Wprowadzenie w świat pisma Ireny

Majchrzak

(odimienna metoda nauki czytania)

Irena Majchrzak opracowała tę metodę podczas pracy z

Indianami Czontoli w meksykańskim stanie Tabasco. W

tym okresie miała ona pod opieką ok. 700 uczniów w 14

internatach. Podczas pomocy w odrabianiu pracy

domowej dziewczynce o imieniu Simona, zastosowała

naukę poprzez prezentowanie zapisu literowego imienia

na wizytówce. Odkryła ona, iż dzieci lepiej kojarzą obraz

niż dźwięk i oparła swoją metodę na zmyśle wzroku. Jej

koncepcja stała w opozycji wobec stosowanej dotąd

metody głoskowej. Metoda ta z powodzeniem była

stosowana od początku lat 80. w nauce dzieci i dorosłych

w Meksyku, a także od początku lat 90. XX wieku w

Polsce. We wrześniu 2010 roku, rozpoczęto naukę dzieci

romskich w Polsce metodą Majchrzak.

Według koncepcji I. Majchrzak rozumienie słowa
powinno wyprzedać umiejętność jego odczytania,
bo ,,to nie litery się czyta, tylko sens”.

O nabyciu umiejętności czytania decydują
umysł i wzrok. Dziecko od samego
początku wchodzi w świat pisma znaczeń,
a nie poszczególnych liter. W swoich
założeniach koncepcja pomija prawie
zupełnie analizę i syntezę słuchową, a
nowością jest to, że naukę rozpoczyna od
imienia, które jest słowem ,,otwierającym
świat pisma”.

Założenia metody
Nauka czytania I. Majchrzak jest przeznaczona dla dzieci w wieku przedszkolnym.

Ma ona na celu:
-obniżenie wieku, w którym dzieci spotykają
się z pismem,
-nacisk na wizualny aspekt nauki czytania,
-dostarczenie dziecku jak najwięcej ćwiczeń
służących wykształceniu spostrzegawczości,
niezbędnej w dostrzeganiu drobnych różnic
między literami.

AKT INICJACJI

Zaznajomienie dziecka z wyglądem
graficznym jego imienia, które piszemy na
białym kartoniku. Wizytówki wypisujemy
przy dziecku, objaśniając każdą napisaną
literę. Wybrzmiewamy poszczególne
głoski, przeliczamy ilość liter, zwracamy
uwagę na pierwszą literę, która jest
większa od pozostałych, ponieważ jest
dumna, że to ona jest pierwsza.

Potem dziecko przygląda się swojemu
imieniu i wiesza je w wybranym miejscu.

W taki sposób pracujemy ze wszystkimi
dziećmi.

Etapy zaznajamiania dziecka z

pismem

-,,Sprawdzenie obecności’’-każde dziecko
staje obok swojego imienia, zgłaszanie pod
czyją wizytówką nikt nie stoi. Od czasu do
czasu należy przewiesić wizytówki na inne
miejsce.
-Umieszczanie imion na krzesełkach, w szatni.

- ,,Deszcz wizytówek”-rozsypanie wizytówek
na dzieci siedzące na dywanie. Każde dziecko
ma odszukać swoje imię.

Przykłady ćwiczeń

-

Odszukanie ,,swoich” liter w imionach kolegów.

-,,Znam twoje imię’’-dziecko bierze jedną z
wizytówek na podłodze i wyręcza ją właścicielowi.
Jeśli żadnej nie rozpoznaje to odszukuje swoją.

-,,Który samolot startuje?’’-dzieci jako samoloty
stoją na lotnisku. Nauczyciel pokazuje jedną z liter i
te dzieci, które mają ją w swoim imieniu startują do
lotu.

-Nauczyciel na dużym arkuszu papieru, tablicy
pisze imiona dzieci i inne. Zadaniem dziecka
jest wykreślenie, wytarcie swojego imienia.

-,, Krąży, krąży moje imię’’- Wszyscy siedzą
w kole. Początkowo nauczyciel, później któreś
z dzieci podaje pierwszemu koledze
wizytówkę. Kartka przechodzi z rąk do rąk, aż
trafi do właściciela imienia.

Na długiej taśmie przygotowujemy alfabet do
demonstracji z literami pisanymi i drukowanymi,
dużymi i małymi, który jest na stałe przymocowany
do ściany w sali. Alfabet uzmysławia dzieciom, że
wszystkie, tak różne w brzmieniu imiona, zostały
zapisane za pomocą ograniczonej liczby znaków.
Dzieci ,,uczą się” liter przez obserwację i w sposób
spontaniczny odszukują litery, które są w imionach.

Ściana pełna liter

Dzięki,, ścianie pełnej liter”

dziecko dostrzega, że:

•litery różnią się między sobą kształtem, rozmiarem i

położeniem,

•litery są graficznymi znakami głosek,

•litery wielkie i małe różnią się między sobą

kształtem, ale ich brzmienie jest takie samo,

•wszystkie imiona dziewczynek kończą się na a,

•napisane imię ma charakter symboliczny; wyraża,

reprezentuje jakąś osobę.

-Odnalezienie liter własnego imienia w
alfabecie i ich zaznaczenie.

-Odnalezienie imion z literami i , znalezienie
wszystkich liter a , policzenie ich itp.
-,,Zaproszenie’’-Dziecko pokazuje swoją
wizytówkę, wybiera jedną literę i zaprasza
dzieci ,które mają też taką literę w swoim
imieniu.

Przykłady ćwiczeń

-,,Imię na i w kopercie’’- Nauczyciel daje
dzieciom koperty, w których znajdują się napisane
na oddzielnych kartkach litery składające się na ich
imiona. Zadaniem dziecka jest złożenie swojego
imienia najpierw według wzoru, potem z pamięci.

-,,Literowe pudełeczko’’ Jedno dziecko trzyma
pudełko, w którym są litery z konkretnego imienia.
Obok dziecka z pudełkiem ustawia się czworo
dzieci, każde z nich wyciąga jedna literę. Zadaniem
dziecka jest takie ustawienie się, by utworzyć imię
kolegi. Następnie nauczyciel wrzuca do pudelka
literki z innego imienia.

-

,,Domki literek’’- Zabawa przy muzyce. Na

podłodze dzieci rozkładają domki wycięte z
papieru a na nich nauczyciel układa po jednej
literze z alfabetu. Dzieci próbują nazwać te
litery i wyszukać je w alfabecie ściennym.
Następnie w rytm muzyki dzieci poruszają się
po sali. Gdy muzyka milknie każde dziecko
podbiega do tego domku, który ma pierwszą
literę jego imienia. Modyfikacja: ostatnią literę
z jego imienia lub do domku z litera A czy K
itd.

Prezentowanie codziennie jednej litery(litery duże,
małe, pisane i drukowane). Omówienie ich kształtu i
brzmienia. Litery przedstawiamy tylko jeden raz, ale
grę w loteryjkę przeprowadzamy codziennie.
Prezentacja może zając do sześciu tygodni

Prezentacja alfabetu

-Zakrywanie w swoich wizytówkach pokazanej
litery.
-Wyginanie z drucików, lepienie z plasteliny,
wydzieranie papieru itp. prezentowanej litery.
-,,Loteryjka’’-Umieszczenie przez dzieci
znaku przy każdej literze, jaką odnalazły w
imieniu. Wygrywa ten, kto pierwszy
skompletuje imię. Litery wywołujemy w
rozmaitej kolejności, aby każde dziecko mogło
zwyciężyć np. kto ma kolejne litery słowa
,,gwiazda”.

Przykłady ćwiczeń

Wręczamy każdemu dziecku kopertę, w której znajdują
się małe kartki z literami składającymi się na jego
imię, z prośbą by je złożył. To ćwiczenie powtarzamy
codziennie. Następnie proponujemy wyszukiwanie
ukrytych w imieniu słów. Dzieci dochodzą do wniosku,
że z liter własnego imienia da się utworzyć
ograniczoną liczbę słów. Należy zdobyć wszystkie
litery alfabetu.
W tym celu dzieci dostają pasek papieru z wpisanym
w górnym pasie alfabetem. W dolnym pasie
wpisujemy litery imienia dziecka odpowiednio pod
literami z górnego pasa.

C.D.

Targ literek

Oprócz tego dziecko ma w kopercie litery
swojego imienia. Zabawa polega na wymianie
swoich liter na litery kolegi.
Każde dziecko może narysować na karteczkach
tyle swoich liter ile mu potrzebne, by za nie
uzyskać inne. Dodatkowe litery można dostać
od nauczyciela z innych wariantów własnego
imienia(Jacek, Jacuś).

Na kartkach papieru piszemy najprostsze sylaby i
rozdajemy je między dzieci pytając ,,Masz słowo, czy
nie”. Komu sylaby ułożą się w słowo, ten wygrywa. Na
kartkach sylabowych mogą być wpisane krótkie wyrazy
np. kot, las- te kartki zawsze wygrywają.
Po pewnym okresie ćwiczeń dziecko jest w stanie
przeczytać i zrozumieć pojedyncze słowo. Jednak jego
umiejętność rozpoznawania liter jest jeszcze zbyt słaba,
wolna.

GRA W SYLABY

-

Karty sylabowe- dzieci z rozsypanki
sylabowej układają wyrazy jedno,
dwusylabowe.

-

Rybak- na cienkich paskach papieru z wpiętym
spinaczem znajdują się sylaby. Za pomocą
wędki z magnesem dzieci wyławiają karteczki
aby utworzyć wyraz.

-

Nauczyciel pokazuje sylabę, dzieci dokładają
drugą tworząc wyraz.

Przykłady ćwiczeń

Tworzymy zbiór słów pospolitych (80-100 wyrazów). Każdego dnia
przychodzimy na zajęcia z koszyczkiem rzeczowników, które
rozdajemy dzieciom a one odszukują właściwe przedmioty.
Sprawdzają bez pomocy nauczyciela prawidłowość podpisów /klasa,
ubranie, ciało/.
Nauczyciel obserwuje, notując problemy poszczególnych dzieci.
Następnie wprowadzamy koszyczki z małymi przedmiotami i ich
nazwami. Dzieci wykładają przedmioty i przyporządkowują im nazwy.

Nazywanie świata



Tworzymy bank ilustracji do około 80 nazw
rzeczy, roślin, zwierząt. Dzieci odnajdują
właściwy obrazek do odczytanego słowa. Na
początku dwa obrazki, dwa słowa, potem np.
słowa na tą sama literę. Dzieci zawsze
odgadują począwszy od słowa do obrazka.
Każde dziecko ma inne zestawy do pracy
indywidualnej. Nie jest koniecznością, aby
dziecko odczytywało wszystkie litery. Może
odczytać kilka, zaś reszty się domyśleć. Gdy
odgadnie źle wraca do początku słowa, zdania.

Gry czytelnicze- sesje

czytania

Dominującą formą tego etapu są gry czytelnicze,
które mogą przybierać formy zabaw polegających
na:
-dopasowywaniu wyrazów (później zdań) do
odpowiadających im ilustracji;
- inscenizacji np. „oto lala, która siedzi u lekarza”;
wykonywaniu poleceń nauczyciela napisanych na
kartce;
- odczytywaniu zagadek i udzielaniu odpowiedzi w
formie słownej lub plastycznej;
-układaniu zdań w historyjki, opowiadania.

-bingo wyrazowe (dziecko zastawia kartonikami nazwy
rzeczy, które odczytał lub zobaczył na obrazku, wygrywa
ten, kto pierwszy zasłoni wszystkie wyrazy na kartce)
-Gdzie to jest? – wyszukiwanie rzeczy obiektów na
kartce i położenie napisów w odpowiednich miejscach.
-W jaką zabawę się zabawimy – nauczycielka
przyczepia do tablicy kopertę, w którym znajdują się
karteczki z nazwą zabawy typu „balonik”, „stary
niedźwiedź”, „mało nas”, „stoi różyczka”, „chodzi lisek”,
„mam chusteczkę”. Nauczycielka rzuca małą piłeczkę do
wybranego dziecka, które losuje jedną z kopert, wyjmuje
karteczkę i odczytuje nazwę zabawy. Po czym wszystkie
dzieci bawią się w zabawę np. „stary niedźwiedź”.

Przykłady ćwiczeń

- Gry i zabawy w „ mały poczęstunek”. Stawiamy na stole kilka
naczyń z małymi przegryzkami i rozdajemy dzieciom polecenia na
kartkach w rodzaju: „zjedz dwie rodzynki”, „zjedz daktyla”,
”poczęstuj się winogronami”, „wybierz sobie ciastko” itp.

- „ Mała przebieranka”. Na stole układamy różne, czasem
zabawne części ubrania i wręczamy dzieciom następujące teksty:
„ włóż szalik”, „włóż jeden kapeć”, „włóż jedną rękawiczkę
czerwoną a jedną zieloną”, „włóż koronę”, „załóż okulary” lub
cokolwiek innego, co przyjdzie nam do głowy a co stworzy ulotną
atmosferę maskarady.

- Zaczarowane słowa - Dzieci losują napisy, odczytują je po
cichu, siadają do stolików i rysują przedmioty, których nazwę
odczytały, oraz cechy tego przedmiotu, np.: wielkość, kolor, itp.
dzieci sprawdzają, czy praca kolegi jest dobrze wykonana.



-

prosta realizacja,



- wielkie zainteresowanie dziecka z powodu
wprowadzenia własnego imienia,



- przedstawienie alfabetu w pełnym zestawie
liter, co jest korzystne dla dziecka i wygodne dla
nauczyciela,



- wiedza cząstkowa nie musi, a nawet nie
powinna być sprawdzona,



- dziecko i nauczyciel są wolni od ciągłego
stresu, który wywołuje głoskowanie oraz głośne
czytanie przed innymi,



-radość dzieci,

Główne zalety metody:



- krótki czas prezentacji poszczególnych liter ,



-realizacja pozostałych treści programowych
może przebiegać w trybie dotychczasowym.

NIEDOGODNOŚCI:

-

konieczność całkowitego odrzucenia tego, co
wpajano nam od lat na temat nauki czytania,
poznawania liter, głoskowania,
przyporządkowania każdej literze konkretnego
obrazka,

-

stałe wykonywanie wielu napisów,

-

zmiana stylów zabaw i gier dziecięcych w taki
sposób, aby wykorzystywać wizytówki, słowa
zdania, sylaby,

-

konieczność przystosowania sali,

-

konieczność zgromadzenia wielu obrazków do
dopasowania podpisów.