Stres w zawodzie

nauczyciela

Wpływ stresu

W pracy nauczyciela można wyróżnić

3 elementy, na które wpływa stres.
Są to :

• sam nauczyciel
• jego uczniowie
• efektywność pracy nauczyciela

Objawy stresu

1) Reakcje fizjologiczne:
• bóle głowy, żołądka, pleców
• zwiększona mobilizacja systemu

nerwowego

• podwyższony poziom adrenaliny,

mogący powodować palpitację serca
lub wzrost ciśnienia

Objawy stresu

2) Reakcje psychologiczne:
• stany depresyjne
• lęk
• irytacja
• smutek
• rozczarowanie sobą oraz życiem

Objawy stresu

3) Zmiany w zachowaniu:
• palenie papierosów
• objadanie się
• obgryzanie paznokci
• nadużywanie alkoholu
• nadpobudliwość
• zaburzenia snu
• unikanie kontaktów towarzyskich

Objawy stresu

4) Zmiany zachodzące w myśleniu:
• zapominanie
• negatywne myślenie
• utrudniona koncentracja

Większość z tych objawów dotyczy zarówno

nauczyciela, uczniów jak i wpływa na
efektywność jego pracy.

Metody zwalczania stresu

Według amerykańskiego psychologa

Richarda Lazarusa radzenie sobie uważane jest
za podstawowy proces adaptacyjny. Jeżeli osoba
w pierwotnej ocenie uzna sytuację za stresową,
to uruchomiony zostanie proces zaradczy.

Rozróżnia się 4 strategie zaradcze:
• poszukiwanie informacji
• bezpośrednie działanie
• powstrzymywanie się od działania
• procesy intrapsychiczne

A. Poszukiwanie informacji

Kiedy znajdziemy się w sytuacji stresowej możemy

poszukiwać informacji po to, aby dowiedzieć się czegoś o samej
sytuacji, co będzie można wykorzystać przy podejmowaniu decyzji o
tym, w jaki sposób zachować się lub co zrobić, aby zmienić sytuację.
Często informacje pozwalają przewartościować szkody, straty czy
zagrożenia, a tym samym zmienić pierwotną ocenę sytuacji.
Informacje mogą także służyć potwierdzeniu słuszności wcześniejszej
decyzji, czy wreszcie samouspokojeniu. Zdarza się jednak i tak, że
unikamy informacji, wolimy czegoś nie wiedzieć, z czegoś nie zdawać
sobie sprawy. Takiego podejścia wymaga osiągnięcie
samouspokojenia. Do tego typu zachowania należą: poszukiwanie
nowych informacji na temat specyfiki sytuacji lub zadania, próby
ujęcia sytuacji z nowego punktu widzenia, poszukiwanie
alternatywnych rozwiązań, zbieranie informacji od innych i uczenie
się od nich, poszukiwanie odpowiednich wzorców zachowań, które
mogą być zastosowane lub dostosowane do danej sytuacji.

B. Bezpośrednie działanie

Innym sposobem radzenia

sobie w sytuacjach stresowych jest
podejmowanie bezpośrednich
działań, czynności, służących zmianie
tej sytuacji. Mogą one być bardzo
zróżnicowane i mogą służyć zarówno
przezwyciężeniu skutków zdarzenia
jak również „odsunięciu” od siebie
problemów, z którymi nie
potrafimy sobie poradzić.

C. Powstrzymywanie się od

działania

Zdaniem Lazarusa bywa i tak, że

niereagowanie, brak działania mogą
przynieść więcej korzyści i okazać się
skuteczniejszym sposobem poradzenia sobie
z sytuacją stresową niż to, co mielibyśmy
ochotę zrobić. Niewłaściwie wybrany w
określonej sytuacji sposób zachowania może
okazać się szkodliwy i spowodować poważne
następstwa. Czasem to sytuacja nie pozwala
na wybór sposobu zachowania.

D. Procesy intrapsychiczne

R. Lazarus z grupy bezpośrednich działań,

służących opanowaniu stresu, wyłączył procesy poznawcze
tworzące odrębną grupę tzw. wewnątrzpsychicznych metod
zaradczych. Obejmuje ona bardzo zróżnicowane sposoby
służące zarówno samooszukiwaniu się poprzez zaprzeczanie
(„to nieprawda”, „nie wierzę”, „to nie może być prawda”)
czy pozorowanie reakcji, udawanie, „nadrabianie miną”.
Są to zachowania przeciwne do rzeczywiście przeżywanych
uczuć a służą unikaniu zagrożenia, oddzieleniu się od niego.
Temu ma służyć także wycofywanie się, racjonalizacja
(przyjmowanie pozornie rozsądnego wytłumaczenia
własnego działania) czy intelektualizacja (nadmiernie
logiczne analizowanie, rozważanie tego, co zagraża).

Metody radzenia sobie ze stresem

- Kontrola stresu
- Przewidywanie własnych reakcji na stres
- Wysiłek fizyczny
- Techniki relaksacji np.: autorelaksacja, medytacje, joga, wizualizacje
- Psychologiczny trening autogenny Schultza
- Progresywna relaksacja mięśni Jacobsona
- Biologiczne sprzężenie zwrotne
- Organizacja pracy i utworzenie odpowiedniej atmosfery w miejscu

pracy

- Równowaga pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym
- Zmiana stresującego stylu życia, zmiana sposobu odżywiania
- Wzmocnienie odporności dzięki postrzeganiu pozytywnych

aspektów życia - dawanie sobie powodów do zadowolenia

- Uzyskanie wsparcia społecznego

Co to jest stres ?

• Stres: 

 -nieswoista reakcja organizmu na wszelkie
stawiane mu wymagania 
-stan organizmu wywołany przez pobudzenie
go nieobojętnymi bodźcami ( stresorami)
-stan wywołany zewnętrznymi lub
wewnętrznymi czynnikami (stresorami)
zakłócającymi czynności jednostki bądź
wręcz jej zagrażającymi (np. silny ból). 

Stres zawodowy

• Stres zawodowy - subiektywna,

negatywna reakcja na te aspekty
pracy zawodowej, które zagrażają
samoocenie nauczyciela oraz jego
dobremu samopoczuciu. 

Wyróżniamy dwa typy ludzi

podatnych na stres: 

Typ A: 

·  niecierpliwość 
·  wygórowana ambicja 
·  ciągłe konkurowanie ze wszystkimi
o wszystko 
·  agresywność 
·  wymagający od siebie i innych 

Wyróżniamy dwa typy ludzi

podatnych na stres:

• Typ B: 

·         opanowany 
·         zrównoważony 
·         spokojny 
·         nie przejawiający nadmiernych
ambicji 

Typy sytuacji trudnych: 

·  deprywacja, związana z niemożnością
zaspokojenia potrzeb, brak czegoś, utrata 
·  przeciążenie pracą, nauką: psychiczne i
fizyczne 
· utrudnienie, wszelkie przeszkody 
· zagrożenie - jest skutkiem trzech
poprzednich 
· konflikty motywacyjne - wybór między
rzeczami 

Stresory: 

•

przeciążenie pracą zawodową 

·         brak uznania dla nauczycieli ze strony społeczeństwa 
·         nieracjonalne wymagania przełożonych 
·         warunki materialne 
·         brak współpracy z rodzicami 
·         zachowania dysfunkcjonalne uczniów 
·         brak motywacji uczniów do nauki 
·         długotrwałe zagrożenie lub przeciążenie, bez możliwości ochrony przed nimi 
·         niemożność sprostowania wymaganiom czy wyzwaniom przez dłuższy czas 
·         zaprzepaszczanie nadarzających się okazji 
·         niemożność usunięcia nagłej lub chronicznej przeszkody 
·         własny perfekcjonizm 
·         zamieszanie i hałas w klasie 
·         nawał terminów 
·         zbyt duża ilość obowiązków 
·         załatwianie spraw w pospiechu 
·         konflikty z kolegami 
·         brak prywatności 
·         wrażenie, że praca nigdy się nie kończy 
·         brak współpracy ze strony uczniów 
·         brak uznania za wykonaną pracę 
·         nieumiejętność odprężania się 
·         izolacja i brak współpracy w gronie pedagogicznym