łącznie nazwę zapasów materialnych.
Zapasy produkcyjne – związane z realizacją procesu

produkcyjnego.

Zapasy towarowe – wyroby gotowe i towary handlowe.
Zapasy materiałowe – w przedsiębiorstwach

usługowych .

Zadania zasobów majątkowych



Ochrona procesów gospodarczych przed

zakłóceniami i ich stabilizacja



Pełne wykorzystanie podstawowych czynników

wytwórczych



Utrzymanie założonego poziomu obsługi klientów.



Utrzymanie zapasów wymaga angażowania

znacznych kapitałów



Obniżają krótkookresową płynność finansową



Racjonalizacja : Optymalizacja poziomu i struktury

zapasów , wykorzystanie i zużycie w procesach

produkcyjnych

Ekonomika zużycia



Efektywne gospodarowanie materiałami wpływa
na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa
przemysłowego



Mierniki materiałochłonności :

- materiałochłonność całkowita produkcji
- materiałochłonność jednostkowa
Badania materiałochłonności przyczyniają się do

minimalizacji nakładów materiałowych.

Główne czynniki obniżenia
materiałochłonności



Postęp konstrukcyjny



Normalizacja i unifikacja



Postęp technologiczny



Dobór materiałów.

Konstrukcje materiałooszczędne –

łączy się z wieloma działaniami.

Normalizacja



Normalizacja - proces tworzenia

jednolitych kryteriów



Unifikacja metoda normalizacji

prowadząca do zmniejszenia

różnorodności odmian i czynności.



Metody i sposoby obróbki materiałów

określa technologia



Dobór materiałów.

Normowanie zużycia



Ustalenie najbardziej celowego poziomu

nakładów materiałowych.



Norma zużycia – ekonomicznie

uzasadniony poziom nakładu

materiałowego na jednostkę wyrobu.



Norma składa się:

1) nakład materiałowy – przedmiot normy
2) odniesienie normy – produktu na który

jest zużywany materiał.

Funkcje normy i
normowania



Norma spełnia dwie funkcje: planistyczną i
kontrolno-analityczną.



Planowanie zużycia i kosztów materiałowych
oraz sterowania zapasami – planistyczna



Układ odniesienia w ocenie faktycznego
zużycia,analiza materiałochłonności wyrobu,
poziomu technologii, nieprawidłowości w
przebiegu procesów produkcji.

Zasady normowania



Stosowanie analizy techniczno-

ekonomicznej warunków produkcji



Dobór właściwych metod normowania



Aktualizacja i kompletność norm zużycia



Konkretne potrzeby użytkowników bazy

normatywnej.



W normowaniu stosowane są dwie

grupy metod: statystyczne i techniczne.

Metody techniczne



Analityczno-obliczeniowa



Doświadczalno-laboratoryjna



Doświadczalno-produkcyjna



Kontrola zużycia – realizowana w formie:

- kontrola wstępna
- kontrola bieżąca
- kontrola wynikowa.

Zapasy produkcyjne i
towarowe



Zapas materiałów



Zapas produkcji nie zakończonej



Zapas wyrobów gotowych



Czynniki kształtujące zapasy produkcyjne:

- zewnętrzne – warunki dostaw,, formy zaopatrzenia

wielkość jednorazowej dostawy, minimalne partie
transportowe, warunki zbytu, czynniki ekonomiczne

- wewnętrzne- warunki magazynowania, właściwości

materiałów, proces technologiczny,przygotowanie produkcji .

Zasady ekonomiki zapasów



Minimalizacja nakładów na
zakup,sprowadzanie i utrzymanie zapasów



Zapewnienie ciągłości produkcji i rytmiczności
obsługi odbiorców



Zapobieganie powstawaniu zapasów
nadmiernych i zbędnych



Przeciwdziałaniu stratom ilościowym i
jakościowym oraz moralnemu zużyciu
zapasów.

Metody sterowania
zapasami



Parametry: normy zapasów, optymalny poziom

dostawy, zapas rezerwowy, poziom zapasów

sterujących.



Metoda ABC, XYZ



Metody statystyczne



Metody optymalizacyjne



Metody dynamiczne (poziom zapasu wyznaczający

moment zamawiania, model stałego cyklu zamawiania

)



Współczesne metody : just in time, kanban,



Metody dotyczące produkcji w toku.

Czynniki wpływające na
efektywność



W zaopatrzeniu : obniżenie cen

materiałów i kosztów zakupu



Pełne i rytmiczne zaopatrzenie



Obniżenie poziomu zapasów i uniknięcie

zapasów nieprawidłowych.



Gospodarowanie rzeczowym majątkiem

obrotowym w przedsiębiorstwie.

Odpowiedzialne działania



Ustalenie właściwego poziomu zakupów



Wyszukiwanie optymalnych źródeł dostawy



Złożenie ofert i przeprowadzenie pertraktacji

handlowych



Wybór rodzaju transportu



Opracowanie harmonogramów dostaw



Ewidencja i kontrola realizacji zamówień oraz

ich aktualizacja



Przyjmowanie i rozliczanie dostaw

Praktyczne przedsięwzięcia



W sferze zaopatrzenia



Marketing zakupu wybór dostawy
(zaopatrzenia )



Partnerstwo z dostawcami

SKŁADNIK MAJĄTKU
OBROTOWEGO

Majątek finansowy

Majątek finansowy
przedsiębiorstwa

obejmuje dwie grupy aktywów:

- należności i roszczenia

- środki pieniężne
- Należności : zobowiązania handlowe od odbiorców

za dostarczone towary i usługi, świadczenia z

budżetu oraz inne rozrachunki z pracownikami,

zaliczki dla dostawców, oraz roszczenia sporne.

- Środki pieniężne -: gotówka w kasie, środki na

rachunku rozliczeniowym, rachunkach krajowych,

rachunkach lokat terminowych, krótkookresowe

papiery wartościowe, inne środki pieniężne.

Należności



Środki przedsiębiorstwa,które służą

finansowaniu rozliczeń z kontrahentami.



Czas regulowania należności



Typowe mierniki oceny należności:

- wskaźniki cyklu (szybkości obiegu )
- należności określane w relacji do sprzedaży
- udział należności w aktywach ogółem
- udział należności trudno ściągalnych w

należnościach ogółem