EFEKT PLACEBO

TRIUMF UMYSŁU
NAD CIAŁEM

Bogdan Śliwa

Katarzyna Golczyk

CO TO JEST PLACEBO?

Środek, specyfik nie mający wartości
farmakologicznej, obojętny dla organizmu,

o

postaci identycznej z lekiem,
podawany pacjentom
w celach
psychoterapeutycznych;
stosowany także
w badaniach kontrolnych
nad działaniem nowych leków

•

Placebo nie musi być substancją
nieczynną farmakologicznie

▫

Aktywne placebo

– aktywna substancja

wywołująca skutki inne, niż wynikałoby
to z jej działania farmakologicznego

▫

Nieczyste placebo

– czynny

farmakologicznie środek, ale podawany
w zbyt małych dawkach, by mógł
zadziałać jego aktywny składnik

•

Placebo to nie tylko lek

(zabiegi, procedury itp.)

EFEKT PLACEBO

Zmiany zachodzące w procesie leczenia w

wyniku oddziaływania specyficznych

czynników psychologicznych

ukierunkowanych na zaspokajanie potrzeb

i oczekiwań osoby chorej



wykorzystywany do testowania różnych leków i

terapii

LEK

PLACEBO

TA SAMA CHOROBA

testowany lek okaże się skuteczny, jeśli w

grupie leczonej lekiem testowanym

odsetek osób wyleczonych lub z poprawą

będzie

większy

niż w grupie leczonej

placebo

Dodatkowo porównuje się częstość

występowania działań niepożądanych w

obu grupach.

te, które występują częściej w grupie

leczonej lekiem testowanym, można

przypisać działaniu testowanego leku.

Działania niepożądane występują również

w grupie leczonej placebo.

Stosowanie placebo:

•

stany depresyjne

•

ból

•

astma

•

nadciśnienie tętnicze

•

choroby psychiczne

•

kaszel

•

dusznica bolesna

CZYNNIKI MODYFIKUJĄCE EFEKT

PLACEBO

•

Skuteczność aktywnego środka, pod pozorem którego
placebo jest podawane – korelacja nawet 0,90

•

Skuteczność uprzednio stosowanej aktywnej metody

•

Miejsce leczenia

•

Liczba badań i wizyt kontrolnych

•

Dawka

•

Częstotliwość stosowania

•

Przestrzeganie zalecanego trybu przyjmowania

•

Forma podania (zastrzyk, kapsułka, tabletka, pigułka, płyn)

•

Wielkość i kolor

•

Cena

•

Marka

•

Poinformowanie badanych, że mogą otrzymać placebo

POMYŚLNA
DIAGNOZA

Zawsze, kiedy to
tylko możliwe,
lekarz
powinien postawić
diagnozę i
poinformować
pacjenta o
spodziewanym
przebiegu choroby.

Czy wg Pana(i) powinno się stosować w

leczeniu efekt placebo?

BADANIA NAD EFEKTEM PLACEBO

RODZAJ

KONTEKSTU

PSYCHO-

SPOŁECZNE

GO

OPIS BADAŃ

WYNIKI

ILOŚĆ

TABLETEK

Dane z wielu

badań klinicznych z

zastosowaniem lekόw

stosowanych przy

wrzodach żołądka.

Wyniki z grupy, ktόrej

podawano dwie tabletki

placebo dziennie zostały

porόwnane z wynikami z

grupy otrzymującej

cztery

tabletki dziennie.

Wrzody zanikały u

pacjentόw

przyjmujących cztery

tabletki placebo

dziennie w znacznie

szybszym tempie niż

u pacjentόw

przyjmujących dwie

tabletki.

KOLOR

TABLETKI

Grupie 52 studentόw

podano przed

godzinnym

wykładem jedną do

dwόch

niebieskich lub

rόżowych

tabletek placebo.

Studentom

powiedziano, że

tabletka, ktόrą wzięli

była

depresantem albo

Stymulantem.

Następnie zmierzono

poziom czujności

studentόw (na przykład

ich puls, ciśnienie krwi i

szerokość źrenicy).

Czujność u osόb, ktόre

zażyły niebieską tabletkę

była mniejsza niż u tych,

ktόre

zażyły rόżową tabletkę.

OPAKOWANIE

835 kobiet cierpiących

na

bόl głowy zażyło

aspirynę

lub tabletkę placebo.

Tabletki zostały podane

w

opakowaniu bez

napisόw

lub z logo znanej firmy

farmakologicznej

Fakt, że aspiryna była

bardziej skuteczna w

leczeniu bόlu głowy

niż tabeltka placebo

nie jest zaskakujący.

Jednakże zarόwno

aspiryna, jak i tabletka

placebo były

bardziej skuteczne

gdy zostały podane w

opakowaniu z

nadrukowanym logo.

CENA

Grupie 82 osόb podano

tabletkę placebo, o ktόrej

powiedziano, że zawiera

nowy środek przeciwbόlowy.

Połowa osόb myślała, że

jedna

tabletka kosztuje 2.50

dolarόw amerykańskich,

pozostali zaś myśleli, że

cena wynosi 10 centόw.

Następnie poproszono

uczestnikόw o ocenę

poziomu bόlu przed i po

serii elektrowstrząsόw

aplikowanych do nadgarstka

pacjenta.

Odczuwany bόl był

mniejszy u osόb,

ktόre zażyły

droższą

tabletkę. Wynik ten

wskazuje na

powiązanie między

ceną tabletki a

efektem placebo.

TABLETKI

A

AKUPUNKTURA

270 osόb cierpiących na

bόl ramienia zażyło tabletkę,

o ktόrej powiedziano im, że

jest analgetykiem lub

zostały leczeno za pomocą

„udawanej” akupunktury –

igła chowała się w obudowie

zamiast przkłuć

skόrę

Udawana”

akupunktura była

bardziej skuteczną

metodą leczenia

bόlu.

EFEKT NOCEBO

•

negatywne, niepożądane objawy zjawiska
zwanego placebo.

•

różne objawy uboczne
(np. nudności, wymioty, bóle głowy, senność,
bezsenność, drętwienia, świąd skóry,
tachykardię, biegunkę, wysypkę czy obrzęki)
najczęściej wywołane są przez negatywne
nastawienie pacjenta do terapii, czy też
nieakceptowany przez niego wygląd leku.

odwrotność
placebo

DZIĘKUJEMY ZA

UWAGĘ!

BIBLIOGRAFIA

•

WALTER A. BROWN – EFEKT PLACEBO

•

http://www.scienceinschool.org/repository
/docs/issue21_placebo_research_polish.pd
f

•

TRZCIENIECKA-GREEN A. -
PSYCHOLOGIA. PODRĘCZNIK DLA
STUDENTÓW KIERUNKÓW
MEDYCZNYCH