Kryzys i socjologia

Rozdział IV

Podrozdział 2 – str. 172-

205

Anthony Giddens-

struktualizacja i polityka

życia

Katarzyna Pawlak

Nr albumu 325969

Europeistyka CE

I rok mgr

„W teorii Giddensa odnajdujemy wiele

znanych już przesłanek. Analizowanie

społeczeństwa jako zbioru praktyk

życiowych, to po pierwsze. Dynamiczne

ujawnianie życia społecznego jako

strumienia przeżyć, co wprowadza nie tylko

poza statystykę socjologiczną, lecz także

teorię skoncentrowaną na świadomości – to

kolejne z tych przesłanek.

Struktury

społeczne są produkowane i

reprodukowane w działaniach

indywidualnych i zbiorowych,

rozumianych jako źródło praktyk życia

codziennego.”

Str. 172

„Giddens nie neguje istnienia struktur ani

zrutynizowanych zwyczajów i ustalonych tradycją

norm, rozumie też, że ludzie korzystają z gotowych

zasobów i reguł, ale „konwencje, z których czyni się

użytek przy organizacji życia społecznego, nigdy nie

są >bezmyślnymi nawykami< (...),

nawet najbardziej

utrwalone zwyczaje, najbardziej nienaruszalne

normy społeczne wiążą się ze stałym i szczegółowym

refleksyjnym namysłem

. Choć nie sposób przecenić

wartości rutyny w życiu społecznym, każda rutyna w

każdym czasie stanowi tylko dokonanie przygodne i

potencjalnie nietrwałe. We wszystkich typach

społeczeństw jednostki >dystansują się< do reguł i

zasobów (...), tradycja jest ustawicznie

interpretowana, reinterpretowana, i przedstawiana

w postaci pewnych uogólnień (...).

Każda chwila

refleksyjnego zaangażowania sama z siebie zarazem

czerpie z reguł i zasobów, i je rekonstruuje

.”

Str. 173

„Osobną kwestią, niezwykle ważną, jest

rozumienie przez Giddensa języka i jego

znaczenia społecznego. (...) nie nabywa on

jednak cech osobowego, a może nawet

jedynego realnego bytu. Raczej w każdej

kulturze występuje wiele „gier językowych

na poziomach praktyk, rytuału, zabawy,

sztuki; a zapoznać się z kulturą (...) oznacza

uchylić mediacje tych gier w ruchu między

językami reprezentacji, instrumentalności,

symbolizmu itd. (...)

Zwyczajny członek

społeczeństwa całkowicie rutynowo

przesuwa się miedzy różnymi porządkami

języka i aktywności, podobnie jak czynią to
uczeni na poziomie refleksji teoretycznej

”.

Str. 174

„Autor nie uważa, iż struktura winna być

analizowana jako czynnik tworzący

możliwość działania podmiotowego,

szansę podmiotu, a nie, jak to się robiło

tradycyjnie, jako czynnik przymusu i

kontroli. Jest to, zapewne, kwestia

punktu widzenia oraz perspektywy, na

jaką chce się otworzyć swoją teorię,

chyba bowiem nie ulega wątpliwości, że

struktury, choć rzeczywiście tworzone

przez ludzi są warunkiem działania, ale

także wyznaczają jego ograniczenia.”

Str. 175-176

„Giddens przedstawia

struktury jako zespołów

reguł i zasobów pozostających do dyspozycji

podmiotów w ich działaniach społecznych, w

konkretnych kontekstach interakcyjnych, jakie

łącząc czas i przestrzeń, podtrzymują i

modyfikują owe struktury

. Jak pisze autor :

„Rozumiana jako zbiór reguł i zasobów,

struktura jest zwrotnie uwikłana w

reprodukcję systemów społecznych (...) w

luźniejszym sensie termin >struktura<

oznacza zinstytucjonalizowane cechy

(strukturalne właściwości) społeczeństw.”

Str. 179

„Tak pojmowana struktura może być objaśniana w

trzech zasadniczych kategoriach. Po pierwsze –

zasad strukturalnych, które możemy rozumieć

jako „zasady organizacji całości społecznych;

czynniki uwikłane w ogólnie instytucjonalizowane

uporządkowanie społeczeństwa lub typu

społeczeństw”. Drugą kategorią są struktury

rozumiane węziej, jako „zbiór reguł i zasobów

uwikłanych w instytucjonalną artykulację

systemów społecznych”. Trzecią kategorię

stanowią zaś właściwości strukturalne, czyli

„zinstytucjonalizowane cechy systemów

społecznych rozległych w czasie i przestrzeni”

Str. 179

„

Reguły dostarczają wiedzy, co robić i jak działać,

zasoby zaś to umożliwiają

. Zarazem jednak stanowią

podstawę władzy, która u Giddensa pojmowana jest

jako niesłychanie istotny, nieunikniony, ale

wewnętrzny czynnik struktury. Aktorzy są z istoty

podmiotami działającymi (agency) i jako tacy muszą

nieustannie mobilizować środki niezbędne aby

jakkolwiek bodaj koordynować działania zbiorowe,

wpływać na siebie w tym celu i doprowadzić do

zamierzonego końca. Działając zaś, posługują się

nieustannie wytwarzanymi, reprodukowanymi i

przetwarzanymi regułami. Jeśli zatem zasoby

generują władzę, to niektóre reguły służą jej

legitymizacji. Istotne znaczenie mają też te spośród

reguł, które przyczyniają się do tworzenia znaczeń i

systemów symbolicznych. Ludzie kierują się nimi,

rozumieją i interpretując zdarzenia w toku

interakcji.”

 

Str. 180-181

„Giddens wyróżnia zatem dwa

rodzaje

zasobów

: alokacyjne i autorytetu, które

generują dominację, oraz dwa

rodzaje

reguł

: normatywne – jako instrument

legitymizacji i interpretacyjne – służące

nadawaniu znaczeń. Owe typy reguł i

zasobów: dominacja, legitymizacja,

znaczenie, ulegają przekształceniom w

konkretnych interakcjach, które prowadzą

do systemu społecznego.”

Str. 181

„Rozwój człowieka, jego psychiki, nie zależy

jednak od przypadkowego czy też płynącego z

czystego subiektywizmu odczucia (...). Jest ona

efektem stanu zaufania podmiotu do „trwałości

świata przedmiotowego i do działalności

społecznej, (...).”

Str. 185

„Powraca tu

kwestia podmiotu jako jaźni

, która nie

redukuje się do fizyczności, ciała człowieka, lecz jest

efektem społecznego i historycznego bytowania. Jak

pisze autor: „Jaźnie nie sposób zrozumieć poza

historią , która w tym przypadku jest częścią ludzkich

praktyk znajdujących wyraz we wzajemnej interpolacji

trzech wyróżnionych przeze mnie wymiarów.” Chodzi tu

o odwracalny czas codziennego doświadczenia;

nieodwracalny czas trwania jednostki; oraz odwracalny

czas długiego trwania instytucji.”

„W tym kontekście wyraźniejsza staje się zarówno

koncepcja jednostki, jak i instytucji. Codzienne życie

człowieka, jako nieuniknioność biegnąca ku śmierci,

pozwala na relacje z tymi, którzy są współcześni i

dostępni w bezpośrednich

teorii strukturacji

relacjach,

ale tworzące się historycznie instytucje umożliwiają

jednostce przekraczanie tego zamkniętego kręgu i

wybieganie w czasoprzestrzeń relacji pośrednich i

ponadczasowych, w odwracalnym świecie długiego

trwania instytucji.”

Str. 186

„Istotną część można by streścić za pomocą

jego słów następująco: „ufność i takt –

podstawowe cechy wnoszone do spotkań przez

ich uczestników – można zinterpretować jako

stosunek pomiędzy podstawowym systemem

bezpieczeństwa, podtrzymywaniem (...)

poczucia ontologicznego bezpieczeństwa oraz

rutynowym charakterem reprodukcji społecznej

umiejętnie realizowanej przez podmioty.

Monitorowanie ciał, kontrola i wykorzystanie

wyrazu twarzy mają podstawowe znaczenie dla

procesu integracji społecznej w czasie i

przestrzeni

.” Trzeba by tu jeszcze dodać,

pominięte w tym zdaniu, ale istotne dla

Giddensa, porozumiewanie się za pomocą

mowy.”

Str. 187

„Jak powiada Giddens: „

termin >interakcja<

dotyczy

spotkań zachodzących w okolicznościach współobecności,

a zatem integracji społecznej na tym elementarnym

poziomie, na którym artykułują się instytucje systemu

społecznego.”

 

„(...) socjolog ten jest przeciwny sztucznemu, jego

zdaniem,

oddzieleniu makro- i mikrosocjologii

oraz

przeciwstawia się poglądowi Collinsa, iż procesy makro

są rezultatem procesów mikro. (...) Rzecz w tym przede

wszystkim, że spotaknie, nawet to całkiem incydentalne,

ograniczone w czasie i przestrzeni, rozgrywające się w

relacji twarzą w twarz, przebiega zawsze równocześnie w

przestrzeni o wiele rozleglejszej i czasie daleko

wykraczającym poza właśnie przeżywane „teraz”. Ma ona

swój znaczący kontekst. Wymaga rozumienia poprzez

relację między integracją społeczną i systemową. Jak

powiada Giddens „wszystkie społeczeństwa – niezależnie,

jak małe i jak bardzo izolowane - istnieją w co najmniej

luźnym związku z szerszymi <systemami

interspołecznymi>.”

Str. 188

„

Historycznie wyodrębnione typy społeczeństw

Giddens

traktuje jako rezultat pewnych odmian strukturalnych,

według których rozmaicie organizują się, poprzez

odpowiednie mechanizmy interakcji społecznej i właściwie

im instytucje, spójne formy rozciągłości czasu i

przestrzeni.

Społeczeństwa plemienne

, jak wstępnie już

wyjaśniłem, oparte są na tradycji i pokrewieństwie,

zorganizowane w wioskach lub szajkach. Integracja

społeczna jest tu tożsama z systemową. Drugi stopień

tworzą

społeczeństwa podzielone na warstwy,

zorganizowane w państwa

, oprócz tradycji i

pokrewieństwa ich cechą konstytuowaną stanowi oparcie

na potędze militarnej, wyodrębnienie się polityki i

rozbieżność integracji społecznej i systemowej. Występuje

tu symbioza miast i wsi. Trzeci stopień to

społeczeństwa

klasowe

(kapitalistyczne), oparte na państwie, rutynizacja

zależnościach gospodarczych, o silnej integracji poziomej

i pionowej, nadzorze i polityce budowanych na potędze

militarnej. Zróżnicowanie społecznej i systemowej

integracji jest tu jeszcze większe, a dominującymi

organizacjami lokalnymi są „środowiska wykreowane”.

Str. 189

„ Rozumiemy zatem, iż zmianie musi

ulegać sposób reprodukcji społecznej.

Teraz jest ona bardziej refleksyjna i

autoregulacyjna, a w związku z tym

stanowi źródło niepokoju i poczucia

ryzyka w toku codziennych praktyk.”

Str. 190

„Nowoczesne środki komunikacji, zwłaszcza

elektronicznej, radykalizują ten proces. Za ich

sprawa dochodzi do „>alienacji< komunikacji

od współczesności”. Organizacje są mocniej
osadzone we względnie stałym „lokalu”. Jak

pisze Giddens,

ruchy społeczne „można

zdefiniować jako >zbiorowe przedsięwzięcia,

których celem jest ustanowienie nowego

porządku<.

W odróżnieniu od organizacji

ruchy społeczne nie działają w stałych

lokalach, a usytuowanie w nich nie da się tak

jednoznacznie zdefiniować jako >rola<.”

Str.190

„

Szczególnie interesujące są epizody „na wielką

skalę”, przez co rozumieć mamy „dające się

zidentyfikować sekwencje zmian dotyczących

głównych instytucji w całym społeczeństwie lub

powodujących przejście od jednego rodzaju

społeczeństwa do innego

. Twórca teorii

strukturacji podejmuje w związku z tym

rozważania nad kwestią podstawową dla

przedmiotu tej książki. Pisze mianowicie o

„progach krytycznych”, jakie są

charakterystyczne dla typowych zmian

prowadzących od jednego rodzaju

społeczeństwa do innego. „Ciąg względnie

szybkich zmian nadaje >impet<

długofalowemu rozwojowi, możliwemu tylko

pod warunkiem, że uprzednio przeprowadzone

zostaną kluczowe zmiany instytucjonalne.

>Impet< oznacza tu gwałtowność, z jaką

zachodzą zmiany względem swoistych form

epizodycznej charakterystyki, natomiast
>trajektoria< oznacza kierunek zmian.”

Str. 191

„(...) dla Giddensa niezwykle fundamentalne znaczenie ma

pojęcie władzy

. Rozumie ją jednak na swój sposób. Najpierw

zatem podejmuje szczególną dyskusje z Marksem. Przeczy

jakoby walka klas i stosunki klasowe miały tak dramatycznie

istotne znaczenie społeczne, a zwłaszcza aby to one tworzyły

historię czy też aby historię można było zasadnie redukowac

do historii walk klasowych. Dalej krytykuje Marsowkie

pojmowanie władzy w łączności ze sprzecznością interesów

między klasami społecznymi. Zauważa też, iż wizja socjalizmu

u klasyka jego teorii pozbawiona jest problemu władzy i

panowania. Nic dziwnego, skoro władza ma być związana z

konfliktem interesów klas społecznych, a tych w socjalizmie

miało nie być. Giddens neguje tę koncepcję, podobnie z resztą

jak i przeciwną, liberalną, której zwolennicy twierdzą, że

władza jest nierozerwalnie związana z istnieniem

społeczeństw, nieodwołalnie opiera się na opresji, a rzecz w

tym, aby ją zminimalizować i zdemokratyzować. Zdaniem

brytyjskiego teoretyka, „władza to zdolność osiągania wyników

(...). Jako taka nie wyklucza ona ani wolności, ani emancypacji,

przeciwnie – jest ich medium, choć (...) rodzi ograniczenia”.

Twierdzenie takie staje się możliwe dzięki przekonaniu, że

władzę warto ujmować w kategoriach reprodukcji struktur

dominacji, które tworzą zasoby alokacji i zasoby autorytetu.

Str. 192

„(...) Giddens nie widzi powodu , aby ogłaszać

nastanie jakiejś nowej epoki. Żyjemy w czasach

nowoczesności, choć w szczególnej jej fazie.

„Nowoczesne instytucje – czytamy - różnią się od

wcześniejszych form porządku społecznego ze

względu na swoją dynamikę to, w jakim stopniu

podważają tradycyjne zwyczaje i obyczaje i na

globalny zasięg. Nie są to jednak tylko zamiany

zewnętrzne.

Nowoczesność radykalnie przekształca

charakter życia codziennego i zmienia najbardziej

osobiste doświadczenia człowieka”.

Str. 193

„

Wszystko to tworzy poważne „mechanizmy

wykorzeniające” i podważające zaufanie człowieka.

Wytwarza też pewną próżnię, która powoduje, w miarę

rozwoju nowoczesności, odgrywanie coraz większej roli

przez „systemy abstrakcyjne” w koordynowaniu różnych

wymiarów życia codziennego. Próżnia ta przede wszystkim

polega na wzmocnieniu „osobnych wymiarów >pustego<

czasu i >pustej< przestrzeni, co umożliwia

„ uzewnętrznienie wykorzenionych relacji społecznych na

nieograniczonych obszarach czasu i przestrzeni”. Owe

systemy abstrakcyjne mamy rozumieć jako „środki

symboliczne i systemy eksperckie”. Systemy eksperckie

zaś to wiedza produkowana przez specjalistów, jaka

wchodzi w relacje laików z laikami i staje się przedmiotem

wymiany interakcyjnej.. Środki symboliczne mamy

natomiast rozumieć jako „środki wymiany o standardowej

wartości i dzięki temu wymienialne w nieskończenie wielu

różnych kontekstach”.

Str. 195

„ Systemy abstrakcyjne czynią świat samozwrotnym, ale

też paradoksalnie, ale też paradoksalnie

wykorzeniającym, naruszającym zaufanie i

powiększającym ryzyko. Niezwykłe możliwości naukowe i

techniczne pozwalają na ową samozwrotność i budzą

nadzieję, a czasem też zaufanie do ekspertów i środków
symbolicznych, równocześnie jednak, wytwarzana w ten

sposób „kultura ryzyka” przeciąża psychicznie wiele

jednostek. Coraz bardziej niedostępne dla przeciętnego

człowieka, coraz bardziej hermetyczne, zaawansowane i

trudne do pojęcia nauka i technika, uświadamiają

słabość, zależność, niekompetencję, a więc także

niemożność wpływu na swój los, zwłaszcza że oprócz

mocy nauka i technika permanentnie objawiają omylność

a obok tego, że rozwiązuje wiele problemów, niemało –

bardzo dramatycznych – stwarzają.”

Str. 195

„Właściwa ekspertyzie specjalizacja sprawia, że

sami eksperci są w większości sytuacji laikami, nikt

bezpośrednio nie panuje nad tym, jaki wpływ

wywierają systemy abstrakcyjne. Właściwie ten

efekt jest podłożem zainteresowania zjawiska ryzyka

na wielką skalę.”

 

Str. 195

„Trzeba dostrzec i to, iż „funkcjonowanie systemów

abstrakcyjnych opiera się na zaufaniu, ale nie

sposób czerpać z nich korzyści moralnych, jakie dają

stosunki międzyludzkie, albo jakie zapewniały

systemy tradycyjne, w których życie codziennie

mieściło się w określonych ramach moralnych. Co

więcej, życie codzienne, które w całości przenikają

systemy abstrakcyjne, niesie takie rodzaje ryzyka,

którym jednostka nie bardzo jest w stanie stawić

czoło.”

Str. 196

„Samozwrotność, w tym również

samozwrotność natury, to wynik – zdaniem

Giddensa – znaczącego przyspieszenia świata i

życia i pogłębienia ludzkiej kontroli nad

światem; „wiąże się bezpośrednio z globalizacją

i działalnością społeczną i ekonomiczną

człowieka”.

Str. 196

„Autor jednak uważa, że samozwrotność jest

możliwa wtedy, gdy systemy społeczne wchodzą

w „fazę refleksyjności instytucjonalnej”.

Wówczas „obszar życia zostaje wyodrębniony z

zewnętrznych wyznaczników związanych z

miejscem, a samo pojęcia miejsca traci na

znaczeniu w obliczu rodzaju mechanizmów

wykorzeniających.”

Str. 196

„Giddens dostrzega jednak, iż globalizacja jest

procesem obecnym we wszystkich strefach

życia ludzi, radykalnie zmienia znaczenie czasu

i miejsca, stawia problem organizacji nowego

porządku gospodarczego, który zastąpiłby

industrializm, i wyzwanie ukonstuowania się

świata społeczeństw i jednostek na nowych,

postindustrialnych podstaw.”

Str. 197-198

„

Wśród podstawowych problemów współczesności

wymienia autor także konieczność „nowej kultury

politycznej”. Właściwie staje się ona faktem.

Przejawia się to w społecznym podziale na lewicę i

prawicę, który dziś bardziej różnicuje w sferze

wartości i obyczajowości niż w sprawach

gospodarczych lub politycznych.

Prawicy kojarzy się

raczej z ochroną życia poczętego, zakazem eutanazji,

brakiem zgody na małżeństwa homoseksualne,

pozytywnym wartościowaniem czystości seksualnej,

zwłaszcza poza małżeństwem itp. Lewica ma w tych

kwestiach zdanie przeciwne. Równocześnie do

arsenału poglądów lewicowych przedostaję się z

ideologii prawicowej zgoda na „więcej rynku”, a

„mniej rządu” w polityce i gospodarce, akceptacja

pewnych postulatów liberalizmu rynkowego.”

Str. 198

„Zwłaszcza wśród ludzi młodych, lepiej

wykształconych i bardziej zamożnych widać

coraz wyraźniejszą tendencję do

przywiązywania wagi do samorządności

lokalnej, mniejszego zaangażowania

politycznego, stosunkowo dużego dystansu do

partii politycznych: kurczu się tradycyjny

elektorat prawicy i lewicy, a wyborcy coraz

częściej swobodnie dryfują pomiędzy tymi

tradycyjni ideologiami i podziałami

politycznymi. Coraz wyżej ceni się wolność

jednostki, indywidualność i wartości

ekologiczne, a coraz mniej – patriotyzm,

klientelizm i biurokrację.”

Str. 198

„Poniżej przedstawię jeszcze jedną tabelę Giddensa,

obrazująca to otwarcie polityki na życie jednostek i

społeczności, ze społecznościami globalnymi włącznie,

na kwestie moralne, prawne i polityczne – w wąskim

rozumieniu tego słowa.”

Tabela. Polityka emancypacyjna i polityka życia wg

Anthony’ego Giddensa.

Polityka emancypacyji

Polityka życia

Wyzwolenie życia społecznego z

niezmienności tradycji i obyczaju.

Decyzje polityczne wypływają z

wolności wyboru i władzy

wytwórczej (władzy jako

zdolności dokonywania zmian).

Zmniejszenie lub eliminacja

wyzysku, nierówności lub ucisku;

dotyczy kwestii podziału władzy i

zasobów.

Tworzenie moralnie

uzasadnionych sposobów życia,

których celem jest samorealizacja

w warunkach zależności

globalnych.

Funkcjonuje zgodnie z zasadami

wtyki sprawiedliwości, równości i

uczestnictwa.

Rozwój etyki związanej z kwestią

„jak powinniśmy żyć?” w

porządku posttradycyjnym, w

kontekście kwestii

egzystencjalnych.

Str. 200

„

Wielkie zmiany cywilizacyjne, jak wspominane:

globalizacja, słabnięcie produkcji przemysłowej, rozwój

gospodarki opartej na wiedzy, zacieranie się podziałów

klasowych i wynikających stąd różnic czy – zwłaszcza –

antagonizmów klasowych, nowe perspektywy wolności

związanej z cielesnością, seksualnością, wyborem stylu

życia itd., wymagają one socjaldemokracji istotnych zmian

rozumienia i uprawiania polityki.

Tak jak pół wieku

wcześniej, lewica musi obecnie przejść zdecydowaną

metamorfozę umożliwiającą jej rozumienie współczesnych

problemów i umiejętne ich rozwiązywanie, jak również

inteligentne przedstawienie oferty, czyli programu

politycznego, które pozwoliłyby wygrywać wybory. Jak

kiedyś socjaldemokraci usieli się rozstać z ortodoksyjnym

marksizmem, tek teraz muszą się pożegnać z tradycyjnym

rozumieniem polityki socjaldemokratycznej. Minął czas,

kiedy politykę tę rozumiana jako walkę z kapitalizmem o

opiekuńcze funkcje państwa, pełne zatrudnienie itd.”

Str. 200-201

Tabela. Pytania egzystencjalne a polityka życia.

Domena

Przestrzeń

moralna

System

samozwrotny

Zasadnicze kwestie moralne

egzystencj

a

przetrwanie
i bycie

natura

1.

Jakie obowiązki mają ludzie

względem natury?

2.

Jakie są zasady etyki

środowiskowej?

skończonoś

ć

transcenden

cja

reprodukcja

1.

Jakie są prawa dzieci

nienarodzonych?

2.

Jakie prawa ma płód?

3.

Jakie zasady etyczne powinny

rządzić inżynierją genetyczną?

życie

indywidual

ne i

zbiorowe

współdziałan

ie

system

globalny

1.

Jakie są granice innowacji

naukowo-technicznych?

2.

Jakie są granice użycia

przemocy w rozwiązywania

konfliktów?

tożsamość

osobowość

Świadomość
i ciało

1.

Jakie prawa ma jednostka

wobec własnego ciała?

2.

Jakie (i czy) różnice płciowe

powinno się zachować?

3.

Jakie prawa mają zwierzęta?

Str. 201

„Propozycja Giddensa to właśnie „trzecia

droga”, która nie jest ani konceptem

kapitalistycznym, ani socjaldemokratycznym,

lecz czymś trzecim, a zarazem czymś nowym,

czymś na miarę wyzwań współczesności.

Podstawy aksjologiczne wykraczają poza

tradycyjny kanon socjaldemokratyczny i

adekwatny do niego zestaw wartości polityki

emancypacyjnej ku polityce życia (...).”

Str. 201

„Na te nowe wartości składają się odpowiednio

nowocześnie pojmowane:

równość,

ochrona słabych,

wolność jako autonomia,

prawa, ale powiązane z obowiązkami,

autorytet, ale ściśle związany z demokracją,

kosmopolityczny pluralizm,

filozoficzny konserwatyzm.”

Str. 201-202

„Giddens uważa, iż państwo nie może

współcześnie zapewnić obywatelom

równości w postaci takich samych

dochodów. Nie byłoby to zresztą społecznie

korzystne. Z kolei równość szans rozwoju

nie sprzyja egalitaryzmowi pojmowanemu

tradycyjnie, lecz przeciwnie, powodować

musi narastanie różnic między obywatelami.

Takie różnice są jednak korzystne i dla

zbiorowości, i dla jednostek. Rządy nie mają

zatem zrównać obywateli, lecz zapewniać

im podobne szanse rozwoju talentów i

umiejętności, zwłaszcza szanse

edukacyjne.”

Str. 202

„Potrzebna jest także

przemyślana

redystrybucja:

po pierwsze, aby finansować

upowszechnianie się edukacji i innych

mechanizmów wyrównujących szanse, po

drugie, aby wspierać tych, którzy w

rzeczywiście w żaden inny sposób nie mogą

sobie dać rady. Giddens jest natomiast

przeciwny marnotrawieniu środków na

pogłębienie bezrobocia i wyuczonej

bezradności, (...).

Państwo nie powinno

wyłącznie wyrównywać nierówności

społecznych, lecz także interweniować tam,

gdzie tkwią przyczyny tych nierówności –

ingerować w mechanizmy społeczne,

ekonomiczne, fiskalne, prawne i inne

.”

 

Str. 202

„Autor zwraca uwagę na

niebezpieczeństwo

wykluczenia społecznego

, które jest jednym z

najbardziej niepokojących procesów

współczesności. Pokazuje zarazem, iż

marginalizacja grozi również najbogatszym,

którzy dobrowolnie się izolują. Jednym z

ważnych instrumentów przeciwdziała

wykluczeniu i marginalizacji może być polityka

fiskalna. Podatki powinny być progresywne, ale z

rozsądnie „spłaszczanymi” najwyższymi

progami. Obniżenie podatków może powodować

wzrost dochodów państwa, rozwój inwestycji, a

tą drugą – zwiększanie się liczby miejsc pracy,

ożywienie gospodarcze i więcej środków na

politykę socjalną.

Racjonalność polityki fiskalnej

i gospodarczej oraz jej przejrzystość i jawność

wpłyną n przekonanie, iż pieniądze z podatków

są dobrze spożytkowane

.”

 

Str. 202

 

„Wspomniałem o znaczeniu, jakie autor

przypisuje prawom i obowiązkom. Według

niego, o ile prawica najchętniej nakładałaby na

obywateli, zwłaszcza gorzej sytuowanych, jak

najwięcej obowiązków, przyznając im jak

najmniej praw, o tyle lewica – przeciwnie.(...)

Powraca tu idea usamodzielnienia obywateli i

uczenia ich przyjmowania odpowiedzialności za

siebie i innych. Koncepcja welfare to work, czyli

wspieranie rozwiązań podatkowych,

edukacyjnych i prawnych sprzyjających

powrotowi bezrobotnych do pac lub

przynajmniej działań użytecznych społecznie,

wydaje się tu niezwykle ważna i wyrażająca

głębszą filozofię polityki społecznej.”

Str. 203

„Państwo, które ma zapewnić sprawność zarządzania,

zdolność konkurencji w globalizującym się świecie,

równość, zaufanie, poczucie bezpieczeństwa, opiekę –

musi to dziś robić zupełnie inaczej niż niegdyś. Jednym z

jego fundamentów będzie gospodarka mieszana, która

łączy ze sobą elementy regulacji i deregulacji,

prywatyzacji i własności prywatnej oraz społecznej,

wolności i ograniczeń

.

Państwo opiekuńcze powinno dziś

raczej stać się państwem, które prowadzi aktywną

politykę zarządzania ryzykiem, jakiem powoduje wielka

zmiana cywilizacyjna, z jej rewolucją technologiczną,

procesami globalizacji, marginalizacji, rozwarstwiania

się społeczeństw, kryzysem rodzin i tożsamości. W tym

wszystkim państwo nie powinno niczego zapewniać

obywatelom ani niczego za nich załatwiać

( z

wyjątkiem

tych najbardziej bezradnych

),

lecz usamodzielniać ich i

stwarzać instrumenty sprzyjające ich samodzielności.

”

Str. 203

„Polityka „trzeciej drogi” winna też wziąć

odpowiedzialność za nędzę na świecie, która

dziś ma również globalne przyczyny i

wymaga globalnych rozwiązań w duchu

współodpowiedzialności oraz ze

zrozumieniem, iż świat jest – jak to się

powiada – systemem naczyń połączonych i

napięcia stworzone w jednych częściach

świata muszą mieć skutki także w innych.

Pomoc powinna polegać przede wszystkim

na wspieraniu systemów edukacyjnych,

opieki zdrowotnej, poprawy sytuacji kobiet,

na inwestowaniu w infrastrukturę. Giddens

zastanawia się również nad celowością

opodatkowania transakcji spekulacyjnych”.

Str. 204

Dziękuję za uwagę.