CEREBROZYDY,
SULFATYDY,
GANGLIOZYDY
STRUKTURA, BIOSYNTEZA, KONSEKWENCJE
ZABURZEŃ ICH DEGRADACJI
Miłosz Lorek
Gr. 13
GLIKOSFINGOLIPIDY
Są to glikolipidy oparte na ceramidach
Palmitoilo-S-Coa +
etanoloamina → sfingozyna
Sfingozyna lub
dihydrosfingozyna + kwas
tłuszczowy -> ceramid
Ceramid + 1 lub więcej
reszt cukrowych →
glikosfingolipidy
Najczęściej występującymi kwasami
tłuszczowymi w ceramidzie są: kwas
palmitynowy, stearynowy,
lignocerynowy i nerwonowy.
składniki zewnętrznej warstwy błony komórkowej,
udział w interakcjach typu komórka-komórka,
przyleganie i rozpoznawanie komórek,
receptory toksyn bakteryjnych,
substancje grupowe krwi AB0.
GLIKOSFINGOLIPIDY
funkcje
Glikosfingolipidy:
Obojętne
Cerebrozydy
Kwaśne
Sulfatydy
Gangliozydy
GLIKOSFINGOLIPIDY
podział
Cerebrozydy wiążą cukier poprzez węgiel C
1
sfingozyny wiązaniem O-glikozydowym.
Substratem jest nukleotydowa pochodna
cukrów, jak UDP-galaktoza, UDP-glukoza itd.
Reakcja przebiega według następującego
równania:
Ceramid + UDP-Gal → Cerebrozyd + UDP
CEREBROZYDY
CEREBROZYDY
Najprostsze cerebrozydy to:
Galaktozyloceramidy (GalCer)
Glukozyloceramidy (GlcCer)
Poszczególne cerebrozydy różnią się między sobą rodzajem
kwasu tłuszczowego, który w nich występuje.
Przykładowe cerebrozydy:
cerebron – kwas cerebronowy
nerwon – kwas nerwonowy
kerazyn – kwas lignocerynowy
Powstają po dołączeniu w pozycji 3’ galaktozyloceramidów reszty
siarczanowej (SO
42-
) w reakcji z udziałem PAPS.
Synteza głównie w oligodendrocytach w OUN (znajdują się
również w nerce i siatkówce).
SULFATYDY (SULFGALAKTOZYLOCERAMIDY)
CEREBROZYDY I SULFATYDY
biosynteza
(RE)
(AG)
glukozyloceram
id
Zawierają zwykle mniej lub rozbudowany
oligosacharyd, w którym zawsze występują
reszty kwasów sjalowych, najczęściej kwasu N-
acetyloneuraminowego.
Najbardziej typowy kwas tłuszczowy
występujący w gangliozydach to kwas
stearynowy, rzadziej kwas nerwonowy i
lignocerynowy.
GANGLIOZYDY
(SJALOZYLO-GLIKOZYLO-SFINGOLIPIDY)
GANGLIOZYDY
Przedstawiciele:
GM3 - najprostszy gangliozyd; zawiera ceramid,
jedną glukozę, jedną galaktozę i jedną cząsteczkę
kwasu N-acetyloneuramidowego,
GM1 – złożony gangliozyd, pochodna GM3 – może
służyć jako receptor dla toksyn cholery w jelicie
cienkim,
GM2 – powstaje poprzez dołączenie do GM3
N-acetylogalaktozaminy.
GANGLIOZYDY biosynteza
Zaburzenia metabolizmu glikosfingolipidów:
Spowodowane są defektami enzymów szlaku degradacji
tych związków.
Skutkują gromadzeniem się pochodnych ceramidu,
głównie w komórkach neuronów -> zwyrodnienie i
obumieranie neuronów.
Stopień niedoboru enzymu jest podobny we wszystkich
tkankach.
Niezaburzona jest natomiast synteza glikosfingolipidów.
KONSEKWENCJE ZABURZEŃ
DEGRADACJI glikofosfolipidów
Choroba
Niedobór enzymu
Nagromadzony
lipid
Objawy kliniczne
Choroba
Gauchera
β-glukozydaza
Cer – Glc
Glukozyloceramid
Powiększona wątroba i
śledziona, ubytki
osteolityczne kości
długich, niedorozwój
umysłowy u dzieci
Choroba
Krabbego
Β-galaktozydaza
Cer – Gal
Galaktozylocerami
d
Niedorozwój umysłowy,
niemal zupełny brak
mieliny
Zaburzenia degradacji
cerebrozydów
Choroba
Niedobór
enzymu
Nagromadzony lipid
Objawy
kliniczne
Leukodystrofia
metachromatyczn
a
Arylosulfataza
A
Cer – Gal – OSO
3
3-
Sulfogalaktozyloceramid
Niedorozwój
umysłowy, u
dorosłych
zaburzenia
psychiczne,
demielinizacja
Zaburzenia degradacji sulfatydów
Zmiany w metabolizmie sulfatydów są również obecne we
wczesnych stadiach choroby Alzheimera.
Choroba
Niedobór enzymu
Nagromadzon
y lipid
Objawy kliniczne
Choroba
Taya-Sachsa
(Choroba
Sandhoffa)
Heksozoaminidaza
A
(Heksozoaminidaz
a B)
Cer–Glc-
Gal(NeuAc)–
GalNAc G
M2
Gangliozyd
Niedorozwój
umysłowy,
ślepota,
osłabienie
mięśni zgon
przed
ukończeniem
3r.ż.
Uogólniona
gangliozydoza
G
M
-1-β-
galaktozydazy
G
M1
Niedorozwój
umysłowy,
powiększenie
wątroby,
zniekształcenie
kośćca
Zaburzenia degradacji
gangliozydów - gangliozydozy
Choroba Fabry’ego – niedobór α-
galaktozydazy; wykwity skórne,
niewydolność nerek
Choroba Niemanna-Picka - niedobór
sfingomielinazy; powiększenie wątroby i
śledziony, niedorozwój umysłowy, zgon we
wczesnym okresie życia
Choroba Farbera – niedobór ceramidazy;
chrypka, deformacja kośćca, niedorozwój
umysłowy; zgon we wczesnym okresie życia
Pozostałe sfingolipidozy
Biochemia Harpera. Ilustrowana Robert K. Murray, Daryl K.
Granner, Victor W. Rodwell, red. wyd. pol. Franciszek Kokot,
wydanie 2010 r i 2005 r
Biochemia, Jeremy M. Berg, Lubert Stryer, John L. Tymoczko,
wydanie 2009 r
Biochemia, E. Bańkowski, Podręcznik dla studentów uczelni
medycznych, wydanie 2010r
BIBLIOGRAFIA