OCENA

OCENA

NAUCZYCIEL

NAUCZYCIEL

A

A

OCENA

OCENA

NAUCZYCIEL

NAUCZYCIEL

A

A

HOSPITACJE

HOSPITACJE

HOSPITACJE

HOSPITACJE

Irena Dzierzgowska

Irena Dzierzgowska

Warszawa, luty

Warszawa, luty

2005

2005

2

O

O

mawiane

mawiane

zagadnienia

zagadnienia

I. Ocena pracowników

I. Ocena pracowników

I.1. Ocena jako element polityki kadrowej –

I.1. Ocena jako element polityki kadrowej –

modele polityki kadrowej

modele polityki kadrowej

I.2. Systemy oceniania

I.2. Systemy oceniania

I.3. Zasady oceniania

I.3. Zasady oceniania

I.4. Techniki oceniania

I.4. Techniki oceniania

I.5. Błędy oceniania

I.5. Błędy oceniania

I.6. Cechy i umiejętności oceniającego

I.6. Cechy i umiejętności oceniającego

3

II. Specyfika oceniania nauczycieli

II. Specyfika oceniania nauczycieli

II.1. Przepisy prawa

II.1. Przepisy prawa

II.2. Cele, czyli po co oceniać nauczycieli

II.2. Cele, czyli po co oceniać nauczycieli

II.3. Wskaźniki i kryteria oceniania – model statyczny

II.3. Wskaźniki i kryteria oceniania – model statyczny

II.4. Ocena jako mechanizm rozwoju szkoły – model

II.4. Ocena jako mechanizm rozwoju szkoły – model

dynamiczny

dynamiczny

II.5. Procedura oceniania nauczycieli

II.5. Procedura oceniania nauczycieli



Rodzaje hospitacji

Rodzaje hospitacji



Arkusze obserwacji lekcji

Arkusze obserwacji lekcji



Rozmowa pohospitacyjna

Rozmowa pohospitacyjna



Zbieranie opinii uczniów i rodziców. Ankiety

Zbieranie opinii uczniów i rodziców. Ankiety



Procedura oceniania krok po kroku

Procedura oceniania krok po kroku

II.6. Samoocena nauczyciela

II.6. Samoocena nauczyciela

II.7. Kompetencje dyrektora

II.7. Kompetencje dyrektora

O

O

mawiane

mawiane

zagadnienia

zagadnienia

4

Ocena pracowników

Ocena pracowników

I.1. Zadania dyrektora

I.1. Zadania dyrektora



Planowanie

Planowanie



Organizowanie

Organizowanie



Przewodzenie czyli zatrudnianie,

Przewodzenie czyli zatrudnianie,

motywowanie, szkolenie, ocenianie

motywowanie, szkolenie, ocenianie



Kontrola

Kontrola

5

Ocena pracowników

Ocena pracowników

Modele polityki kadrowej

Modele polityki kadrowej



Model sita

Model sita

– selekcja kandydatów,

– selekcja kandydatów,

zatrudnianie najlepszych, wysokie

zatrudnianie najlepszych, wysokie

wymagania, najwyższe płace, spora rotacja

wymagania, najwyższe płace, spora rotacja

personelu

personelu



Model kapitału ludzkiego

Model kapitału ludzkiego

– przekonanie,

– przekonanie,

że ludzie są największym bogactwem

że ludzie są największym bogactwem

organizacji, szkolenie i stały rozwój

organizacji, szkolenie i stały rozwój

personelu, ocena jako mechanizm

personelu, ocena jako mechanizm

doskonalenia

doskonalenia

6

Ocena pracowników

Ocena pracowników

I.2. Systemy oceniania

I.2. Systemy oceniania



Ocenianie rezultatów – kryteria

Ocenianie rezultatów – kryteria

efektywnościowe

efektywnościowe



Ocenianie sposobu wykonywania pracy

Ocenianie sposobu wykonywania pracy

(procesu) – kryteria behawioralne. Ocenianie

(procesu) – kryteria behawioralne. Ocenianie

jest postępowanie i starania

jest postępowanie i starania



Ocenianie kwalifikacji – kryteria

Ocenianie kwalifikacji – kryteria

osobowościowe i kwalifikacyjne. Oceniane są

osobowościowe i kwalifikacyjne. Oceniane są

cechy pracowników i kwalifikacje, w tym

cechy pracowników i kwalifikacje, w tym

wiedza i umiejętności

wiedza i umiejętności



W praktyce najczęściej stosowany jest

W praktyce najczęściej stosowany jest

system będący mieszaniną wszystkich trzech

system będący mieszaniną wszystkich trzech

sposobów

sposobów

7

Ocena pracowników

Ocena pracowników

I.3. Zasady oceniania

I.3. Zasady oceniania



Zakres – ocenianie powinno obejmować

Zakres – ocenianie powinno obejmować

wszystkich pracowników

wszystkich pracowników



Jawność – znajomość kryteriów, procedury i

Jawność – znajomość kryteriów, procedury i

wyników

wyników



Prawo do kwestionowania oceny zgodnie z

Prawo do kwestionowania oceny zgodnie z

ustaloną procedurą

ustaloną procedurą



Omawianie projektu oceny z pracownikiem –

Omawianie projektu oceny z pracownikiem –

udzielanie informacji zwrotnych

udzielanie informacji zwrotnych



Wykorzystanie oceny – decyzje dotyczące

Wykorzystanie oceny – decyzje dotyczące

szkoleń, nagrody, kary, motywacje

szkoleń, nagrody, kary, motywacje

8

Ocena pracowników

Ocena pracowników

I.4. Techniki (metody) oceniania

I.4. Techniki (metody) oceniania



Ocena opisowa

Ocena opisowa

– wykazuje mocne i słabe

– wykazuje mocne i słabe

strony pracownika

strony pracownika

Zalety:

Zalety:

wszechstronność i uzasadnienie oceny

wszechstronność i uzasadnienie oceny

Wady:

Wady:

dowolność formy, trudności w

dowolność formy, trudności w

porównaniach

porównaniach



Technika wydarzeń krytycznych

Technika wydarzeń krytycznych

–

–

systematyczny zapis sukcesów i porażek

systematyczny zapis sukcesów i porażek

Zalety:

Zalety:

systematyczna obserwacja personelu

systematyczna obserwacja personelu

Wady:

Wady:

pracochłonność, rejestrowanie jedynie

pracochłonność, rejestrowanie jedynie

porażek

porażek

9

Ocena pracowników

Ocena pracowników

I.4. Techniki (metody) oceniania

I.4. Techniki (metody) oceniania



Skale ocen

Skale ocen

– natężenie ocenianych

– natężenie ocenianych

elementów. Skale mogą być punktowe lub

elementów. Skale mogą być punktowe lub

przymiotnikowe. Skala trzystopniowa: cel nie

przymiotnikowe. Skala trzystopniowa: cel nie

został zrealizowany, pełna realizacja celu,

został zrealizowany, pełna realizacja celu,

realizacja zadania powyżej wyznaczonego celu

realizacja zadania powyżej wyznaczonego celu

Zalety:

Zalety:

wnikliwość, porównywalność, ocena

wnikliwość, porównywalność, ocena

rozwoju

rozwoju

Wady:

Wady:

pochłania czas, sformalizowanie

pochłania czas, sformalizowanie

10

Ocena pracowników

Ocena pracowników

I.4. Techniki (metody) oceniania

I.4. Techniki (metody) oceniania



Ranking

Ranking

– uszeregowanie pracowników od

– uszeregowanie pracowników od

najlepszego do najgorszego

najlepszego do najgorszego

Zalety:

Zalety:

porównanie, decyzje jednostkowe

porównanie, decyzje jednostkowe

(nagrody, dodatki)

(nagrody, dodatki)

Wady:

Wady:

nie pełni funkcji rozwojowej, może

nie pełni funkcji rozwojowej, może

prowadzić do skłócenia pracowników

prowadzić do skłócenia pracowników



Metoda 360

Metoda 360

o

o

 – dostarczenie pracownikowi

 – dostarczenie pracownikowi

informacji zwrotnej pochodzącej z różnych

informacji zwrotnej pochodzącej z różnych

źródeł: samoocena, ocena przełożonych,

źródeł: samoocena, ocena przełożonych,

ocena klientów wewnętrznych i zewnętrznych.

ocena klientów wewnętrznych i zewnętrznych.

Zalety:

Zalety:

bardzo wszechstronna

bardzo wszechstronna

Wady:

Wady:

kłopotliwa i trudna

kłopotliwa i trudna

11

Ocena pracowników

Ocena pracowników

I.5. Błędy oceniania

I.5. Błędy oceniania



„

„

Efekt halo” – jedna pozytywna lub

Efekt halo” – jedna pozytywna lub

negatywna cecha wpływa na ocenę

negatywna cecha wpływa na ocenę



Tendencja do uśredniania – unikanie ocen

Tendencja do uśredniania – unikanie ocen

bardzo wysokich lub bardzo niskich

bardzo wysokich lub bardzo niskich



Błąd pobłażliwości lub surowości

Błąd pobłażliwości lub surowości



Błąd ostatniego wrażenia – aktualna ocena

Błąd ostatniego wrażenia – aktualna ocena

może być zdominowana przez poprzednie

może być zdominowana przez poprzednie

wyniki i oceny

wyniki i oceny



Błąd projekcji – osoba dokonująca oceny robi

Błąd projekcji – osoba dokonująca oceny robi

to przez pryzmat własnych wymagań i

to przez pryzmat własnych wymagań i

wartości. Lepiej oceniani są pracownicy

wartości. Lepiej oceniani są pracownicy

podobni do oceniającego

podobni do oceniającego

12

Ocena pracowników

Ocena pracowników

I.6. Cechy i umiejętności

I.6. Cechy i umiejętności

oceniającego

oceniającego



Obiektywizm

Obiektywizm



Sprawiedliwość

Sprawiedliwość



Opanowanie

Opanowanie



Udzielanie informacji zwrotnych

Udzielanie informacji zwrotnych



Umiejętności komunikacyjne

Umiejętności komunikacyjne



Doradztwo

Doradztwo

13

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.1. Przepisy prawa

II.1. Przepisy prawa



Ustawa Karta Nauczyciela

Ustawa Karta Nauczyciela



Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej

I Sportu z dnia 23 kwietnia 2004 r.

I Sportu z dnia 23 kwietnia 2004 r.

w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru

w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru

pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających

pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających

kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych

kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych

do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także

do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także

kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie

kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie

badań i opracowywanie ekspertyz (Dz. U. z 2004 r. Nr

badań i opracowywanie ekspertyz (Dz. U. z 2004 r. Nr

89, poz. 845)

89, poz. 845)



Rozporządzenie z dnia 2 listopada 2000 r.

Rozporządzenie z dnia 2 listopada 2000 r.

w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy

w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy

nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz

nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz

składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego.

składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego.

(Dz. U. Nr 98 z 2000 r. poz. 1066)

(Dz. U. Nr 98 z 2000 r. poz. 1066)

14

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.2. Cele, czyli po co oceniać

II.2. Cele, czyli po co oceniać

nauczycieli?

nauczycieli?



Żeby określić silne i słabe strony

Żeby określić silne i słabe strony

nauczyciela, udzielić mu informacji zwrotnej

nauczyciela, udzielić mu informacji zwrotnej

i pomóc w doskonaleniu

i pomóc w doskonaleniu



Żeby wprowadzać zmiany, ocenić stopień

Żeby wprowadzać zmiany, ocenić stopień

wdrażanie wspólnych przedsięwzięć – na

wdrażanie wspólnych przedsięwzięć – na

przykład wprowadzania aktywnych metod

przykład wprowadzania aktywnych metod

nauczania

nauczania



Żeby się czegoś nauczyć

Żeby się czegoś nauczyć



Żeby móc upowszechnić przykłady dobrej

Żeby móc upowszechnić przykłady dobrej

praktyki

praktyki



Żeby sprawiedliwie przydzielać dodatki i

Żeby sprawiedliwie przydzielać dodatki i

nagrody

nagrody

15

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.3. Wskaźniki i kryteria oceniania

II.3. Wskaźniki i kryteria oceniania

– model statyczny

– model statyczny



Praca z dziećmi

Praca z dziećmi



Praca z rodzicami

Praca z rodzicami



Współpraca z innymi nauczycielami i pracownikami

Współpraca z innymi nauczycielami i pracownikami

szkoły

szkoły



Postawa i doskonalenie własna

Postawa i doskonalenie własna

16

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.4. Ocena jako mechanizm rozwoju

II.4. Ocena jako mechanizm rozwoju

szkoły – model dynamiczny

szkoły – model dynamiczny



Krok pierwszy

Krok pierwszy

–

–

Tworzymy plan rozwoju szkoły

Tworzymy plan rozwoju szkoły



Krok drugi

Krok drugi

–

–

Ustalamy spodziewane efekty, zadania

Ustalamy spodziewane efekty, zadania

i kompetencje

i kompetencje



Krok trzeci

Krok trzeci

–

–

Szkolimy nauczycieli, zapoznajemy ich

Szkolimy nauczycieli, zapoznajemy ich

z planowanymi zmianami

z planowanymi zmianami



Krok czwarty

Krok czwarty

–

–

Przygotowujemy karty obserwacji

Przygotowujemy karty obserwacji

lekcji i harmonogram hospitacji

lekcji i harmonogram hospitacji



Krok piąty

Krok piąty

–

–

Hospitujemy zajęcia i lekcje

Hospitujemy zajęcia i lekcje

koleżeńskie

koleżeńskie



Krok szósty

Krok szósty

–

–

Podsumowujemy wyniki, omawiamy

Podsumowujemy wyniki, omawiamy

problemy, udzielamy informacji zwrotnej, oceniamy

problemy, udzielamy informacji zwrotnej, oceniamy



Krok siódmy

Krok siódmy

–

–

Świętujemy sukcesy, dzielimy się

Świętujemy sukcesy, dzielimy się

przykładami dobrej praktyki

przykładami dobrej praktyki

17

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.5. Procedura oceniania

II.5. Procedura oceniania

nauczycieli

nauczycieli



Rodzaje hospitacji w zależności od

Rodzaje hospitacji w zależności od

ustanowionego celu:

ustanowionego celu:



Diagnozująca – obserwowanie efektów:

Diagnozująca – obserwowanie efektów:

wiedzy, umiejętności i postaw uczniów

wiedzy, umiejętności i postaw uczniów



Hospitacja nastawiona na ocenę

Hospitacja nastawiona na ocenę

nauczyciela: superwizja – silne i słabe

nauczyciela: superwizja – silne i słabe

strony nauczyciela, informacja zwrotna,

strony nauczyciela, informacja zwrotna,

planowanie doskonalenia

planowanie doskonalenia

18

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.5. Procedura oceniania nauczycieli

II.5. Procedura oceniania nauczycieli



Narzędzia hospitacji: Arkusze obserwacji lekcji

Narzędzia hospitacji: Arkusze obserwacji lekcji

Arkusze obserwacji lekcji zależą od celu hospitacji:

Arkusze obserwacji lekcji zależą od celu hospitacji:



Dla hospitacji diagnozującej trzeba opracować

Dla hospitacji diagnozującej trzeba opracować

arkusz, który ułatwia obserwację skupioną na

arkusz, który ułatwia obserwację skupioną na

zachowaniu i pracy uczniów

zachowaniu i pracy uczniów



W czasie hospitacji - superwizji - obserwowane

W czasie hospitacji - superwizji - obserwowane

jest zachowanie nauczyciela, niektóre,

jest zachowanie nauczyciela, niektóre,

wybrane elementy, na przykład umiejętności

wybrane elementy, na przykład umiejętności

komunikacyjne lub wszystkie

komunikacyjne lub wszystkie

19

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.5. Procedura oceniania

II.5. Procedura oceniania

nauczycieli

nauczycieli



Rozmowa pohospitacyjna

Rozmowa pohospitacyjna

Rozmowa po zakończeniu hospitacji ma na

Rozmowa po zakończeniu hospitacji ma na

celu:

celu:



dostarczenie nauczycielowi informacji

dostarczenie nauczycielowi informacji

zwrotnej

zwrotnej



wyrażenie uznania dla umiejętności

wyrażenie uznania dla umiejętności

nauczyciela

nauczyciela



uzgodnienie kierunków rozwoju i

uzgodnienie kierunków rozwoju i

doskonalenia nauczyciela

doskonalenia nauczyciela

20

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.5. Procedura oceniania

II.5. Procedura oceniania

nauczycieli

nauczycieli



Zbieranie opinii uczniów i rodziców. Ankiety

Zbieranie opinii uczniów i rodziców. Ankiety

Zasady zbierania opinii:

Zasady zbierania opinii:



Rozróżnienie między opinią i oceną

Rozróżnienie między opinią i oceną



Stawianie pytań konkretnych, badanie

Stawianie pytań konkretnych, badanie

problemów nie ludzi

problemów nie ludzi



Pytania z pierwszej ręki

Pytania z pierwszej ręki

21

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.5. Procedura oceniania nauczycieli

II.5. Procedura oceniania nauczycieli



Procedura oceniania krok po kroku

Procedura oceniania krok po kroku



Ustalenie systemu, zasad, kryteriów, terminów

Ustalenie systemu, zasad, kryteriów, terminów



Opracowanie Arkuszy Hospitacji

Opracowanie Arkuszy Hospitacji



Zapoznanie rady pedagogicznej z systemem

Zapoznanie rady pedagogicznej z systemem

oceniania nauczycieli. Akceptacja Arkuszy

oceniania nauczycieli. Akceptacja Arkuszy

Hospitacji i trybu oceniania

Hospitacji i trybu oceniania



Harmonogram hospitacji. Rozmowy pohospitacyjne

Harmonogram hospitacji. Rozmowy pohospitacyjne



Zebranie opinii uczniów i rodziców

Zebranie opinii uczniów i rodziców



Ustalenie terminu oceniania nauczycieli

Ustalenie terminu oceniania nauczycieli



Indywidualne rozmowy oceniające

Indywidualne rozmowy oceniające



Omówienie wniosków z oceniania nauczycieli na

Omówienie wniosków z oceniania nauczycieli na

posiedzeniu rady pedagogicznej

posiedzeniu rady pedagogicznej



Planowanie doskonalenia nauczycieli

Planowanie doskonalenia nauczycieli

22

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.6. Samoocena nauczyciela

II.6. Samoocena nauczyciela



Ujawniać czy nie?

Ujawniać czy nie?



Arkusz samooceny

Arkusz samooceny



Częstotliwość samooceny?

Częstotliwość samooceny?

23

Specyfika oceniania nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli

II.7. Kompetencje dyrektora

II.7. Kompetencje dyrektora



Trener (Coaching)

Trener (Coaching)



Mentor

Mentor



Tutor

Tutor