Krzywa Laffera

Koncepcja

• Wartość przychodów budżetowych przy stawce

opodatkowania równej t = 0% jest zerowa. Zgodnie z teorią
Laffera kolejne wzrosty stawek opodatkowania powodują
coraz mniejsze przyrosty przychodów podatkowych, aż do
momentu, w którym dalszy wzrost stawki będzie skutkował
obniżeniem całkowitej wartości przychodów z tytułu
podatków. Gdy stawka opodatkowania osiągnie t = 100%,
przychody znów będą zerowe. Punkt na krzywej Laffera
odpowiadający stawce maksymalizującej przychody
podatkowe nazywany jest punktem nasycenia. Z kształtu
krzywej Laffera wynika, że ten sam poziom przychodów do
budżetu z tytułu podatków rząd może osiągnąć dla dwóch
różnych stawek opodatkowania – t

1

i t

3

.

Założenia

•Laffer w swojej koncepcji oparł się na następujących założeniach:
•Przy stawce opodatkowania równej t = 0% podatnicy nie płacą żadnych podatków, zatem

budżet państwa nie odnotowuje żadnych przychodów z podatków.

•Wzrost stawki opodatkowania wyzwala dwa przeciwstawne efekty:

–zwiększenie udziału budżetu państwa w dochodach podmiotów gospodarczych
–zmniejszenie deklarowanego do opodatkowania dochodu podmiotów gospodarczych

•Ten drugi efekt podniesienia stawki opodatkowania Laffer wyjaśnia:
•Zmniejszeniem motywacji do podejmowania pracy i działalności gospodarczej –

ograniczenie korzyści, jaką podmioty gospodarcze odnoszą ze swojej pracy i działalności
gospodarczej skłania je do ograniczenia swojej aktywności w tej dziedzinie.

•Zwiększeniem skłonności podmiotów gospodarczych do ukrywania swoich dochodów i

wchodzenia w szarą strefę-przy wyższej stawce opodatkowania podmioty gospodarcze
odnoszą większe korzyści z niepłacenia podatków, co skłania je do rozwinięcia tego
procederu.

•Zwiększeniem skłonności, zwłaszcza dużych przedsiębiorstw, do delokalizacji działalności

gospodarczej, przeniesienia całości lub znacznej części czynników produkcji za granicę,
do tzw. Rajów podatkowych

•Przy poziomie opodatkowania t = 100% ustają wszelkie bodźce do pracy i prowadzenia

działalności gospodarczej, podlegającej opodatkowaniu. Nie mając motywacji do pracy i
prowadzenia działalności gospodarczej, podmioty zaprzestają działalności i żadne
dochody nie są wytwarzane (albo są wytwarzane w szarej strefie). W ten sposób
przestaje istnieć przedmiot opodatkowania i przychody z tego tytułu mają wartość
zerową.

Krzywa Laffera w praktyce

• Krzywa Laffera jest ważnym pojęciem

w ekonomii podaży.

• Podstawową przesłanką dla polityki

fiskalnej państwa formułowaną na
podstawie krzywej Laffera jest
możliwość (przy określonych
warunkach) zwiększenia wpływów
podatkowych poprzez obniżenie
stopy opodatkowania.

Krzywa Laffera w krótkim okresie

• Jednym z problemów, przed jakim stają decydenci polityki

gospodarczej państwa, jest ograniczenie zastosowania krzywej Laffera
związane z różnicą elastyczności krzywej w krótkim i w długim
okresie . W krótkim okresie podmioty gospodarcze nie są w stanie
zareagować odpowiednio szybko na zmiany stopy opodatkowania, co
powoduje, że punkt nasycenia na krzywej przesuwa w kierunku
maksymalnego opodatkowania.

• Choć nie zostało to nigdy potwierdzone empirycznie (i jest bardzo

wątpliwe, by kiedykolwiek było), można teoretycznie uzasadnić, że w
ultrakrótkim okresie nawet stopa opodatkowania na poziomie 100%
nie będzie skutkować zerowymi przychodami podatkowymi. Reakcja
podmiotów gospodarczych na podniesienie stopy opodatkowania do
tego poziomu nie będzie natychmiastowa. Podmioty będą stopniowo
wygaszać działalność gospodarczą, co oznacza, że przynajmniej przez
okres do jej całkowitego ustania będą płacić podatki w wysokości
100% dochodu. Poza tym można z dużym prawdopodobieństwem
założyć, że większość podmiotów, które przy 100% stawce
zdecydowałyby się na funkcjonowanie w szarej strefie , ujawniałaby
część swoich dochodów, aby zachować pozory legalności działania.

Krzywa Laffera w długim okresie

• W długim okresie reakcja podmiotów gospodarczych

jest bardziej wyraźna, dlatego długookresowa stawka
opodatkowania maksymalizująca przychody
budżetowe jest niższa od stawki krótkookresowej.
Optymalizacja stawki opodatkowania na podstawie
krzywej Laffera będzie zatem wymagała decyzji
politycznej co do okresu optymalizacji. Cykl wyborczy
często skłania rządy do optymalizacji
krótkoterminowej, co jest poważnym ograniczeniem
stosowalności krzywej Laffera w praktyce gospodarczej
i stanowi jedną z ważniejszych form zawodność
państwowa w zakresie działalności regulacyjnej.

Zmienność krzywej w czasie

• Innym problemem przy stosowaniu krzywej Laffera jest

zmienność kształtu krzywej w czasie. Doświadczenia państw
europejskich z czasów II wojny światowej pokazują, że w
warunkach wojny i zagrożenia militarnego obywatele są skłonni
ponosić większe obciążenia na rzecz państwa. Kolejne podwyżki
podatków na cele wojenne skutkowały zwiększeniem przychodów
z tego tytułu. Tym samym punkt nasycenia na krzywej Laffera był
znacząco przesunięty w prawo. Po zakończeniu działań wojennych
w wielu państwach zdecydowano się obniżyć stawki
opodatkowania. Efektem tych obniżek było ponowne zwiększenie
przychodów do budżetu, z czego wynika, że stawka
opodatkowania (choć w czasie wojny ustalona poniżej poziomu
nasycenia) była wyższa od powojennej stawki nasycenia. Wraz z
ustaniem zagrożenia i zmianą warunków życia krzywa Laffera
zmieniła kształt, a stawka nasycenia znacznie się obniżyła.

Lokalizacja działalności gospodarczej a krzywa

Laffera

• Dodatkową trudnością może być zróżnicowanie

lokalizacyjne kształtu krzywej Laffera. Pozapodatkowe
warunki gospodarowania w różnych lokalizacjach mogą
mieć wpływ na reakcję podmiotów gospodarczych na
zmiany stawki opodatkowania. Na przykład w rejonach
przygranicznych łatwiej substytuować obłożone wysokim
podatkiem akcyzowym krajowe wyroby alkoholowe tanim
importem . Jednostki będą bardziej skłonne rezygnować z
konsumpcji alkoholu objętego podatkiem na rzecz łatwo
sprowadzanego z zagranicy tańszego alkoholu i tym
samym będą zmniejszać podstawę opodatkowania. Punkt
nasycenia krzywej Laffera będzie tu przesunięty znacznie
w lewo w stosunku do rejonów centralnych kraju, gdzie
substytucja wyrobów alkoholowych jest trudniejsza (a
więc bardziej kosztowna).