Kodeksy, normy prawne i etyczne

Kodeks Hammurabiego – zasady
prawne dla postępowania lekarskiego

Za wyleczenie „należy lekarzowi
zapłacić 10 szekli srebra”, a za
spowodowanie śmierci „należy mu
ręce obciąć”.

Należy zaznaczyć, że za 5 szekli można było wynająć
dom na cały rok, a cena wołu lub niewolnika wahała się w
granicach 15 – 30 szekli (1 szekel odpowiadał 8 gramom
srebra).



Przysięgam na Apollona lekarza, na Asklepiosa, Hygieje, i
Panaceje oraz na wszystkich bogów i boginie, biorąc ich na
świadków, że wedle mej możności i rozeznania będę dochowywał
tej przysięgi i tych zobowiązań.



Mistrza mego w tej sztuce będę szanował na równi z rodzicami,
będę się dzielił z nim mieniem i na żądanie zaspokajał jego
potrzeby: synów jego będę uważał za swoich braci i będę uczył ich
swej sztuki, gdyby zapragnęli się w niej kształcić, bez
wynagrodzenia i żadnego zobowiązania z ich strony; prawideł,
wykładów i całej pozostałej nauki będę udzielał swym synom,
synom swego mistrza oraz uczniom, wpisanym i związanym
prawem lekarskim, poza tym nikomu innemu. Będę stosował
zabiegi lecznicze wedle mych możności i rozeznania ku pożytkowi
chorych, broniąc ich od uszczerbku i krzywdy.



Zdrowy tryb życia i sposób odżywiania zalecał będę wedle
swoich sił i osądu, mając na względzie pożytek cierpiących,
chroniąc ich zaś przed szkodą i krzywdą

Przysięga Hipokratesa

•

Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani
nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy
niewieście środka poronnego. W czystości i niewinności zachowam
życie swoje i sztukę swoją.

•

Nie będę operował chorych na kamicę, pozostawiając to ludziom
zawodowo stosującym ten zabieg.

•

Do jakiegokolwiek wejdę domu, wejdę doń dla pożytku chorych,
nie po to, żeby świadomie wyrządzać krzywdę lub szkodzić w inny
sposób, wolny od pożądań zmysłowych tak wobec niewiast jak i
mężczyzn, wobec wolnych i niewolników.

•

Cokolwiek bym podczas leczenia, czy poza nim, z życia ludzkiego
ujrzał, czy usłyszał, czego nie należy na zewnątrz rozgłaszać, będę
milczał, zachowując to w tajemnicy.

•

Jeżeli dochowam tej przysięgi, i nie złamię jej, obym osiągnął
pomyślność w życiu i pełnieniu tej sztuki, ciesząc się uznaniem
ludzi po wszystkie czasy; jeżeli ją przekroczę i złamię, niech mnie
los przeciwny dotknie.

Przysięga Hipokratesa



Potrzeby doskonalenia siebie



Godności



Szczególnego posłannictwa profesji
medycznej

Przysięga Hipokratesa odwołuje się do
etycznych źródeł moralności, czyli do:



Rola lekarza i jego zadania



Rola wspólnoty lekarskiej



Szacunek dla nauczycieli sztuki medycznej



Relacja lekarz – pacjent



Dobro pacjenta

W centrum etyki postawiony
jest:

•

Czynienie dobra (dobroczynność)

•

Nieszkodzenie

•

Poufność

•

Dotrzymywanie tajemnicy

•

Zakaz aborcji i eutanazji

•

Zakaz seksualnych nadużyć wobec
pacjentów

•

Deklaracja życia „czystego i świętego”

Podstawowe zasady etyki
lekarskiej wg. „Przysięgi”



Przysięga składana jest przez lekarza
wobec bogów co podkreśla specyficzność
podejmowanej misji.



Podjęcie zobowiązań wymaga obecności
wspólnoty szkoły medycznej.



Praktyka lekarska nie jest zwykłym
zajęciem,

lecz

misją,

powołaniem

życiowym.



Odpowiedzialność wobec ludzi wzmocniona
zostaje odpowiedzialnością wobec bogów

Charakterystyczne cechy
„Przysięgi”

•

Lekarz sam podejmuje działania, bierze
na siebie obowiązki troski o pacjenta i co
dla pacjenta jest najlepsze, wymaga się
by nie szkodził i był stróżem tajemnicy
lekarskiej (jest paternalistyczna)

•

Kwestia samego pacjenta u źródeł etyki
medycznej, jego godność, autonomia czy
też zgoda w podejmowaniu terapii jest w
etyce Hipokratesa pominięta !

Charakterystyczne cechy
„Przysięgi”



Dostrzeżenie zagrożenia („zobaczył go”, poprzedni dwaj
podróżni udawali, że go nie widzą)



Odruch serca („wzruszył się głęboko”)



Podejście i udzielenie konkretnej pomocy („podszedł do
niego i opatrzył mu rany, zalewając je oliwą i winem,
potem wsadził go na swoje bydlę, zawiózł do gospody i
pielęgnował go”)



Bezinteresowność („Następnego zaś dnia wyjął dwa
denary, dał gospodarzowi i rzekł: Miej o nim staranie, a
jeśli co więcej wydasz, ja oddam tobie, gdy będę
wracał”)



Końcowe wezwanie (nauka): „Idź i czyń podobnie”

Miłosierny Samarytanin*

* Ewangelia św. Łukasza

Przypowieść ta stanowi swoisty kodeks (ułożony w formie
opowiadania) odniesienia się lekarza wobec chorego. W
przypowieści rzucają się w oczy kolejne etapy typowe dla
ludzkiej reakcji na widok człowieka zagrożonego śmiercią.



Marksizm



Idee eugeniczne

Przełom XIX i XX wieku

-

zachwianie

etosu hipokratejskiego - samarytańskiego



Człowiek stanowi jedynie cząstkę przyrody



Liczy się tylko jego ciało



Ciało nie było własnością osoby, lecz większego organizmu
społecznego i dlatego należało dbać o jego odpowiednią
sprawność i funkcjonowanie



Gdy ciało zaczynało „szwankować”, wówczas cała „maszyna”
nie pracowała – wadliwy element należało „naprawić” lub
„usunąć” i zastąpić go innym, bardziej produktywnym



Marksizm powrócił do koncepcji wyższości dobra społeczeństwa
na dobrem jednostki, człowiek był tylko cząstką większego
organizmu społecznego, zaś rolą lekarza było leczenie ciała
społecznego

Marksizm

Prowadziło to w prostej linii do totalitarnego odchylenia całej
medycyny.



Poprawienie

rasy

ludzkiej

dzięki

sztucznemu

wspomaganiu

doboru

naturalnego (teza Galtona)



Wyeliminowanie tych, których życie nie
było godne do przeżycia



Reaktywowanie

heglowskiej

koncepcji

„cesarskiej misji”



Stworzenie „nadczłowieka” (Nietzsche)



„Niższe” rasy oraz ludzi „nieużytecznych”
należy eliminować

Eugenika

XX wiek



10 grudnia 1948 roku Zgromadzenie Ogólne
Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęło i
proklamowało Powszechną Deklarację Praw Człowieka.
W następstwie tego historycznego wydarzenia
Zgromadzenie Ogólne wezwało Państwa Członkowskie
do

opublikowania

tekstu

Deklaracji

i

do

"spowodowania,

aby

Deklaracja

była

rozpowszechniana, pokazywana, czytana i objaśniana
przede wszystkim w szkołach i innych instytucjach
oświatowych, wszędzie bez względu na status
polityczny kraju lub terytorium".



Przyjęcie Deklaracji poprzedziły 3 lata dyskusji i
sporów, wynikiem których było osłabienie mocy
wiążącej tego dokumentu, który pierwotnie miał być

konwencją

, czyli aktem prawnie wiążącym, a jednak

został tylko słabszą

deklaracją.

Powszechna Deklaracja Praw
Człowieka



Prawa do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby



Prawa do odpowiedniej stopy życiowej



Prawa do ubiegania się o azyl i korzystania z niego w
innych krajach w razie prześladowania



Prawa do własności



Prawa do wolności opinii i wyrażania jej



Prawa do nauki, wolności myśli, sumienia i wyznania



Zakazu tortur i poniżającego traktowania

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

Deklaracja uznaje, że "przyrodzona godność wszystkich
członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności,
sprawiedliwości i pokoju świata" i wiąże się z uznaniem
fundamentalnych praw, których pragnie każda istota
ludzka:

Prawa człowieka nie są „przywilejami”, które można odebrać,
przyznać lub zawiesić według czyjegoś uznania.



Polska w 1948 roku była jednym z ośmiu krajów, które
wstrzymały się od głosu przy głosowaniu nad Powszechną
Deklaracją Praw Człowieka – podobnie zachował się
Związek Radziecki i pozostali jego satelici, a także Arabia
Saudyjska, która nie była w stanie zaakceptować wolności
zmiany religii gwarantowanej z Deklaracji, a także RPA,
gdzie w 1948 zaczynało się budowanie systemu apartheidu.



Stosunek Polski Ludowej do doktryny praw człowieka był
raczej wrogi, bowiem krytycy systemu komunistycznego
czerpali z praw człowieka uzasadnienie tej krytyki.



W PRL Powszechna Deklaracja Praw Człowieka nie było
szeroko dostępna (pierwszy raz wydrukowano ją dopiero 9
lat po przyjęciu, w 1957 roku). Kiedy na mocy ustaleń
Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie Polska
ratyfikowała Pakty Praw Człowieka, w Dziennikach Ustaw
ukazały się same komunikaty o ratyfikacji, bez tekstu.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka



Promocji godności, zniesienia rasizmu oraz segregacji
rasowej.



Przeciwdziałania różnym formom zniewolenia.



Przeniknięcia do życia społecznego poprzez wejście jej
zasad do konstytucji większości krajów demokratycznych i
wpływ na kształtowanie się prawodawstwa oraz stosowanie
zasady godności ludzkiej w budowie demokracji.

Promocja godności osoby i praw
człowieka

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona przez ONZ w 1948
przyczyniła się do:



Stowarzyszenie zostało powołane w roku 1947



W skład stowarzyszenia wchodzili lekarze z
całego świata



Jako jedno z pierwszych zadań WMA postawiło
sobie cel przygotowanie nowej przysięgi
lekarskiej, która odcinałaby się od wszelkich
niebezpiecznych

inklinacji

społeczno-

polityczno-ekonomicznych



W 1948 roku opracowano i przyjęto tekst
przysięgi lekarskiej, którą nazwano (od miejsca
jej proklamacji)

Deklaracją Genewską

Światowe Stowarzyszenie
Medyczne (WMA)



W chwili przyjęcia mnie do grona członków zawodu
lekarskiego uroczyście przyrzekam poświęcić me życie
służbie ludzkości;



Będę odnosił się do moich nauczycieli z należnym im
szacunkiem i wdzięcznością;



Będę wykonywał swój zawód sumiennie i z godnością;



Zdrowie chorego będzie moją główną troską;



Będę zachowywał powierzone mi tajemnice, nawet po
śmierci chorego;



Ze wszystkich mych sił będę dbać o zachowanie
godności i szlachetnych tradycji zawodu lekarskiego;

Deklaracja Genewska

Uchwalona przez 2. Sesję Ogólną Światowego Stowarzyszenia Lekarzy ( World
Medical Association) w Genewie, w Szwajcarii, we wrześniu 1948 r., poprawiona
przez 22. Światowy Kongres Lekarzy w Sydney, w Australii, w sierpniu 1968 r. i 35.
Światowy Kongres Lekarzy w Wenecji, we Włoszech, w październiku 1983 r.



Moi koledzy będą mi braćmi;



Nie dopuszczę do tego, by względy religijne,
narodowe, rasowe, polityki partyjnej lub
pozycji społecznej mogły wpływać na moje
obowiązki wobec mego chorego;



Zachowam najwyższy szacunek dla życia
ludzkiego od jego początku nawet pod
wpływem groźby, nie użyję mojej wiedzy
lekarskiej przeciwko prawom ludzkości.



Przyrzekam to uroczyście, z własnej woli, na
mój honor!

Deklaracja Genewska



Autonomia

pacjenta,

która

wyraźnie

przebija

z

całości

tekstu

(model

hipokratejski

jednoznacznie

preferował

ukierunkowania paternalistyczne)



Tajemnica

lekarska,

która

ma

być

zachowana „nawet po śmierci pacjenta” –
wydaje się to szczególnie istotne w
kontekście medycyny sądowej oraz badań
DNA

Zasługi nowej przysięgi



tylko odpowiednio wykwalifikowani lekarze mogą podejmować
badania;



niezależne etyczne komitety powinny sprawdzać protokoły i
wydawać pozwolenia na eksperymenty;



możliwe korzyści powinny być większe niż ryzyko;



"troska o człowieka musi górować nad troską o społeczeństwo
oraz naukę";



szacunek w stosunku do prywatności i godności człowieka;



szczerze i dobrowolnie wyrażona świadoma zgoda.

Deklaracja Helsińska

Przyjęta przez 18 Walne zgromadzenie Światowego Stowarzyszenia
Lekarzy w Helsinkach w czerwcu 1964 roku. Jest międzynarodowym
standardem medycznym, etycznym i naukowym w zakresie
planowania, prowadzenia, dokumentowania i ogłaszania wyników
prowadzonych badań z udziałem ludzi. Głównymi punktami Deklaracji
są:



Przyjęta przez Światowe Stowarzyszenie
Lekarzy, Tokio, październik 1975 rok



Stanowi wskazówki dla lekarzy dotyczące
tortur i innego okrutnego, nieludzkiego i
poniżającego traktowania oraz karania w
związku z zatrzymaniem i uwięzieniem

Deklaracja Tokijska

•

Zaszczytem jest dla lekarza wykonywać zawód dla dobra
ludzkości, przywracać i dbać o zdrowie organizmu i umysłu
bez względu na osobę pacjenta, zapewniać komfort i koić
ból swych pacjentów. Wyrażać najwyższy szacunek dla
drugiego człowieka nawet w obliczu zagrożenia, oraz nie
wykorzystywać w żadnym stopniu wiedzy medycznej
wbrew prawom ludzkości.

•

Dla celów tej Deklaracji tortury definiuje się jako
rozmyślne,

systematyczne,

złośliwe

wywoływanie

fizycznego lub psychicznego bólu przez jedną lub więcej
osób działających z własnej woli lub na rozkaz
jakiejkolwiek władzy, w celu zmuszenia innej osoby do
wyjawienia lub wyznania informacji lub z jakiegokolwiek
innego powodu.

Wstęp



Lekarz nie będzie wspierał, tolerował ani uczestniczył w
torturowaniu ani w żadnych innych nieludzkich praktykach, bez
względu na rodzaj przestępstwa o popełnienie którego ofiara
tych praktyk jest podejrzewana, oskarżana lub uznana winną
jego popełnienia, bez względu na przekonania i motywy tej
osoby, również w trakcie konfliktów zbrojnych i zamieszek
wewnętrznych.



Lekarz nie będzie udostępniał gabinetu, instrumentów, leków
ani wiedzy w celu ułatwienia tortur, nieludzkiego i
upokarzającego traktowania ani w celu obniżenia u ofiary
zdolności znoszenia takiego traktowania.



Lekarz nie będzie obecny w trakcie jakichkolwiek praktyk, w
trakcie których tortury lub inne formy okrutnego, nieludzkiego,
upokarzającego traktowania są stosowane lub grozi się ich
użyciem.

Deklaracja



Lekarz musi być w pełni niezależny w kwestii wyboru
metody leczenia pacjenta, za zdrowie którego jest
odpowiedzialny. Podstawową rolą lekarza jest przynoszenie
ulgi innym ludziom i żadne powody osobiste, zbiorowe czy
też polityczne nie mogą przesłonić tego wyższego celu.



W wypadku, gdy więzień odmawia przyjmowania posiłków
a zdaniem lekarza jest on zdolny do własnego i
racjonalnego osądu konsekwencji takiego dobrowolnego
odmawiania posiłków, więzień ten nie będzie karmiony
sztucznie. Zdolność do sformułowania przez więźnia
takiego sądu powinna być stwierdzona, przez co najmniej
jednego niezależnego lekarza. Lekarz powinien wyjaśnić
więźniowi konsekwencje odmowy przyjmowania posiłków.



Światowe Stowarzyszenie Lekarzy będzie wspierać i
przekonywać społeczność międzynarodową, narodowe
stowarzyszenia lekarzy oraz koleżanki i kolegów lekarzy do
wspierania lekarzy i ich rodzin w obliczu zagrożenia
represjami za odmowę pomocy przy stosowaniu tortur albo
innych form nieludzkiego lub upokarzającego traktowania.



Badania kliniczne powinny być prowadzone w oparciu o zasady
etyczne, których podstawę stanowi Deklaracja Helsińska



Przed rozpoczęciem badania klinicznego, należy rozważyć
potencjalne ryzyko i niedogodności, w porównaniu z
potencjalnymi korzyściami dla osoby badanej lub społeczeństwa



Badanie może być rozpoczęte lub kontynuowane jeżeli korzyści
osoby badanej lub społeczeństwa wynikłe z jego prowadzenia
usprawiedliwiają ryzyko



Prawa, bezpieczeństwo i dobro uczestników są wartością
nadrzędną i są ważniejsze niż interes nauki i społeczeństwa



Obowiązkiem lekarza (badacza) w badaniach medycznych jest
troska o życie, zdrowie, intymność i godność podmiotu ludzkiego



W przypadku stwierdzenia, że stosowany sposób leczenia jest
znamiennie korzystniejszy niż porównywany lub istotnie gorszy
od porównywanego – badanie należy przerwać !

Zasady dobrej praktyki klinicznej (GCP)

w

Polsce zostały włączone do prawodawstwa w roku 2002

Europejska

Konwencja

Bioetyczna (EKB)

(Konwencja o Ochronie

Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec
zastosowań biologii i medycyny)

Polska podpisała EKB w roku
1997 lecz jej nie ratyfikowała.

EBW – naczelna zasada:

„Interes i dobro istoty ludzkiej
przeważa nad wyłącznym interesem
społeczeństwa i nauki” (art. 2).



Nie można wykonać żadnego zabiegu (leku) bez
swobodnej i świadomej zgody pacjenta, którego
trzeba wyczerpująco poinformować o wszystkich
skutkach terapii (art. 5) – oznacza to, że nie wolno
zacząć leczenia, kontynuować go lub ratować życia
bez zgody zainteresowanego (jeśli w stanie był ją
wyrazić) lub wbrew jego woli.



Należy też brać po uwagę wcześniejsze życzenia co
do interwencji medycznej, jeżeli w chwili, gdy jest
potrzebna, pacjent nie może wyrazić woli (jest
nieprzytomny) – najczęściej takie sytuacje dotyczą
reanimacji czy przetaczania krwi (art. 9)

Prawo do poszanowania woli
chorego (w tym prawa do śmierci)



Na kimś, kto nie może wyrazić świadomej zgody (ma demencję, jest
w śpiączce albo chory umysłowo lub upośledzony) eksperymenty
czysto badawcze mogą być przeprowadzane tylko wtedy, gdy
można się po nich spodziewać co najmniej korzyści pośrednich, np.
opracowania metod leczniczych osób w podobnej sytuacji (art. 17).



W przypadku dzieci nie mających jeszcze prawa do dysponowania
sobą, zgodę na eksperyment wyrażają prawni opiekunowie (należy
jednak brać pod uwagę opinię dziecka). Podobnie jest z osobami
ubezwłasnowolnymi (art. 6).



Osobę chorą psychicznie można bez jej zgody leczyć (także w
eksperymentalnie) tylko wtedy, gdy zaniechanie leczenia mogłoby
przyczynić się do uszczerbku zdrowia – takie osoby lub ich
opiekunowie mają prawo do odwołania się od decyzji lekarzy (art.
7).

Ochrona

w

czasie

eksperymentu

leczniczego lub badawczego, zwłaszcza
wtedy gdy człowiek jest tak chory, że nie
może wyrazić zgody na eksperyment:



Nie wolno niczego ukrywać przed
pacjentem



Pacjent

ma

prawo

wiedzieć

wszystko o swoim zdrowiu i
rokowaniach



Pacjent może sobie zastrzec, że
nie

życzy

sobie

być

informowanym (art. 10)

Prawo do informacji o stanie
zdrowia



Nie wolno niczego ukrywać przed
pacjentem – ma prawo wiedzieć
wszystko

o

swoim

zdrowiu

i

rokowaniach.



Jednakże ma prawo sobie zastrzec, że
nie życzy sobie być informowanym

Prawo do prywatności



Zakazane są testy genetyczne, jeśli diagnoza
ma służyć innym celom niż leczenie lub
badania naukowe (art. 12)



Każda forma dyskryminacji ze względu na
dziedzictwo genetyczne jest zakazana (art. 11)

Zakaz

dyskryminowania

na

podstawie testów genetycznych

Oznacza to, że nie można np. uzależniać zawarcia
ubezpieczenia zdrowotnego od przeprowadzenia testów
genetycznych,

wprowadzić

obowiązkowych

testów

genetycznych, żeby zakazać posiadania dzieci nosicielom
tych genów lub wprowadzić wyższą składkę (np. ZUS)
wobec osób genetycznie zagrożonych chorobami układu
krążenia.



Można zmieniać ludzki genom, ale tylko po
to, żeby eliminować choroby i naprawiać
uszkodzenia



Manipulacje te należy wykonywać w taki
sposób aby te zmiany nie były dziedziczone
(art. 13)

Ograniczenia nałożone na
manipulacje genetyczne



Nie

wolno

selekcjonować

komórek

rozrodczych i zarodków pod kątem płci
dziecka, chyba że chodzi o uniknięcie choroby
genetycznej sprzężonej z płcią (art. 14)



Jeżeli prawo zezwala na przeprowadzanie
badań na embrionach in vitro, należy
zapewnić im odpowiednią ochronę



Tworzenie embrionów ludzkich do celów
naukowych jest zabronione (art. 18)

Reguły dotyczące
zarodków in vitro



Ciało ludzkie i jego części nie mogą
stanowić źródła zysku (art. 21)



Oznacza

to

zakaz

kupowania

lub

sprzedawania organów, ale też komórek
jajowych, spermy czy ludzkich zarodków

Zakaz czerpania zysku z
ludzkiego ciała

Polskie Kodeksy Etyki Lekarskiej



Zbiór Zasad Deontologii Lekarskiej

(Dziennik

Urzędowy Izb Lekarskich Nr 8 z 1935 r.)



Zbiór

Zasad

Etyczno-Deontologicznych

Polskiego Lekarza

(uchwalony na Nadzwyczajnym

Krajowym Zjeździe Delegatów Polskiego Towarzystwa
Lekarskiego w Szczecinie w dniu 22 czerwca 1984 roku)



Kodeks

Etyki

Lekarskiej

(przyjęty

na

Nadzwyczajnym II Krajowym Zjeździe Izb Lekarskich 13-
14.12.1991; nowelizowany 12-14.12.1993 r. na III Krajowym
Zjeździe Lekarzy i 20.09.2003 na Nadzwyczajnym VII
Krajowym Zjeździe Lekarzy)

Polskie Kodeksy Etyki
Lekarskiej

Przyjęty

na

Nadzwyczajnym

II

Krajowym

Zjeździe

Izb

Lekarskich 13-14 grudnia
1991 roku; nowelizowany
12-14 grudnia 1993 roku
na III Krajowym Zjeździe
Lekarzy i 20 września 2003
roku na Nadzwyczajnym VII
Krajowym Zjeździe Lekarzy

Kodeks Etyki Lekarskiej



Przyrzeczenie lekarskie



Część ogólna



Część szczegółowa

Część szczegółowa



Postępowanie lekarza wobec pacjenta (art. 6-
7)



Jakość opieki medycznej (art. 8-11)



Poszanowanie praw pacjenta (art. 12-22)



Tajemnica lekarska (art. 23-29)



Pomoc chorym w stanach terminalnych (art.
30-32)



Transplantacja (art. 33-37)



Prokreacja (art. 38-39a)



Zaświadczenie lekarskie (art. 40-41)

Rozdział I

Część szczegółowa



Rozdział II - Badania naukowe i eksperymenty
biomedyczne (art. 41a-50)



Rozdział IIa – Związki lekarzy z przemysłem (art.
51a-51g)



Rozdział IIb – Ludzki genom (art. 51h)



Rozdział III – Stosunki wzajemne między lekarzami
(art. 52-55)



Rozdział IV – Zasady postępowania w praktyce
lekarskiej (art. 56-68)



Rozdział V – Lekarz a społeczeństwo (art. 69-75)



Rozdział VI – Zasady końcowe (art. 76-78)