STOLICA APOSTOLSKA I WATYKAN JAKO PODMIOTY
STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH. ORGANIZACJA
I STRUKTURA STOLICY APOSTOLSKIEJ I WATYKANU.
KONKORDAT
STOLICA APOSTOLSKA I WATYKAN JAKO PODMIOTY
STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH. ORGANIZACJA
I STRUKTURA STOLICY APOSTOLSKIEJ I WATYKANU.
KONKORDAT
PODMIOTOWOŚĆ MIĘDZYNARODOWO-PRAWNA
STOLICY APOSTOLSKIEJ I WATYKANU
Pod pojęciem Stolicy Apostolskiej należy
rozumieć biskupa Rzymu oraz – o ile co
innego nie wynika z natury rzecz lub
kontekstu – zespół organów pomocniczych
tworzących kurię rzymską – a przede
wszystkim Sekretariat Stanu, które służą
papieżowi pomocą w kierowaniu Kościołem
Powszechnym i realizacji misji Kościoła w
świecie. (Kanon 361 K.P.K)
PAŃSTWO KOŚCIELNE 754/756-1870, POWSTANIE
WATYKANU
Biskupstwo Rzymu do VIII w. a Egzarchat Włoski
754/756 r. powstanie Państwa Kościelnego –
gwarancje Pepina Króltkiego dla Stefana II; falsyfikat
Patrimonium Sancti Petri
Zjednoczenie Włoch 1870 r.
Umowa regulująca 1871 r. (Pius IX „więzień
Watykanu”)
Traktaty Laterańskie 11 II 1929 r. podpisane przez
kardynała Pietro Gasparri papieskiego sekretarza
stanu w imieniu Pius XI i Benito Mussoliniego
SPÓR O PODMIOTOWOŚĆ PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO
WATYKANU I STOLICY APOSTOLSKIEJ
Koncepcja monistyczna
(tożsamość)
Watykan (od 1929 r.) i Stolica Apostolska to nazwy, którym
odpowiada jeden desygnat
a) zlanie ontologiczne obu bytów
b) argument: braki wszystkich cech państwa w Watykanie
Koncepcja dualistyczna
(uznanie odrębności)
Dualizm implikuje spory o charakter relacji między Stolicą
Apostolską a Watykanem:
a) koncepcja wasalności autorstwa Balladore Pallieri
b) koncepcja Józefa Krukowskiego: historyczne
powiązanie suwerenności duchowej i terytorialnej
ARGUMENTY ZA OSOBOWOŚCIĄ NA GRUNCIE PRAWA
MIĘDZYNARODOWEGO – WYMOGI W ŚWIETLE DOKTRYNY
Ius legatum (czynne i bierne, wysyłanie i przyjmowanie
poselstw dyplomatycznych, ogólnie utrzymywanie
stosunków dyplomatycznych)
Ius tractatuum = ius contrahendii (prawo zawierania
traktatów)
zdolność występowania z roszczeniami na płaszczyźnie
prawa międzynarodowego)
Ius standi (zdolność prawna przed sądami prawa
międzynarodowego)
Uznanie na arenie międzynarodowej
- wprost (Włochy, Wenezuela, Dominikana, Hiszpania)
- dorozumiane (poprzez utrzymywanie stosunków
dyplomatycznych)
PRZEPISY TRAKTATÓW LATERAŃSKICH O PODMIOTOWOŚCI PRAWA
MIĘDZYNARODOWEGO STOLICY APOSTOLSKIEJ I WATYKANU
Art. 2. Włochy uznają suwerenność Stolicy Apostolskiej w dziedzinie
międzynarodowej, jako właściwość, która zgodnie z Jej tradycją w
wymogami Jej posłannictwa w świecie, przynależy do Jej natury.
Art. 3. Włochy uznają pełną własność Stolicy Apostolskiej, a także wyłączną i
absolutną władzę oraz suwerenną jurysdykcję w stosunku do Watykanu,
istniejącego w aktualnych granicach, ze wszystkimi jego
przynależnościami i dotacjami, tworząc w ten sposób Państwo Miasta
Watykańskiego w specjalnych celach i na warunkach określonych
niniejszym traktatem.
Art. 4. Uznana przez Włochy suwerenności i wyłączna jurysdykcja Stolicy
Apostolskiej w stosunku do Państwa Miasta Watykańskiego sprawia, że nie
może tam mieć miejsca żadna interwencja […]
Art. 12. Włochy uznają czynne i bierne prawo legacji Stolicy Apostolskiej,
zgodnie z ogólnymi regułami prawa międzynarodowego
Art. 26. Włochy ze swej strony uznają Państwo Miasta Watykańskiego
podlegające suwerennej władzy papieża.
PRZEPISY USTAWY ZASADNICZEJ WATYKANU
Z 26 XI 2000 R. O PODMIOTOWOŚCI PRAWA
MIĘDZYNARODOWEGO WATYKANU
Art. 1.
1.Najwyższy Pasterz, Suweren Państwa Miasta
Watykańskiego, piastuje pełnię władzy ustawodawczej,
wykonawczej i sądowniczej.
Art. 2.
Reprezentacja Watykanu wobec państw trzecich oraz
podmiotów prawa międzynarodowego, w celu utrzymania
stosunków dyplomatycznych i zawierania traktatów, jest
zarezerwowana dla Najwyższego Pasterza, który wykonuje
ją za pośrednictwem Sekretariatu Stanu.
ARGUMENTY DOKTRYNALNE ZA
PODMIOTOWOŚCIĄ NA PŁASZCZYŹNIE
PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO
Argument dla Watykanu:
Koncepcja państw miniaturowych (Watykan, San
Marino, Malta, Andorra, Monako)
Argumenty dla Stolicy Apostolskiej
Koncepcja Państwa personalnego – Heinrich
Reinhard (inny przykład Zakon Kawalerów
Maltańskich)
Suwerenność związku społecznego – Pasqual Fiore
Wspólnota duchowa na podstawie argumentów
historycznych– Gustav Radbruch
RELACJE MIĘDZY STOLICĄ APOSTOLSKĄ A WATYKANEM I ICH
KONSEKWENCJE NA PŁASZCZYŹNIE PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO
Możliwe typy relacji – stanowisko doktryny:
Wasalność Watykanu względem Stolicy Apostolskiej
Protektorat Stolicy Apostolskiej względem Watykanu
Unia personalna (wspólny władca jako osoba fizyczna)
Unia realna (wspólny najwyższy organ)
Unia organiczna (szereg wspólnych organów)
Unia funkcjonalna (historyczne powiązanie
funkcjonalne podmiotów, funkcjonalna służebność
Watykanu)
WŁADZE WATYKANU – ZASADA JEDNOLITOŚCI I
NIEPODZIELNOŚCI WŁADZY PAPIEŻA
Art. 1. Niepodzielna władza papieża
Art. 2. Sekretariat Stanu w kontaktach międzynarodowych
Art. 3.1. Władza ustawodawcza – za wyjątkiem spraw, które
Najwyższy Pasterz zastrzeże dla siebie względnie innych
instancji – jest wykonywana przez Komisję składającą się z
Kardynała Przewodniczącego i innych Kardynałów, mianowanych
przez Najwyższego Pasterz na okres pięciu lat.
Art. 5.1. Władza wykonawcza jest sprawowana przez
Przewodniczącego Komisji, w zgodzie z postanowieniami
niniejszej Ustawy oraz postanowieniami innych obowiązujących
aktów normatywnych.
Art. 15.1. Władza sądownicza jest wykonywana w imieniu
Najwyższego Pasterza przez organy ustanowione zgodnie z
odnośnym ustawodawstwem Państwa.
DEFINICJA I TYPY KONKORDATÓW
Concordo, -are – zgadzać się
Umowa dwustronna międzynarodowa
między Stolicą Apostolską i państwem
Zupełne i częściowe
Wertykalne i horyzontalne (szczególny
nacisk na sytuację prawną wiernego lub na
strukturę organizacyjną)
Czasowe i wieczyste
PREAMBUŁA KONKORDATU
Przesłanki polityczne
Przesłanka socjologiczna
Przesłanki historyczne
Przesłanki aksjologiczne
Przesłanka legalizmu
KLAUZULE KONKORDATU
WOJCIECH S. STASZEWSKI (LUBLIN)
Materialne (2)
- federacyjna
- stosunków dyplomatycznych
Formalne (10)
- derogacyjna
interpretacyjna
o trybie rozstrzygania sporów
ratyfikacyjna
dotycząca wejścia w życie
określająca języki umowy
rewizyjna
dotycząca czasu obowiązywania
denuncjacyjna
prolongacyjna
PROCEDURA PRZYGOTOWANIA I ZAWARCIA
KONKORDATU III RP
Etap negocjacji (zakończony
parafowaniem tekstu)
Etap realizacji umowy
podpisanie konkordatu (28 VII 1993 r.)
uchwalenie ustawy zawierającej zgodę sejmu
na ratyfikację (art. 89 konstytucji RP); 24 I 1998
ratyfikacja 23 II 1998
wymiana not 25 III 1998
wejście w życie 25 IV 1998
NALEŻY ZAPAMIĘTAĆ:
1.
Istota Stolicy Apostolskiej
2.
Dyskusja nad podmiotowością prawa międzynarodowego SA i
Watykanu
3.
Argumenty za podmiotowością prawa międzynarodowego SA i
Watykanu
4.
Funkcja Watykanu
5.
Organy Watykanu
6.
Istota konkordatu
7.
Typy konkordatu
8.
Znaczenie preambuły konkordatu
9.
Rodzaje klauzul konkordatowych
10.
Klauzule w polskim konkordacie
11.
Procedura zawarcia konkordatu
12.
Trudności w zawarciu konkordatu przez III Rzeczpospolitą