Krzywa Laffera

Koncepcja

• Wartość przychodów budżetowych przy stawce 

opodatkowania równej t = 0% jest zerowa. Zgodnie z teorią 
Laffera kolejne wzrosty stawek opodatkowania powodują 
coraz mniejsze przyrosty przychodów podatkowych, aż do 
momentu, w którym dalszy wzrost stawki będzie skutkował 
obniżeniem całkowitej wartości przychodów z tytułu 
podatków. Gdy stawka opodatkowania osiągnie t = 100%, 
przychody znów będą zerowe. Punkt na krzywej Laffera 
odpowiadający stawce maksymalizującej przychody 
podatkowe nazywany jest punktem nasycenia. Z kształtu 
krzywej Laffera wynika, że ten sam poziom przychodów do 
budżetu z tytułu podatków rząd może osiągnąć dla dwóch 
różnych stawek opodatkowania – t

1

 i t

3

.

Założenia

•Laffer w swojej koncepcji oparł się na następujących założeniach:
•Przy stawce opodatkowania równej t = 0% podatnicy nie płacą żadnych podatków, zatem 

budżet państwa nie odnotowuje żadnych przychodów z podatków.

•Wzrost stawki opodatkowania wyzwala dwa przeciwstawne efekty: 

–zwiększenie udziału budżetu państwa w dochodach podmiotów gospodarczych
–zmniejszenie deklarowanego do opodatkowania dochodu podmiotów gospodarczych

•Ten drugi efekt podniesienia stawki opodatkowania Laffer wyjaśnia:
•Zmniejszeniem motywacji do podejmowania pracy i działalności gospodarczej – 

ograniczenie korzyści, jaką podmioty gospodarcze odnoszą ze swojej pracy i działalności 
gospodarczej skłania je do ograniczenia swojej aktywności w tej dziedzinie.

•Zwiększeniem skłonności podmiotów gospodarczych do ukrywania swoich dochodów i 

wchodzenia w szarą strefę-przy wyższej stawce opodatkowania podmioty gospodarcze 
odnoszą większe korzyści z niepłacenia podatków, co skłania je do rozwinięcia tego 
procederu.

•Zwiększeniem skłonności, zwłaszcza dużych przedsiębiorstw, do delokalizacji działalności 

gospodarczej, przeniesienia całości lub znacznej części czynników produkcji za granicę, 
do tzw. Rajów podatkowych

•Przy poziomie opodatkowania t = 100% ustają wszelkie bodźce do pracy i prowadzenia 

działalności gospodarczej, podlegającej opodatkowaniu. Nie mając motywacji do pracy i 
prowadzenia działalności gospodarczej, podmioty zaprzestają działalności i żadne 
dochody nie są wytwarzane (albo są wytwarzane w szarej strefie). W ten sposób 
przestaje istnieć przedmiot opodatkowania i przychody z tego tytułu mają wartość 
zerową.

Krzywa Laffera w praktyce 

• Krzywa Laffera jest ważnym pojęciem 

w ekonomii podaży.

• Podstawową przesłanką dla polityki 

fiskalnej państwa formułowaną na 
podstawie krzywej Laffera jest 
możliwość (przy określonych 
warunkach) zwiększenia wpływów 
podatkowych poprzez obniżenie 
stopy opodatkowania.

Krzywa Laffera w krótkim okresie

• Jednym z problemów, przed jakim stają decydenci polityki 

gospodarczej państwa, jest ograniczenie zastosowania krzywej Laffera 
związane z różnicą elastyczności krzywej w krótkim  i w długim 
okresie . W krótkim okresie podmioty gospodarcze nie są w stanie 
zareagować odpowiednio szybko na zmiany stopy opodatkowania, co 
powoduje, że punkt nasycenia na krzywej przesuwa w kierunku 
maksymalnego opodatkowania.

• Choć nie zostało to nigdy potwierdzone empirycznie (i jest bardzo 

wątpliwe, by kiedykolwiek było), można teoretycznie uzasadnić, że w 
ultrakrótkim okresie nawet stopa opodatkowania na poziomie 100% 
nie będzie skutkować zerowymi przychodami podatkowymi. Reakcja 
podmiotów gospodarczych na podniesienie stopy opodatkowania do 
tego poziomu nie będzie natychmiastowa. Podmioty będą stopniowo 
wygaszać działalność gospodarczą, co oznacza, że przynajmniej przez 
okres do jej całkowitego ustania będą płacić podatki w wysokości 
100% dochodu. Poza tym można z dużym prawdopodobieństwem 
założyć, że większość podmiotów, które przy 100% stawce 
zdecydowałyby się na funkcjonowanie w szarej strefie , ujawniałaby 
część swoich dochodów, aby zachować pozory legalności działania.

Krzywa Laffera w długim okresie

• W długim okresie reakcja podmiotów gospodarczych 

jest bardziej wyraźna, dlatego długookresowa stawka 
opodatkowania maksymalizująca przychody 
budżetowe jest niższa od stawki krótkookresowej. 
Optymalizacja stawki opodatkowania na podstawie 
krzywej Laffera będzie zatem wymagała decyzji 
politycznej co do okresu optymalizacji. Cykl wyborczy 
często skłania rządy do optymalizacji 
krótkoterminowej, co jest poważnym ograniczeniem 
stosowalności krzywej Laffera w praktyce gospodarczej 
i stanowi jedną z ważniejszych form zawodność 
państwowa w zakresie działalności regulacyjnej.

Zmienność krzywej w czasie

• Innym problemem przy stosowaniu krzywej Laffera jest 

zmienność kształtu krzywej w czasie. Doświadczenia państw 
europejskich z czasów II wojny światowej pokazują, że w 
warunkach wojny i zagrożenia militarnego obywatele są skłonni 
ponosić większe obciążenia na rzecz państwa. Kolejne podwyżki 
podatków na cele wojenne skutkowały zwiększeniem przychodów 
z tego tytułu. Tym samym punkt nasycenia na krzywej Laffera był 
znacząco przesunięty w prawo. Po zakończeniu działań wojennych 
w wielu państwach zdecydowano się obniżyć stawki 
opodatkowania. Efektem tych obniżek było ponowne zwiększenie 
przychodów do budżetu, z czego wynika, że stawka 
opodatkowania (choć w czasie wojny ustalona poniżej poziomu 
nasycenia) była wyższa od powojennej stawki nasycenia. Wraz z 
ustaniem zagrożenia i zmianą warunków życia krzywa Laffera 
zmieniła kształt, a stawka nasycenia znacznie się obniżyła.

Lokalizacja działalności gospodarczej a krzywa 

Laffera 

• Dodatkową trudnością może być zróżnicowanie 

lokalizacyjne kształtu krzywej Laffera. Pozapodatkowe 
warunki gospodarowania w różnych lokalizacjach mogą 
mieć wpływ na reakcję podmiotów gospodarczych na 
zmiany stawki opodatkowania. Na przykład w rejonach 
przygranicznych łatwiej substytuować obłożone wysokim 
podatkiem akcyzowym krajowe wyroby alkoholowe tanim 
importem . Jednostki będą bardziej skłonne rezygnować z 
konsumpcji  alkoholu objętego podatkiem na rzecz łatwo 
sprowadzanego z zagranicy tańszego alkoholu i tym 
samym będą zmniejszać podstawę opodatkowania. Punkt 
nasycenia krzywej Laffera będzie tu przesunięty znacznie 
w lewo w stosunku do rejonów centralnych kraju, gdzie 
substytucja wyrobów alkoholowych jest trudniejsza (a 
więc bardziej kosztowna).