OŻYWIENIE

GOSPODARCZE

W LATACH 1926-1929

1. STABILIZACJA

SYSTEMU

KAPITALISTYCZNEGO



Pakt w Locarno – Październik 1925r podpisanie systemu
układów gwarantujących zachodnie granice Rzeszy.
Pozostawienie jednocześnie bez jakichkolwiek gwarancji ich
granic wschodnich z Polską i Czechosłowacji.



Układ w Berlinie - Kwiecień 1926r. Berlin- podpisanie
niemiecko-radzieckiego układu o przyjaźni i neutralności.
Niemcy i ZSRR mimo dzielących różnic podali sobie ręce i
wzmocnili swoje pozycje prowadząc w ten sposób do coraz
większej izolacji politycznej Polski na arenie
międzynarodowej.



7 czerwca 1929r.-podpisanie nowego planu na mocy
którego kwota reperacji wojennych została obniżona, spłaty
rozłożone na 59 rat rocznych, a Niemcy w razie
niekorzystnej koniunktury mają możliwość zawieszenia
spłat.



Lipiec 1931r.- zawieszenie realizacja spłat odszkodowań ze
względu na kryzys ekonomiczny – (Niemcy zapłaciły jedynie
16 % pierwotnie przewidywanej kwoty).

Odbudowa gospodarcza Niemiec przyczyniła się do stabilizacji,
a następnie ożywienia gospodarki europejskiej. Wpłynęła
korzystnie na międzynarodowy przepływ kapitałów oraz
wymianę handlową.

Rozwój przemysłu i produkcji



Szybki wzrost produkcji przemysłowej -w 1929r. była wyższa o 45% od
stanu przedwojennego.



Japonia najbardziej dynamicznie rozwijającym się krajem- poziom produkcji
w 1929r. przekroczył ponad 5-krotnie jej stan z 1913r.



Rozwój nowych gałęzi przemysłu takich jak: przemysł motoryzacyjny,
elektrotechniczny, chemiczny oraz automatyka.



Rozwój w przemyśle samochodowym - Stany Zjednoczone produkowały
prawie tyle samo samochodów co w latach pięćdziesiątych.



Rosnące wydobycie ropy naftowej i produkcji aluminium.



Upowszechnienie energii elektrycznej wraz z postępem naukowo-
technicznym.



Mechanizacja przemysłu .



Wprowadzenie nowoczesnej organizacji produkcji (określenie czasu na
wykonanie każdej czynności oraz upowszechnienie systemu taśmowego).

Wskaźnik produkcji przemysłowej świata oraz bardziej uprzemysłowionych państw kapitalistycznych

w latach 1924-1929(1913=100)

Kraj

1924

1925

1926

1927

1928

1929

Świat

115

123

125

130

136

145

USA

136

150

156

153

161

172

Wielka

Brytani

a

91

89

69

99

93

101

Francja

109

108

126

110

127

139

Niemcy

70

83

80

100

102

103

Japonia

430

456

460

444

477

515

Włochy

-

136

-

-

152

155

Belgia

-

107

-

-

136

140

Luksem

burg

-

113

-

-

145

156

Szwecja

-

109

-

-

132

150

Czecho

słowacj

a

107

111

108

125

134

140

Polska

57

58

56

70

79

81

Koncentracja produkcji i kapitału



Gospodarka w krajach uprzemysłowionych pod kontrolą wielkich banków i
przedsiębiorstw.



Postęp w zakresie monopolizacji wiążący się z nowymi gałęziami przemysłu:

•

Ford, Chrysler, General Motors- produkcja około 80% ogółu samochodów

•

General Electric – dominacja przemysłu elektrotechnicznego

•

US Steel Corporation – przemysł stalowy.



We Francji największe monopole w przemyśle elektrotechnicznym i
chemicznym.



Koncentracja najszybciej przebiegająca w Niemczech:

•

Koncern Verenigte Stahlwerke – 40% stali wytworzonej w kraju i 25%
wydobytego węgla,

•

Koncern I.G.Farben – przemysł chemiczny,

•

Koncern AEG i Simens-Halske – około 80% produkcji w przemyśle
elektrotechnicznym.



W Wielkiej Brytanii wolniejsza koncentracja produkcji i kapitału .



Międzynarodowe porozumienia monopolistyczne - W 1928r. koncerny: Royal
Dutch Shell, Anglo-Persian i Standard Oli dokonały podziału stref wpływów
na światowym rynku naftowym.

Rolnictwo



8-krotny wzrost produkcji kauczuku w porównaniu z latami 1909-1913
dzięki postępowi w dziedzinie motoryzacji.



Rozwijająca się głównie uprawa roślin mających duże znaczenie dla
przemysłu.



Wzrost produkcji większości surowców dla przemysłu włókienniczego,
takich jak: jedwab naturalny, bawełna, juta i wełna.



2-krotny wzrost w stosunku do przedwojennego produkcji cukru
trzcinowego oraz kawy.



Mniejszy postęp w uprawach zbóż (za wyjątkiem plonów pszenicy i ryżu)

Konsekwencje:

•

powiększenie się liczby osób stale niedożywionych, zwłaszcza w
krajach słabo rozwiniętych,

•

Kłopoty finansowe - zniżkowa tendencja cen wielu podstawowych
produktów takich jak pszenica, kawa, kauczuk.

Polityka pieniężno-
kredytowa

Duży wpływ na gospodarkę światową miała polityka
pieniężno-kredytowa. J.M.Keynes w 1923r. wydał „Tract
on Monetary Reform”, w którym wyłożył propozycje
dotyczące wprowadzenia „kontrolowanego pieniądza” i
ustabilizowanych cen. Gorliwymi rzecznikami tej idei
był Montgau Norman, prezes Bank of England oraz
Benjamin Strong, prezes nowojorskiego oddziału
Federalnego Banku Rezerw. Zarządzali oni
międzynarodowym systemem finansowym i rozszerzyli
zasięg kredytowania. W drugiej połowie dziesięciolecia
ich polityka ożywiła handel międzynarodowy. Obroty
handlowe w 1929r. osiągnęły najwyższy poziom w
okresie międzywojennym.

Benjamin Strong

Montgau Norman

2.Zamach majowy.

Pozytywne

tendencje w

gospodarce polskiej.

Sytuacja Polski przed 1926



Wzrost popularności Piłsudskiego oraz umacnianie
wpływów piłsudczyków w Polsce.



Konflikt między prawicą reprezentowaną przez
endecje z Romanem Dmowskim, a Józefem Piłsudskim
utożsamianym z socjalizmem.



Zła sytuacja gospodarcza kraju.

Przygotowanie do zamachu



Przejęcie władzy przez Józefa Piłsudskiego spowodowane
głównie

•

powstaniem 10 maja 1926r. Drugiego rządu Chjeno-
Piasta z premierem Wincentym Witosem,

•

obawy przed powtórzeniem się niepokojów
społecznych zakończonych brutalną interwencją
policji i masakrą robotników krakowskich z 1923r.

Przewrót majowy 1926r. i jego

konsekwencje



12 maja 1926r. Piłsudski wkroczył do Warszawy.



Walki trwały 3 dni do 15 maja.



15 maja utworzono nowy rząd pod kierownictwem prof. Kazimierza
Bartla.



Prezydentem mianowano prof. Ignacego Mościckiego, a J. Piłsudskiego
zachował pozycją ministra spraw wojskowych.



2 sierpnia Sejm uchwalił nowelizacją konstytucji:

•

prezydent uzyskał prawo samodzielnego rozwiązywania Sejmu i
Senatu i wydawania dekretów,

•

kompetencje Sejmu uległy ograniczeniu,

•

grupa rządząca w Polsce i system rządów zyskały nazwę sanacji
uzdrowienie sytuacji politycznej i gospodarczej kraju.

Czynniki wpływające na

ożywienie gospodarcze po 1926r



Załamanie się kursu złotego po 1925r. co wpłynęło dodatkowo na wzrost eksport.



Strajk górników angielskich trwający przez drugie półrocze 1926r. umożliwiał
zwiększenie wywozu węgla.



Ujawnienie pozytywnych skutków wojny celnej polsko-niemieckiej wpłynęło na
rozbudowę nowych działów produkcji w przemyśle ciężkim i elektrotechnicznym.



Wpływ wysokich urodzajów w lecie 1925r. na wzrost dochodów z gospodarki rolnej.



Wzrost zaufania kapitału zagranicznego do Polski, czego wyrazem było uzyskanie
pożyczki stabilizacyjnej od USA.



Wzrost napływu do Polski kapitałów zagranicznych, głównie ze Stanów
Zjednoczonych, Anglii i Niemiec, co wpłynęło na poprawę koniunktury
gospodarczej i umożliwiało szersze finansowanie produkcji przemysłowej i
ułatwiały działalność inwestycyjną.

Powstanie wielkich

przedsiębiorstw typu

monopolistycznego



Szybki wzrost organizacji monopolistycznych, przede wszystkim karteli i
syndykatów.



Pozytywny stosunek rządu do kartelizacji wyrażany w popieraniu
tworzenia karteli w celu unowocześnienia i modernizacji procesów
produkcyjnych.



Przebieg kartelizacji przemysłu w II Rzeczypospolitej uważano za jeden z
najszybszych w świecie.



Kartele obejmowały głównie przedsiębiorstwa największe.



W Polsce monopole podporządkowały sobie prawie całą produkcję m.in.
cegieł, cementu, cukru, nafty, papieru, węgla, żelaza.

Wzrost produkcji przemysłowej



Wzrost inwestycji, dzięki rozporządzeniu z 1927r.
zwalniającym od podatków i opłat przedsiębiorstwa
tworzone na teranie portu w Gdyni.



Ulgi podatkowe dla przedsiębiorstw w trójkącie
bezpieczeństwa.



Przeznaczanie środków państwowych na inwestycje
przemysłowe, np. na fabrykę nawozów azotowych w
Tarnowie.



Najszybsze tempo produkcji przemysłowej w
dwudziestoleciu międzywojennym- wzrost o 30%.

Produkcja w latach 1914-

1928

0

20

40

60

80

100

120

stal
surówka odlewnicza
cynk surowy
wytwory walcowate

Zmiany w rolnictwie



Wzrosły ceny artykułów rolniczych.



Lepsze zbiory oraz wysokie ceny zbóż powodowały wzrost dochodów
ludności.



Gospodarka zbożowa była przede wszystkim domeną wielkiej własności
ziemskiej, chłopi zaś zdobywali środki pieniężne głównie dzięki hodowli.



Zmiany w dochodach z rolnictwa wpływały w zasadniczy sposób na
stan popytu w kraju, część dochodu chłopi przeznaczali na zakup ziemi.



Rósł popyt na ziemię a także jej cena, co skłaniało do oddawania
podupadłych majątków na sprzedaż.



Parcelowano na drodze wolnej sprzedaży ponad 200 tys. Ha rocznie
(więcej niż przewidywała ustawa o reformie rolnej z 1925r.)



Najwięcej gruntów podzieliły osoby prywatne i urzędy ziemskie.

Polska ogółem 1 432 782 ha

WOJ. KRAKOWSKIE

WOJ.
LWOWSKIE

WOJ. STANISŁAWOWSKIE

WOJ.
TARNOPOLSKIE

WOJ.
ŁUCKIE

WOJ. NOWOGRODZKIE

WOJ. WILEŃSKIE

WOJ. BRZESKIE

WOJ. LUBELSKIE

WOJ. KIELECKIE

WOJ. KATOWICKIE

WOJ. BIAŁOSTOCKIE

WOJ. POMORSKIE

WOJ. POZNAŃSKIE

WOJ. ŁÓDZKIE

WOJ. WARSZAWSKIE

200
150
100
50
25
3

tys. ha

REFORMA ROLNA.

PARCELACJA W LATACH

1919-1927

Inne pozytywne skutki ożywienia



Spadek bezrobocia oraz wzrost realnych płac klasy
robotniczej.



93% dzieci objętych zostało obowiązkiem nauki.



Największą inwestycją tego okresu była budowa
linii kolejowej z Górnego Śląska do
rozbudowujących się Gdyni i Gdańska.

DZIĘKUJEMY