Republika
Włoska

Repubblica

Italiana

R

e

p

u

b

b

l

i

c

a

Italiana

Paulina Pustuł

Anna Pachowicz

Gospodarka przestrzenna

Grupa 2

Studia stacjonarne II stopnia

Najważniejsze informacje

Język urzędowy

włoski

Stolica

Rzym

Typ państwa

republika parlamentarna

Ustrój polityczny

demokracja

Głowa państwa

prezydent Giorgio Napolitano

Szef rządu

premier Matteo Renzi

Powierzchnia

 • całkowita

 • wody śródlądowe

71. na świecie

301 230 km²

2,36%

Liczba ludności (2013)

 • całkowita 

 • gęstość zaludnienia

23. na świecie

60 021 955

199 osób/km²

PKB (2013)

 • całkowite 

 • na osobę

2072,0 mld USD

34 715 USD

Jednostka monetarna

1 euro (EUR, €)

Zjednoczenie

zjednoczenie Włoch (17 marca 1861)

Wstąpienie do UE

25 marca 1957

Religia dominująca

katolicyzm

Powierzchnia, położenie i granice

Powierzchnia – 301 268 km²,
(zbliżona do powierzchni Polski).
• 294 020 km² lądu
• 7258 km² wody

Włochy graniczą z

następującymi państwami:

• Austria – 430 km
• San Marino – 39 km
• Słowenia – 232 km
• Szwajcaria – 740 km
• Francja – 488 km

Linia brzegowa – 4996 km
Łączna długość granic – 1932

km

Ukształtow

anie

powierzchn

i

Wyżyny

Góry

Niziny

Góry:

Alpy
Apeniny

Najwyższe szczyty :

Mont Blanc Corno

Grande

4807 m n.p.m. (ALPY) 2914 m n.p.m.

(APENINY)

Niziny

Nizina Padańska

Rzeki

Pad Adyga
Tyber

(652 km) (410 km)
(405 km)

Jeziora

Garda (370 km

2

) Maggiore (212 km

2

)

Como (146 km

2

)

Morze

Śródziemne Liguryjskie Tyrreńskie Jońskie
Adriatyckie

Zatoki

Genueńska Tarencka

Wenecka

Cieśniny

Maltańska Mesyńska Sycylijska Otranto

Św. Bonifacego

Wyspy

Sycylia Sardynia

Korsyka Wyspy Liparyjskie

Największe miasta we Włoszech

Największe miasta we Włoszech według liczebności mieszkańców (stan na 09.10.2011):

Religia we Włoszech

• Prawie całą ludność stanowią katolicy –

87,8%

(licząc

wszystkich ochrzczonych), z których niewielu regularnie
praktykuje.

• W północnej części kraju (włoski Tyrol) żyje kilkadziesiąt tysięcy

protestantów, a w całym kraju około 650 tysięcy (

1,1%

),

głównie

zielonoświątkowców.

Pozostałymi

największymi

wspólnotami chrześcijańskimi są prawosławni (

2,3%

) i

Świadkowie Jehowy (

0,7%

).

• Napływ imigrantów z Albanii i krajów arabskich spowodował

wzrost liczby muzułmanów do 1,5 miliona (

2,4%

).

• Coraz liczniejsi stają się także wyznawcy religii wschodnich,

głównie sikhizmu, hinduizmu i buddyzmu (łącznie

0,7%

).

Ponadto w Rzymie i Mediolanie mieszkają znaczniejsze grupy
wyznawców judaizmu – w sumie w całych Włoszech

44 tysięce

.

• 3,4 miliona Włochów (

5,8%

) formalnie nie należy do żadnej

wspólnoty religijnej.

87,8

2,42

2,31 1,06 0,71 0,39 0,23

Religie/Kościoły

Kościół
Rzymskokato
licki

Islam

Prawosławni

Protestanci

Świadkowie
Jehowy

Buddyści

Hinduiści

Grupy etniczne i języki

SŁAWNI WŁOSI

Antonio
Vivaldi

Leonardo da
Vinci

Romano
Prodi

Umberto Eco

Giacomo
Casanova

Dante Alighieri

Silvio
Berlusconi

Luciano
Pavarotti

WŁOCHY: trzecia gospodarka

Europy

Włochy należą do Grupy G8 – najbardziej uprzemysłowionych

państw świata, są trzecią gospodarką w Europie, posiadają setki
znanych

na

całym

świecie

i cenionych firm.

Włoski sukces gospodarczy
Dziś krytykowane Włochy po zakończeniu II wojny światowej

wykonały gigantyczny gospodarczy skok. W 1951 roku dochód na
osobę we Włoszech stanowił zaledwie 36% dochodu przeciętnego
Amerykanina, a prawie połowa Włochów zatrudniona była w
rolnictwie. Na przestrzeni ostatniego półwiecza Włosi dokonali
olbrzymich zmian w gospodarce i dziś są jedną z największych
potęg przemysłowych świata. W międzyczasie nastąpiła migracja
ludności z biednego południa do wysoko uprzemysłowionej
północy. Inwestowano w edukację, kulturę, nowe technologie i
przede wszystkim w infrastrukturę, która dziś należy do
najlepszych na świecie.

W 2011 roku PKB Włoch wyniósł 2,246 biliona dolarów - co

czyni Włochy siódmą największą gospodarką Świata. Bezrobocie
we Włoszech wynosi 8,2%. Mimo tego, że jest znacznie niższe niż
w Polsce, we Włoszech obniżenie stopy bezrobocia jest głównym
zadaniem dla obecnego rządu. Wg rankingu prestiżowego The
Economist z 2005 roku, Włochy zajmują ósme miejsce na świecie
pod względem jakości życia mieszkańców. Włoska służba zdrowia
pod względem jakości oceniana jest jako druga w Europie.

GOSPODARKA

INFORMACJE OGÓLNE

WALUTA

Euro (od 1999 roku,; wcześniejszą

walutą la lira)

PRZYNALEŻNOŚC DO

ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH

UE, WTO, OECD

DANE STATYSTYCZNE

PKB (nominalny)

2,246 bln $ (2011)

PKB (ważony PSN)

1,826 bln $ (2011)

PKB per capita

30 100 $ (2011)

Wzrost PKB

0,6% (2011)

Struktura PKB

rolnictwo 1,9%, przemysł 25,2%,

usługi 72,9% (2011)

INFLACJA

2,3% (2011)

WYMIANA HANDLOWA

EKSPORT

508,9 mld $ (2011)

GŁÓWNI PARTNERZY w eksporcie

Niemcy 13,2%, Francja 11,7%,

Hiszpania 5,9%, USA 5,8%, Wielka

Brytania 5,4%, Szwajcaria 4,6%

(2010)

IMPORT

541,2 mld $ (2011)

GŁÓWNI PARTNERZY w imporcie

Niemcy 16,2%, Francja 8,5%,

Chiny 7,9%, Holandia 5,4%,

Hiszpania 4,5% (2010)

ZATRUDNIENIE

SIŁA ROBOCZA

25 mln (2011)

STRUKTURA

ZATRUDNIENIA

rolnictwo 4,2%, przemysł

30,7%, usługi 65,1% (2005)

STOPA BEZROBOCIA

8,2% (2011)

WSKAŹNIKI JAKOŚCI ŻYCIA

WSPÓŁCZYNNIK GINIEGO 36 (2009)

FINANSE PUBLICZNE

DŁUG PUBLICZNY

120,1% PKB

DEFICYT BUDŻETOWY

3,6% PKB (2011)

PRZYCHODY BUDŻETOWE 1,041 bln $ (2011)
WYDATKI BUDŻETOWE

1,122 bln $ (2011)

GOSPODARKA

GOSPODARKA

Źródło: Eurostat

2%

73%

19
%

6%

Bogactwa naturalne Włoch

We Włoszech występuje bardzo wiele bogactw naturalnych. W
XX wieku wydobywano tam między innym węgiel. Obecnie
kopalnie są zamykane. Po II wojnie światowej we Włoszech
odkryto

duże

złoża

ropy

naftowej

i gazu ziemnego. Ropa wydobywana jest głównie na Sycylii.
Wiele bogactw naturalnych występuje na Sardynii. Między
innymi są to rudy żelaza, miedzi, cynku, ołowiu i siarki. Ma to
olbrzymie znacznie dla przemysłu chemicznego. Włochy
słynne są także z materiałów używanych w budownictwie.
Wydobywa się tam kamienie, żwiry i piaski dla szeroko
rozwiniętego przemysłu ceramicznego. Znane są niezwykle
drogie włoskie marmury wydobywane w Alpach i w Apeninach,
czyli
w środkowych Włoszech. Duże znaczenie we włoskim systemie
energetycznym mają elektrownie wodne. Zaspokajają one
15% krajowego zużycia energii.

Przemysł we Włoszech

• Hutnictwo
• Liczne fabryki maszyn i sprzętu AGD oraz

fabryki zbrojeniowe

• Przemysł tekstylny
• Przemysł samochodowy oraz maszynowy
• Włoskie marki odzieżowe-przemysł modowy
• Przemysł chemiczny
• Hutnictwo szkła
• Przemysł farmaceutyczny
• Branża spożywcza
• Rolnictwo

Tu r y s t y k a w e W ł o s z e c h

Bardzo istotną gałęzią włoskiej gospodarki jest

turystyka. Generuje ona aż 12% PKB kraju, co jest
wynikiem rzadko spotykanym. Duże znacznie
turystyczne

Włochy

zawdzięczają

swojemu

położeniu, historii i kulturze. Włochy są piątym
krajem

na

świecie

pod

względem

liczby

przybywających turystów (46 milionów turystów
każdego roku).

We Włoszech jest 33 tys. hoteli, które oferują

2 miliony miejsc noclegowych o różnym standardzie i
cenie. Oferta uzupełniona jest przez campingi,
kwatery, agroturystykę i apartamenty do wynajęcia,
co daje kolejne 4  mln miejsc. Głównymi turystami
przyjeżdżającymi do Włoch są Niemcy, Amerykanie,
Holendrzy,

Austriacy,

Brytyjczycy,

Francuzi,

Hiszpanie,

Szwajcarzy

i Japończycy. Polacy plasują się na 12 miejscu.

U s ł u g i

Największą część włoskiego PKB generują usługi.

Jest to typowe dla państw wysokorozwiniętych. 67%
Włochów jest zatrudnionych w sektorze usług i sektor
ten

wykazuje

największy

wzrost

rozwoju.

Najważniejsze gałęzie usług to: turystyka, handel,
bankowość i finanse, transport, komunikacja i
gastronomia.

Włoska sieć dróg i kolei należy do najlepszych na świecie. To właśnie we Włoszech

powstała pierwsza autostrada. Sieć autostrad liczy 6500 km, a jej zbudowanie nie było
proste. Wiele dróg i autostrad - z uwagi na uwarunkowania geograficzne - biegnie w tunelach
i na malowniczych estakadach, których zbudowanie pochłonęło olbrzymie fundusze.
Wszystkich dróg jest łącznie 840 000 km. Włochy są najbardziej zmotoryzowanym krajem w
Europie i trzecim na świecie pod względem liczby pojazdów na tysiąc mieszkańców. Są tu
573 pojazdy na 1000 mieszkańców, co łącznie daje 33 mln sztuk.

Dużą popularnością cieszy się także kolej. Wprawdzie liczba linii kolejowych została w
ostatnich dwudziestu latach zmniejszona (z 20 tys. do 16 tys. km linii kolejowych), to linie,
które pozostały charakteryzują się gęstą liczbą połączeń i są rentowne. Dodatkowo we
Włoszech funkcjonuje sieć kolei dużych prędkości, po których składy Pendolino jeżdżą w
prędkości 300 km/h. Linie szybkiej kolei cały czas sukcesywnie są rozbudowywane.

W zakresie ruchu lotniczego funkcjonuje już ponad 100 lotnisk. Lotniska
w Rzymie i Mediolanie są jednymi z największych węzłów komunikacji lotniczej
w Europie. Włoska flota morska należy do największych na świecie, a włoskie rurociągi są
najdłuższymi w Europie.

Infrastruktura we
Włoszech

Dług publicznych Włoch

Na koniec 2010 roku dług publiczny Włoch wynosił 120 % PKB. Po Grecji
(143% zadłużenia w stosunku do PKB) był to drugi, najgorszy wynik w
Europie. Banki z innych krajów pożyczyły Włochom do 2010 roku
niewyobrażalną sumę 600 mld euro. Z tego 1/3 trafiła do włoskiego rządu, a
połowa do włoskich firm. Ekonomiści zwracali uwagę na fakt, iż włoski dług
publiczny jest sześciokrotnie większy od greckiego. Włoskie zadłużenie
oscyluje wokół 100% PKB od 1992 roku. Włosi regularnie spłacają swoje
długi i zaciągają kolejne, ale w ostatnich latach nie zadłużali się bardziej, niż
miało to miejsce na początku lat dziewięćdziesiątych.
Traktat z Maastricht zakładał, że Państwa Unii Europejskiej, które chcą
wstąpić do strefy euro nie mogą mieć większego długu niż 60%
w stosunku do PKB. Włochy mimo, iż tego kryterium nie spełniały, to
w 1999 roku zostały przyjęte do strefy euro. Ich gospodarka wykazywała
dobre perspektywy, a dług miał stopniowo maleć.
Jednak sytuacja zadłużenia Włoch wygląda o wiele korzystniej, niż
w Grecji, Portugalii czy Irlandii. Ponad 75% włoskiego długu to obligacje
długookresowe, których zapadalność wynosi średnio ponad 7 lat. Większa
część długu włoskiego rządu jest zaciągnięta u jego własnych obywateli, nie
w zagranicznych bankach. To także poprawia bezpieczeństwo włoskiego
budżetu.

B o g a t a p ó ł n o c , b i e d n e p o ł u d n i e

Pod względem gospodarczym Włochy od wielu lat podzielone są na dwie strefy.

Włochy północne to jeden z najlepiej rozwiniętych regionów świata, dominuje tu
duże uprzemysłowienie, rozwinięte są duże ośrodki miejskie. Na północy swoje
siedziby mają najważniejsze włoskie firmy, koncerny telewizyjne, uniwersytety i
ośrodki badawczo-rozwojowe.

Z kolei na południu stopa życia jest zdecydowanie niższa. Przemysł skupiony

jest wokół rolnictwa, częściowo turystyki. W ostatnich latach na południu budowane
są fabryki, które mają zmienić ten stan. W okolicach Neapolu zainwestował między
innymi koncern Fiat. Mimo tego stopa bezrobocia na południu Włoch jest dwukrotnie
wyższa, niż na północy. Spowodowane jest to zaszłościami historycznymi i
zaniedbaniami rządu, który dopiero w ostatnich latach stara się te różnice
niwelować. Do południowych Włoch trafia znaczna część środków unijnych,
mających na celu zrównanie poziomu życia mieszkańców z południa.

P r o b l e m y g o s p o d a r c z e

Głównymi problemami gospodarczymi Włoch, z którymi próbuje się zmierzyć

obecny rząd pod kierownictwem premiera Mario Monti są: nieelastyczne prawo
pracy, stosunkowo wysoka korupcja, bezrobocie wśród osób młodych, mała
konkurencyjność włoskich firm na rynkach światowych z uwagi na wysokie koszty
pracy i wysoki dług publiczny. Osoby zatrudnione we Włoszech na stałych umowach
o prace mają zbyt duże przywileje i pracodawcom trudno je zwolnić. To powoduje, że
nowi pracownicy zatrudniani są na umowach czasowych. Jednocześnie pracodawcy
mają

słabe

bodźce

do

inwestowania

w rozwój kwalifikacji pracowników zatrudnionych na czas określony. To z kolei
przekłada się na fakt, że pracownicy na umowach czasowych są gorzej
wynagradzani. W służbie publicznej i urzędach dużym problemem jest nepotyzm
podczas zatrudniania nowych urzędników.

Innym problemem włoskiej gospodarki są wysokie obciążenia podatkowe. To

powoduje, że we Włoszech istnieje bardzo rozwinięta szara strefa. Szacuje się, że
stanowi ona ok. 28 % oficjalnego PKB kraju. To sytuuje Włochy na pierwszym
miejscu pod względem wielkości szarej strefy, spośród wszystkich państw strefy
euro.

Najsłynniejsze włoskie firmy

Barilla
Benetton Group
Bulgari (BVLGARI)
Campari Group
Cinecitta
Dolce & Gabbana
Ducati
Ferrero
Fiat
Fiat Ferroviaria

Generali
Gucci
Indesit
Kappa
Monte dei Paschi di Siena
Piaggio
Prada
Telecom Italia Mobile (TIM)
UniCredit
Versace

Historia Włoch

Etruskowie na Półwyspie Apenińskim -

pojawili się tam w VIII wieku p.n.e. i to im

zawdzięczamy wygląd i układ ulic niektórych starożytnych włoskich miast.

Republika rzymska -

Legenda głosi, że w 753 roku p.n.e. została założona dzisiejsza stolica

Włoch - Rzym. Już w III wieku p.n.e. Rzym był tak silny, że mógł podbijać inne państwa wokół
Morza Śródziemnego. Wkrótce potem powstało wielkie imperium rzymskie, które miało swoje
wpływy wokół całego basenu Morza Śródziemnego. W 49 roku p.n.e. władzę dyktatorską objął
Juliusz Cezar, którego w 44 roku p.n.e. zasztyletowano. W 395 roku p.n.e. Cesarstwo
Rzymskie rozpadło się na wschodnie i zachodnie. Ostatni cesarz Cesarstwa
Zachodniorzymskiego został zdetronizowany w 476 roku p.n.e.

Longobardowie, Bizantyjczycy i Frankowie – średniowiecze na półwyspie -

W

552 r. Bizantyjczycy wyparli Ostrogotów, ci jednak część posiadłości stracili na rzecz
Longobardów. W 751 roku Longobardowie zakończyli okres bizantyjskiego panowania na
Półwyspie Apenińskim. w 756 roku Papiestwo otrzymało od Franków teren tzw. Państwa
Kościelnego, które istniało aż do 1870 roku. Zapoczątkowanie przez Karola Wielkiego
panowania Franków na półwyspie. Koronacja Karola Wielkiego na cesarza (800 rok). W 843
roku,

na

mocy

traktatu

z

Verdun,

Królestwo

Włoch

wraz

z Burgundią, Prowansją i zachodnią Austrazją, utworzyły tzw. Państwo środkowofrankijskie.
Królem, a jednocześnie cesarzem, został Lotar I. Rozpad państwa na trzy królestwa –
Lotaryngię, Prowansję i Italię.

Renesans – czas rozkwitu - wojny włosko-francuskie, które toczyły się od 1494.

W 1527 roku wojska Karol V złupiły i zdobył Rzym. Wojny zakończyły się dopiero w 1559 roku
podpisaniem traktatu pokojowego w Cateau-Cambresis.

Pod rządami Napoleona -

Napoleon Bonaparte w latach 1796 – 1797 (w czasie

kampanii włoskiej), wyparł z północnych Włoch Austriaków. W 1797 roku podpisany
został pokój w Campo Formio, który potwierdził dominację Francji. Zatwierdzono
również nowy podział Włoch. Po 1800 roku Francuzi odzyskali we Włoszech hegemonię,
a panowanie nad państwem włoskim objął Napoleon Bonaparte. W 1802 roku
utworzono Republikę Włoską, przekształconą trzy lata później w Królestwo Włoch,
którego władcą był Napoleon I. Kongres wiedeński - 1815 rok. W Państwie Kościelnym
zostały przywrócone absolutne rządy papieża.

Trudne początki Zjednoczenia Włoch

- W 1848 roku na fali europejskiej Wiosny

Ludów
w północnych Włoszech wybuchła fala buntów przeciwko królom poszczególnych
księstw. W 1848 roku król Sardynii Karol Albert utworzył dwuizbowy parlament, a prawo
wyborcze było wzorowane na konstytucji francuskiej.

Zjednoczenia Włoch – Risorgimento -

Na Sycylię przybył Giuseppe Garibaldi, który

w imieniu króla Sardynii Wiktora Emanuela II mianował się dyktatorem. Garibaldi stał
się bohaterem narodowym Włoch. Ogłosił tymczasowym rząd i obowiązkowy pobór do
armii. W 1861 roku parlament Sardynii stał się parlamentem całych Włoch.
Proklamowane zostało królestwo Włoch na czele którego stanął Wiktor Emanuel II.
Tymczasowa stolica była w Turynie. Następnie przeniesiono ją do Florencji.

Zjednoczone Królestwo Włoch -

W przyłączeniu Wenecji do Włoch pomogła wojna

Austrii z Prusami. Rzym został zdobyty przez Garibaldiego dopiero w 1870 roku. Rok
później

przeniesiono

stolicę

Włoch

z Florencji do Rzymu. W przyłączeniu Wenecji do Włoch pomogła wojna Austrii z
Prusami.

Włochy w trakcie I wojny światowej -

W 1915 roku w trakcie I wojny światowej były

w tzw. Trójprzymierzu z Niemcami i Austro-Węgrami. Jednak sytuacja polityczna się
zmieniła (do wojny wkroczyła między innymi Wielka Brytania) i Włochy - zgodnie ze
wcześniejszymi ustaleniami - odłączyły się od Trójprzymierza. Włochy przystąpiły do
ataku przy granicy z Austrią.

Faszyzm we Włoszech -

Działania wojenne spowodowały, że Włochy

pogrążyły

się

w recesji gospodarczej. Finanse były na tyle zdruzgotane, że rosły niepokoje
społeczne. Rosło bezrobocie. Włosi oczekiwali radykalnych zmian. To wszystko
spowodowało, że propaganda komunistyczna miała coraz szersze grono
zwolenników. Na czele faszystów stał Benito Mussolini.. W 1922 roku Benito
Mussolini stanął na czele marszu swoich zwolenników i przejął władzę we
Włoszech. Był premierem Włoch od 1922 roku do 1943 roku.

Włochy w trakcie II wojny światowej -

W pierwszych tygodniach II wojny

światowej Włochy - za zgodą Hitlera - pozostawały krajem neutralnym. Jednak
w czerwcu 1940 roku, gdy było już pewne, że Francja przegra z Niemcami,
Włosi wypowiedzieli wojnę Francji i Wielkiej Brytanii.
Po nieudanym ataku Niemców na ZSRR i po przyłączeniu się do wojny Stanów
Zjednoczonych sytuacja państw Osi uległa pogorszeniu. W 1943 roku wojska
amerykańskie i brytyjskie pokonały Niemców i Włochów w północnej Afryce.
W lipcu 1943 roku alianci wylądowali na Sycylii. Wówczas król Wiktor Emanuel
aresztował Mussoliniego i mianował nowego szefa rządu, który jednocześnie
miał być głównodowodzącym armią.
We wrześniu 1943 roku włoski rząd ogłosił zawieszenie broni z aliantami, ale
jednocześnie nie wypowiedział wojny Niemcom. W wyniku zamieszania armia
włoska się rozproszyła, a Niemcy zajęli północne i środkowe Włochy. Rzym
został oswobodzony w czerwcu 1944 roku, natomiast Mediolan w kwietniu
1945 roku. Po II wojnie światowej Włochy poniosły straty kolonialne. Włosi
stracili kontrolę nad Libią (oficjalnie w 1951 roku), nad fragmentem
terytorium

Triestu

i półwyspu Istria. Stracili też kolonie we wschodniej Afryce. Spod zarządu
włoskiego odeszła Albania.

Republika Włoch

Po zakończeniu II wojny światowej w czerwcu 1946 roku we Włoszech odbyło się
referendum konstytucyjne. Referendum dotyczyło ustroju, jaki miał panować we
Włoszech. Za utworzeniem republiki głosowało 54% Włochów (przewaga była
niewielka). Humbert II wraz ze swoim ojcem Wiktorem Emmanuelem III
zmuszeni byli wyemigrować z Włoch do Egiptu.
W 1949 roku Włochy weszły do NATO. W 1957 roku Włochy były jednym z
państw założycielskich Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, która później
przekształciła się w Unię Europejską. Obecnie Włochy należą do Grupy G8
(najlepiej rozwiniętych i najbogatszych państw świata). Włoska służba zdrowia
wg rankingów WHO z 2001 roku jest drugą w świecie pod względem jakości
opieki medycznej. Włochy są jednym z najchętniej odwiedzanych krajów przez
turystów, a infrastruktura drogowa i kolejowa (być może po Niemieckiej) należy
do najnowocześniejszych i najlepiej zarządzanych w Europie. Dzisiejsze Włochy
to ponad 60 milionów ludzi ze średnim PKB na osobę na poziomie 39 tys.
dolarów rocznie. Dla porównania w Polsce jest to 12 tys. dolarów rocznie.

System partyjny i przywódczy

We Włoszech panuje ustrój demokratyczny. Włochy to republika z

dwuizbowym parlamentem, który wybierany jest na pięcioletnią kadencję.
Wybory we Włoszech wyglądają podobnie jak w Polsce. Są powszechne, tajne,
równe i bezpośrednie. Włoski parlament dzieli się na Izbę Deputowanych
(Camera dei Deputati), gdzie zasiada 630 deputowanych oraz Senat (Senato
della Repubblica), w którym jest miejsce dla około 320 senatorów. W senacie
znajdują się także tzw. senatorowie dożywotni.

Okręgi wyborcze do Senatu i Izby Deputowanych różnią się nieco od siebie. W

wyborach do Senatu okręgami są region Włoch. Natomiast przy wyborze Deputowanych
wytyczonych zostało 27 sztucznych okręgów.
Symboliczną głową państwa jest prezydent, który jednak nie ma zbyt dużych
uprawnień. Prezydent jest wybierany przez Zgromadzenie Narodowe. Są to wspólne
obrady parlamentu oraz reprezentanci regionów. Po trzech z każdego regionu i jeden z
Valle d’Aosta. Prezydent wybierany jest na siedmioletnią kadencję. Początkiem czerwca
2012 roku Silvio Berlusconi (były premier Włoch) zaproponował, aby od 2013 roku
prezydenta wybierać w wyborach bezpośrednich.

Na tle państw europejskich ustrój polityczny Włoch wydaje się być mało stabilnym.

Rząd Silvio Berlusconiego, który ustąpił pod koniec 2011 roku, był 62 włoskim rządem
od czasów zakończenia II wojny światowej. Wielopartyjny system we Włoszech daje
szczególne uprawnienia prezydentowi. Może on desygnować kandydata na premiera.
Prezydent może też rozwiązać parlament w przypadku dymisji rządu.

Władza ustawodawcza i

wykonawcza

Parlament

(kadencja

5 lat)

Izba deputowanych

(630 osób)

Przewodniczący: Laura Boldrini

Senat (ponad 320

osób)

Przewodniczący: Pietro Grasso

PREZYDENT

REPUBLIKI

(wybierany

na okres 7 lat)

Giorgio Napolitano

________________________

RADA MINISTRÓW

Premier: Matteo Renzi

Rząd : Rząd Matteo Renziego

SYSTEM PARLAMENTARNO-

GABINETOWY

w odmianie republikańskiej

Prezydent Giorgio
Napolitano

Premier Matteo
Renzi

System partyjny

Włoski system należy do wielopartyjnych. Partii politycznych jest stosunkowo dużo i
są one rozdrobnione. Skupiają się jednak w dwóch obozach. Pierwszy z nich to
rządząca koalicja centroprawicowa, w której jest Lud Wolności (Silvio Berlusconiego)
i Liga Północna. W drugim obozie - obecnie w opozycji - jest Partia Demokratyczna
i inne ugrupowania centrolewicowe.

Konstytucja Republiki Włoskiej

Włoska ustawa zasadnicza (Costituzione della Repubblica Italiana) została uchwalona
w 1947 roku. Dziś uznawana jest za jedną z najlepiej napisanych ustaw
konstytucyjnych na świecie. Wśród głównych zasad uchwalony w konstytucji są:
demokratyzm, parlamentaryzm, decentralizacja władzy, praworządność i jej
gwarancje oraz prawa i wolności jednostki. Konstytucja napisana po II wojnie
światowej miała za zadanie - podobnie jak w Niemczech - całkowite zerwanie z
faszyzmem
i uniemożliwienie powrotu faszyzmowi w przyszłości.

Wartym zauważenia jest fakt, że czynne prawo wyborcze do Izby Deputowanych
mają obywatele, którzy ukończyli 18 lat, a bierne prawo wyborcze obywatele, którzy
ukończyli 25 lat. Z kolei w przypadku Senatu czynne prawo wyborcze przysługuje po
ukończeniu 25 lat. Natomiast kandydować na urząd Senatora można po ukończeniu
40 lat.

Samorząd terytorialny i partie

polityczne

Samorząd

terytorialny

Regiony (20 regionów-

regione)

Prowincje (101 prowincji-

provincia)

Gminy (8102 gmin –

comune)

Partie polityczne

Partia Demokratyczna

Lud Wolności

Wybór Obywatelski

Ruch Pięciu Gwiazd

Lewica, Ekologia,

Wolność

Samorząd terytorialny

Regiony (regione)

• 20 regionów

• 15 regionów działa na podstawie statutu

zwykłego, zaś 5 posiada statut specjalny

Prowincje (provincia)

• 101 prowincji

• 2 prowincje posiadają status autonomiczny

Gminy (comune)

• 8102 gmin

Organy władzy szczebla

regionalnego

1. Rada Regionalna , organ

stanowiący i nadzorczy (Consiglio
Regionale)

• 30-80 radnych
2. Komitet Wykonawczy, zwany

zarządem (Giunta) – organ
wykonawczy

• przedstawiciele Rady Regionalnej

oraz Prezydenta

• kompetencje: m.in. Przygotowanie i

wykonanie budżetu regionalnego
oraz wdrażanie decyzji rady

3. Prezydent, zwany

przewodniczącym guinty
(Presidente) – organ wykonawczy

• kompetencje: m.in.

reprezentowanie regionu i
kierowanie jego polityką

Do głównych zadań
regionu należy:

• dbanie o stosunki
międzynarodowe w obszarze
współpracy międzyregionalnej
w UE

• rozwój handlu
pozaregionalnego

• dbanie o zdrowie i
zabezpieczenie socjalne

• kształtowanie infrastruktury
transportowej

• produkowanie i dostarczanie
energii

• rolnictwo

• wspieranie urbanizacji

• rozwój przestrzenny

• chronienie i kształtowanie
krajobrazu w zgodzie z
zasadami zrównoważonego
rozwoju

Organy szczebla

drugiego

1. Rada

Prowincjonalna
(Consiglio
Provincionale)

2. Zarząd

Prowincjonalny
(Giunta
Provincionale)

3. Prezydent

(Presidente)

Do głównych zadań
regionu należy:
zaliczyć:

•Ochronę środowiska

•Obronę cywilną

•Kulturę

•Zbiórkę
zanieczyszczeń

•Lokalną politykę rynku
pracy

•Szkolnictwo

•Planowanie i
zarządzanie
infrastrukturą.

Organy gminy

1. Rada Gminy

(Consiglio
Communale)

2. Komitet

Wykonawczy
(Giunta)

3. Burmistrz

(Sindaco)

Samorząd tego

poziomu

odpowiada m.in. za:

• usługi socjalne i

publiczne

• planowanie miejskie

• użytkowanie

przestrzeni

• ochronę środowiska

• rozwój lokalny.

PLANOWANIE

PRZESTRZEN

NE

Planowanie przestrzenne

• Uregulowane jest przepisami

Krajowego

Prawa Urbanistycznego z dnia 17 sierpnia
1942r. (Legge Urbanistica Statiale).

• Planowanie przestrzenne jest prowadzone

na trzech poziomach (regionalnym,
prowincjonalnym i gminnym).

• Dokumenty planistyczne z reguły nie mają

ściśle wyznaczonej daty ważności. Z
zapisów prawnych wynika jednak, że po
okresie około 10 lat tracą aktualność.

Planowanie przestrzenne –

poziom krajowy

• Na szczeblu krajowym dominujące znaczenia ma

funkcja koordynująca politykę przestrzenną oraz
wskazująca lokalizacje wybranych projektów
publicznych.

• Dobrym przykładem może być przyjęty przez

Ministerstwo Robót Publicznych w 1992r. Program
Odnowy Miast. Instrument ten jest ściśle związany
z przyznaniem państwowych środków publicznych
na cele pobudzenia konkurencji między gminami.
Program dotyczy obszarów w ramach większych
gmin lub całych gmin, które zostały dotknięte
skutkami kryzysów.

Planowanie przestrzenne –

poziom regionalny

• Na szczeblu regionu są tworzone:
1. Obligatoryjny

Plan Koordynacji Terytorialnej

(Miejski Plan

Uporządkowania) , który zawiera wskazówki dotyczące
planowania na szczeblu prowincjonalnym i gminnym;
określa m.in. główne obszary rezerwowane pod
określone użytkowanie terenu, identyfikuje miejsca
wybrane pod nowe inwestycje miejskie oraz pod główne
systemy infrastruktury komunikacyjnej.

2. Fakultatywny

Plan Krajobrazu Terytorialnego

, wskazuje

na uwarunkowania i zagrożenia związane z
wykorzystaniem walorów naturalnych oraz zawiera
wskazówki dotyczące zmian w zakresie kształtowania
bądź tworzenia nowego krajobrazu.

Planowanie przestrzenne –

poziom prowincji (provincia)

• Na szczeblu prowincji jest tworzony:
1.

Prowincjonalny Plan Koordynacji

Terytorialnej/Miejscowy Plan Uporządkowania
Prowincji

(Piano Territoriale di Coordinamento

Provinciale-PTCP), który obejmuje swym zakresem
cały obszar prowincji. Zapisy planu dotyczą
głównie tych obszarów, które nie zostały
zdefiniowane w planie regionalnym,a dotyczą:
specyficznego użytkowania terenu, lokalizacji
infrastruktury oraz linii komunikacyjnych , linii
przebiegu prac hydrologicznych, a także obszarów
rezerwatów i parków przyrody.

Planowanie przestrzenne –

poziom gminy (comune)

• Na szczeblu gminy są tworzone:
1.

Ogólny

plan zagospodarowania przestrzennego

(Piano Regolatore Generale –

PRG), który dostarcza główne wskazówki dotyczące sposobu użytkowania
całej przestrzeni gminy. Musi zawierac informacje o sieci głównych dróg
komunikacyjnych, podziale przestrzeni na poszczególne strefy (np. obszary
produkcyjne, miejsca historyczne),a także wszelkie restrykcje z tym związane.
Nie ma charakteru implementacyjnego, a jego założenia zazwyczaj
realizowane są poprzez wydawanie pozwoleń na budowę (Licenza di
Costruzione-LC) oraz przestrzeganie gminnych przepisów budowlanych
(regolamenti edilizi comunali). Plan przyjmowany jest na czas nieokreślony

2.

Ogólne międzygminne plany zagospodarowania przestrzennego

(Piano

Regolatore Generale Intercomunali – PGGI)

3.

Plany szczegółowe

(Piano Particolareggiato – PP)

4.

Plan rozwoju

(Piano di Lottizzazione- PDL)

5.

Plan rozwoju budownictwa i wzrostu demograficznego

(Piano per l’Edilizia

Economica e Popolare – PEEP)

6.

Plan dla zakładów produkcyjnych

(Piano per gli Insediamenti Produttivi – PIP)

7.

Plan napraw

(Piano di Recupero – PDRE).

Wyjątki

Ze

względu

na

znaczną

autonomię

regionalną, mogą powstawać rozwiązania
odmienne

od

tych

tradycyjnych.

Przykładem mogą być gminy regionów,
takich jak Emilia Romagna, Lombardia czy
Basilicata,

gdzie

obowiązujące

Plany

Miejscowe

składają

się

z dwóch kluczowych komponentów, tj.:

1.

Planu strategicznego

(ang. Strategic Plan)

2.

Planu operacyjnego

(ang. Operative Plan

lub Major Plan).

CIEKAWOSTKI O

WŁOCHACH

• Dla Włochów pechowym numerem jest 17
• W 1860 roku w Neapolu wynaleziono pizze
• Prawie 20% ludności Włoch ma powyżej 65 lat
• Normalna rzeczą jest mieszkanie z rodzicami do 40

roku życia

• We włoskim języku nie ma liter: K, Y, W, X i J
• We Włoszech wynaleziono termometr, fortepian,

barometr, baterie, nitroglicerynę, lody, okulary, ekspres
do kawy, telefon

• We Włoszech nie ma przedszkoli
• Mężczyźni na południu obdarowują się pocałunkiem na

powitanie, a także na pożegnanie.