SPOSOBY WENTYLACJI

Opracował: mgr inż. Wojciech SZCZEPANEK

SPOSOBY WENTYLACJI

• Zasadniczym celem prowadzenia wentylacji jest

stworzenie w ładowni takich warunków
mikroklimatycznych, które pozwolą przewieźć ładunek
w stanie nienaruszonym.

• Łatwo jest stwierdzić że, według odczytów zarówno

punktu rosy jak też temperatury, ładunek powinien być
wentylowany aby zatrzymać powstawanie kondensacji.
Czy jednak ta wentylacja okaże się skuteczna?
Czy zapobiegnie to powstawaniu kondensacji wilgoci a
tym samym zapobiegnie zawilgoceniu ładunku?
Odpowiedzi na te pytania zależą od dwóch czynników.
Pierwszy to rodzaj systemu wentylacyjnego, drugi
czynnik to właściwości ładunku i sposób jego
załadowania.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Statek wyposażony w wentylację

mechaniczną będzie zdolny do
bardziej skutecznego wentylowania
niż statek wyposażony tylko w
wentylację naturalną ( nawiewową).
Może być trudnym do stwierdzenia,
pomimo całkowitej sprawności
systemu wentylacyjnego, że są
ładunki które trudno jest wentylować.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Podstawową zasadą jest fakt że

wszystkie statkowe systemy
wentylacyjne będą wymieniać
powietrze w ładowni na powietrze z
zewnątrz wprowadzając powietrze w
jednym końcu ładowni i kierując je
przez przestrzeń nad ładunkiem
wyrzucamy je w drugim końcu
ładowni na zewnątrz.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Jeżeli ładunek jest w ładowni ( tak jest

zazwyczaj gdy wentylacja jest włączona)
dostarczane powietrze będzie najlepiej
cyrkulowało powyżej i wokół ładunku. Nie
należy spodziewać się że system wentylacyjny
spowoduje przejście powietrza przez ładunek.

• Wentylacja przy przewozie ładunków

masowych polega na wymianie powietrza
powyżej górnej powierzchni tych ładunków w
ładowni.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Weźmy do rozpatrywania statek

wielkości panamaxa z około 10.000
mt ładunku w każdej ładowni.
Powietrze może być wymieniane
powyżej wierzchniej warstwy w
każdej ładowni i w zależności od
struktury ładunku może wniknąć
kilka centymetrów w głąb ładunku.
Jest to wszystko co można dokonać,
na 99% ilości ładunku wentylacja nie
będzie miała wpływu.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Jeżeli chodzi o takie ładunki jak ziarno które będzie

ładowane aż do wysokości komingsów każdego
luku ładowni, to wentylacja będzie mniej skuteczna
ponieważ wentylatory nie będą w stanie skierować
powietrza do przestrzeni komingsu.

• Nie znaczy to że wentylacja nie jest potrzebna.

Jeżeli, opierając się na punkcie rosy i temperaturze
zewnętrznej są wskazania aby wentylować gdyby
ładownia była załadowana ładunkiem workowanym
i przy ładowni niepełnej to oczywiście należy
wentylować także ładownię całkowicie załadowaną
(a zapisy odnośnie tej czynności starannie
przechowywać).

SPOSOBY WENTYLACJI

• Gdy wentylacja może mieć małe lub

żadne oddziaływanie na ładunek masowy
to tak długo jak wskaźniki są właściwe
wentylacja nie zaszkodzi ładunkowi.

• Jeżeli przy cyrkulacji zewnętrznej istnieje

możliwość oddziaływania na wilgotność
ładunku kapitanowie będą w stanie
udowodnić że wentylacja odbyła się i
odbyła się wtedy kiedy należało to zrobić.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Jeżeli zawartość wilgoci zmierzona przed załadunkiem

w pewnych, znanych, ładunkach masowych takich jak
ziarno czy pasze dla zwierząt jest nadmierna to te
ładunki będą nietrwałe ze skłonnością do przegrzania
się a konsekwencji do psucia się podczas podróży
morskiej. Kiedy podczas wyładunku wykryte zostanie
zapleśnienie tego ładunku nie będzie czymś
niezwykłym że odbiorcy będą winić za to statek i
twierdzić że zostało to spowodowane niewłaściwą
wentylacją. Jest to opinia fałszywa. Biorąc pod uwagę
pełną wydajność wentylatorów ( zakładając że jest to
wentylacja mechaniczna ) żaden statek nie będzie w
stanie zabezpieczyć zawilgocony przed załadunkiem
ładunek przed zapleśnieniem.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Pomimo tego jakiekolwiek roszczenia kapitan

będzie mógł łatwiej odeprzeć jeżeli będzie mógł
wykazać ze wentylowanie było prowadzone
niezależnie od wydajności statkowego systemu
wentylacyjnego kiedykolwiek to było wskazane.

• Występuje pokusa co do stwierdzenia że kiedy

wentylatory pracują pełną mocą powietrze
zostanie wtłoczone nie tylko w przestrzeń ponad
wierzchnią warstwę zakorkowanego ładunku tak
głęboko jak wgłębienia i kanały wentylacyjne
pozostawiono w czasie załadunku a także wokół
tych miejsc i końców.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Praktycznie, powietrze będzie przemieszczało

się najkrótszą drogą od wlotu wylotu
wentylatora wyciągowego. Jeżeli oba otwory
wlot i wylot są otwierane poniżej pokładu
głównego to powietrze będzie miało
tendencję cyrkulacji bezpośrednio od wlotu
do wylotu. Nie ma wytłumaczenia dlaczego
powietrze to powinno cyrkulować ku dołowi
owiewać ładunek a w szczególności owiewać
przestrzeń pomiędzy burtami statku a
brzegami bocznymi stosu ładunkowego w
ładowni.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Jeżeli rozpatrujemy ładunek

workowany, efektywność
wentylowania będzie tym
skuteczniejsza im bardziej
nowoczesny jest zastosowany system
wentylacyjny. W przypadku
podstawowej wentylacji, to jest
pojedynczych naturalnych
wentylatorów na każdym końcu
ładowni z wlotami poniżej pokładu
głównego, efekty wentylowania będą
ograniczone.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Dodanie głowic z wentylacją

mechaniczną zdecydowanie polepszy
efektywność wentylowania. Dodanie
dalszych otworów wentylacyjnych dla
niższych partii ładowni polepszy
obieg powietrza, szczególnie jeżeli te
otwory posiadają oddzielne tunele z
wywietrznikami. Krótko mówiąc,
wentylacja mechaniczna jest bardziej
efektywna niż wentylacja naturalna.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Należy podkreślić jeszcze raz, sprawą ważną

jest aby kapitanowie zarządzali wentylowanie
zawsze kiedykolwiek jest to wskazane i
starannie przechowywali zapisy poczynione na
te okoliczność, zapisując także powody
wentylowania oraz powody wstrzymania
wentylacji.

• Takie postępowanie wzmocni pozycję armatora

przy odpieraniu żądań co do uszkodzeń
ładunku spowodowanego rzekomo niewłaściwą
lub niedostateczną wentylacją.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Kiedy ładunki należy

wentylować.

• Podstawą do odpowiedzi na to

pytanie jest:

- porównanie punktów rosy dla

powietrza w ładowni i dla powietrza
zewnętrznego;

- metoda trzech stopni.
• Niemniej kapitan może wziąć pod

uwagę inne okoliczności.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Ładunki fumigowane
• Jest rzeczą normalną dla ładunków pochodzenia

roślinnego (takich jak ziarno, ryż, pasza dla
zwierząt itp.) że są one fumigowane na statku po
zakończeniu załadunku.

• Zwyczajowo kapitanowie dostają pisemne

instrukcje zarówno od czarterującego jak i od firmy
wykonującym fumigację aby nie otwierać ładowni
statku przez określony czas (w czasie tym środek
fumigujacy jest aktywny), a także aby
przewentylować ładownie celem usunięcia
pozostałości środka fumigującego (gazu).

SPOSOBY WENTYLACJI

• W takim wypadku należy postępować zgodnie z

tymi instrukcjami.

• W wypadku kiedy ładownie zostały zafumigowane i

nie ma instrukcji aby załoga mogła wchodzić do
ładowni zanim zostanie wystawiony certificat gas-
free dla ładowni w porcie wyładunkowym należy
skorzystać z wydawnictwa IMO – Recommendations
on the Safe Use of Pesticides in Ships.

• Wydawnictwo to podaje wymogi aby autoryzowany

personel zbadał atmosferę w ładowni w porcie
wyładunkowym przed wejściem do niej.

SPOSOBY WENTYLACJI

•

Instrukcje czarterującego

•

Kapitanowie mogą otrzymywać różne instrukcje
odnośnie wentylacji w zależności od umowy
czarterowej.

•

Niektórzy czarterujący, głównie niemieccy,
wymagają aby kapitanowie przedstawiali
codzienne pomiary temperatury z termometrów
suchego i wilgotnego z ładowni i dla powietrza
zewnętrznego do niemieckich ośrodków
pogodowych ( Deutscher Wetterdienst).

•

Eksperci w tych ośrodkach po analizie danych ze
statku instruują kapitana odnośnie wentylowania
ładowni.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Jeżeli kapitan otrzyma pisemną instrukcje od

czarterującego powinien z reguły się do niej
zastosować.

• W takim wypadku zdarza się ze mogą zaistnieć

problemy, jeżeli kapitan otrzyma od ośrodka
pogodowego poradę która wydaje mu się, jako osobie w
miejscu działania (na statku), niewłaściwa lub kiedy, na
przykład nie rozpatrzono właściwych danych
dotyczących atmosfery w ładowniach, to
najwłaściwszym działaniem w takim wypadku jest
skonsultowanie się z czarterującym, przedyskutowanie
sprawy i otrzymanie potwierdzenia odnośnie instrukcji
wentylowania (najlepiej na piśmie).

SPOSOBY WENTYLACJI

• Umowa czarterowa może również

zawierać ogólną instrukcje odnośnie
wentylowania, czasami brzmi ona –
wentylować ładunek kiedykolwiek
jest to możliwe-. Nie powinno być to
postrzegane jako pusta instrukcja
wentylowania bez uwzględnienia
warunków lokalnych lecz raczej jako
instrukcja co należy zrobić kiedy
temperatura i punkt rosy wskazują że
wentylowanie jest wskazane.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Kiedy nie ma instrukcji kapitanowie

powinni kierować się porównaniem
punktów rosy lub regułą trzech stopni
w zależności od tego na którą
metodę zdecydowano się
zastosować.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Ładunki niebezpieczne
• Ładunki niebezpieczne są przewożone zgodnie

z wskazaniami zawartymi w wydawnictwie
IMDG Code i BC Code. Niektóre z tych
wskazówek zawierają instrukcję co do
typowych sposobów wentylacji a także wykaz
innych działań awaryjnych które należy
wykonać w szczególnych sytuacjach. We
wszystkich tych sytuacjach wskazania zawarte
w kodeksach powinny mieć pierwszeństwo
przed zapobieganiem zawilgocenia ładunku.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Kiedy należy wentylację

przerwać

• Oczywiście, jest niewystarczającym

wiedzieć jedynie kiedy należy
rozpocząć wentylowanie ładowni.
Oficerowie wachtowi powinni
upewnić się że są powiadamiani
(ostrzegani) o jakichkolwiek
zmianach warunków
atmosferycznych które mogą
wpływać na decyzję odnośnie
wentylowania.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Nie oznacza to tylko obserwowania czy

istnieją na przykład ciężkie warunki żeglugi.
Jeżeli punkt rosy dla powietrza zewnętrznego
wzrasta to może się okazać że konieczne jest
zaprzestanie wentylowania.

• W przypadku zastosowania metody trzech

stopni sytuacja jest prosta. Oficer wachtowy
będzie prowadził wentylację wtedy gdy
temperatura powietrza na zewnątrz jest co
najmniej 3 stopnie niższa od temperatury
ładunku w ładowni.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Wszystko co jest potrzebne do tej operacji to kontrola

od czasu do czasu temperatury na termometrze na
zewnątrz. Jeżeli powietrze na zewnątrz ładowni ociepla
się do limitu że różnica 3 stopni nie może się utrzymać
to należy zatrzymać wentylowanie do czasu aż powietrz
zewnętrzne ulegnie ochłodzeniu.

• Jakkolwiek, jeżeli stosujemy metodę porównania

punktów rosy powietrza zew. i powietrza w ładowni to
podjęcie decyzji co do zatrzymania wentylacji jest
trudniejsze. Oczywiście nie ma problemu z określeniem
punktu rosy dla powietrza zewnętrznego natomiast
monitorowanie punktu rosy w ładowni statku jest
trudniejsze.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Odczytanie miarodajnych wyników z

termometru wilgotnego w ładowni
jest czasem trudne i z reguły będzie
to możliwe kiedy wejście do ładowni
jest bezpieczne i wykonalne. Jeżeli
zostało to zrobione po tym jak
ładownia została zamknięta po
przewentylowaniu to odpowiedz na
to pytanie ( czy należy wentylować )
jest prosta.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Lecz jeżeli wentylacja jest włączona a oficer

wachtowy chce określić punkt rosy. Jak wtedy
określić miarodajny pomiar z termometru
wilgotnego?

• Tam gdzie stosuje się wentylację wymuszoną

( mechaniczną) pomiar na termometrze wilgotnym
przy pracującej wentylacji jest niemiarodajny.

• Aby wykonać pomiary, w celu zbadania czy

wentylacje należy dalej kontynuować, należy ją
przed pomiarami przerwać. Po drugie należy
zamknąć nawiew naturalny.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Aby otrzymać miarodajne odczyty

oficer wachtowy powinien
dostatecznie długo odczekać aby
powietrze w ładowni osiągnęło stan
równowagi. Kiedy nie jest możliwe
określenie jaki to będzie okres czasu
(zależy od wielu czynników), to w
tym okresie nie powinno się mierzyć
punktów rosy w ładowni.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Czynnikami decydującymi o

mikroklimacie w ładowni są:

• Temperatura;
• Wilgotność;
• Prężność pary wodnej.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Czynniki decydujące o mikroklimacie w ładowni zależą od:
• Temperatury i wilgotności powietrza zewnętrznego w

porcie załadunku;

• Temperatury ładunku;
• Zmian temperatury zewnętrznej podczas podróży;
• Zmian temperatury wody zaburtowej;
• Wilgotności powietrza zewnętrznego w poszczególnych

fazach podróży;

• Higroskopijności ładunku oraz jego wilgotności przy

załadunku;

• Wilgotności materiałów sztauerskich i opakowań;
• Procesów chemicznych i biologicznych zachodzących w

ładunku.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Zadania wentylacji:
- Odprowadzenie nadmiaru wilgoci z ładowni

do atmosfery;

- Wyrównanie temperatury powietrza w

ładowni z temperaturą powietrza
zewnętrznego;

- Wyrównanie temperatury ładunku z

temperaturą powietrza zewnętrznego;

- Usunięcie z ładowni gazów trujących lub

innych niebezpieczeństw.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Wentylacja, czyli wymiana powietrza może

odbywać się na statkach morskich drogą
naturalną lub sztucznie.

• Wentylacja naturalna odbywa się dzięki

urządzeniom zwanym nawiewnikami
(napowietrznikami) i wywiewnikami
(odpowietrznikami).

• Zwykle w każdej ładowni statku instaluje się po

2 nawiewniki (po 1 na każdej burcie) i po 2
odwietrzniki (po 1 na każdej burcie) po
przeciwnej stronie nawiewników.

SPOSOBY WENTYLACJI

• Wentylacja sztuczna (mechaniczna) –

powietrze jest napędzane przez nawiewniki do
ładowni i przez wywiewniki na zewnątrz za
pomocą wentylatorów łopatkowych poruszanych
silnikiem elektrycznym.

• Wentylatory mogą być umieszczone

jednocześnie w nawiewniku i wywiewniku lub
tylko w jednym z nich.

• Przewody wentylacyjne mogą mieć mniejszą

średnicę, mogą być rozgałęzione i umieszczone
w dowolnym miejscu w ładowni.

SPOSOBY WENTYLACJI

• W wentylacji mechanicznej rozróżnia się:
- Wentylację bardzo intensywną – prowadzi

się ją przy spodziewanych nagłych spadkach
temperatur w celu szybkiego ochłodzenia
ładunku (przestawia się wentylatory wyciągowe
na nawiew i do ładowni dostaje się podwójna
ilość powietrza, które jest odprowadzane przez
otwarte pokrywy luków);

- Wentylację intensywną – nawiew powietrza z

zewnątrz, wyciąg powietrza z ładowni, luki
zamknięte;

SPOSOBY WENTYLACJI

- Przewietrzanie ładunku –

włączenie na krótki okres nadmuchu
powietrza zewnętrznego;

- Wyciąganie powietrza

wilgotnego – włączenie wyciągu
mechanicznego